Projekt 083-338

[Klaas Zondervan]

Metalen wiel = metalen wiel, in mijn gedachten, maar bij nader inzien is dat natuurlijk onzin.

De meeste wielen zijn vernikkeld messing. Dat gaat goed zolang de nikkellaag heel blijft. Maar als die is weggesleten corrodeert het wiel vrij snel en dat geeft contactproblemen. Berucht, in mijn ervaring, zijn Lima wielen. Die moet ik regelmatig poetsen.
Uit oogpunt van contactzekerheid zouden de wielen van massief nieuwzilver moeten zijn, net als de rails.

[44]

Hmm... ik heb ooit de wielen van mijn Fleischmann 01 220 afgedraaid, bij benadering op RP25 (ik had destijds een wagonnetje met RP25-wielen, zodat ik op het oog het profiel af kon draaien). Dat liep eigenlijk best prima over het railmateriaal code 100 van Roco, wat ik destijds op mijn baan verbouwd had. Of die wielen ook van vernikkeld messing waren, kan ik me niet herinneren.

Hoe dan ook, het maakt optisch wel verschil of er "NEM-wielen" of wielen met flenzen volgens RP25 normen onder het materieel zit, het oogt een stukje slanker. Helemaal als er ook een wat lager railprofiel onder zit. Wel vind ik het effect bij wagons of rijtuigen, en ook diesel- en E-loks veel minder in het oog springend dan bij stoomloks, en bij die laatste is het effect van een lagere flens het grootst bij de voorloopas(sen).

En juist daar, bij die voorloopassen, springt weer een geweldig nadeel van de gebruikelijke wielen, RP25 of niet, in het oog, namelijk de brede loopvlakken. Dat is weer in zekere mate te ondervangen door wat bij Weinert "Fine 25" genoemd wordt, hiervan zijn de loopvlakken een stuk(je) smaller dan gebruikelijk, en hoe weinig dat "stukje smaller" ook mag zijn, het levert wel een veel overtuigender beeld op.

Nog een opmerking over RP25 op Rocoline: misschien dat het met ontsporingen nog wel een beetje meevalt, maar ik heb toch wel regelmatig geobserveerd dat juist (twee-assige) wagens met RP25-wielen en Kadee-koppelingen door die 'duikeling' spontaan ontkoppelden.

[Klaas Zondervan]

Weinert Fine 25 moest ik even opzoeken. Die wielen zijn 2,2 mm breed en dat is volgens de NEM te smal. Zulke wielen vallen juist in de puntstukken.

Of een wiel vernikkeld messing is, is makkelijk te zien. Er is dan een duidelijk kleurverschil tussen het oorspronkelijke oppervlak en de afgedraaide flens.

[44]

Dat zal ongetwijfeld, maar die afdraai-actie was een dikke 35 jaar geleden, het kan best zijn dat er kleurverschil te zien was, maar ik kan het me simpelweg niet meer herinneren.

Zulke wielen vallen juist in de puntstukken.

Ja. In puntstukken volgens NEM.

Ik beweeg me nu even een stukje op glad ijs, vanwege het hoge speculatieve gehalte van wat ik nu ga schrijven.
Toen Roco met het Rocoline-programma op de proppen kwam, was dat niet alleen een 'sensatie' vanwege de bedding, maar ook vanwege het railprofiel en dan met name de railhoogte. Niet dat er nog helemaal geen rail met een hoogte van 2,1mm was, integendeel, die was er al wel en nog wel lager ook, maar Roco was de eerste van de grote (europese, continenale) fabrikanten die zich er aan waagde. Eerder (veel eerder) maakte Fleischmann al furore met zijn "Modellgleis" en later ook de "Profigleis", de eerstgenoemde was destijds ook tamelijk opzienbarend, de laatste iets minder. Bij beide systemen echter zat de profielhoogte nog veiling boven de 2,5 mm.

Sinds Roco's Rocoline zijn er wel meer railsystemen met lagere profielhoogte bijgekomen, Tillig bijvoorbeeld, om maar wat te noemen, en Peco (dat er volgens mij al was) werd wat makkelijker verkrijgbaar, waardoor de systemen met de hogere profielen eigenlijk wat in onbruik raken (hoewel er vanuit diverse hoeken een hoop misbaar te vernemen was toen aangekondigd werd dat de productie van Profigleis gestaakt zou worden) en daarmee ook de populariteit van "RP25". Zo zijn bij Fremo de Treffens eigenlijk al standaard RP25 te noemen.

Ook zie je bij sommige fabrikanten (bijvoorbeeld bij BRAWA) een tendens naar fijnere wielen, waarvan de afmetingen de grenzen van de NEM zo ongeveer raken.

Wat ik maar wil zeggen is dat, volgens mij, de tendens meer en meer verschuift naar fijnere railprofielen en fijnere wielen, hoewel het nooit zo ver zal komen als de aanhangers van "H0-PUR" het graag zouden zien.
En, omdat de meeste fabrikanten toch ook de eigenaren van het oudere materiaal als klant zullen willen houden, zal elk (eventueel) nieuw te ontwikkelen railsysteem een kniebuiging richting de NEM-wielen moeten maken. Dat dat toch tot heel mooie resultaten kan leiden, kun je zien aan het "Mein Gleis"-programma van Weinert.
Moet je wel een paar centen meenemen.

[Klaas Zondervan]

Mein Gleis is inderdaad een mooi railprogramma. Maar ook daar kunnen ze niet aan de NEM ontkomen. De groefwijdte in de puntstukken is 1,15 mm en dat valt binnen  de range van NEM110: 1,1 tot 1,3 mm.
Om te voorkomen dat een wiel in het puntstukgat valt moet het wiel breder zijn dan 2 keer de groefwijdte. Bij Mein Gleis moet het wiel dus breder zijn dan 2,3 mm.

Het hele probleem is dat we met een historische last zitten. Met de inzichten van nu kun je zeggen dat de flenshoogte terug kan naar 0,6 mm. Dan kan de flensbreedte ook terug naar 0,6 mm ("vierkante" flens). De groefbreedte kan dan terug naar 0,9 mm en dan kun je rijden met wielen van 2 mm breed.
En dan kom je aardig in de buurt van de wielbreedte in het grootbedrijf. Die is 150 mm, omgerekend 1,72 mm.
Als dat zou kunnen, dat zou toch mooi zijn.

Maar dat is allemaal onhaalbaar, want dan verlies je de compatibiliteit met het "oude" materiaal. Oude voertuigen kunnen dan niet op de nieuwe rails rijden en nieuwe voertuigen kunnen niet op de oude rails rijden.

[44]

Dat zeg ik. Märklins nieuwe rollend materieel moet nog steeds op de Metall Gleis kunnen rijden en omdat Trix in principe hetzelfde spul is heeft ook dat "merk" er van te lijden en zelfs Artitec houdt, volgens mij tenminste, rekening met de hoge flenzen van AC-wielen, wat consequenties heeft voor de maatvoering. In elk geval bij hun SSy45. Voor DC geldt eigenlijk ook dat het materieel ook de oude railsystemen (zoals bijvoorbeeld de Modellgleis van Fleischmann) moet kunnen meesteren, hoewel ik niet geloof dat elke fabrikant het daarmee eens is en zich er ook aan houdt.
Zouden ze dat niet doen, dan zou dat meteen ook aardig in de omzet schelen, vermoed ik zomaar.

[Noordernet]

En als je het niet eens bent met eeuwigdurende compatibiliteit kun je een modernere of fijnere norm volgen, met minder compromissen in de maatvoering. Maar dat is extra werk, dat weer ten koste gaat van andere dingen. Ik zag eens een qua grootte heel aardige modelbaan die niet verder gekomen was dan wissels en rails die netjes op schaal waren. En het seinhuis werd nagebootst met een houten klosje!

Wolter

[Silvolde]

Röwa was de eerste die begin 70-er jaren met een laag profiel (2 mm) beddingrails met klipsbare bodemplaten uitkwam en waarbij de wisselaandrijvingen in de bedding ondergebracht waren. Na het faillissement in 1975 kwam dit railprogramma bij Conrad en later Hartel terecht. Omdat het patent bij Willy Ade berustte en buiten het faillissement viel mocht Conrad de bodemplaatconstructie niet gebruiken. Om het railsysteem ook voor ouder materiaal geschikt te maken werd de railprofielhoogte naar 2,3 mm verhoogd. Ade bracht vervolgens een verbeterde versie van het railprogramma uit waarbij de railstukken technisch met die van Röwa uitwisselbaar zijn maar optisch verschillen. Een 'nabewerking' - Röwa heeft zwarte railstaven en Ade roestkleurige - is dan ook aan te bevelen; ook de wisselaandrijvingen zijn totaal verschillend. Helaas heeft ook Ade het railprogramma vanwege talloze tegenslagen - overstromingen van de Neckar en gezondheidsproblemen - nooit verder kunnen uitbouwen en zijn de grotere boogstralen 645 mm, 700 mm, 865 mm en 920 mm nooit uitgebracht evenals de meegebogen wissels tussen de beide laatste boogstralen. Wel is het 10° 865 mm contra railstuk voor de 10° wissels e.d. verschenen. Helaas is de mogelijkheid van een doorstart van het railprogramma met o.a. digitale wisselaandrijvingen door het faillissement van Hobbytrade verdwenen.
Het Röwa en Ade railprogramma waren zowel voor NEM als RP25 wielen geschikt. Alhoewel beide wielprofielen op bepaalde punten vrijwel gelijk zijn is de afrondingsboogstraal bij  beiden enigszins verschillend.

Als lid van het Railhobby Messeteam heb ik met Rolf Weinert over zijn 'Mein Gleis' programma en wat er op de markt verschenen is  gesproken. Rolf beaamde hoe ver Willy Ade ook  in deze ver vooruit liep. Het 'Mein Gleis' programma is indrukwekkend maar zit op een ander prijsniveau. Het ligt aan de wensen van de modelspoorder en het beschikbare budget om hiervoor een keuze te maken. Soms gaat in deze kwaliteit voor kwantiteit....     
      

[mwdb]

@Rob: vroeg me eigenlijk al langer af: Is dat Conrad eigenlijk hetzelfde bedrijf als de huidige online elektronikaboer?
Wel kan ik me herinneren, hadden ze toen ook al een heel gelikte serie elektronika modules voor treinbesturing/bewaking.

Mooi railsysteem inderdaad, heb er vroeger vaak naar gekeken, maar toen voor mij heel onbereikbaar.....

Groeten, Michiel

[44]

Willy Ade was zijn tijd vooruit, zou je kunnen zeggen, en zijn invloed op de ontwikkeling van de modelspoor is een stuk groter dan menigeen ook maar vermoedt.

Het railsysteem met z'n behoorlijk realistisch ogende polychrome kunststofbedding was ook zeer vooruitstrevend te noemen. Helaas miste het systeem het in mijn ogen meest noodzakelijke element: de flexibele "meterrail".

[44]

Van rails weer over naar rollend materieel, meer specifiek over de Roco/Weinert-41er.
Je zou kunnen zeggen dat het mooie er nu wel van af is. Of eigenlijk niet van af, maar verstopt onder een laagje zwarte verf:





Ik moet er nog een keertje bij langs, er zijn wat plekje waar de luchtkwast niet helemaal goed bij geweest is (kijk maar eens in de 'knik' in de schortplaat en aan de voet van de zanddom).



Maar goed, de boel is behoorlijk zwart, kun je wel stellen.
Zwarter dan op de foto's, want die heb ik behoorlijk lichter moeten maken om überhaupt nog wat te kunnen zien.

[Noordernet]

Zonder meer heel schier, Jan!

Wolter

[44]

Ja, kon minder, Wolter 

[Met een sik]

Tja 

[44]

Wat doe je d'r aan...