De IJmuider spoorlijn - korte geschiedenis en plaatjes

[Vislijn]

Kennelijk vooral iets voor enkelsporige lijntjes. Enkelsporig was de lijn naar IJmuiden dan weer niet.

In het geval van de halte Casembrootstraat zal de gekozen opzet iets met ruimtegebrek te maken hebben. Aan de noordkant (langs het Noordzeekanaal dus) was niet veel plek, want daar lag ook al een verkeerweg (De Kanaaldijk, op z'n IJmuidens uit te spreken met de klemtoon op 'dijk', net zoals ze daar trouwens ook 'spoorbómen' zeggen, eigenlijk best gek), en voor een breed middenperron zouden de sporen zóver uiteen moeten wijken, dat het aan de noordkant ook te krap zou worden. Waarschijnlijk is daarom gekozen voor twee smalle perrons, waarvan er één tussen de sporen is aangelegd.

De stations van Oss en Velp hebben ook een eilandperron welke aan een zijde gebruikt wordt en een tweede perron voor de andere richting.

Grappig, station Velp ligt voor mij op een steenworp afstand (ik woon allang niet meer in de buurt van IJmuiden), maar het was me eerlijk gezegd nog nooit opgevallen. Er is een station dat voor mij nóg dichterbij ligt, dus ik kom niet vaak op station Velp. Weer wat geleerd.

Even hardop denken, mogelijk was er eerst een (smal) eilandperron, maar voldeed dat later niet en is er een 2e perron aangelegd zodat beide perrons de juiste (minimale) breedte hadden?

Dat is best mogelijk. Het perron tussen de sporen was inderdaad vrij smal, te smal waarschijnlijk om voor beide richtingen tegelijk te worden gebruikt, ondanks de nooit overweldigende aantallen reizigers op deze halte.

[Huup]

Het is sowieso wonderlijk waarom er voor twee perrons is gekozen.

[Alewijn]

De keuze voor twee perrons waarvan er 1 tussen de sporen ligt  is denk ik vanuit de geschiedenis te begrijpen.
Nu vinden we het normaal dat er bij twee sporen òf zijperrons zijn òf een eilandperron. Maar dat is niet altijd zo geweest.

Vanouds stond er een stationsgebouw langs het hoofdspoor. Daar stopten de meeste treinen.
Was er een tweede spoor, een kruisingsspoor, nodig, dan werd er een tweede, smaller perron tussen beide sporen gelegd. Dan hoefde men vanaf het stationsgebouw slechts 1 spoor over te steken.

Deze situatie vinden we nog altijd bij heel wat stations aan enkelsporige lijnen.
Bij Casembroodstraat kan er een andere reden geweest zijn, maar over het algemeen is dit denk ik wel de verklaring van deze, naar huidige maatstaven, wat aparte ligging van de perrons.

[Huup]

Bij IJmc heeft nooit een hgb gestaan. Alleen een klein kantoortje annex wachtruimte. Eilandperrons met wachtruimte op het perron waren er ook. Utrecht Biltstraat bv, of, verderop, Bilthoven en Den Dolder.
Het oversteken van slechts 1 spoor zou een valide argument kunnen zijn. Drie bovengenoemde stations hebben allen een volledige overweg vanwaar het perron wordt bereikt.

[Vislijn]

Nog eens de halte Casembrootstraat, nu in januari 1978. Deze foto geeft een goed beeld van beide perrons en van het hek op het eilandperron. Hier is het hek nog zwart, later werden de planken wit geschilderd. De naderende vrachtwagens op de Kanaaldijk laten zien dat er aan de noordkant weinig ruimte was, niet genoeg voor een perron aan die kant van het spoor.

Achter de paal op de voorgrond is nog een stukje van de abri te zien. Deze is uiteindelijk nog tot 2016 blijven staan. De voorste bovenleidingsmast heeft een opvallende constructie.
Links het Noordzeekanaal met aan de overkant een eenheid van de PEN-centrale en de papierfabriek. De havenkranen zijn ook een mooi detail, die zijn intussen allemaal verdwenen. Vanuit de richting Amsterdam nadert een forse tanker, onderweg naar zee.

Foto Piet Korpershoek. Beeldcollectie van de gemeente Velsen, inventarisnummer NL-HlmNHA_1098_10617

[sncf231e]

Achter de paal op de voorgrond is nog een stukje van de abri te zien. Deze is uiteindelijk nog tot 2016 blijven staan.

Volgens mij (en Google maps) staat de abri er nog, of in ieder geval het frame ervan tot gisteren (vandaag ben ik er nog niet langs gefietst):






Groet
Fred

[Vislijn]

Leuk dat ze dat hebben gedaan. Het is niet helemaal dezelfde abri, maar deze die er nu staat is er wel op geïnspireerd.
Hier zien we de oorspronkelijke abri wat beter:



10 april 1974, foto Beeldbank De Boer via NHA, inventarisnummer NL-HlmNHA_1478_12856K00_320.
Hierboven schreef ik dat deze abri in 2016 verdween, dat moet zijn 2013, in juli. Hij was toen al jaren in uiterst wrakke staat.

Aanvulling: overigens is dat "oorspronkelijke" ook relatief, want die abri verscheen pas aan het begin van de jaren zeventig. Daarvóór stond er aan de westkant een heel aardig bakstenen gebouwtje, dat gelijkenissen vertoonde met de soortgenoot bij Velsen-Zeeweg (1927-1958). Hier is dat gebouwtje te zien in 1968:



Verderop, halverwege het perron, zien we nog een ander wachtgebouwtje, maar het is niet heel goed te onderscheiden. Niet duidelijk is of het ook van baksteen was, of van hout. Ik geloof niet dat ik een foto heb waar dit tweede gebouwtje duidelijk te zien is. Mocht iemand daar wel een plaatje van hebben, dan houd ik me natuurlijk aanbevolen.

24 april 1968. Foto Beeldbank De Boer, inventarisnummer NL-HlmNHA_1478_06099K00_03

[Huup]

 

[Vislijn]

Ha kijk, daar heb je het!  Leuk om te zien!

[Huup]

Na het stoppen met IJmc staan ze nu op Duin. Beide zijn leuke hokjes. Het wachthokje langs het perron bood iig meer beschutting dan de abri en is naar mijn weten ook behoorlijk uniek.
Het andere hokje met het kantoortje van de chef en een bescheiden wachtcapaciteit (bankjes in twee nissen aan de perronzijde) is ook al apart. Er heeft ooit nog een toiletgebouwtje gestaan, maar daar heb ik niks van teruggevonden. Ik hou me aanbevolen, want vanaf Duin vertrekken de mallotigste treinen met, maar ook zonder toilet..... 

[Vislijn]

Gezicht vanaf de Julianabrug te IJmuiden in westelijke richting, 15 september 1981. Foto Beeldbank De Boer via NHA, no. NL-HlmNHA_1478_21136K00_11.jpg. Een tweedelig Sprinter-treinstel nadert, het is zojuist vanaf station IJmuiden vertrokken richting Haarlem. Het station gaat schuil achter de bomen rechts. Volgende halte: IJmuiden-Julianakade. Rechts een stukje van de Kon. Wilhelminakade. We zien een Citroën DS en een Simca 1100.

De foto laat goed zien hoe de emplacementssporen aftakken van het spoor links, dat zelf tussen de gebouwen uit beeld verdwijnt om verder te gaan naar de havens, kades en verschillende industrieën, met verscheidene vertakkingen. Op het emplacement zelf staan grote hoeveelheden (gas)ketelwagens opgesteld. Ook verder in het havengebied stonden destijds ketelwagens, waarschijnlijk waren deze overbodig geworden:



De diesellocomotief rijdt langs de Strandweg, terwijl de ketelwagen op de voorgrond op het spoor langs de Kromhoutstraat staat. Ter oriëntatie: de toren links, van de fabriek van Quaker Oats, is (in de verte) ook op de vorige foto te zien. 25 mei 1981, foto Roelof Hamoen via railromantiek.nl

[Vislijn]

Nog eens de halte Casembrootstraat, gezien in westelijke richting, op een zonnige maar niet helemaal heldere dag in januari 1966.

Vanuit IJmuiden komt de trein naar Amsterdam, een driedelig treinstel Mat'36, de halte binnenrollen. Vier haltes verderop, in Santpoort-Noord, zal de trein worden gecombineerd met die uit Alkmaar, om samen verder te gaan naar de hoofdstad. We zien hier het treinstel in de nadagen van het materieeltype; het ooit zo omvangrijke Mat'36-wagenpark werd in die tijd snel uitgedund, zoals te lezen valt in dit heel aardige boek van Harrie Peters die, met zijn vrienden en zijn camera, eind jaren zestig/begin jaren zeventig het land afstruinde op zoek naar de allerlaatste actieve exemplaren van dit materieeltype. Of hij daarbij ook de IJmuidenlijn bezocht, toch één van de laatste plekken waar deze treinstellen nog op regelmatige basis werden ingezet, wordt uit het boek helaas niet duidelijk: geen foto's van de Vislijn. Het vooroorlogse Mat'36 kon o.a. worden herkend aan de cabineruiten, die een stukje kleiner waren dan bij het iets recentere Mat'40 en Mat'46.

Op de voorgrond is het bakstenen haltegebouwtje goed zichtbaar. Het gedeeltelijk houten overpad naar het eilandperron is met eenvoudige slagbomen beveiligd, ik neem aan dat deze door de haltechef vanuit het gebouwtje werden bediend. Links is nog net één van de gashouders te zien van het Gasbedrijf Velsen, deze zouden tot medio jaren '70 blijven staan. De eerder besproken aftakking naar het Gasbedrijf was hier, in 1966, al verdwenen. Verder op de achtergrond de voormalige elektriciteitscentrale bij de halte Julianakade, die toen nog een torentje had. Daarnaast de toren van de R-K St. Gregoriuskerk aan de Kanaalstraat.

Rechts van het spoor de verkeersweg langs de Kanaaldijk met daarachter het Noordzeekanaal en het omvangrijke sluizencomplex. Tussen de sporen, die ter hoogte van de halte iets uiteenweken, valt de oude bovenleidingsmast uit 1927 op. Rechts het hek dat ervoor zorgde dat het eilandperron alleen voor de richting IJmuiden kon worden gebruikt. Een behoorlijk robuuste constructie.

Foto L.J.P. Albers

[Vislijn]

Een treinstel Plan V met bestemming IJmuiden is zojuist vertrokken van de halte (Driehuis-)Westerveld. De volgende halte, Velsen-Zeeweg, is in de verte al te zien. Langs grote delen van de IJmuidenlijn waren volkstuintjes te vinden, zo ook hier aan de rechterkant. Een karakteristiek element voor een Nederlandse spoorbaan in die tijd. Schuurtjes als hier rechts te zien is doen het altijd goed op de modelbaan, als sfeerverhogend element. Ook aan de linkerkant van het spoor, even verderop, waren spoortuintjes.

Tot aan Velsen-IJmuiden Oost liep de IJmuidenlijn door groen, vrij landelijk gebied, dat is hier goed te zien. Een mooi stukje spoor, ook door de karakteristieke bovenleidingsmasten. Op de achtergrond zijn de schoorstenen van de PEN-elektriciteitscentrale te Velsen-Noord te zien, gelegen aan de andere kant van het Noordzeekanaal.

Foto J.C. de Jongh, 1983

[Vislijn]

Halte Westerveld (tot 1968 Driehuis-Westerveld geheten) aan het begin van de jaren tachtig. Een vierdelig treinstel Mat'46 is onderweg naar IJmuiden langs het oostelijke perron tot stilstand gekomen. We kijken dus in zuidoostelijke richting. Het sein toont rood, pas wanneer de spoorbomen van de overweg waarop de fotograaf staat waren gesloten zou het sein op groen gaan, waarop de trein zou oprijden naar de volgende halte: Velsen-Zeeweg. Op het perron voor de richting Haarlem staan (naar IJmuidenlijn-begrippen) opvallend veel reizigers te wachten. Mogelijk bezoekers van de aanliggende begraafplaats of leerlingen van de omliggende scholen.

Langs de perronrand kijkend zien we net de boog in het spoor, verderop richting Santpoort-Noord. Rechts de abri die in 1972 de plaats had ingenomen van de veel fraaiere wachtruimte uit 1931. Ook op het andere perron was in 1931 zo'n wachtruimte verrezen. Er waren toen immers nog doorgaande treinen richting Beverwijk en Alkmaar.

Meestal reden er aan het begin van de jaren tachtig treinstellen Plan V en Sprinters. Hondekoppern waren in die tijd zeldzaam geworden op de Vislijn, net als Mat'46. En als er Mat'46 reed, was dat meestal een tweetje. Deze vierwagentrein was dus een relatieve zeldzaamheid, en mogelijk de reden dat Leo van Leeuwen deze foto maakte.

Het nummer van het treinstel weet ik niet, maar misschien is het deukje tussen de frontseinen voor de échte kenner een weggever.