De IJmuider spoorlijn - korte geschiedenis en plaatjes

[Vislijn]

Halte IJmuiden-Julianakade, 2 augustus 1983. Een jonge reiziger springt vanuit de trein naar IJmuiden op het perron.
Foto Beeldbank De Boer via Noord-Hollands Archief, no. NL-HlmNHA_1478_23277K00_06

[Jeronimos]

Staat dat spoor op de steiger op de tweede foto, links?

https://www.kombuispraat.com/viewtopic.php?t=38&sid=d1bb09eee330116bf036a1d985a786a1&start=40

De weg en het spoor lijken hier hoog te liggen en er gaat wat onderdoor, maar het is onscherp.


(de eerste foto is die van die visman)

[Rob Bennis]

Oorspronkelijk liep het spoor hier rechtdoor, verder langs de kanaalkant, omdat het eerste station IJmuiden, sinds 1883, op een heel andere plek lag, namelijk aan de sluizen, ter hoogte van de Oranjestraat. Dit oorspronkelijke station lag voor de deur van het destijds bekende hotel "Nommer Een" dat voor het station ook als wachtruimte en restauratie fungeerde. Van dit eerste station zijn geen duidelijke foto's van dichtbij bekend. Zoals ik in de eerste post van dit draadje al schreef, hoopte men dat bootreizigers hier de trein zouden nemen naar Amsterdam (v.v.), maar in de praktijk voeren de schepen na het passeren van de sluizen gewoon door naar Amsterdam. Dat zette dus geen zoden aan de dijk en men besloot een nieuw station IJmuiden te bouwen, dicht bij de visafslag, omdat het vervoer van vis per spoor veelbelovend leek. Dat was een goede inschatting en in 1898 werd het nieuwe station, dat een stuk zuidelijker lag, in gebruik genomen. Maar over dit station IJmuiden later meer. We weten nu waar de boog bij bij de Julianakade vandaan komt.

Deze luchtfoto hieronder laat het mooi zien (hij staat hierboven ook al ergens maar hier is hij in een groter formaat):



[Foto KLM, Collectie Gemeente Velsen via NH-Archief, cat.nr. NL-HlmNHA_1098_KNA001003125, directe link https://hdl.handle.net/21.12102/45A56246FB8F11DF9E4D523BC2E286E2]

[klik op de foto voor groter formaat] Rechts het Noordzeekanaal, rechtsboven kunnen we de twee vuurtorens onderscheiden. Linksonder de nog steeds bestaande watertoren, op de achtergrond staat er nog één. Waar het spoor van de kanaaloever afbuigt lag halte Julianakade. We kunnen het stationsgebouwtje zien staan. Het is op deze foto uit ca. 1928 nog goed te zien dat het spoor hier tot een jaar of dertig eerder nog rechtdoor liep. Nu loopt het door een geul zuidwaarts, onder de Julianabrug door, om na een boog naar rechts het stationsemplacement van IJmuiden te bereiken.

Ik wist dat ik in dit draadje hierover al iets voorbij heb zien komen. Op de lucht foto van ongeveer 1927, want de bovenleiding is zichtbaar,  zie nu duidelijk het tunneltje (bruggetjes) liggen niet alleen in het spoor naar het "nieuwe" station IJmuiden maar ook nog in het spoor naar het oude station.

Rob

[Rick]

Grappig, het lijkt dat op die foto de afbraak van het spoortje al bezig is. Op onderstaande van foto van het NIMH is het spoor aan de IJmuidense kant al verdwenen:



Was deze foto van de spoorbrug al geplaatst? Niet alleen de kolenhandel in Velsen Zuid is goed zichtbaar maar ook de aansluiting van Crown van Gelder aan de overzijde van het kanaal en enkele sporen van de Hoogovens, waarvan er eentje kennelijk een steiger op gaat:

[Vislijn]

Ik wist dat ik in dit draadje hierover al iets voorbij heb zien komen. Op de lucht foto van ongeveer 1927, want de bovenleiding is zichtbaar,  zie nu duidelijk het tunneltje (bruggetjes) liggen niet alleen in het spoor naar het "nieuwe" station IJmuiden maar ook nog in het spoor naar het oude station.

Ik begin nu toch wel te twijfelen of dat een spoor kan zijn geweest en niet gewoon een weg. Zowel voor als na het tunneltje is de boog wel heel scherp en er zit ook een flinke helling in. Ook zie ik verderop geen aansluitwissel. Dat zou dan ter hoogte van de overweg hebben gelegen. Maar ook als het 'gewoon' een weg was die onder het spoor doorging is het natuurlijk al interessant.

Grappig, het lijkt dat op die foto de afbraak van het spoortje al bezig is. Op onderstaande van foto van het NIMH is het spoor aan de IJmuidense kant al verdwenen: [...]

Was deze foto van de spoorbrug al geplaatst? Niet alleen de kolenhandel in Velsen Zuid is goed zichtbaar maar ook de aansluiting van Crown van Gelder aan de overzijde van het kanaal en enkele sporen van de Hoogovens, waarvan er eentje kennelijk een steiger op gaat [...]

Prachtige foto's. De bovenste is blijkens het bijschrift van 1926, maar de bovenleidingsportalen zijn al duidelijk te zien en de halte Casembrootstraat (geopend in 1927) is er al. Best mogelijk dat men nog met de aanleg bezig was, de halte Casembrootstraat ziet er ook nog heel nieuw uit. Op de achtergrond is de Noordersluis nog volop in aanbouw. Deze zou in 1928 worden geopend. Het terrein waar nu de Hoogovens zijn gevestigd is op de foto nog natuurgebied ('De Breesaap' geheten). Wel zie ik treinen met zandwagentjes in de weer, de ontginning zal in volle gang zijn geweest.

De tweede foto staat waarschijnlijk wel ergens op een van de 106 pagina's hierboven. De sporen van Hoogovens rechtsboven waren me nog niet opgevallen, leuk! Rechtsonder is het smalspoor van Van Gelder te zien. Aan de overkant van het kanaal is de centrale van de brug mooi te zien, en inderdaad de kolenhandel met spooraansluiting. Dat spoor takte bij station Velsen-IJmuiden Oost van de hoofdbaan af, liep schuin langs het talud omlaag en stak als straatspoor de Stationsweg over. Ergens in het begin van dit draadje is daarvan een foto te vinden, met een 2200.

[IJmc]

Ik ga er ook van uit dat het een pad/weg is.

[Rob Bennis]

Op de foto is het een pad geworden want de rails is verwijderd. Op de topokaart zie je dat het spoor is geweest. Ik vermoed dat dit spoortje is opgebroken met de electrificatie . Want halte Julianakade is pas geopend in 1927 en toen lag dit spoortje in de weg. Je ziet dus op de foto dat het spoortje is verwijderd maar het traject is nog zichtbaar.

Rob

[Vislijn]

Het is ook wel verrassend om aan dat viaductje te zien hoe het rechtdoorgaande spoor naar het oorspronkelijke station IJmuiden, dat ter hoogte van de sluizen lag, wat noordelijker was gesitueerd dan het latere spoor, dat vanaf 1899 afboog naar het nieuwe, zuidelijker gelegen station. Het afbuigen begon dus al een stukje oostelijker.

Later was er ter hoogte van de halte Julianakade nog wel een aftakking rechtdoor, naar de elektriciteitscentrale van het PEN. Daarvan is op de vorige bladzij nog een foto te zien (althans, een stukje van het wissel). In de NVBS beeldbank is een foto uit 1960 te vinden waarop dit spoortje wat beter te zien is. Dit korte spoortje volgde wel ongeveer hetzelfde tracé als het doorgaande spoor naar het eerste station IJmuiden.

[Vislijn]

Een luchtfoto van Vissershaven en stationsgebied te IJmuiden. Het zal rond 1973 zijn, het Visstation dat rechtsboven lag is verdwenen en ook het tweede perron van het 'normale' station is (zo te zien nét) weg. De vakwerkmasten staan er nog wel. Die situatie heeft volgens mij niet heel lang bestaan. Tussen het eerste en het voormalige tweede perron ligt nog maar één spoor, dat waren er oorspronkelijk drie. Ook de locloods en het toiletgebouw zijn er niet meer.

Langs het eerste perron staat een geel treinstel Plan V gereed, terwijl verderop, langs de visperrons, nog een aardig aantal koelwagens staat. Helemaal bovenaan de foto zien we nog net een stuk van de hoge binnenvuurtoren. Linksboven is ook nog een stuk van de Haringhaven te zien. Rechts is zichtbaar dat Oud-IJmuiden in die tijd flink gesaneerd werd, het ooit zo mooie stadsdeel was in die jaren flink verkrot. Dat saneren ging nogal met de botte bijl (zie de lege vlaktes), veel van de oorspronkelijke charme is toen verdwenen. Je vraagt je af of opknappen niet een beter idee was geweest.

Helemaal onderaan de foto is een driehoekig, lichtgekleurd stuk terrein te zien, dat was oorspronkelijk een kolenhandel, die met de komst van het aardgas in de jaren zestig geen toekomst meer zal hebben gehad. Kolen ligt er niet meer, het terrein is schoongeveegd. Recht ertegenover, aan de overkant van het emplacement, is nog een andere kolenhandel te zien. Daarachter, geheel rechtsonder, een aantal volkstuintjes, altijd een sfeerverhogend element langs de baan. Voor de eerste kolenhandel langs zien we een spoor afbuigen richting de havens en kades.

Foto Gerard Heijse

[Vislijn]

Al vaker was hier te lezen dat de verbinding Haarlem-Alkmaar over de grote spoorbrug bij Velsen in september 1957 werd gesloten. De treinen gingen voortaan een stuk oostelijker door de Velsertunnel. De brug werd in de loop van 1958 afgebroken.

Hierboven is te zien dat in 1960 één van de oorspronkelijke sporen naar de brug nog gedeeltelijk aanwezig was. We kijken in noordelijke richting. Het talud ligt nog op zijn plek, de twee muurtjes, iets voorbij het stootjuk, geven de plek aan van het oude, smalle viaduct van de Stationsweg. Op de achtergrond links de PEN-centrale en rechts de papierfabriek van Van Gelder.
Niet veel later zou ook dit spoor verdwijnen, evenals het viaduct en het talud zelf. Deze plek lag waar nu het Pontplein te vinden is.

20 februari 1960, foto R. Ankersmit via Klassiekebeveiliging.com (https://www.klassiekebeveiliging.com/seinhuizenVij.htm)

Om de foto wat meer in perspectief te plaatsen hieronder een andere foto, een maand later genomen, waarop we rechts op de achtergrond de plek van de vorige foto kunnen zien. Deze plaat was in dit draadje al eerder te zien (zie blz. 5). Intussen is op het spoortje een stel goederenwagens verschenen. In het midden nadert de stoptrein uit IJmuiden, een drietje Mat36. Links van het treinstel is een muurtje te zien dat de plek aangeeft van het andere viaductje. Ook dat zou niet lang daarna verdwijnen, om te worden vervangen door een veel breder exemplaar - dat vandaag de dag nog steeds te zien is. Op de voorgrond het noordelijke uiteinde van station Velsen-IJmuiden Oost.



Foto R. Ankersmit, 19 maart 1960, via Klassiekebeveiliging.com (https://www.klassiekebeveiliging.com/seinhuizenVij.htm).

[R v/d Hoven]

Als klein onderdeel van een door de Stibans georganiseerde rit met de 165 deden we op 8 september 1990 ook de IJmuidenlijn aan. Niet veel fotostops (we hadden meer te doen, die dag) dus als toegift, de passage over het 'kruis' van Haarlem tijdens de rit van IJmuiden naar Leiden. Alle opnames: scans van mijn dia's.

Ik zat in de achterste cabine bij vertrek uit Uitgeest, dus voorin bij de rit naar IJmuiden na het kopmaken te Santpoort Noord.






fotostop op de restanten van het emplacement van station IJmuiden. We zijn niet verder gereden.




En dus nu weer vanuit de achterste cabine, de passage van het 'kruis'. Links naar Zandvoort en rechts naar station Haarlem.

Groet, Raymond van den Hoven

[Vislijn]

Dat is weer een mooie serie Raymond! 

[Vislijn]

Het tweede station Velsen, vlak voor de sloop in 1963:





De eerste foto toont de (westelijke) perronzijde, de tweede de oostkant.

Dit station deed slechts kort dienst, van 1891 tot 1905, maar bleef na sluiting vervolgens nog bijna zestig jaar staan. Zie ook hier

Foto's H.J. Roos. Collectie Gemeente Velsen KNA001002178 en KNA001002179.

Voor wie zich afvraagt waar dit gebouw nu precies stond; het huis dat we op de tweede foto op de voorgrond zien staan is op Google Maps eenvoudig te vinden: https://maps.app.goo.gl/Q1D7bnuJ2Uw7bPyS7.



Duidelijk is dat het gebouw moest wijken voor de toen nieuwe Minister van Houtenlaan.

Hier nog eens dit tweede station rond 1900:



Ansichtkaart, uitg. J.P. Nauta

[Vislijn]

In het kader van een NVBS-rit bezocht bezocht treinstel 4001 op zondag 5 juni 1983 de IJmuidenlijn.



(foto Beeldbank De Boer via NHA, no. NL-HlmNHA-1478-23109K00-28)



(fotograaf onbekend)

De rit vertrok vanaf Amsterdam CS om via de nieuwe Hemtunnel, Uitgeest, de Velsertunnel, Santpoort Noord, de IJmondlijn en Haarlem weer terug te keren naar de hoofdstad.
Op het moment van de rondrit was nog niet bekend dat de spoorlijn naar IJmuiden in september van dat jaar voor reizigersverkeer zou worden gesloten. Daartoe zou de Tweede Kamer op 29 juni, dus minder dan een maand na de rondrit, besluiten.



(De Volkskrant, 1 juli 1983. Via Delpher.nl)

[R v/d Hoven]

Uiteraard heeft ook het meest bekende treinstel van NS, de "Kameel" oftewel NS20, de IJmuidenlijn bezocht. Op 16 januari 1991 was ik er bij:

Ik heb geen verband tussen de Zwitserse en Italiaanse vlag met de Kameel kunnen vinden, dus die zullen wel om een andere reden op het perron hebben gehangen.


We kijken ook even richting de overslag en zien dat de spooraansluiting is opgeheven. De overslag vind nu plaats op de losweg vóór de overweg zoals verderop te zien is.


Via de ruime boog vanaf de lijn naar IJmuiden komt de Kameel het emplacement oprijden.



Neus van de Kameel in combinatie met de toren van de Oud Katholieke kerk van IJmuiden.


De Kameel stopt langs de losweg. Links nog enige koelwagens voor het visvervoer.


Overzicht van de losweg met de Kameel links en het voormalige stationsgebouw rechts.


Voor plaatjes van de Kameel op de terugweg nemen we post bij de oude halte Casembrootstraat. Een toevallige passerende vrachtwagen heeft door zijn lading ook een opname verdiend.


De NS20 heeft de restanten van de halte gepasseerd en komt langzaam voorbij rijden. De machinist weet van de fotograven (ik was niet alleen) en heeft daarom zijn snelheid aangepast.


Meegedraaid na de passage; dit is dus de blik richting "Amsterdam".


De passage van de voormalige halte Driehuis-Westerveld.

Een echte kenner ziet dat er iets niet klopt...maar wat?
Groet, Raymond van den Hoven