De IJmuider spoorlijn - korte geschiedenis en plaatjes

[R v/d Hoven]

Kunnen we een overzichtje maken van wat er op de lijn gereden heeft?
Kwa stoom iig 5500
Verder heb ik fotoos van blokkendozen, mat 36 (3w), 46 (2w), 54 (2w), sprinter (Y), ICM-0, 2200, 2400, 6400, sik, kameel, DE-II, even gauw uit mn hoofd.

en daarbij ook nog 600, '46 (4w) en plan U en V zeker. Ook blokkendozen als werkwagen zijn in IJmuiden geweest. Foto's van al deze zaken gezien maar die zijn niet van mij dus niet te publiceren. Mat'54 (2w) trouwens in diverse uitvoeringen incluis "KunstRai" (van geel naar blauw met vlekken etc. Zie opening Zuidtak, plaatje staat al in dit draadje). Het bekende groepje gekleurde 2400-en in roze (o, jee...) blauw, bruin en geel/grijs zijn er ook geweest. Weet niet of er ook een viertje'54 is geweest en ook plan T is bij mij nog een ?

Groet, Raymond van den Hoven

[GerardvV]

Dank je wel! 

De lange achterkant heeft daar inderdaad wel wat van weg, maar dat is het niet. Ik heb het me heel lang afgevraagd, heb nog een tijdje aan een Mazda gedacht, maar ben er laatst toevallig achtergekomen dat het een Glas S1004 Coupé is, gebouwd tussen 1962 en 1965. Ook in die tijd al een behoorlijk obscuur model, best bijzonder dat-ie op zo'n plaatje staat. De auto zag er toen al behoorlijk smoezelig uit, de zeewind zal 'm geen goed gedaan hebben.

https://en.wikipedia.org/wiki/Glas_1004

De Duitse fabrikant Glas was ook de fabrikant achter de Goggomobil en is later overgenomen door BMW.

Volgens mij ook inderdaad een Glas.
Ergens op zolder slingeren nog folders van Glas, meegenomen als jongetje op de AutoRai. Toch weer eens opzoeken, valt een heel draadje mee te vullen.

[Vislijn]

Plan T is er zeker regelmatig geweest, zo rond eind jaren 70, begin jaren 80 was de doordeweekse trein die om 7.00u of daaromtrent uit IJmuiden vertrok meestal een viertje Plan T. Deze vroege trein ging volgens mij door naar Amsterdam (de rest ging in die tijd niet verder dan Haarlem). Hij kwam heel vaak nét voorbij als ik 's morgens opstond en de gordijnen openschoof. Ik zou eigenlijk eens in het spoorboekje van bijv. 1981 moeten kijken.

Van mat46 zijn er twee- en vierwagenstellen geweest. De allerlaatste NS-reizigerstrein op 24 september 1983 was een mat46-vier, de 676 die meteen na deze rit zelf ook buiten dienst ging.

Elektrische treinstellen Mat40 zijn er ook regelmatig geweest. Van de dieseldrieën mat34 heb ik op deze lijn nooit foto's gezien.

[sncf231e]

Kunnen we een overzichtje maken van wat er op de lijn gereden heeft?
Kwa stoom iig 5500

Kwa stoom de Hoogovens 22 en de SSN 65.018 ergens eind tachtiger jaren (toen kon ik ook nog niet goed fotograferen)?







Groet
Fred

[Vislijn]

[...]Weet niet of er ook een viertje'54 is geweest en ook plan T is bij mij nog een ?

Viertje Mat54 is er inderdaad wel geweest:
quote author=Vislijn link=topic=94916.msg3222296706#msg3222296706 date=1646835858]
U vraagt, wij draaien:



[September 1983. Foto collectie Gemeente Velsen via Noord-Hollands Archief, inventarisnummer 10275]
[/quote]

[Vislijn]

Eerder in dit draadje waren er nogal wat vragen over waar de onderstaande foto (zie pagina 1 van dit topic) nu precies moest worden gesitueerd:



Coll. Gem. Velsen.
NL-HlmNHA_1098_10270
https://hdl.handle.net/21.12102/5332D268FB8F11DF9E4D523BC2E286E2

↑ We zien hier rechts dus het oude, rechte spoor dat vanaf Santpoort-Zuid komt en in noordelijke richting verder loopt in de richting IJmuiden, en dat tot 1957 ook via de spoorbrug doorging in de richting Alkmaar. Links zien we het spoor dat met een slinger van het nieuwe, oostelijker gelegen Santpoort-Noord komt. De fotograaf kijkt naar het zuiden, IJmuiden ligt dus achter hem.

Deze ↑ foto is dus genomen op het punt waar op de onderstaande foto het spoor uiterst links uit beeld verdwijnt, maar dan in de andere richting gezien:
(klik op de foto voor een grotere versie)



[Links richting IJmuiden, rechts richting Velsertunnel]


Ik kwam onlangs nog twee aardige foto's tegen die e.e.a. verduidelijken:




[↑ We zien hier de bouw van het nieuwe station Santpoort-Noord, gezien in noordelijke richting, zomer 1957. Het negatief is helaas wat aangetast door de tijd, maar we zien hier links duidelijk het oude spoor nog liggen naast het nieuwe. Dat oude spoor lag op deze plek dus zo'n honderd meter westelijker. Bij uitzoomen zie je verderop de splitsing die je op bovenstaande foto ook ziet: links richting IJmuiden, rechts richting de Velsertunnel en daarachter Beverwijk, Uitgeest en Alkmaar. Foto Beeldbank De Boer via Noord-Hollands Archief, Inventarisnummer NL-HlmNHA_1478_14761B00_01]

Vanaf ongeveer hetzelfde punt zien we hieronder opnieuw station Santpoort-Noord in aanbouw. Links rijdt over het oude spoor een trein bestaande uit stroomlijnmaterieel, die verderop op station Velsen-IJmuiden Oost waarschijnlijk zal worden gesplitst voor de richtingen IJmuiden en Alkmaar (via de spoorbrug). Klik op de foto voor een grotere versie:




[↑ 9 februari 1957. Foto collectie Gem. Velsen via Noord-Hollands Archief, Inventarisnummer NL-HlmNHA_1098_10471. Directe link: https://hdl.handle.net/21.12102/535F5A7CFB8F11DF9E4D523BC2E286E2]

Enkele maanden later rijdt de trein door de tunnel en wordt het oude spoor opgebroken. De spoorbrug verderop ondergaat even later hetzelfde lot. In het landschap tussen Santpoort-Noord en Driehuis is (als je het weet) nog goed te zien hoe het oude traject vroeger liep.




[↑ Nog 1 week,dan gaat de Velsertunnel open. De treinen van de Spoorwegen rijden nu gestadig hun proefritten door de Velserspoortunnel, zodat met de nieuwe dienstregeling het spoorwegverkeer geheel door deze tunnel gaat. Datum 20 september 1957. Nationaal Archief Bestanddeelnummer 072-0857]



[↑ Hier rijdt de officiële openingstrein, met aan boord Kon. Juliana, door de tunnel. Treinstel 749 reed gekoppeld met het treinstel nr. 748 (niet zichtbaar op de foto). Het Utrechts Archief cat.nr. 151691 https://hetutrechtsarchief.nl/beeld/91F556D2CAA659C3A04382648EDEC23D]

Station Santpoort-Noord, het nieuwe beginpunt van de IJmuidenlijn, zou op 27 september 1957 feestelijk worden geopend:





[Foto's Beeldbank De Boer via NHA, Inventarisnummer NL-HlmNHA_1478_16048B05_01 en NL-HlmNHA_1478_16048B04_01]




[↑ Santpoort-Noord in 1983, het jaar dat de IJmuidenlijn zou worden gesloten voor reizigersverkeer. Links nadert de Plan V uit IJmuiden, rechts dus het spoor richting de tunnel. We zien weer de kerktoren van Driehuis. Foto Coll. Gem. Velsen. NL-HlmNHA_1098_10270 https://hdl.handle.net/21.12102/5332D268FB8F11DF9E4D523BC2E286E2]

[laurent]

Zou je eens kunnen intekenen hoe het oude spoor dan liep? Via het Spekkeweggetje toevallig?

[Vislijn]

Kijk, zo liep het vroeger:



Je ziet op het kaartje zowel het oude, kaarsrechte spoor, als het nieuwe, dat zich ter hoogte van de overweg bij de Middenduinerweg (Santpoort) van het oorspronkelijke afsplitst en naar het oosten buigt. Aan dat nieuwe traject is toen station Santpoort-Noord gebouwd. Ten noorden van dat station Santpoort-Noord splitst het spoor zich voor IJmuiden (linksaf) en de Velsertunnel (rechtsaf). Het Spekkenwegje ligt een stuk meer naar het noordoosten, oostelijker nog dan de 'nieuwe' baan die vanaf 1957 richting de tunnel gaat.

De spoorbaan liep tot 1957 dus kaarsrecht van die overweg bij Middenduinerweg tot aan de halte Driehuis-Westerveld, en daarna nog steeds recht tot Velsen-Zeeweg, waar een kleine slinger in het spoor zat, om vervolgens weer to Velsen-IJmuiden Oost rechtdoor naar het noorden te lopen, naar de spoorbrug. Pas aan de overkant van het kanaal, in Velsen-Noord, zat een bocht naar het Oosten.



https://www.google.com/maps/@52.4392388,4.6322079,3a,75y,167.32h,92.5t/data=!3m6!1e1!3m4!1sHXcdkmA3Z2EGdFq0cV6UBA!2e0!7i13312!8i6656?hl=nl

Het fietspad dat je hier ↑ ziet ligt op het talud van het oude spoor. Links op de achtergrond zie je het spoor dat sinds 1957 richting de tunnel gaat. Daarvóór is ook nog wel te zien waar het spoor richting IJmuiden liep, je ziet daar een soort rietkraag met een hek. We kijken vanuit Driehuis in zuidelijke richting. Klik op de Google link voor een vergroting en voor de exacte locatie.

Als je bij Santpoort-Noord uit de trein stapt en het station aan de achterkant verlaat (aan de westkant dus), en vervolgens het pad neemt dat in noordelijke richting tussen de manege en het spoor door loopt, dan loop je over het oude traject. Na ongeveer 1 kilometer kom je bij het punt van de foto hierboven.

[laurent]

Ja, dat stukje. Ik dacht dat je een ander stuk bedoelde. Die ken ik wel, ook wel gereden.

[Vislijn]

De haven- en kadesporen van IJmuiden
 
Nadat we eerder station IJmuiden hadden bezocht hebben we een kijkje genomen bij het Visstation, dat iets verder langs de lijn en nog iets dichter bij de zee lag. Daarmee hield het voor de IJmuidenlijn nog steeds niet op, want door het hele haven- en industriegebied verspreid lagen nog talloze haven- en kadesporen. Tijd voor een verkenning. Over wanneer deze sporen werden aangelegd heb ik in de meeste gevallen geen informatie weten te vinden.

Verspreid over het havengebied deden de sporen verschillende bedrijven aan, niet alleen bedrijven die met vis te maken hadden, maar ook verschillende machinefabrieken en andere industrie.
Om een beetje een idee te geven van waar de foto’s die ik hieronder ga plaatsen precies gemaakt zijn heb ik dankbaar gebruik gemaakt van de kaart die Rick hierboven in dit topic heeft geplaatst, en waarin hij de voormalige sporen heeft ingetekend. Hier heb ik nummers in gezet, waar ik bij de foto’s naar zal verwijzen.

Klik op de foto's voor een grotere versie.



1.   Station IJmuiden
2.   Visstation en omgeving
3.   Dokweg en watertoren
4.   Begin Strandweg
5.   Strandweg, aanvoer blokken voor verlenging pier
6.   Trawlerkade
7.   Hoge vuurtoren
8.   Industriestraat



[↑ Een overzichtsfoto uit ca. 1953. We kijken vanaf de vuurtoren (punt 7 op de kaart) in oostelijke richting. Links zien we station IJmuiden (punt 1 op de kaart) met bijgebouwen en seinhuis. De Vissershaven ligt aan de kant van de Trawlerkade vol met schepen. Tussen de haven en het station zien we de Vishal.  Rechts op de achtergrond zien we de watertoren aan de Dokweg (punt 3). Deze dateert uit 1915 en is één van de vroegste toepassingen van betonbouw in Nederland. De straat rechts is de Middenhavenstraat. Foto Collectie Gemeente Velsen via Noord-Hollands Archief, KNA001003176]

Eerst nog even een kijkje achter het Visstation:



[↑ Voorbij het Visstation, punt 2 op de kaart. Een lekker rommelige toestand met viskisten, een straatspoor en een oude Opel. Rechts op de achtergrond het Visstation, dat toen nog maar een paar jaar te gaan had. Foto Piet Korpershoek, 1968.]



[↑ Deze foto zagen we al eerder. Op een dag in de koude winter van 1963 staan we op de Julianabrug en zien we hoe een onbekend tweetje Mat’40 bijna zijn eindbestemming IJmuiden bereikt heeft (het station ligt rechts buiten beeld achter de fraai besneeuwde bomen). Maar dit keer gaat het om het spoor dat uiterst links uit beeld verdwijnt. Dat is het spoor dat verder gaat richting de havens, en dat zich verderop nog vele malen zal vertakken. Foto collectie Leo van Leeuwen via de facebookgroep ‘De Vislijn naar IJmuiden’.




[↑ Op deze foto uit 1970 zien we dat spoor op de voorgrond langs de paaltjes naar links lopen, langs een kolenhandel. Daarachter het toen nog omvangrijke emplacement, het seinhuis en iets verder nog het station zelf. We kijken in westelijke richting. Foto Piet Korpershoek. Beeldcollectie van de gemeente Velsen, inventarisnummer KNA001009091]



[↑ Op deze foto uit 1924 zien we vanaf de andere kant hoe dat spoor dat zich van het stationsemplacement heeft afgetakt met een slinger in zuidelijke richting loopt, verder het havengebied in. We kijken richting het noordoosten. Het emplacement staat vol met goederenwagens. Op de voorgrond de vissershaven. De foto is gemaakt vanaf de watertoren, punt 3 op de kaart. Helemaal op de achtergrond is te zien dat de Hoogovens, gestart in 1923, nog relatief klein zijn. Dat zou in de komende decennia nog wel veranderen.
Beeldcollectie van de gemeente Velsen via NHA, NL-HlmNHA_1098_KNA001003110, directe link: https://hdl.handle.net/21.12102/45A226EEFB8F11DF9E4D523BC2E286E2]



[↑ Vrijwel hetzelfde punt, maar dan bijna vijftig jaar later: 1973. Net iets meer in oostelijke richting kijkend zien we dezelfde slinger. Niet alleen de bebouwing op de voorgrond heeft zich uitgebreid, ook de Hoogovens op de achtergrond. Ter hoogte van het einde van de Vissershaven, door IJmuidenaren “de pishoek” genoemd (het precieze verhaal daarachter ken ik niet), vertakt het spoor zich voor de eerste keer. Rechts kunnen we de Julianabrug onderscheiden van waaraf de sneeuwfoto hierboven werd gemaakt. Foto Collectie Gemeente Velsen NL-HlmNHA_1098_KNA001003308, directe link NHA (inzoomen): https://hdl.handle.net/21.12102/45CCD02EFB8F11DF9E4D523BC2E286E2 ]



[↑ De ‘pishoek’ vanaf de andere kant, landinwaarts gezien. Een Sik is met een korte maar bonte goederentrein onderweg in de richting van het stationsemplacement. Op de achtergrond de oude Visserijschool, nu Zee- en Havenmuseum. Ca. 1960, fotograaf onbekend]



[↑ Op deze luchtfoto uit 1977 hebben we een mooi overzicht. Rechts de Vissershaven, links de Haringhaven die van latere datum is. Rechtsonder de watertoren van waaraf een paar van de vorige foto’s zijn gemaakt. Punt 3 op de kaart. We zien een spoor de Trawlerkade (punt 6 op de kaart) volgen, terwijl een ander spoor op de voorgrond langs de Dokweg blijft lopen en daartussen een spoor dat met een slinger via de diagonaal lopende Haringkade (die eigenlijk geen kade is) gaat en zich verderop nog eens vertakt richting de Industriestraat (punt acht) en de kade van de Haringhaven/Loggerstraat. Foto Beeldbank De Boer via NHA,  NL-HlmNHA_1478_00377L00_01, directe link (kun je inzoomen) https://hdl.handle.net/21.12102/24b8bc19-aea7-4cf8-87df-81ea165ff889 ]



[↑ Op het eerste wissel ging het in 1984 niet helemaal goed. Beeldbank De Boer via NHA, cat.nr. NL-HlmNHA_1478_24607K00_04]





[↑↑ Vanaf de watertoren gezien in resp. 1957 en 1973. Foto’s Collectie Gemeente Velsen via NHA, KNA001005771 en KNA001003312]

We gaan verder langs de Trawlerkade. Daar komen we al snel een korte trein tegen:



[↑ Een Sik heeft langs de Trawlerkade een gesloten wagen opgehaald en zal verder rijden in de richting van het stationsemplacement. 22 augustus 1959. Collectie Gem. Velsen via Noord-Hollands Archief, no. KNA001013806]



[↑ Het straatspoor langs de Trawlerkade in 1973, we kijken in westelijke richting. Foto Coll. Gem. Velsen]



[↑ De Trawlerkade op 14 juni 1965, nu landinwaarts gezien. Coll. Gem. Velsen via NHA, NL-HlmNHA_1098_14801]



[↑ Het spoor langs de Trawlerkade kende meerdere vertakkingen. Op de achtergrond weer de watertoren. Hier ca. 1925, fotograaf onbekend.]

Tot zover de Trawlerkade. Laten we nu het spoor langs de Dokweg eens volgen.



[↑ Ongeveer bij punt 4 op de kaart, in de bocht waar de Dokweg overgaat in de Kromhoutstraat, komen we hier een DE-loc serie 2200 tegen (2212 of 2222? Ik kan het niet goed zien.) die in de zomer van 1980 met een blauwe Interfrigo-wagen aan de haal is. Het gaat hier richting het stationsemplacement (als we ervan uitgaan dat de loc voorop loopt). De vis aan boord heeft waarschijnlijk zijn bestemming in Zwitserland of Italië. Foto Leo van Leeuwen via de facebookgroep ‘De Vislijn naar IJmuiden’.]





[↑ Een klein stukje verder, op het wissel waar het spoor naar de Strandweg zich aftakt, is (dezelfde?) loc 2222 ontspoord. De hersporingsploeg komt met een tweede 2200 te hulp. 8 maart 1978, foto’s Beeldbank De Boer via NHA, no. NL-HlmNHA_1478_16515K00_03 en NL-HlmNHA_1478_16515K00_02]



[↑ Erg druk werd het spoor later niet meer bereden en de staat van onderhoud was bepaald niet optimaal. Hier in 1985. Foto Leo van Leeuwen]

Het spoor dat verder ging langs de Kromhoutstraat maakte verderop een knik naar links en liep de Deutzstraat in, waar het vervolgens doodliep.
Wij gaan via het wissel bij punt 4 verder naar de Strandweg, van 4 naar 5 op de kaart, waar het spoor in de berm verdergaat en langs verschillende bedrijven komt.



[↑ De diesellocomotief rijdt langs de Strandweg, terwijl de ketelwagen op de voorgrond op het spoor langs de Kromhoutstraat staat. 25 mei 1981, foto Roelof Hamoen via railromantiek.nl]



[↑ Een stukje verder langs de Strandweg treffen we loc 2253 ter hoogte van de fabriek van Quaker Oats. 1981, foto coll. Leo van Leeuwen]



[↑ Weer een stukje verder werd een Interfrigo koelwagen langs de Strandweg in de berm beladen met vis. Heel veel treinen kwamen hier in die tijd niet, dus de wagen stond niemand in de weg. 1980, foto coll. Gem. Velsen, no. KNA001012128]

Aan het begin van de jaren 60 werden de Zuidpier bij IJmuiden en de Noordpier bij Wijk aan Zee verlengd. Voor deze enorme klus werden per trein duizenden tonnen stenen aangevoerd vanuit België. Het spoor langs de Strandweg werd in 1961 doorgetrokken tot vlakbij het strand. Punt 5 op de kaart.







[Foto’s Beeldbank De Boer via NHA, nrs. NL-HlmNHA_1478_18685B02_01, NL-HlmNHA_1478_18685B04_01 en NL-HlmNHA_1478_19082B08_01]


[De treinen hadden vaak een enorme lengte en gewicht. Vaak stonden er twee of drie 2200’en voor de trein. 20 november 1961. Foto Joop van Bilsen / Anefo. Nat. Archief bestanddeelnummer 913-2037]



[↑ Op 23 november 1961 was het feest in IJmuiden, ter gelegenheid van de aankomst van de zoveelste ton stenen (welke mijlpaal het precies was kan ik niet achterhalen). We zien de versierde loc 2228 na een lange reis arriveren bij het blokkenterrein aan het einde van de Strandweg. De sporen liggen in het duinzand. De gebouwen links met de vele schoorstenen zijn visrokerijen. Beeldbank De Boer via NHA, L-HlmNHA_1478_01127K00_14]

Tot slot maken we nog even een uitstapje naar de Industriestraat, punt 8 op de kaart. In deze straat, met aan weerszijden industriële bedrijven, lag straatspoor, dat zich vlak voor het einde van de straat nog eens vertakte. Een vrij rommelig beeld was het altijd al. Het IJmuidense havengebied is om deze reden ook vaak te zien als decor in films.





[↑ De Industriestraat in 1978 (foto Piet Korpershoek) en 1995, foto coll. Leo van Leeuwen. ]



Tot vrij recent zijn er hier en daar nog restanten van de IJmuidense havenlijnen te vinden geweest, zoals hier in 2011 aan het einde van de Industriestraat, bij de grote vuurtoren, punt 7 op de kaart. Foto Victor Lansink via railtrash.nl

We zijn hiermee aan het eind gekomen van onze reis over de IJmuidenlijn, die ons voerde van Station Santpoort-Noord naar station IJmuiden en verder. Wat mij betreft houdt dit draadje hiermee nog niet op, ik heb nog genoeg foto’s en er valt altijd meer te vertellen. Wie er iets aan toe te voegen heeft, schroom niet.

[Dirk Baas]

M.b.t. de keientrein kan ik mij herinneren, dat er in voorspan met vier 2200-ers werd gereden en vaak 32-34 wagons er achter hingen. En wij maar wachten voor de spoorwegovergang in Santpoort-Noord. Je ging vanzelf tellen 😉

Dirk

[Vislijn]

Een machtig gezicht moet dat geweest zijn, die keientrein met vier bulderende 2200'en ervoor. Helaas voor mijn tijd. Ik heb wel gehoord dat het door veel scholieren als excuus werd gebruikt als ze te laat op school kwamen 

[IJmc]

Fraai, met name de verlenging.
Je bent goud waard.

[Eric B]

Week 15/16 van de NVBS-kalender 2014 toont een op 21 augustus 1962, door Roef Ankersmit te Beverwijk gemaakte foto van een steentrein met 2 x 2200/2300 als tractie.
In de bijbehorende tekst wordt gesproken over "vaste samenstellingen van 56 wagens".

[Vislijn]

Fraai, met name de verlenging.
Je bent goud waard.

Ha dank je, da's leuk om te horen!