De IJmuider spoorlijn - korte geschiedenis en plaatjes

[R v/d Hoven]

Voor de verzameling "Wat is er in IJmuiden geweest?": De DE-2-165 als donateursrit voor de Stibans op 08-09-1990. Scan van mijn dia.

Tsja, een lijn buiten dienst levert de mogelijkheid op om hem met extra treinen eenvoudig te bezoeken.
Groet, Raymond van den Hoven

[Vislijn]

Mooie serie weer! Alleen werd het rechter spoor hier nog wel gebruikt, maar dan alleen voor de vistreinen. De middelste werd gebruikt voor personenvervoer.

Je hebt gelijk! Het spoor dat hier rechts in beeld ligt, komt inderdaad van het emplacement en de aansluiting naar de havensporen, het geeft geen aansluiting naar de perronsporen.



[↑ 1980. Rechts DE-loc 2213 die zojuist een (vis-?)trein op het emplacement heeft afgezet en wacht op terugkeer richting Haarlem. Foto collectie Leo A. van Leeuwen]



[↑ 1960. Hier gezien vanaf de andere kant van de brug, het spoor waar we het over hebben ligt nu dus uiteraard links. Uiterst links, waar nu zo te zien een ketelwagen staat, het spoor richting de kades en verder. Foto R. Ankersmit via klassiekebeveiliging.com, 20 februari 1960]

[Vislijn]

Voor de verzameling "Wat is er in IJmuiden geweest?": De DE-2-165 als donateursrit voor de Stibans op 08-09-1990. Scan van mijn dia.
Tsja, een lijn buiten dienst levert de mogelijkheid op om hem met extra treinen eenvoudig te bezoeken.
Groet, Raymond van den Hoven

Leuke plaat! Zou me niet verbazen als dat de enige keer is dat er ooit een DE2 op de IJmuidenlijn reed.

[eemstede]

Ook ik als Zuid-Kennemerlander (en kort in IJmuiden gewerkt, op de Hugo de Grootschool voor MAVO in 1977, ook al weg)  geniet zeer van deze plaatjes, hartelijk bedankt ervoor.

Gr. Frank

[Huup]

Nog een foto van de een DE-II, ik weet niet welke. Deze reed in 1986. Gefotografeerd door Roelof Hamoen

[Huup]

Ha geweldig, die tekeningen, dank je wel. Ja, duidelijk zo, weer wat geleerd. Van het woord 'takkenbossenloods' had ik ook nog nooit gehoord 

Zonder takken geen kolenvuurtje, zonder vuurtje geen stoom, zonder stoom geen rijdende lok

Van dat kolenpark had ik nog nooit plaatjes gezien. Wel waren er, op andere plekken, minstens twee kolenhandelaren gevestigd, aan beide kanten van het emplacement.

Die stonden daar los van.

[Cor--24]

Het woord takkebossenloods ben ik tegengekomen in het topic 'Zoutkamp 1921 -1942, Het plan', net als het woord 'kolenpark'.
De woorden kwamen naar boven in reactie 106. Klikken op gele Zoutkamp > 5. Zoutkamp > Afbeelding 2.

Weet iemand, waarom dit topic een slotje heeft?

[Reinout van Rees]

Degene die het draadje startte heeft als ondertitel "gast": account op verzoek verwijderd. Volgens mij was dat z'n hoofddraadje en waarschijnlijk is het daarom op slot gedaan. Ik heb het slotje weggehaald, mocht dat nu handig zijn.

Reinout-als-moderator

[Vislijn]

Wat zijn de eerste woorden waar je aan denkt bij de naam IJmuiden? Staal en vis denk ik. Wat het staal betreft, dat komt van de overkant van het Noordzeekanaal, van Hoogovens / Corus / Tata Steel. Daar hebben ze overigens een enorm eigen spoornetwerk op het terrein liggen, genoeg om een heel draadje aan te wijden. Maar dat valt buiten het bestek van dit draadje. Goed, vis dus. Veel vis. IJmuiden was en is één van de grootste visserijhavens van Europa. Jarenlang werd er voor de afvoer van vis op grote schaal gebruik gemaakt van de trein, we hebben al gezien dat juist dit visvervoer ervoor gezorgd heeft dat het station IJmuiden op de plek is komen te liggen waar het van 1899 tot 1995 heeft bestaan. Vlakbij de visafslag.
Voor het vervoer van vis werd in 1898 een heus visstation in gebruik genomen, zelfs nog iets eerder dus dan het station voor reizigers. Hier werd de vis verpakt en gereedgemaakt voor het vervoer per trein.

Laten we er maar eens een kijkje nemen. Ook hier geldt weer, klik op de foto's als je er een grotere versie van wil zien.

Vanaf het emplacement IJmuiden vertrekken we in westelijke richting. We zien de koelwagens voor visvervoer al staan. De gebouwen links daarvan horen bij de visafslag.



[↑ Foto R. Ankersmit, februari 1960. Een treinstel Mat54 met ‘proefsnor’ staat ten westen van station IJmuiden te wachten op de volgende inzet. De prachtige spreuk “Weest Wijs – Per Spoor Op Reis!” staat op een aanbouw van de locloods (het gebouw met de toren dat ik eerder aanduidde als ‘dienstgebouw’) die verder voor het grootste deel buiten beeld blijft. Links is vaag de grootste van de twee vuurtorens zichtbaar.]

Onderweg komen we DE-loc 2412 weer tegen, met twee goederenwagens aan de haak:
 


[↑ 1970. Foto Collectie Gemeente Velsen via NHA, cat.no. KNA001004185. Bonuspunten voor degene die kan vertellen wat die eigenaardige witte coupé links voor auto is]

Op deze foto uit ca. 1938 hieronder kunnen we het Visstation en de sporen beter zien. Voor de hal lagen zes sporen met drie laadperrons, die in 1915 werden overkapt. We zien ook dat in die tijd het vervoer per vrachtwagen sterk in opkomst was, en dat het toen al een krappe bedoening begon te worden. In de oorlog zou deze omgeving flinke schade oplopen, dat gold ook voor het Visstation. Na de oorlog zouden het spoor dat hier het dichtst bij de fotograaf ligt en het eerste overdekte laadperron niet terugkomen:


[↑ Foto Collectie Gemeente Velsen via NHA, cat.nr. KNA001003802]




[↑ Het interieur van het Visstation, ca. 1930. Afbeelding Collectie De Pater via HUA, cat.nr. 163233]



[↑ Goederenkantoor van het visstation IJmuiden, 1925. Later was er in het gebouw ook een expeditiekantoor van Van Gend & Loos. Beeldcollectie Gemeente Velsen, Inventarisnummer 15343]



[↑ De andere kant van het Visstation en omgeving vanuit de lucht gezien in 1961. We kijken nu landinwaarts. Van de drie overkapte laadperrons zijn er intussen nog twee over. We hebben zo ook een mooi zicht op het sporenplan. Op de achtergrond het station IJmuiden met emplacement. We zien ook dat één spoor zich als straatspoor langs het Visstation heen slingert en zich vervolgens weer vertakt. Op de voorgrond een ouder gebouw van de visafslag, met een overdekt laadperron, zie ook hieronder. Rechts de Vissershaven. Foto Collectie Gemeente Velsen via NHA, cat.no. KNA001003190]



[↑ Gezien vanaf de andere kant, ca. 1926.  Geheel rechtsonder het visstation. We hebben hier een mooi overzicht van de havens. Rechts de Vissershaven, links de Haringhaven. De twee vuurtorens zijn goed zichtbaar. Zolang de stuurlieden van schepen die op IJmuiden afkoersten de twee vuurtorens precies in één lijn hielden, voeren ze op de juiste manier veilig door de vaargeul, tussen de pieren door. Later, in de jaren 60, zijn de pieren een flink stuk verlengd en werd de vaarroute veranderd, daartoe moest de kleine vuurtoren een stuk verplaatst worden, zodat de schepen nog steeds goed op deze manier konden navigeren. Voor de verlenging van die pieren waren veel stenen nodig en deze rotsblokken werden met zeer lange treinen uit België aangevoerd. Daar zien we later nog wel iets van. Beeldcollectie van de gemeente Velsen via NHA, NL-HlmNHA_1098_KNA001003107]



[↑ Hier kijken we vanaf de hoger gelegen Bik en Arnoldkade richting het westen, we zien links het gebouw met het overdekte laadperron dat aan het eind van de lijn staat. Fotograaf onbekend]



[↑ Hier kijken we langs de zuidgevel van het visstation terug richting het ‘gewone’ station IJmuiden. September 1970. Collectie Gemeente Velsen via NHA, KNA001004187]

Via een brug was het visstation verbonden met de veel hoger gelegen Bik en Arnoldkade. Vanaf deze brug in westelijke richting kijkend zagen we dit:



[Ca. 1965, fotograaf onbekend. De vrachtwagen won duidelijk steeds meer terrein. Let op het straatspoor]



[↑ We zien hier de westkant van het gebouw. Links de brug en het spoor dat zich tussen het gebouw en de hoge kadewand heenwurmt. Ansichtkaart, ca. 1910]

Een paar impressies van het laden op de visperrons, wat ooit allemaal met de hand gebeurde. Zwaar werk. Er kwam ook veel ijs aan te pas:



[↑ September 1959. Foto D. Gerdessen (NS), Het Utrechts Archief cat.nr. 168412]




[↑ 1949. Foto D. Gerdessen (NS), Het Utrechts Archief cat.nr. 167073]


[↑ September 1959. Foto D. Gerdessen (NS), Het Utrechts Archief cat.nr. 168409]

In 1980 hoefde niet meer alles met de hand:



[Fotograaf mij onbekend]



[↑ We zien hier het laatste stuk van het spoor achter het Visstation, langs de Halkade gezien in noord-westelijke richting. Links de Vishal t.h.v. de Ericssonstraat. April 1970. Collectie Gemeente Velsen KNA001004183]



[↑ Hier het eind van het spoor voorbij het Visstation, september 1983. De vrachtwagen met de rode cabine staat precies op de plaats waar op de foto hierboven de gesloten goederenwagen staat. We kijken hier landinwaarts, achter ons is het niet ver meer naar de Kop van de Haven. Het visstation zelf was toen allang weg. Voor auto's was dit, vooral in het donker, geen al te veilige situatie, als je niet uitkeek kom je zo van de laadperronrand aftuimelen. Foto Gerard van Vliet via Flickr (en pag. 12 van dit draadje), https://flic.kr/p/52wPSr]

We zagen hierboven al dat het vervoer van vis over de weg al voor de oorlog steeds belangrijker begon te worden, ten koste van het vervoer per trein. Het visstation begon een behoorlijke sta-in-de-weg te worden; er was maar een smalle doorgang voor vrachtwagens. In juni 1971 werd het hoofdgebouw van het visstation gesloopt. Er bleef één overdekt perron over en drie sporen.




[↑ Collectie Gemeente Velsen via NHA, cat.nr. KNA001013816]



[↑ Het N.S.-emplacement gezien in noordwestelijke richting met op de achtergrond het voormalige Visstation. Links de Halkade met de Vishal en rechtsboven de Bik- en Arnoldkade. Collectie Gemeente Velsen KNA001013813]



[↑ Fotograaf onbekend. 1971. Links op de gevel nog een bord “Van Gend & Loos”. ]



[↑ Het voormalige Visstation gezien in westelijke richting vanaf het N.S.- emplacement, met links de vishal. Rechts de Visbrug naar de Bik- en Arnoldkade. 1971. Collectie Gemeente Velsen via NHA Het voormalige Visstation gezien in westelijke richting vanaf het N.S.- emplacement, met links de vishal. Rechts de Visbrug naar de Bik- en Arnoldkade. 1971. Collectie Gemeente Velsen cat. KNA001013809]



[↑ De nieuwe situatie na de sloop van het visstation. Er is nog één overdekt perron over en dit zou het tot in de jaren 90 uithouden. Aan de kadewand links, ter hoogte van het P-bord en de Citroën GS, is te zien waar de ‘visbrug’ heeft gezeten. Dat is vandaag de dag nog steeds te zien. Collectie Gemeente Velsen KNA001004189]

Nog jaren is dit de situatie geweest:



[↑ Het enig overgebleven visperron langs de Halkade gezien in zuid-westelijke richting, vanaf de voormalige visbrug. Rechts de Vishal, linksboven de Bik en Arnoldkade. Opvallend is dat er direct links van het perron geen spoor ligt dat daarop aansluit, wel een paar meter verder naar links, dichterbij de kadewand. Dit was het spoor dat oorspronkelijk met een slinger om het visstation heen liep. 1987. Collectie Gemeente Velsen, cat. nr. KNA001004197]



[↑ Geen idee wie deze drie heeren waren, maar een sfeervol plaatje is het wel. Maart 1983. Beeldbank De Boer via NHA, cat.nr. NL-HlmNHA_1478_22862K01_31]

De meeste vistreinen bestonden uit de bekend Interfrigo-koelwagens, met een 2200 ervoor. Een heel enkele keer was er een 2400 te zien. Bestemmingen waren meestal Zwitserland en Italië.

Zoals zo vaak kon ook hier het spoorvervoer het uiteindelijk niet meer winnen van de vrachtwagen. Nadat al in 1983 de laatste NS-reizigerstrein reed, was het in 1995 over en uit voor de vistreinen. De laatste jaren reed er nog maar één per week, in 1994 reed de laatste reguliere vistrein, waarna nog een handjevol incidentele ritten volgde.

Een volgende keer gaan we vanaf het emplacement IJmuiden de sporen langs de kades en de industrieterreinen verkennen.

[Huup]

Leuk! Ben niet met de bovenleiding bezig 

[Vislijn]

Prachtig werk, en een bekende foto op de achtergrond 

[kar]

Zeer interessant verslag 

[GerardvV]

De auto op de tweede foto over het visstation lijkt mij een VW Karmann Ghia.
O nee, toch niet.

[Vislijn]

Zeer interessant verslag 

Dank je wel! 

De auto op de tweede foto over het visstation lijkt mij een VW Karmann Ghia.
O nee, toch niet.

De lange achterkant heeft daar inderdaad wel wat van weg, maar dat is het niet. Ik heb het me heel lang afgevraagd, heb nog een tijdje aan een Mazda gedacht, maar ben er laatst toevallig achtergekomen dat het een Glas S1004 Coupé is, gebouwd tussen 1962 en 1965. Ook in die tijd al een behoorlijk obscuur model, best bijzonder dat-ie op zo'n plaatje staat. De auto zag er toen al behoorlijk smoezelig uit, de zeewind zal 'm geen goed gedaan hebben.

https://en.wikipedia.org/wiki/Glas_1004

De Duitse fabrikant Glas was ook de fabrikant achter de Goggomobil en is later overgenomen door BMW.

[Huup]

Een overzichtje van wat er op de lijn gereden heeft, aangevuld met wat hieronder aangegeven wordt.
Kwa stoom iig 5500, SSN 65, hoogovens 22
Kwa ander materieel: mat 36 (3w), 46 (2w,4w), 54 (2w, 4w),  V, T, U, sprinter (Y2w, Y3w), ICM-0, sik, hippel, 2200, 2400, 6400, sik, kameel, DE-II.