De IJmuider spoorlijn - korte geschiedenis en plaatjes

[Vislijn]

Tijd om weer eens verder te gaan over de IJmuidenlijn.
We waren tot nu toe gekomen tot aan de halte Julianakade, van waaruit we de niet meer dan 1,1 km lange treinreis naar het eindstation IJmuiden zullen aanvaarden.



[↑ Het noordelijke perron van de halte Julianakade, 1975. Iemand een idee waarvoor de cijfers '234' op de perronwand dienden? Collectie Gemeente Velsen via Noord-Hollands Archief, cat.nr. KNA001008939]

(klik op de foto's voor een grotere versie)

We hadden het de vorige keer al gehad over de bocht die de lijn ter hoogte van de halte Julianakade maakte: in 1899 werd het nieuwe station IJmuiden geopend, dat een stukje zuidelijker kwam te liggen dan het oude, dat dichtbij de sluizen lag. Om het nieuwe station te bereiken, dat dicht bij de visafslag werd gebouwd, boog het spoor hier naar het zuiden af. Het spoor liep hier door een verdiepte geul tussen de Wilhelmina- en Julianakade.



[↑ De Geul tussen halte Julianakade en de Julianabrug, 1981. We kijken richting station IJmuiden, in westelijke richting dus. De Julianabrug is op de achtergrond al te zien. Let op de fraaie, oude vakwerkportalen, nog steeds de oorspronkelijke uit 1927. Ten tijde van deze foto ging hier alles al over één spoor, maar het is nog goed te zien dat er hier twee sporen hebben gelegen, waarvan het rechter verderop oorspronkelijk aansloot op het spoor dat daar later met een stootjuk was afgesloten. Foto: Beeldbank De Boer via NHA Inventarisnummer NL-HlmNHA-1478-21147K01_26]



[↑ Spoorbaan, IJmuiden, gezien vanaf Julianabrug. We kijken terug richting halte Julianakade en het kanaal, naar het oosten. Hier ligt nu een drukke verkeersweg, maar de bomen zijn er nog. Ansichtkaart, ca. 1930]

Wie het fotoboek van Luud Albers heeft (‘Met de trein door Nederland 1947-1986’, ISBN 978-90-71513-67-1), moet maar eens op pag. 153 kijken, waar een geweldig sfeervolle plaat staat van een kindertrein uit Zuid-Limburg, bestaande uit drie elektrische drietjes Mat36, die op een zonnige ochtend in mei 1966 door de Geul rijdt en, na een urenlange reis, bijna eindhalte IJmuiden bereikt heeft. De kinderen gingen ongetwijfeld naar het strand.



[↑ Treinstel mat. 1946 van de N.S. bij de Julianabrug te IJmuiden. Ca. 1950. Foto Collectie De Pater, HUA cat.nr. 161051 - https://hetutrechtsarchief.nl/beeld/EF6D9328B7F858D1A460B8F0C0F93C1E]

Hier zijn er nog twee doorgaande sporen onder de brug door; vanaf zo rond 1970 was alleen het middenspoor nog doorgaand en werd het noordelijke spoor nog slechts voor het opstellen van materieel gebruikt, terwijl het zuidelijke alleen nog inhaalspoor was [edit: het zuidelijke spoor was geen inhaalspoor, maar sloot aan op de emplacementssporen en het spoor naar de kades en verder]:



[↑ 20 augustus 1983, foto Cornelius Koelewijn (cklx) via Flickr, https://www.flickr.com/photos/cklx/albums/72157614075282203]



[↑ Ca. 1982, foto Tim Boric via Flickr, https://www.flickr.com/photos/tim_boric/4471394342/in/album-72157623736442488/]

Het materieel dat we op deze twee foto's links zien staan zou, als ik het goed begrepen heb, bij de Hoofdwerkplaats Haarlem horen, waar niet voldoende plek was. Hier in IJmuiden stond het niemand in de weg.

We hebben intussen de (nog steeds bestaande) Julianabrug bereikt, die eind jaren ’20 werd gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School, ter vervanging van een oudere, smallere brug.



[↑ 1973. Gezien in noordoostelijke richting. Foto Piet Korpershoek. Collectie Gemeente Velsen via NHA, cat.nr.KNA001004740]

Vanaf de Julianabrug hebben we al zicht op het stationsemplacement van IJmuiden, dat zich hier voor ons ontvouwt:



[↑ 1973. Collectie Gemeente Velsen via NHA. Cat.nr. NHA NL-HlmNHA_1098_KNA001004213]



[↑ Een treinstel mat40 heeft in de strenge winter van 1963 bijna zijn eindbestemming IJmuiden bereikt. Foto gemaakt vanaf de brug. Collectie Leo A. van Leeuwen]

We zien hierboven dat het emplacement in die tijd nog behoorlijk fors was, het spoor vertakt zich in alle richtingen. Links buigt het spoor af naar de havens. Daar zien we later meer van. Ook zien we op de achtergrond de omtrekken van het oude seinhuis al, dat we hieronder iets beter kunnen bekijken.
 


[↑ Stationsemplacement IJmuiden, ca. 1970. We zien het seinhuis en links daarvan de grote vuurtoren. Foto Piet Korpershoek, collectie Gemeente Velsen, NL-HlmNHA_1098_KNA001009099]



[↑ Het seinhuis in 1973. Rechts op de achtergrond de Oud-Katholieke Engelmunduskerk aan de Koningin Wilhelminakade. 1973. Het seinhuis zal niet heel lang na het maken van deze foto zijn gesneuveld. Beeldcollectie van de gemeente Velsen, Inventarisnummer KNA001009101]



[↑ Het emplacement vanaf de andere kant. We kijken naar het oosten. Een locomotor wacht na het afleveren van enkele goederenwagens op het emplacement van IJmuiden op toestemming om terug te keren naar Haarlem Goederen. Foto Piet Korpershoek. Juni 1971. KNA001009092]

Nu hebben we dan eindelijk de eindbestemming IJmuiden bereikt. Eindbestemming voor passagiers tenminste, want de sporen gingen nog wel even verder, naar het visstation en er lagen bovendien overal  havensporen. Daar kom ik graag later nog eens op terug, want laten we eerst maar eens hier in IJmuiden rondkijken.

Het station IJmuiden werd ontworpen door architect D. Margadant, die ook verantwoordelijk was voor o.a. de stations Velsen IJmuiden-Oost, Haarlem, Zandvoort, Amersfoort. Het was een fors, monumentaal gebouw, dat veel meer de hoogte inging dan het vooral enorm lange (maar lage) station Velsen IJmuiden-Oost. Naast het eigenlijke stationsgebouw stond er ook een toilet- en een dienstgebouw. Dat dienstgebouw, met een fraaie toren, werd door sommigen wel ‘remise’ genoemd, maar er liep voor zover ik weet geen spoor naar binnen. [edit: wél dus, één spoor, zie de commentaren verderop, maar onduidelijk is wanneer dat spoor is verdwenen]
Er waren twee perrons, één onder de W-vormige overkapping en één er tegenover. Tussen de twee perronsporen lag een middenspoor, waar gedurende de dag spitsmaterieel werd opgesteld. De perrons waren niet bijzonder lang.



[↑ Station IJmuiden in 1902, niet lang na de opening]



[↑ Treinstel 405 (mat36), station IJmuiden. 7 januari 1966. Foto L. Albers. Hier zien we vanaf het tweede perron het hoofdgebouw en daarachter de toren van wat ik maar het ‘dienstgebouw’ zal noemen.] [Edit: het "dienstgebouw" was een locloods met watertoren, zie in de commentaren hieronder]



[↑ Hier zien we het ‘dienstgebouw’ de locloods wat beter. We kijken in noord-oostelijke richting, met vooraan de vistent van W. van Es. Rechts daarvan het station en de overweg naar het Stationsplein, rechts boven met toren de Oud-Katholieke kerk. Uiterst rechts de stationsfietsenstalling. Augustus 1966. Collectie Gemeente Velsen KNA001004177]

In de oorlog raakte het station zwaar beschadigd, vooral aan de achterzijde. De schade werd hersteld, maar het gebouw kreeg aan de achterkant een ander uiterlijk.



[↑ Gezicht op de achterzijde, ca. 1935. Afbeelding behoort tot de Collectie De Pater]



[↑ Het zwaar beschadigde station in 1945, achterzijde. Fotograaf onbekend]



[↑ De achterzijde van het station in 1972 met (Leyland-Verheul?) NZH-bus. De hoogteverschillen zijn typerend voor dit deel van IJmuiden. Collectie Gemeente VelsenNL-HlmNHA_1098_KNA001005640]



[↑ Het gaat hier eigenlijk om de huldiging van de voetballers van Telstar door de  IJmuidense bevolking op het plein achter het station, maar intussen kunnen we hier de bijgebouwen mooi zien. Mei 1964. Foto Beeldbank De Boer via NHA, NL-HlmNHA_1478_02494K00_28]



[↑ Stationsplein met NS station gezien in zuidoostelijke richting. Duidelijk is te zien hoe de achterzijde sinds de restauratie veranderd is. Linksboven Kon. Wilhelminakade. Rechts boven Bik en Arnoldkade. Op de voorgrond de Stationsstraat. Collectie Gemeente Velsen KNA001005635]

Er was ook een stationsfietsenstalling:



[↑ augustus 1983, foto Beeldbank De Boer, NL-HlmNHA_1478_23310K00_16]



[↑ De palen op de voorgrond op deze foto uit 1945 zijn getuige van de oorlogsschade, maar zijn op zichzelf niet zo heel interessant. Ik laat de foto toch zien, omdat het één van de weinige plaatjes is waarop het toiletgebouw in het midden van de perronzijde af goed te zien is. Bij inzoomen is trouwens de schade aan station en bijgebouwen goed te zien.]



[↑ Een lekker smerige DE-loc serie 2400 rangeert op het emplacement van IJmuiden. Ca. 1965. Direct rechts van de loc zien we een stukje van het fraaie toiletgebouw. Best een idyllisch plaatje, ook door het zonnetje, de bomen die vol in blad staan en de klimop tegen de toren van het dienstgebouw. Het valt me sowieso op veel foto's op dat er hier altijd zo'n lekkere lome sfeer hing. Fotograaf onbekend]



[↑ Station IJmuiden, ca. 1962. Twee keer Mat54, links met 'proefsnor’, rechts met 'bloedneus'. Het stel op de het middenspoor stond hier waarschijnlijk de hele dag in afwachting van inzet tijdens de avondspits. Let op het balkon op de stationsoverkapping. Dat heeft er niet lang gezeten en zou een paar jaar later verdwenen zijn. Collectie Gemeente Velsen via NHA, cat.nr. NL-HlmNHA_1098_KNA001009087]



[↑ Wachtkamer 1e en 2e klasse, station IJmuiden. Foto NS, 24 april 1941]



[↑ Wachtkamer 3e klasse, station IJmuiden. Foto NS, 24 april 1941]



[↑ DE-loc 2412 rangeert in 1970 op station IJmuiden. De spoorbomen staan gewoon open. Op de achtergrond een treinstel Plan V. De locomotief bestaat nog steeds en is, nu lichtblauw geschilderd, ondergebracht bij de VSM. Collectie Gemeente Velsen, KNA001009094]



[↑ Station IJmuiden in 1902, niet lang na de opening]



[↑ Treinstel 406, station IJmuiden. Foto J.C.  de Jongh, december 1967. Het middenspoor zou niet lang na het maken van deze foto verdwijnen]



[↑ Op deze prachtige foto uit 1971 is alles nog min of meer in oorspronkelijke staat, behalve dan het eerder genoemde middenspoor. Kort daarna zou daar helaas verandering in komen: het weinig gebruikte middenperron zou verdwijnen, en ook het toiletgebouw en het ‘dienstgebouw’ zouden binnen enkele jaren tegen de vlakte gaan. Het seinhuis, dat we hier nog op de achtergrond zien staan, zou rond die tijd ook sneuvelen. De vakwerkportalen zouden later worden vervangen door simpele, enkelvoudige masten. Het werd een kale bedoening vlak voor het stationsgebouw. Rechts een DE-loc serie 2200. Foto Piet Korpershoek. NHA cat.nr. KNA001009095]




[↑ Het toiletgebouw wordt gesloopt, het middenperron is al weg. 1973. Foto Piet Korpershoek. NHA - KNA001009100]

De reizigersaantallen op de IJmuidenlijn liepen vanaf de jaren 60 al sterk terug. Nu het stationsgebouw ontdaan was van de bijgebouwen, werd er ook aan het onderhoud al gauw niet heel veel meer gedaan.



[↑ Ca. 1980. Foto Collectie van Kampen via Beeldbank Museum Kennemerland]

In september 1983 werd uiteindelijk de reizigersdienst opgeheven. Het station heeft tot 1995 leeggestaan en is vervolgens afgebroken. Ter plekke is intussen niets maar dan ook niets meer terug te vinden van het station en het emplacement.



[↑ Vlak voor de sloop, de overkapping is al weg. April 1994. Foto Beeldbank De Boer via NHA, Bb dB NL-HlmNHA_1478_39554K00_30]

Onze reis is nog niet afgelopen, volgende keer gaan we door naar het visstation en de havensporen!

[Hirschsprung]

Prachtige foto's weer, maar ik heb wat twijfel over de datum die bij de wachtkamer interieurfoto staat, pontificaal koningin Wilhelmina in beeld, in 1941??

Walter

[IJmc]

Hij is weer fraai .

[Tom Z.]

Kan me de  twijfel van Walter over de datum van de foto van de wachtkamer eerste klas voorstellen. Wilhelmina aan de wand in 1941 ??  Aan de andere kant, uiterst rechts op de foto lijkt er een affiche van de Winterhulp te hangen en dat was dacht ik een activiteit die plaatsvond tijdens de bezettingsjaren.

[Hirschsprung]

Daar heb je helemaal gelijk in! Wel fraai dat ze Wilhelmina hebben durven laten hangen!!!

Walter

[IJmc]

Zo zijn wij IJmuidenaren .

[hrp]

Mooie foto's met informatieve info.
Goed werk!
En veel werk....

Groet.
Ronald

[timtrein]

Fraai!
De Sik die zogenaamd "wacht" staat uit - al kan wachten natuurlijk ook langdurig zijn...

[Huup]

(.....) Naast het eigenlijke stationsgebouw stond er ook een toilet- en een dienstgebouw. Dat dienstgebouw, met een fraaie toren, werd door sommigen wel ‘remise’ genoemd, maar er liep voor zover ik weet geen spoor naar binnen.
(.....)

Het was een locomotiefloods. Het hoge deel bevatte de watervoorraad voor de stomers.

[Vislijn]

Het was een locomotiefloods. Het hoge deel bevatte de watervoorraad voor de stomers.

Ha dank je wel! Er zijn maar weinig foto's bekend van deze loods waarop de westkant te zien is. Ik ben even gaan zoeken en het lijkt er hier inderdaad toch op dat er een spoor naar binnen loopt, hoewel de kwaliteit van de foto niet geweldig is:




[we kijken nu in noordoostelijke richting, foto ca. 1900. NHA cat.nr. KNA001009120]

Weer wat geleerd. Overigens, als je die foto met die palen hierboven uitvergroot, dan lijken er inderdaad ook grote deuren in de westgevel te zitten, maar of het spoor er dan nog ligt is niet te zien.

Prachtige foto's weer, maar ik heb wat twijfel over de datum die bij de wachtkamer interieurfoto staat, pontificaal koningin Wilhelmina in beeld, in 1941??

Walter

Ha kijk, daar had ik nog niet eens bij stilgestaan! De datum had ik overgenomen van het fotobijschrift van het Utrechts Archief.

Mooie foto's met informatieve info.
Goed werk!
En veel werk....

Groet.
Ronald

Dank je wel! Ja, ben er wel even mee bezig geweest, maar wel heel leuk om de meest toepasselijke plaatjes uit te zoeken voor dit verhaal. Ik ga er, als de agenda het toelaat, gewoon mee door, want er valt zóveel te vertellen over dit korte lijntje 

Fraai!
De Sik die zogenaamd "wacht" staat uit - al kan wachten natuurlijk ook langdurig zijn...

Dank je! Ja, daar zou je wel eens gelijk in kunnen hebben, nu je het zo zegt. Ook hier ben ik uitgegaan van het fotobijschrift, in dit geval bij het Noord-Hollands Archief. Overigens was er in die tijd altijd wel een Sik te vinden. Ik weet niet of IJmuiden en Velsen IJmuiden-Oost elk een eigen Sik hadden of dat ze er één deelden.

[Met een sik]

Ofschoon ik slechts van 1971 tot 1974 in IJmuiden heb gewoond, is het bijzonder aangenaam om deze "serie" te volgen 

[Daan!]

Hier zijn er nog twee doorgaande sporen onder de brug door; vanaf zo rond 1970 was alleen het middenspoor nog doorgaand en werden de twee andere nog slechts voor het opstellen van materieel gebruikt:

Mooie serie weer! Alleen werd het rechter spoor hier nog wel gebruikt, maar dan alleen voor de vistreinen. De middelste werd gebruikt voor personenvervoer.

[Huup]

De tekening komt uit het boek
Locomotiefloodsen en Tractieterreinen in Nederland 1839-1958
Waldorp, vd Meene
Schuyt & co,
NVBS 1992

[Huup]

Zo te zien ligt er in 1915 1 spoor in de loods.
In het boek wordt gemeld dat de loods in  1899 is gebouwd, inclusief takkenbossenloods, en  dat er in 1920 een kolenpark bij kwam. De boel is rond 1972 afgebroken.

Tekeningen en informatie komen uit het boek
Locomotiefloodsen en Tractieterreinen in Nederland 1839-1958
Waldorp, vd Meene
Schuyt & co,
NVBS 1992

[Vislijn]

Ha geweldig, die tekeningen, dank je wel. Ja, duidelijk zo, weer wat geleerd. Van het woord 'takkenbossenloods' had ik ook nog nooit gehoord 

Van dat kolenpark had ik nog nooit plaatjes gezien. Wel waren er, op andere plekken, minstens twee kolenhandelaren gevestigd, aan beide kanten van het emplacement. Nu we toch bezig zijn...




[1969. Foto Piet Korpershoek, coll. Gem. Velsen via NHA. Cat.nr. KNA001009090]



[Ca. 1960. Fotograaf onbekend]