De terugkeer van het Eiland Waan

[RobK]

Oei, alweer een jaar voorbij...
Tijd voor een update. Onderstaande beelden zijn uit augustus 2024, behalve de laatste foto.

Op het Spoornulweekeinde 2024 in oktober was het Eiland Waan weer eens te zien. In de aanloop naar het weekend heb ik diverse klusjes aan de baan gedaan.

Zo waren trams die over het 'verborgen spoor' achter de loods omliepen, te zien vanuit een bepaalde hoek. Naast de loods was een kier, die inmiddels is gedicht.

Hier gaat het om:


Inkijk naast loods by Rob Kievit, on Flickr

Verder hield ik proefritten, met materieel dat soms jaren niet had gereden. Alles werkte. Wel bleek ik regelmatig te vergeten om wissels om te zetten. Bij optredens voor het publiek komen zulke bedienfouten dan nog vaker voor. Daarom heb ik drie wissels omgebouwd tot klapwissels, zodat ze kunnen worden opengereden.

Bij de 'drierail'-schakeling (alle sporen aan massa, bovenleiding andere pool) geeft het openrijden geen elektrische problemen. Bij 'tweerail'-bedrijf wel, want dan worden de puntstukken meegeschakeld met de richting van het open te rijden spoor - de 'openrijder' komt van het andere spoor, en stuit dus op een verkeerd gepoold puntstuk. Nu rijd ik op Waan vrijwel nooit met 2-rail, dus in de praktijk is dat geen probleem.

De tram rijdt van rechts naar links:


Klapwissels 1 by Rob Kievit, on Flickr


Klapwissels 2 by Rob Kievit, on Flickr



Klapwissels 3 by Rob Kievit, on Flickr



Klapwissels 4 by Rob Kievit, on Flickr

Het rode kabeltje, dat de afbuigende wisseltong voedt via de stel-dwarsligger, is sindsdien natuurlijk grondig 'verroest' zodat het niet meer zo in het oog springt.


Op het weekeinde voldeden de klapwissels uitstekend. Zo stond de baan erbij:


Spoor Nul Weekend 2024 by Rob Kievit, on Flickr


Na het nulweekend was er natuurlijk genoeg te doen aan Waan. Reparatie van materieel, onder andere. Daarover later meer.

[Karben]

Dank voor de update Rob. In Oldenzaal heb ik met genoegen Waan bezocht.
Tevend een voorspoedig 2025.

[Ronald Halma]

 

[martijn v m]

Jaaaa. Het eiland Waan. 

Geweldige baan.

Al zijn de meningen verdeeld over je zeemeeuw geluiden 

Groeten Martijn

[Marc tramt]

Ja bij Waan krijgt elke tramliefhebber warme gevoelens.
Waelstede en Waan waren voor mij de inspiratie om ook iets met trams te gaan doen. 

[RobK]

Intussen wordt op het Eiland Waan stevig doorgebouwd aan het materieel. Dit wordt werkwagen H9:

Men neme:
1 tramonderstel van Schnellenkamp, 0m
1 rommeldoos met tramonderdelen 1:48, 1:45, 1:43½

En dan maar knutselen. De aangeschafte aandrijving van Schnellenkamp heeft een radstand van 65mm. Ik heb verder geen nieuw materiaal gekocht, en ook geen specifiek prototype op het oog als voorbeeld. De inhoud van de rommeldoos, en een blik op enkele maatschetsen van tweeassige trams, doen me besluiten er een freelance werkwagen van te maken: een niet-gemoderniseerde drieramer met korte balkons. Bijna alle Nederlandse trambedrijven hebben zulke trams gehad vanaf het begin van de 20ste eeuw, van Vlissingen tot Enschede, en sommige overleefden als werkwagen. Bijvoorbeeld de H47 in Amsterdam.


Voordat ik aan de werkwagen begin, bedenk ik dat het onderstel makkelijk uitneembaar moet blijven, om in de toekomst eventueel ook onder een andere wagen te worden gebruikt. Je kunt toch nooit al je rollend materieel tegelijk op de baan hebben, dus waarom moeten ze allemaal een eigen aandrijving hebben.

Daarom bouw ik de Schnellenkamp-aandrijving en de decoder samen in een messing frame. Dat voegt ook nog enig gewicht toe, al is het onderstel van zichzelf al behoorlijk gewichtig.


Werkwagen H9 1:45 by Rob Kievit, on Flickr

Aan de verbindingen tussen wielen, decoder en motor hoef ik dus niets meer te doen als ik de aandrijving uitneem; die blijven bij elkaar. Maar de bedrading naar de frontseinen en de pantograaf horen bij de wagenbak. Die zijn daarom verbonden via een vierpolige miniconnector (een stukje van een printconnector). Wagenbak eraf? Stekkertje los. Andere wagenbak erop, die z'n stekkertje vastmaken. Klaar.
Dat is de theorie; vooralsnog is er nog maar eeen wagenbak. En die moet eerst nog worden gebouwd.



De rij-eigenschappen van de Schnellenkamp-aandrijving zijn uitstekend. Aanvankelijk - nog met DC gevoed - nog wat stroef, leek het. Maar het ding rijdt nu fijn. Wat ook plezierig is: al mijn zelfgebouwde sporen, wissels en kruisingen, spoorwijdte 22,5mm, worden genomen zonder ontsporingen.

Tot mijn verrassing bleek het onderstel niet helemaal symmetrisch te zijn: de overhang, rechts op de foto hieronder, bleek 2mm groter te zijn dan de overhang links. Gelukkig op tijd gezien. De reden is de lagering van het lengteasje waaromheen de rechteras kan tuimelen; het onderstel heeft een driepuntsoplegging. Je ziet het deksel van dat lagertje onder de twee zwarte kruiskopschroeven.

Aan beide uiteinden van het onderstel zit een lip met twee gaten, die ik heb gebruikt om het subframe vast te bouten. De lip links is op de foto niet te zien.

De schuifschakelaar is voor het omschakelen tussen klassiek tweerail (met loze bovenleiding) en "drierail" (met beide spoorstaven aan plus, en bovenleiding aan min).


Werkwagen H9 1:45 by Rob Kievit, on Flickr

De fronten van de tram komen uit de rommelbak, en zijn afkomstig van een G-Mark bouwkit van een Japanse tram.


Van Tokio naar Haarlem by Rob Kievit, on Flickr

Ik heb de ramen wel iets ruimer gemaakt. Hoewel de tram verkocht werd als "1:45" vermoed ik dat het 1:48 was. Het weghalen van de sponningen en de dichte bovenruitjes geeft al een heel ander beeld. En een beter uitzicht voor de bestuurder.



Werkwagen H9 1:45 by Rob Kievit, on Flickr

Ook de vloer, met de opstaptreden, is afkomstig van dit bouwpakket, evenals de balkontussenschotten.


De zijwanden worden opgebouwd uit polystyreenplaat. En dan niet zoals veel modelbouwers het doen, een zijwand nemen en daar de ramen uitzagen. Dat wordt nooit strak, er is altijd wel iets scheef of te groot/klein. Nee, ik bouw zoals in het echt: stroken rondom een spantenconstructie op de plaats van de raamstijlen, en beplating beneden de vensterbanklijn.



Werkwagen H9 1:45 by Rob Kievit, on Flickr

't Is even priegelen, maar dan heb je ook wat. In de bovenhoeken komen afrondingsstukjes.



Werkwagen H9 1:45 by Rob Kievit, on Flickr

Zodra de dakrand is aangebracht, krijgt het model wat stevigheid.

Binnenkort meer over dit rijtuig: het dak, de kleurstelling, de kosmetische truck, enz.

[Huup]

Prachtig! De ramen kunnen straks wel open he?

[MaraNCS]

Rob, ziet er netjes uit.
Geweldig zo'n scratchbuild bakkie.

[Sven]

Stoer om zoiets zelf te bouwen. Hoop Waan in de toekomst weer eens in levende leven te zien. Is ondertussen wel heel lang geleden.

[Huup]

Zeker in deze achaal.Sven!

[RobK]

Dank voor al die leuke reacties!

Aanvankelijk overwoog ik een van de drie zijramen te blinderen (namelijk hetgene waarachter de decoder-spaghetti zichtbaar is), en de andere twee onbeglaasd te laten, met een verlaagde zijwand, zodat het gedeeltelijk een soort bakwagen wordt.


Bouw werktram H9 1:45 by Rob Kievit, on Flickr

Maar het worden toch gewoon drie zijruiten. Met glas erin valt de dradenwarboel allicht minder op; en met een gedeeltelijk interieur kan de werkwagen in noodgevallen bijspringen in de reizigersdienst. Met een bakwagengedeelte kun je in model niet zoveel; het bedrijf heeft voldoende losse bakwagens bij het werkmaterieel die aan de tram kunnen worden gehangen.

Het dak wordt op z'n plek gehouden door vier 'wratjes' op de hoeken, boven de frontvensters. En twee neodymium-magneten aan de balkontussenschotten.


Bouw werktram H9 1:45 by Rob Kievit, on Flickr

De basis van het dak is de voormalige bodemplaat van de Birney-tram van Corgi. Na de motorisering van dat loodzware metaalmodel was die bodemplaat daar niet meer nodig. 

De lichtkap is gemaakt uit twee zijkanten van een afgedankte USB-hub (zo'n verdeelkastje met vier poorten). Die hadden precies de juiste bolling. Daarmee kreeg de tram een zgn. Pullman- of torpedodak, waarbij de bovenkant van de lichtkap omlaag is doorgetrokken tot de dakrand van de fronten.


Bouw werktram H9 1:45 by Rob Kievit, on Flickr

De zijruitjes van de lichtkap zijn bijelkaar geplakt uit polystyreenstrips en dik celluloid voor het glas.


Bouw werktram H9 1:45 by Rob Kievit, on Flickr

Op de dakgedeelten naast de lichtkap liggen loopplanken, uitgevoerd in 0,8mm messing. Toch nog een beetje gewicht erbij, ondanks al dat kunststof.

De truckzijkanten zijn niet functioneel, want de wielassen zijn al gelagerd in het Schnellenkamp-aandrijfblok. Ik gebruik twee uitgediende truckzijden, afkomstig van een Bachmann 0n30-tram. De radstand moet groter worden, dus de truck wordt verlengd met een stukje plastikard in het midden.


Bouw werktram H9 1:45 by Rob Kievit, on Flickr

Om het af te maken, komt er een baanschuiver rondom de truck. Die is gemaakt van fosforbronsstrip, lekker strak en ook weer een paar gram extra gewicht leverend. De 'kosmetische' truck ligt hier op de voorgrond, zomaar op straat.


Bouw werktram H9 1:45 by Rob Kievit, on Flickr

Het geheel is werkwagen-oranje. Niet alleen bij het GVB A'dam, maar ook bij de HTM (H23) en bij vele andere bedrijven in Europa is dat een gangbare kleur. De belijning blijft bescheiden, waarschijnlijk lichtgrijs.

Er komt nóg een laag verf overheen hoor!


Bouw werktram H9 1:45 by Rob Kievit, on Flickr

De tram is nog lang niet voltooid, maar het eerste personeel krijgt nu al instructie. Te beginnen met de chef:


Bouw werktram H9 1:45 by Rob Kievit, on Flickr

In het vervolg: de pantograaf, en de verdere completering van de tram.

[RobK]

De nieuwe werkwagen is bijna af, en is in dienst genomen.

De pantograaf is een tijdelijke: een Zwitserse BBC-elokbeugel, met een tramsleepstuk erop. Het geeft de verhoudingen van de tram iets Nijmeegs, of Zwitsers. Dat is leuk, maar niet het beeld dat ik wil creëren. Ik ben van plan om een iets grotere panto te bouwen voor deze wagen.

Hier nog even het eerder getoonde totaalbeeld, zodat je de verhoudingen kan zien. Ook te zien: de metalen handgrepen. Er zaten wel kunststof grepen aan de fronten, maar sommige braken af; en aan de bakzijde van de deur zaten geen grepen.




Werkwagen H9 Eiland Waan by Rob Kievit, on Flickr



Hier is een Baselse tweeasser:


Basel historical tram by Vitaly Volkov, on Flickr

en een Nijmeegse foto (coll. Arthur-A, FlickR):




De kleine pantograaf blijft er voorlopig op, maar het zal geen blijvertje zijn.

Inmiddels zijn we alweer wat verder. De tweede laag werkwagen-oranje zit erop, evenals de wagennummers, en een laagje zijdematte vernis. Zonder koppelingen heb je niet veel aan een werkwagen, dus hij is voorzien van de functionele bekerkoppelingen, die op het Eiland Waan gangbaar zijn.



De tram is nu ook rondom voorzien van beglazing. Alle ramen zijn hier dicht...



Werkwagen H9 Eiland Waan by Rob Kievit, on Flickr

...maar speciaal voor @huup: ja, er kan eeen raam open! Het kan niet helemaal zakken, want de zijwand is niet hol, en de vloer zit (onvoorbeeldig) hoog. Maar toch, het kan.


Werkwagen H9 Eiland Waan by Rob Kievit, on Flickr

De "houten" handgrepen moeten nog een bruin kleurtje krijgen. Ze zijn overigens aan de forse kant om gelijke afmetingen te houden met de drie plastic exemplaren die níet zijn afgebroken.

De wagen is uitgerust met een Lenz-Digital Standard+, v.2- chip. Zo'n beetje de standaard hier in huis. Daarmee kan deze tram ook ingezet worden voor het automatisch pendelen op de baan, als derde wagen.

Altijd goed om een reserve te hebben; maximaal kunnen er twee wagens tegelijk pendelen, en eentje alleen kan ook.

Op het Spoornulweekeinde in Oldenzaal had ik maar eeen pendelvaardige wagen (de vierasser A3), en die raakte op de tweede dag van de bijeenkomst helaas defect. Die is inmiddels gerepareerd. De derde pendelaar is de kolentram, die deze maand eindelijk is voorzien van een deugdelijke motor.

Hier zijn ze:




Motorwagen A3 weer in dienst by Rob Kievit, on Flickr



Kolentram H7 "Maria" by Rob Kievit, on Flickr

[Huup]

Prachtig!

[Pauldg]

Schitterend geworden Rob! 

[Sven]

Echt heel mooi en ook snel gebouwd. De resten van de USB hub als lichtkap vind ik echt geniaal en een prachtig voorbeeld van jou onbegrensde creativiteit!