Reizigersmaterieel Twentelijn in de jaren '70

[1200blauw]

Dat van die verwarmingswagen is correct. Die zat er in de zomerdienstregeling niet in. Dat een loc altijd met de cabine naar buiten stond vanwege het zicht klopt echter niet. Vaak zal dat om die reden het geval zijn geweest, maar andersom, dus met de huif naar voren, komt beslist ook voor, getuige deze foto:


_{^{'Treinen Nederland Terug naar Toen'}}

Zonder tweede locs was de trein niet snel genoeg om de rijtijden te halen, de ombouw met stuurstroomkabels was anders ook overbodig geweest.

Ah, dank je. Ik wist niet wat de ombouw van Plan E voor de DE-dienst precies inhield.




In de VRM van 1974 staan voor de Twentelijn nog een aantal samenstellingen genoemd die bedoeld zijn om het materieel weer op de juiste plek te krijgen. Of die werden gereden mèt of zònder passagiers vertelt mijn documentatie niet. Een dienstregeling zou daar een mooi antwoord op hebben kunnen geven, maar die heb ik voor 1974 niet beschikbaar. Al beredenerend zou ik wel iets kunnen bedenken, maar laat ik me beperken tot de feiten.

Trein 71680 reed enkel op zondag.


_{^{Samengesteld uit plaatjes van mlgtraffic.net. De gegevens komen uit de NS VRM dl.IIb 1974}}

Deze trein diende ervoor een stammetje Plan D met versterking in Amersfoort te krijgen. Daar werd het materieel als trein 7013 ingezet. Daarvan heb ik geen samenstelling, maar wel zie ik bij trein 1632 op maandag datzelfde treinnummer weer opduiken in Enschede als bron voor materieel.

[Mispoes]

Als er maar een kwartier zat tussen de vertrekkende trein naar D en de binnenkomende trein uit D, dan kan het haast niet anders dan dat de NS e-loc + RD die van de vertrekkende trein naar D gehaald zijn en naar de tuin van Hgl zijn gerangeerd (aan de D zijde), vanaf daar in dezelfde combinatie teruggeduwd werd naar de binnenkomende trein en nadat de e-loc de RD tegen de achterzijde van de trein had gezet, werd de combi Loc + RD pas ontkoppeld. Nadat de trein uit D dan vertrokken was, kon de achterop achtergebleven e-loc mooi naar de NL zijde van Hgl rangeren en werd hij de ‘verse’ loc voor de volgende trein.

En dat is precies de situatie zoals ik deze heb geconstrueerd a.h.v. foto's van derden. Aan de NS-loc die de trein uit Dld overnam werden wel eens extra NS-rijtuigen (Plan E of W) meegegeven. Of dat ter verhoging van de (toch al flinke) zitplaatscapaciteit was, dan wel dat het een opzending betrof, duf ik niet te zeggen.   

Dus vanwege compleet houden van een "stam"?

Exact, goed dat je stam tussen aanhalingstekens zet, want de begrippen stam en samenstelling worden vooral door modelspoorders nogal eens door elkaar gehaald. Wat de definitie van een stam is, kan in de vakliteratuur worden nagelezen.

De constante in de samenstellingen met Plan D's, zijn de vijf Plan D's (B+B+B+A+B), waar aan de NL-zijde een Stalen D werd geplaatst in het buurlandverkeer (tr. 2244/2247) en aan de andere kant een Plan E-RD^*. Op het traject Asd-Hgl was dus de samenstelling loc+RD+B+B+B+A+B+D, Hgl-Bad Harzburg: loc+B+B+B+A+B+D. Trein Asd-Es: RD+B+B+B+A+B. Maar zoals de topicstarter al aan gaf, werden de treinen op het binnenlandse traject in de 1600 en 2200-serie nogal eens aangevuld. Op het Duitse tracject zelden, ik heb echter een foto van tr. 2247 met een extra DB Bm (groen): samenstelling: 220 077-2+B+B+B+B+A+B+D.

Wie geïnteresseerd is in de Plan D-treinen op de Twenteroute in de jaren zeventig moet Rail Magazine 309 er eens bij pakken. Zowel grootbedrijf als model (1:87) komen daarin uitgebreid aan bod. Dit nummer is nog gewoon te bestellen bij de uitgever.
 

*heb ook een opname gezien met Plan D-RD

[spoorzeven]

Die extra DB-Bm was naar/van Hengelo, Frank.

[Mispoes]

Dat kan kloppen, de foto is gemaakt in Hgl.

Of die werden gereden mèt of zònder passagiers vertelt mijn documentatie niet. Een dienstregeling zou daar een mooi antwoord op hebben kunnen geven, maar die heb ik voor 1974 niet beschikbaar.

Leeg mat, dat tussen de stoptreinen 5887 en 5789 reed. 

[spoorijzer]

*heb ook een opname gezien met Plan D-RD

Is die foto ook ergens online te vinden?

Groeten,
Rogier

[1200blauw]

Poes heeft een fotoarchief tot zijn beschikking ter inzage onder embargo, dus publiceren mag hij de foto's niet. Je zult dus zelf even moeten zoeken ben ik bang.

Leeg mat, dat tussen de stoptreinen 5887 en 5789 reed. 

Dank!




Trein 80521 en trein 80522 zijn beide leeg materieeltreinen.


_{^{Samengesteld uit plaatjes van mlgtraffic.net. De gegevens komen uit de NS VRM dl.IIb 1974}}

Trein 80521 wordt hier zo goed als zeker verkeerd getoond. Ik volg met mijn plaatje en begeleidende tekst de VRM, die tot twee keer toe aangeeft "A8", dus een A Plan D, maar dat past geheel niet met de aansluitende treinen. Het moet zo goed als zeker een "A8b" zijn, een A Plan E dus. Trein 80522 lijkt me wèl correct. De Plan W reed op zaterdag vanaf Amsterdam mee als versterking in trein 2247 naar Bad Harzburg en werd in Hengelo afgerangeerd om de volgende dag naar Enschede te vertrekken. In de VRM worden geen vertrek- of aankomsttijden getoond voor beide treinen. Kennelijk reden ze ergens op de dag, naar eigen inzicht?


Nu trein 2247 toch hier ter sprake komt: in die trein reed op zaterdag aan Enschedese kant behalve de Plan W ook een RD Plan E mee. Die werd ook afgerangeerd, maar pas op zondag weer met trein 2244 meegegeven, aan de Amsterdamse kant. Dat is dan opeens heel logisch, toch? Aan de Enschedese kant laten aansluiten zou veel complexer zijn. Ik heb ook de VRM 1974 Buurlandverkeer, dus binnenkort komen beide treinen nog ter sprake.

[Mispoes]

Klopt, ik had 30 jaar geleden tijdelijk de beschikking over een doka. Van een goede bekende kreeg ik een map vol zwart-wit negatieven te leen uit de periode 1973-1977 van talloze opnames gemaakt in met name de omgeving van Hengelo. Ik heb toen vooral veel foto's van V200 afgedrukt, w.o. van bovengenoemde waarop trein 2247 met extra Bm. Voorwaarde was wel dat ik de opnames niet verder zou verspreiden en dat doe ik dan ook niet.

Is die foto ook ergens online te vinden?

Het was een filmopname van matige kwaliteit met een duur van ca. 10 minuten waarop de binnenkomst, locwisseling en vertrek van tr. 2247 (of 1523, afhankelijk van de mij niet bekende opnamedatum). De dienstdoende RD was dus een Plan D.

[spoorijzer]

Dank voor de toelichting, mijn neef zei altijd: "wat je doet, moet je ook beloven"  .

Ik had het antwoord over de plan D ook hier op het forum kunnen vinden:

https://forum.beneluxspoor.net/index.php?topic=60527.30

Nu heb ik een plan D RD zonder inzet. Misschien dan toch eens een stam plan D erbij? 

Groeten,
Rogier

[1200blauw]

Ik had het antwoord over de plan D ook hier op het forum kunnen vinden:
https://forum.beneluxspoor.net/index.php?topic=60527.30

Hmm... Ik word met mijn eigen jeugdige onschuld om de oren geslagen
Laat ik zeggen dat ik op dat draadje niet meer blind op zou varen. Veel van de treinen in dat oude draadje ga je ook hier tegenkomen, maar dan beter onderbouwd.

[1200blauw]

Trein 80523 is andermaal zo'n leeg materieeltrein.


_{^{Samengesteld uit plaatjes van mlgtraffic.net. De gegevens komen uit de NS VRM dl.IIb 1974}}

Op doordeweekse dagen rijdt deze trein met de versterkingsrijtuigen voor trein 2244 (Bad Harzburg - Amsterdam) naar Hengelo. Opmerkelijk is natuurlijk dat in de maandagse editie het Plan W-rijtuig zit dat nu juist op zondag van Hengelo naar Enschede was gegaan. Op zondag wordt een standaardstam Plan D met deze trein overgebracht naar Hengelo, alwaar een Stalen D werd bijgeplaatst, voor vertrek als trein 2247 naar Bad Harzburg. Daarover later meer.

Hiermee beëindig ik het overzicht voor VRM dl.IIb Binnenland. Mijn volgende bijdrage zal gaan over de VRM dl.IIc Buurland.

[1200blauw]

Ik beloofde in mijn vorige post om verder te gaan met buurlandtreinen, maar qua treinnummering lijkt het mij aardiger eerst een uitstapje naar de VRM 1974 dl.III te maken, internationale treinen (formeel: TEE-, D-, autoslaap- en forfaitaire treinen met daarin tevens opgenomen [...] de treinen 238, 239, [...]).

D2240 was de formele aanduiding voor de Harz Expres.


_{^{Samengesteld uit plaatjes van mlgtraffic.net. De gegevens komen uit de NS VRM dl.III 1974/'75}}

De Harz Express die ik hier toon is de zomersamenstelling, dat past prima bij de zomersamenstelling uit 1974 voor het binnenlandse verkeer. De wintersamenstelling van D2240 toon ik op een later moment.
Wat opvalt natuurlijk is dat ik twee treinen toon. Het tweede rijtuig in beide samenstellingen maakt het verschil. Dat is een facultatief rijtuig. Het werd naar behoefte toegevoegd. In de BRD nam men een extra Silberling Bn op en in Nederland een B Plan D. Beide tegelijk kwam niet voor, maar geen van beide dus wel.
Het DB-deel van deze trein vertrok uit Bad Harzburg om 13.20u. Het DR-deel vertrok om 10.22u uit Berlijn als/met trein 344. Beide delen werden in Hannover samengevoegd, waarna de trein om 15.24u vertrok richting Hoek van Holland. Aankomst daar was om 21.37u.

Op mijn verzoek heeft onze forumgenoot Falkenberg een poosje geleden alweer de D2240 in wat meer detail uitgewerkt, omdat ik niet zeker was welke DR-rijtuigen in deze trein meereden, waarvoor nogmaals hartelijk dank:



Het volledige draadje van Falkenberg is natuurlijk nog steeds te lezen, hier.

Het CIWL WR42-rijtuig is helaas nog niet in model beschikbaar. Zowel LSM als ACME hebben de ingrediënten in handen om het model te maken, maar geen van beide fabrikanten heeft het nog aangekondigd.

[1200blauw]

D2241 vormt met D2240 een treinenpaar, kortom: dezelfde trein, maar dan in omgekeerde richting.


_{^{Samengesteld uit plaatjes van mlgtraffic.net. De gegevens komen uit de NS VRM dl.III 1974/'75}}

Eigenlijk is er weinig verder over te vertellen. De trein bestaat uit exact dezelfde rijtuigen als D2240. Hij vertrok om 07.38u uit Hoek van Holland en reed via Utrecht (kopmaken) over Amersfoort en de Twentelijn via Bentheim naar Hannover. Daar werden de DR-rijtuigen opgenomen in trein 345 naar Berlijn, aankomst 18.57u. De rest van de samenstelling reed naar Bad Harzburg en arriveerde daar om 15.38u.
Wellicht nog even ten overvloede: welke NS eloc er voor de trein stond is bij mij onbekend. De Twentelijn werd gedomineerd door de 1100-serie, maar voor een internationale trein werd nogal eens een uitzondering gemaakt. Ik heb voor een persoonlijke favoriet gekozen om aan te geven aan welke kant de loc stond.

[1200blauw]

Trein 2242 was een buurlandtrein die reed tussen Hildesheim en Hengelo.



_{^{Samengesteld uit plaatjes van mlgtraffic.net. De gegevens komen uit de NS VRM dl.IIc 1974}}

Trein 2242 werd in Osnabrück samengesteld uit trein 2050 uit Hildesheim en een een tweetal Silberling-rijtuigen van voor mij onbekende herkomst. Hij werd niet in Hengelo overgenomen door een NS eloc, maar had Hengelo als eindbestemming. Reizigers met een bestemming elders in Nederland moesten dus overstappen op een binnenlandse trein. De trein reed dus enkel op Nederlands grondgebied achter een Duitse dieselloc, hoogstwaarschijnlijk een Br.220.
Het DB-bagagerijtuig is een verhaal apart. Dat was er doorgaans eentje zonder kansel (het uitzichttorentje bovenop het rijtuig tbv de conducteur dat in die tijd nog veel voorkwam bij mn oudere Duitse bagagerijtuigen). Ik heb daarover met diverse forumleden van gedachten gewisseld en veel foto's bekeken. Daaruit blijkt dat het niet eenduidig is vast te stellen welk bagagerijtuig daarvoor nu werd gebruikt. Eigenlijk blijkt uit het fotomateriaal dat ik gezien heb dat er niet één specifiek rijtuig werd gebruikt, maar dat er in de pool D's van verschillende pluimage werden gebruikt, alle zonder kansel. Op een enkele foto is ook een bagagerijtuig te zien mèt, maar dat lijkt niet de regel. Voor een realistische samenstelling op onze modelbaan zouden we dus redelijk vrij kunnen opereren zou je zeggen. In aanmerking komen ten minste een Dye 937 (Roco 44593), Düe 938 (Liliput L328901 of 28900), Düe 941 (mèt kansel gemaakt door Fleischmann: 867508) of Dye 973 (Jouef HJ4094). Voor alle genoemde modellen blijkt dat deze nieuw niet meer verkrijgbaar zijn en als occasion zeer zelden worden aangeboden. Een goede oplossing zou kunnen zijn het verbouwen van een goed verkrijgbare Roco 44556, model van een bagagewagen mèt kansel, zoals getoond in Ermehuizen.

[1200blauw]

Trein 2243 is ook een buurlandtrein. Hij reed van Amsterdam naar Braunschweig.



_{^{Samengesteld uit plaatjes van mlgtraffic.net. De gegevens komen uit de NS VRM dl.IIc 1974}}

De trein werd iedere ochtend vanaf vermoedelijk Dijksgracht, waar hij overnacht had, voor het perron gezet als trein 72243. De (groene) DB-rijtuigen zijn van het type UIC-X. Doorgaans zal daarvoor de Gruppe-53 zijn ingezet, dus met de brede ramen in de deuren en vaste trappetjes. Die zijn ruimschoots voorhanden van Roco, Piko, LS Models etc. Aan de Amsterdamse kant was de voorgaande dag in Hengelo een RD Plan E bijgeplaatst. Die ging ook mee terug naar Hengelo. Op dinsdag tot en met zaterdag reed in deze trein een Plan E/L postrijtuig mee. De VRM meldt niet dat die in opzending meereed, dus mag je bijna aannemen dat die actief was. OdR van 1973-7 meldt dat er voor 1974 nog 24 postrijtuigen actief zullen zijn, maar niet in welke diensten. Dat sluit het gebruik in trein 2243 dus niet uit. Voor ons als modeltreiners maakt dat natuurlijk niet uit: het postrijtuig kan erin als je er eentje hebt. Dat maakt het wel een bijzondere samenstelling vind ik. Op zaterdag reed er tot Hengelo bovendien een Stalen D mee. Wel opmerkelijk: de RD Plan E reed in het weekend NIET mee. In Hengelo werden alle NS-rijtuigen afgerangeerd. Enkel de DB-rijtuigen gingen vanaf daar de grens over, achter een Br.220.

[1200blauw]

Trein 2244 is een oude bekende voor de mensen die een beetje thuis zijn in het buurlandverkeer met Nederlands materieel.



_{^{Samengesteld uit plaatjes van mlgtraffic.net. De gegevens komen uit de NS VRM dl.IIc 1974}}

De trein is achter een Br.220 Nederland binnengereden, bestaande uit de welbekende combinatie Stalen D met B+A+B+B+B Plan D. In Hengelo werd de Duitse loc afgekoppeld en een Nederlandse eloc met versterkingsrijtuigen aangekoppeld. Doordeweeks bestond de versterking uit 2x Plan W, een A Plan E en een RD Plan E. Waarom op maandag de volgorde afweek van de andere dagen is mij onbekend. In het weekend bleef de versterking beperkt tot enkel de RD Plan E.
Opmerkelijk ten opzichte van 1973 is, dat de trein in dat jaar tot Hengelo het buurlandnummer voerde. Binnenlands werd een nummer uit de binnenlandse reeks toegekend. In 1974 werd het buurlandnummer gevoerd tot aan de eindbestemming, terwijl de trein waarschijnlijk wèl in de binnenlandse dienstregeling meereed. Op dat tijdstip missen we een binnenlandse trein in VRM dl.IIb.
De keuze voor het type locomotief in mijn plaatjes is niet geheel toevallig. Ik heb op foto's een blauwe 1200 voor deze trein zien staan en als blauw kan, dan kan grijs/geel in 1974 natuurlijk ook.