Schaal, spoorwijdte en -breedte, de overeenkomsten en verschillen.

[Klaas Zondervan]

@Fred, in de tabel die je laat zien wordt de schaalaanduiding toch ook hard aan de schaalverhouding gekoppeld.

Als voorbeeld de regel: "H0" - 5/8 in. - 3 ¹/₂ mm scale.

5/8 in. slaat op de spoorwijdte, en komt overeen met 16 mm, wat later is aangepast naar 16,5 mm.

3 ¹/₂ mm scale slaat op de schaalverhouding 3,5 mm per foot, dat is 1:87.

Hoe het ook zij, tegenwoordig slaat de aanduiding in de eerste plaats op de schaalverhouding. Dat vinden ze bij de Morop, maar ook bij de NMRA.

[Bahn-AG]

Hallo

Bij de MOROP en NMRA staan schaal, spoorbreedte en benaming wel degelijk met elkaar in verband.

https://www.morop.eu/downloads/nem/de/nem010_d.pdf
https://www.nmra.org/sites/default/files/standards/sandrp/pdf/S-1.2%202009.07.pdf

Bart

[FritsT]

Welke schaal is 60 cm spoor?

[Klaas Zondervan]

Bij de MOROP en NMRA staan schaal, spoorbreedte en benaming wel degelijk met elkaar in verband.

Dat is zo als het over normaalspoor gaat. Maar de benaming geeft in de eerste plaats de schaalverhouding aan. Bij H0 gaat het b.v. altijd over 1:87. Zowel bij NEM als NMRA.
En binnen die verhouding bestaan verschillende spoorwijdtes die meterspoor, smalspoor of industriespoor voorstellen.

[Falkenberg]

Ook voor de andere combinaties Klaas. H0e staat voor 1:87, smalspoor 9mm. Nm voor 1:160, smalspoor 6,5mm enz. De naam is echter de basisnaam + suffix.

dirkjan

[BartvD]

Welke schaal is 60 cm spoor?

Gewoon 1:1 

[BartvD]

Voor benamingen en suffixen in de aanduiding naar de diverse modelspoor schalen zou ik Wikipedia raadplegen:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_modelspoorschalen

[VvKan]

Welke schaal is 60 cm spoor?

Dat hangt er natuurlijk vanaf.   Gebruik je 60 cm. om een spoor van 60 cm. "na te bootsen" dan is de schaal 1:1 

Als het gaat om 1435 mm normaalspoor na te bootsen is het 1:2,39.    De benaming voor dit spoor zou ik houden op "FritsT-spoor" 

[TonM]

Er zijn dan ook Engelse modelspoorders die een meer passende spoorwijdte kiezen.
Volgens de schaal van 1:76 is dat 18,88 mm, aangeduid als EEM (eighteen point eight millimeters}
Anderen kozen voor 18 mm omdat ze een rond even getal handiger vonden. Aanduiding: EM.

Dat ligt toch iets anders:
EM is ontstaan toen een aantal Britse modelspoorders ontevreden waren over het "smalspoor" dat 00 bood. Zij gingen de spoorwijdte van hun baan en van hun modellen vergroten naar 18 mm. Met de destijds (midden jaren 1950) beschikbare productiemethoden in de modelbouw was dat het maximaal haalbare.
Toen met name de wielstellen wat dunner konden worden gemaakt, ontstond EEM met een spoorwijdte van 18,2 mm. Dit is na korte tijd overgenomen als standaard voor EM gauge, waarna EEM ophield te bestaan.
Toen er nog betere technieken beschikbaar kwamen ontstond de P4 standaard met een spoorwijdte van 18,83 mm.

Bij mijn weten is 18,88 mm geen bekende standaard voor modelspoor. Het lijkt mij dat zelfs de grootste puristen in de modelbouw een verschil van 0,05 mm wel acceptabel vinden.

Grtz, Ton

[Klaas Zondervan]

Die 18,88 mm is een waarde die ik heb berekend, gewoon 1435 gedeeld door 76.
Die maat is ook nooit gebruikt, maar wel 18,8 mm. Maar ik moet nog even de bron opzoeken waar ik die informatie vandaan heb want ik zat hier uit mijn hoofd te citeren.

[Klaas Zondervan]

Intussen een deel van mijn bronnen teruggevonden. Ik heb hier een boekje liggen: New developments in railway modelling, door Edward Beal, uitgegeven in 1947, een goed jaar dus.
Daarin is sprake van de oprichting van het British Railway Modelling Standards Bureau. Wanneer dat bureau precies is opgericht wordt niet vermeld, maar het moet dus voor 1947 geweest zijn.

Dat bureau heeft voor schaal 00 twee standaards vastgesteld, 'Standard 00' met een spoorwijdte van 16,5 mm. Dat laten we even voor wat het is.
De andere is 'Scale 00' met een spoorwijdte van 18 mm. Waarom ze voor 18 mm hebben gekozen is niet duidelijk, het klopt in ieder geval niet met de schaalverhouding. Hierboven noemde ik al 18,88 mm, berekend uit 1435 gedeeld door 76.
Maar de oorsprong van de schaal is niet 1:76, maar 4 mm per foot. En als je daarvan uitgaat kom je op 18,83 mm.
Een afgesplitste groep koos daarom voor 19 mm omdat ze een getal met cijfers achter de komma lastig vonden.

De maat van 18 mm is later vergroot naar 18,2 mm. Waarom dat is gebeurd is mij niet duidelijk. Deze maat wordt nu EM gauge genoemd. Zie EM gauge society.
In de Scalefour Society wordt 18,83 mm gehanteerd. Ik weet vrijwel zeker dat dat ooit EEM werd genoemd, de eerste E van eightteen en de tweede E vanwege de eight achter de komma. Maar ik kan de bron daarvan niet meer terugvinden.

Ton, heb jij daar meer informatie over? Als het ooit een aanduiding is geweest van 18,2, dan zie ik het verband met de afkorting EEM niet.

[henk]

Het is al gezegd in dit draadje dacht ik, en mensen als Klaas weten dat best, maar het blijft toch wel goed om te beseffen dat de standaardisatie is begonnen met de spoorwijdte. Spur/Gauge/Spoor 3, 2, 1, 0, H0, 00 en N gingen in aanzet over spoorwijdte. Het was al heel wat als het materieel van verschillende merken door elkaar kon worden gebruikt.

Momenteel koppelen we aan een aanduiding als H0 en N ook gelijk een schaalverhouding. Maar dat is redelijk recent en dat verklaart volgens mij een deel van de spraakverwarring.

[Klaas Zondervan]

Wat betreft spoor 1, 2 en 3 klopt dat. Dat ging in eerste instantie over de spoorwijdte.
Maar de aanduiding H0 is al vanaf het begin gekoppeld aan de schaalverhouding. Dat is zeker al zo lang als de NMRA bestaat en dat is sinds 1935.
Schaal TT heeft nooit iets anders betekend dan 1:120.
Bij schaal N is de benaming afgeleid van de spoorwijdte voor normaalspoor. Over de schaalverhouding was in het begin wat verwarring, maar die is door de Morop al snel vastgesteld op 1:160
Met de bekende Britse en Japanse varianten.

[Falkenberg]

N komt van "Neun" of "Nine" millimeter spoorwijdte.

dirkjan

[TonM]

Klaas,

Een afgesplitste groep koos daarom voor 19 mm omdat ze een getal met cijfers achter de komma lastig vonden.

19 mm was de Amerikaanse vertaling van de 4mm schaal. Daar heeft echter H0 de overhand gekregen en is 4mm een stille dood gestorven.

De maat van 18 mm is later vergroot naar 18,2 mm. Waarom dat is gebeurd is mij niet duidelijk.

De eerste Britse modelbouwers die halverwege de jaren 1950 afstapten van 16,5 mm, wilden aanvankelijk naar 18,5 mm. Dat bleek echter onhaalbaar doordat de destijds beschikbare wielen te dik waren. Ook kreeg men problemen met bijv. de drijf- en koppelstangen van stoomlocomotieven die destijds nog van stukken railmateriaal gemaakt werden (messing etswerk was nog onbekend). Het paste eenvoudigweg niet binnen de grenzen van 4mm schaal. Daarom is men naar 18 mm gegaan. Toen smallere wielen beschikbaar kwamen is 18,2 mm ontstaan.
Een van de voormannen van EM gauge, Guy Williams (o.a. bekend van Pendon Museum) heeft dit verhaal uit de doeken gedaan in zijn boek "The 4mm Engine".

In de Scalefour Society wordt 18,83 mm gehanteerd. Ik weet vrijwel zeker dat dat ooit EEM werd genoemd, de eerste E van eightteen en de tweede E vanwege de eight achter de komma. Maar ik kan de bron daarvan niet meer terugvinden.
Ton, heb jij daar meer informatie over? Als het ooit een aanduiding is geweest van 18,2, dan zie ik het verband met de afkorting EEM niet.

Waar de afkorting EEM voor staat weet ik niet. Er zijn verschillende lezingen over wat EEM was: in Wikipedia staat dat het de oorspronkelijke benaming van 18.2 mm gauge was totdat EM deze norm overnam. Op de site van de Scalefour Society is terug te vinden dat EEM de naam was die werd gegeven aan een (later verworpen) experiment van een aantal EM-modelbouwers om met een aangepast EM-wielprofiel op rails met een correcte spoorwijdte te rijden.
Hoe dan ook, EEM is nooit een geaccepteerde standaard geweest in het Britse modelspoor.

Grtz, Ton