Doel:€250.00
Donaties:€88.00

Per saldo:€-162.00

Steun ons nu!

Laatst bijgewerkt
op 03-06-2025

Vacature: secretaris bestuur
Algemeen

De stichting

Recente berichten

Wèhnich - Eén onbeduidend baantje op 1200 bij 1200mm door grove den
Vandaag om 20:48:19
Fleischmania Nostalgia door Noordernet
Vandaag om 20:32:58
NS 1700 transfers door ES44C4
Vandaag om 20:32:18
Brawa goederenwagen Kassel ( Cassel ) h0 door Stefan88
Vandaag om 20:17:47
Modules van Kees Gorter (vervolg) door ca.gorter
Vandaag om 20:11:13
Defensie wil oude koplopers ombouwen tot hospitaaltrein door Ben
Vandaag om 20:09:35
Toon hier je nieuwe (model-) spooraanwinst(en)... door Sven
Vandaag om 19:53:44
Pimpen Rivarossi DD-AR door Roelof R
Vandaag om 19:36:41
Roco 69139 NS Plan V SOUND AC door VAM65
Vandaag om 19:19:01
De Projecten van RetroJack door NS264
Vandaag om 18:52:37
Bentheimer Eisenbahn, gisteren, vandaag en morgen. door Hans Reints
Vandaag om 18:25:23
Piko 2025 door Duikeend
Vandaag om 18:06:39
Yet Another Servo Decoder door AP3737
Vandaag om 17:35:25
Microstepper motoren voor armseinpalen door AP3737
Vandaag om 17:30:39
De bouw van 'Ommelanden' (H0) door Jan Pieter
Vandaag om 17:06:01
Sfeer op je modelbaan door R1954
Vandaag om 16:40:14
Gezocht info en foto's van standaard dwarsliggerwagen door ES44C4
Vandaag om 16:36:39
De bouw van mijn modelbaan in Thailand door Thai-Bundesbahn
Vandaag om 16:23:27
Vijfhuis (v.h. Frotterdam) door Ben
Vandaag om 16:20:08
Länderbahn en Reichsbahn locomotieven. door Thai-Bundesbahn
Vandaag om 16:17:22
Piko 51916 NS 1100 blauw botsneus door Corné81
Vandaag om 15:28:54
Spoor- en tramweg parafernalia door Eric B
Vandaag om 15:26:07
Raadplaatje door ArjanB
Vandaag om 15:20:46
BR-18.6 Schaal-0. door tijgernootje
Vandaag om 15:14:06
US Sandtower in messing Spoor-0 door FritsT
Vandaag om 14:07:58
Swalbenburg, N modulebaan door NS264
Vandaag om 14:01:11
Ervaringen met veilingsites enzo (Marktplaats, Ebay, Catawiki, etc). door bellejt
Vandaag om 13:43:46
Locverlichting dmv micro-LEDS door Bahn-AG
Vandaag om 13:33:07
Acherntal H0. (TP III/TP IV) door NS264
Vandaag om 13:28:45
Arlbergbahn.. ? door Benelux795
Vandaag om 13:24:23
  

Auteur Topic: Schaal, spoorwijdte en -breedte, de overeenkomsten en verschillen.  (gelezen 7042 keer)

henk

  • Offline Offline
  • Berichten: 22502
Re: Schaal, spoorwijdte en -breedte, de overeenkomsten en verschillen.
« Reactie #45 Gepost op: 23 August 2021, 14:51:02 »
Wat betreft spoor 1, 2 en 3 klopt dat. Dat ging in eerste instantie over de spoorwijdte.
Maar de aanduiding H0 is al vanaf het begin gekoppeld aan de schaalverhouding.

Misschien in documenten, maar toch niet in het gedrag van fabrikanten Klaas. Tot in de jaren zeventig werden modellen ontwikkeld met de correcte spoorwijdte, maar verder niet erg op schaal.
Daarmee bedoel ik niet de bewuste inkorting tot 1:100. Dat is juist een uiting van schaalbewustheid. De 1:100 rijtuigen van Trix uit 1965 daaromtrent waren bedoeld om op schaal te zijn, maar werden bewust ingekort tot exact 1:100. Ik bedoel modellen waarvan de verhoudingen min of meer in de buurt van de schaal kwamen, maar soms ook helemaal niet. Die manier om modellen te ontwerpen begon pas in de jaren zeventig te verdwijnen. 
Het is heel Nederlands om iets heel Nederlands te vinden.

Klaas Zondervan

  • Online Online
  • Berichten: 26636
    • Pagina van klaas
Re: Schaal, spoorwijdte en -breedte, de overeenkomsten en verschillen.
« Reactie #46 Gepost op: 23 August 2021, 15:06:06 »
....Het paste eenvoudigweg niet binnen de grenzen van 4mm schaal. Daarom is men naar 18 mm gegaan. Toen smallere wielen beschikbaar kwamen is 18,2 mm ontstaan.
Dit blijf ik een wonderlijke ontwikkeling vinden. De stap van 18 naar 18,2 is zo klein dat het me tamelijk zinloos lijkt. Daarmee ontken ik dit niet, het is een historisch feit, maar wel vreemd.
Projecten:
Dubbelom
Halte Assel
Geluk, dat is vooraan staan als de overweg gesloten is.

Klaas Zondervan

  • Online Online
  • Berichten: 26636
    • Pagina van klaas
Re: Schaal, spoorwijdte en -breedte, de overeenkomsten en verschillen.
« Reactie #47 Gepost op: 23 August 2021, 15:08:43 »
Misschien in documenten, maar toch niet in het gedrag van fabrikanten Klaas. Tot in de jaren zeventig werden modellen ontwikkeld met de correcte spoorwijdte, maar verder niet erg op schaal.
Dat de fabrikanten er in sommige gevallen een potje van maakten is waar. Maar dat zegt niks over de officiële normering. Alle schaalbenamingen vanaf 0 en kleiner zijn vanaf de geboorte direct gekoppeld aan een verhoudingsgetal.
Projecten:
Dubbelom
Halte Assel
Geluk, dat is vooraan staan als de overweg gesloten is.

sncf231e

  • Offline Offline
  • Berichten: 1892
    • Mijn website
Re: Schaal, spoorwijdte en -breedte, de overeenkomsten en verschillen.
« Reactie #48 Gepost op: 23 August 2021, 15:10:10 »
Henk,
Je hebt inderdaad gelijk.
RivaRossi maakte zijn Amerikaanse modellen op 1:87 en zijn Europese modellen tot in de zeventiger jaren op 1:80. In RivaRossi door Giorgi Giuliani staat "Di fatto in tutti i cataloghi dal 1956 al 1991 non viene mai citata la scala H0 1:87 ma solo lo scartamento H0 di 16,5 mm." wat vertaald als: In feite wordt in alle catalogi van 1956 tot 1991 nooit de schaal H0 1:87 genoemd maar alleen de H0-spoorbreedte van 16,5 mm.

De realiteit is dus echt wat anders dan wat de Morop denkt voor te kunnen schrijven.

Groet
Fred
Mijn website: https://sncf231e.nl/

sncf231e

  • Offline Offline
  • Berichten: 1892
    • Mijn website
Re: Schaal, spoorwijdte en -breedte, de overeenkomsten en verschillen.
« Reactie #49 Gepost op: 23 August 2021, 15:16:16 »
Alle schaalbenamingen vanaf 0 en kleiner zijn vanaf de geboorte direct gekoppeld aan een verhoudingsgetal.
Klaas,
Voor de zekerheid: Ik neem aan dat je 0 dus hier opneemt in het rijtje 3, 2, 1...?
Groet
Fred
Mijn website: https://sncf231e.nl/

Klaas Zondervan

  • Online Online
  • Berichten: 26636
    • Pagina van klaas
Re: Schaal, spoorwijdte en -breedte, de overeenkomsten en verschillen.
« Reactie #50 Gepost op: 23 August 2021, 15:22:05 »
Sorry hoor Fred, maar de Morop schrijft niks voor. Ze hebben alleen een verzameling gemaakt van wat toen al gevestigde  normering was.
Schaal 0 is vanaf het begin al vastgesteld op 7 mm per foot. Dat kwam door de handelsfirma Bassett-Lowke in Engeland. Die liet modellen ontwerpen door Henry Greenly, die vervolgens werden geproduceerd door Bing in Duitsland.
Omdat ze in Engeland nog steeds met voeten rekenen en op het continent toen het metrieke stelsel al volledig was ingevoerd is er gekozen voor schaalverhoudingen die werden aangeduid als millimeters per foot.
00 is 4 mm per foot, H0 is 3,5 mm per foot. En er zijn meer schalen die zo worden aangeduid.

Mijn conclusie blijft dus gewoon staan, de schaalbenamingen zijn al vanaf het begin van de twintigste eeuw hard gekoppeld aan een verhouding en niet per se aan de spoorwijdte.

En om je vraag te beantwoorden, 0 staat dus niet in het rijtje 3, 2, 1.
Projecten:
Dubbelom
Halte Assel
Geluk, dat is vooraan staan als de overweg gesloten is.

henk

  • Offline Offline
  • Berichten: 22502
Re: Schaal, spoorwijdte en -breedte, de overeenkomsten en verschillen.
« Reactie #51 Gepost op: 23 August 2021, 15:26:28 »
Dat verhaal is bekend Klaas, want van jou gehoord.  :)
Zomaar een nieuwsgierige vraag. Hoe weet je dat die verhoudingen waren bedoeld om schaalmodellen te maken? Uit de producten blijkt dat namelijk helemaal niet.
Denk in ieder geval niet dat een dergelijke praktische afspraak tussen twee fabrikanten kan worden gezien als een algemeen voorschrift. De grote boost voor het 16,5 mm spoor kwam in Europa van Märklin en Trix en die noemden dan 00 en verbonden daar aanvankelijk geen schaalverhouding aan.

Dat de fabrikanten er in sommige gevallen een potje van maakten is waar. Maar dat zegt niks over de officiële normering. Alle schaalbenamingen vanaf 0 en kleiner zijn vanaf de geboorte direct gekoppeld aan een verhoudingsgetal.

Niet in sommige gevallen, tot in de jaren zeventig was het normaal om de al of niet officiële schaal met een korrel zout te nemen of geheel te negeren. Mijn spoor 0 BUB 1100 met plan d rijtuigen uit de jaren vijftig waren duidelijk ontworpen naar de 1100 en de plan d rijtuigen maar compleet niet op schaal. Rijtuigen uit de jaren zestig hadden maar al te vaak nog een standaardonderstel, zodat de schaalverhouding min of meer op toeval berustte. De Trix Hondekop en de Märklin TEE waren bewust ontworpen zoals ze zijn. Die exact nagebootste maar bewust ingekorte 1:100 rijtuigen van Trix waren revolutionair in 1965.

En spoor N is bedacht door Arnold en dat sloeg echt op de spoorwijdte. De eerste jaren ging het niet over 1:160.

En ja, ik kijk persoonlijk liever naar de praktijk dan naar de Moroptheorie.
« Laatst bewerkt op: 23 August 2021, 15:55:47 door henk »
Het is heel Nederlands om iets heel Nederlands te vinden.

sncf231e

  • Offline Offline
  • Berichten: 1892
    • Mijn website
Re: Schaal, spoorwijdte en -breedte, de overeenkomsten en verschillen.
« Reactie #52 Gepost op: 23 August 2021, 15:40:44 »

En om je vraag te beantwoorden, 0 staat dus niet in het rijtje 3, 2, 1.
Klaas,
Bij jou niet, maar bij mij wel. Märklin heeft spoor 0 "bedacht" in 1898 en dat was voor BL ging samenwerken met Bing. En dat was puur en alleen een spoorbreedte van 35 mm (spoorwijdte 32 mm) zonder dat er sprake was van enig schaal model.

Groet
Fred
Mijn website: https://sncf231e.nl/

Klaas Zondervan

  • Online Online
  • Berichten: 26636
    • Pagina van klaas
Re: Schaal, spoorwijdte en -breedte, de overeenkomsten en verschillen.
« Reactie #53 Gepost op: 23 August 2021, 15:49:12 »
Voor TonM heb ik het antwoord gevonden op de kwestie EEM. En wel in een Engels tijdschrift uit de jaren '70 genaamd "History of Model & Miniature Railways". Daarin staat een artikel genaamd "The legacy of Bing".

Ik geef even een vrije vertaling van een aantal zinnen uit dat artikel:

In 1961 waren enkele leden van de EM gauge society ontevreden over de afwijking tussen spoorwijdte en schaal.
Ze besloten de haalbaarheid te onderzoeken van een betere benadering van de juiste afmetingen.
Na bemoedigende resultaten met het "Manchester" wielprofiel en een spoorwijdte van 18,80 mm die de voorlopige naam EEM gauge kreeg werd in 1966 een studiegroep gevormd.
........
De EEM gauge werd later vervangen door een nieuwe set standaards voor rail en spoor onder de geregistreerde naam
Protofour. Daarmee werd een exacte match gekregen tussen de spoorwijdte 18,83 mm en de schaal van 4 mm per foot.


EEM sloeg dus niet op 18,83, maar op de voorganger 18,8 mm.
Projecten:
Dubbelom
Halte Assel
Geluk, dat is vooraan staan als de overweg gesloten is.

Klaas Zondervan

  • Online Online
  • Berichten: 26636
    • Pagina van klaas
Re: Schaal, spoorwijdte en -breedte, de overeenkomsten en verschillen.
« Reactie #54 Gepost op: 23 August 2021, 16:00:17 »
Fred, je hebt gelijk, spoor 0 hoort ook in het rijtje "grote sporen". Ik heb daar een bron voor gevonden die ik nog niet kende.
Projecten:
Dubbelom
Halte Assel
Geluk, dat is vooraan staan als de overweg gesloten is.

TonM

  • Offline Offline
  • Berichten: 2581
Re: Schaal, spoorwijdte en -breedte, de overeenkomsten en verschillen.
« Reactie #55 Gepost op: 23 August 2021, 16:07:14 »
Op de site van de Scalefour Society is terug te vinden dat EEM de naam was die werd gegeven aan een (later verworpen) experiment van een aantal EM-modelbouwers om met een aangepast EM-wielprofiel op rails met een correcte spoorwijdte te rijden.

In 1961 waren enkele leden van de EM gauge society ontevreden over de afwijking tussen spoorwijdte en schaal.
Ze besloten de haalbaarheid te onderzoeken van een betere benadering van de juiste afmetingen.
Na bemoedigende resultaten met het "Manchester" wielprofiel en een spoorwijdte van 18,80 mm die de voorlopige naam EEM gauge kreeg werd in 1966 een studiegroep gevormd.
........
De EEM gauge werd later vervangen door een nieuwe set standaards voor rail en spoor onder de geregistreerde naam
Protofour. Daarmee werd een exacte match gekregen tussen de spoorwijdte 18,83 mm en de schaal van 4 mm per foot.


EEM sloeg dus niet op 18,83, maar op de voorganger 18,8 mm.

Klaas, we hebben een consensus bereikt  (y)
(En Wikipedia zat er dus naast.)

Grtz, Ton

Waalspoor

  • Offline Offline
  • Berichten: 147
Re: Schaal, spoorwijdte en -breedte, de overeenkomsten en verschillen.
« Reactie #56 Gepost op: 23 August 2021, 16:27:02 »
Consensus op dit forum??
Dat is te mooi om waar te zijn  :)
Groeten,
Bas

H0, Z21, Sprog3, Rocrail, NS III, IV

Klaas Zondervan

  • Online Online
  • Berichten: 26636
    • Pagina van klaas
Re: Schaal, spoorwijdte en -breedte, de overeenkomsten en verschillen.
« Reactie #57 Gepost op: 23 August 2021, 16:42:27 »
(En Wikipedia zat er dus naast.)
Met wikipedia moet je altijd opletten en proberen andere bronnen te vinden.
Ik heb één keer in een wikipedia-artikel een correctie aangebracht en ik was verbaasd over het gemak waarmee dat gaat. Iedereen die kwaad wil kan zo'n artikel helemaal verknoeien.
Projecten:
Dubbelom
Halte Assel
Geluk, dat is vooraan staan als de overweg gesloten is.

prutser

  • Offline Offline
  • Berichten: 6707
  • Spaar ze allemaal.
Re: Schaal, spoorwijdte en -breedte, de overeenkomsten en verschillen.
« Reactie #58 Gepost op: 23 August 2021, 16:43:28 »
Hebben we schaal D 1:66,6 met spoorwijdte 16,5 al behandeld? :P

En je hebt GN15, 0e, 016,5, 00, 0n30 ook allemaal op 16,5 rails

Stephan.
« Laatst bewerkt op: 23 August 2021, 16:50:41 door prutser »

Peter Kleton

  • Offline Offline
  • Berichten: 3969
Re: Schaal, spoorwijdte en -breedte, de overeenkomsten en verschillen.
« Reactie #59 Gepost op: 23 August 2021, 16:57:57 »
Dit is een heel interessant  verhaal over de modelspoor schalen.
Maar nu heb ik nog een vraag:
Enkelen van julie zullen de naam Vellekoop wel kennen.
Deze man leverde (Mss al voor 1940?) modelbouw tekeningen in schaal 1 op 40 . door hem  dus spoor 0 genoemd.
Bij 1 op 40 moet de spoorbreedte eigenlijk 35,87 mm zijn;hij koos voor 32 mm.
 De reden was ,dat hij industrieele onderdelen kon gebruiken  voor 32 mm spoor ,terwijl zijn modellen (vooral draaistellen en stoomlok frames ) ongeveer 10 %  ruimer werden.
 Zou hij dit zelf bedacht hebben ?
Er waren nog geen NEM normen toen.
Ik zelf bouw nog steeds in zijn schaal . het  zichtbare verschil met 1 op 43,5 vind ik te groot  om  bouwpakketten te  aan te schaffen.Wel gebruik ik Slaters wielstellen.  ;)
Groeten ,
Peter
NS 1924-heden.
 0 baan NS loks 2100 ,6200, 3700, 3900 ,SSN 023 en  eloks 1100,1200,1300, Mat 24 en SSN023023 en 01 1ng075op 2 rail  met bovenleiding voor front en sluitsein.
  Met  kopstation als Zvt en Ov en stukje dubbelspoor er tussen .Lichtseinen