Bouw van materieel 40 treinstellen

[Marc D.]

Ik bedoel met donkerder groen gerelateerd aan het latere grasgroen dat werd gebruikt met de creme strepen en de snor.

Dat grasgroen word juist als lichter groen gezien ten opzichte het donkerdere olijfgroen. Maar het is nu duidelijk .

De mat. '40 is een treinstel die ik ook nog eens wil maken, alleen als 3D model voor in een treinsimulator. Niet te vergelijken met het bouwen als modeltrein, op het verzamelen van accurate bouwtekeningen en historische foto's na. Het vergt minder ruimte en geeft geen stof en afval . Het vergt wel meer zoekwerk naar foto's van het interieur en de cabine aangezien je in de simulator met je neus vooraan zit. Ook alle metertjes en handels moeten functionerend zijn.

Naast tekeningen, boeken en foto's heb ik van al het materieel dat ik in 3D bouw ook de meeste modeltreinen als visuele referentie En die staan stofvrij in de vitrine. Daarom volg ik dit soort projecten ook. De info en foto's die soms langskomen zijn vaak nergens anders te vinden.

[Rob Bennis]

Marc,

Leuk om te horen dat je van plan bent om er een 3D model van te maken. Zoals je aangeeft is het bronnenonderzoek belangrijk om een goed model te kunnen, niet alleen voor het model maar ook voor de uitvoering zoals die door de jaren heen hebben gereden. Hier in dit draadje heb ik al de nodige informatie voor je beschikbaar, mocht je nog meer nodig hebben laat het even weten dan ga ik even voor je op zoek.
Laat eens wat zien als je zover bent, en met mij nog wel meerdere mensen die dat leuk vinden.

Rob

[Rob Bennis]

Verder weer met de bouw. Na de BCk is nu de CDk aan de beurt. Zoals ik eerder aangaf ga ik de uitvoering maken met de dubbele roldeuren.
Die heeft weliswaar maar een paar jaar bestaan, tussen 1943 en 1952 maar ik vind hem gewoon leuk en lekker afwijkend.

Hier de kap op de binnen mal. De bagageruimte heb ik grotendeels uit een plaat Evergreen gemaakt. De roldeuren heb ik gemaakt uit Evergreen groefjes plaat.





De kopwand gemaakt, wordt later voorzien van de nodige bulten en kastjes



En de kap is ook weer keurig vlak



De twee kappen bij elkaar gezet om een beeld te krijgen van het treinstel. Wat een lang ding is dit toch!

[puntenglijder]

Ziet er alweer goed uit Rob.

Van al die kleur verschillen ( groen, wit en grijs ) zie je straks toch niks meer na de spuitbus.
Je moet er effe door heen kijken.

Kees.

[Rob Bennis]

Hoi Kees,

Het is inderdaad een aardige lappendekken geworden. Maakt het wat lastiger om alle oneffenheden te zien. Je ziet ze vaak pas na de eerste laag primer. Dan kan je pas gaan plamuren om het mooi strak te krijgen. Dat was wel anders bij de messing FRIE kappen dat was in één keer goed. Wie weet gaat dat ooi nog eens komen 

Wanneer zien we weer eens een leuke ombouw van een mooie dame? Het lijkt mij prima modelbouw weer 

Rob

[puntenglijder]

Hallo Rob.

Ja, heb ideeën genoeg, maar de inspiratie wil niet zo, ben een beetje modelbouw moe zullen we maar zeggen.
De bouw van de Br 17.7 ligt gewoon stil, ook kwam ik nog een Br 44 tegen met een kuiptender waarvan er in 1942 een stuk of 4
zijn gemaakt.
De kuiptender is wel apart en een slag groter dan die achter een Br 42 of 52.( geen 30 maar een 34 kub tender)


Br 44 1263 mit versuchswannetender by , auf Flickr

Kees.

[Rob Bennis]

Nu de twee kappen in ruwbouw gereed zijn ga ik verder met de onderstellen. Ik gebruik hiervoor de Piko hondenkop onderstellen en de aandrijving, die als reserve onderdeel bij Piko besteld heb. Ook gebruik ik voor de schortplaten de Lima uitvoering. Het wordt dus een kruising van Piko en Lima, een Lipi  of Pima dus 

Als eerste zaag ik van het Piko motoronderstel het frame uit waar de het motordraaistel in past.





Vervolgens neem ik het motoronderstel van Lima en verwijder daar de bevestigingsnokjes  en maak het gat groot genoeg zodat het Piko onderdeel er strak tussen past. Hierbij moet het Piko deel versmald worden zodat het tussen de opstaande zijkanten van Lima past





Van de Piko's zaag ik de achterkant af, die waarin de kortkoppeling geleiding zit. Die maak ik ook pas in het Lima onderstel. Vervolgens nog wat stukjes kunststof stripjes plaaten om het goed te laten passen.





Na het lijmen van het geheel plaats ik het in de kappen om het goed te laten uitlijnen met de kap. En af en toe heb je wat hulp nodig om het op zijn plaats te krijgen.









Wat nu nog moet gebeuren zijn de aanpassingen in de schortplaten zodat de ventilatieroosters van de tractieinstallatie op de juiste plaats komen.

[jjg koopmans]

""Ook gebruik ik voor de schortplaten de Lima uitvoering."
? Snap ik even niet, moeten niet juist de Lilliput draaistellen worden hergebruikt??
Mat'40 had geen NS modificatie van de zwanenhals draaistellen.
Mvrgr

[Rob Bennis]

Ik denk dat je een paar dingen door elkaar haalt. De schortplaten van de hondenkop zijn grotendeels vlak met een klein gekromd stuk. Die van mat 40 en later mat 46 zijn volledig gekromd. Daarom pas ik de Lima schortplaten toe want die kunnen heel goed gebruikt worden voor mat 40



De draaistellen van mat 40 leken helemaal niet op de zwanenhals en leken ook niet op de pensylvania draaistellen van mat 34 35 en 36. Ze waren geïnspireerd door de zwitserse Schlierendraaistellen met als belangrijkste verschillen de radstand, de zwitsers hadden 2,5 meter en de nederlandse 3 meter. Het tweede verschil was de plaatsing van de secundaire vering, bij de zwitsers zat dit binnen het draaistel frame en bij de nederlandse was die buiten het draaistelframe geplaatst om ruimte te maken voor de railrem. Dat laatste was nodig omdat de NS de maximum snelheid van de treinstellen wou verhogen naar 140 km/h en om binnen de huidige seinafstand tot stilstand te komen. Deze aanpassing zorgde er voor voor stugge en slechte rijeigenschappen zelfs zo slecht dat de maximum snelheid is teruggebracht tot 120 km/h. Dit in tegenstelling tot de zwitserse draaistellen daar werd  zelfs de maximum snelheid verhoogd naar 140 km/h.

[jjg koopmans]

Ja, duidelijk, ik ben moe van een dag 1:1 klussen aan een onderstel! Op een van de foto's boven staan ogenschijnlijk hergebruikte LIma zijkanten.
Wat is het verschil tussen Schlieren en Goerlitz? Is die NS keuze ergens beschreven?
Mvrgr

[Rob Bennis]

Het onderstel van de TET tram? Wat is de status daar nu van?

Terug naar de draaistellen van mat 40. In Europa werden nieuwe draaistelconstructies ontworpen.
In de jaren 30 is in Duitsland het draaistel ontwikkeld Görlitz III leicht ontwikkeld wat voor een aantal jaren de standaard werd.



Bron: Bombardier Von Südstädter - Eigenes Werk, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=15456149

In Zwitserland ontwikkelde Schlieren in 1935 voor de schweren stahlwagen een nieuw draaistel.


Bron: Von Autor/-in unbekannt - Schweizerische Bauzeitung, Band 105, 1935, Seite 175, Gemeinfrei, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=73824836

Voor de leicht stahlwagen EW I werd een lichtere variant ontwikkeld


Bron: Von Autor/-in unbekannt - Schweizerische Bauzeitung, Band 110, Heft 10, Gemeinfrei, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=39531184

Dit waren de ontwikkelingen die in Europa aanwezig waren. Hoe de nederlandse ontwikkeling van de mat  40 draaistellen tot stand zijn gekomen kan je nalezen in de Railkroniek speciaalnummer 6, Elektrisch stroomlijnmaterieel '35, '36 en '40 van Martin van Oostrom. Op pagina 23 staat en ik citeer

Omstreeks 1937 werd in Zwitserland door Schlieren een nieuw draaisteltype geïntroduceerd met een slijtagevrije aspotophanging met behulp van spiraalveren en in een oliebad bewegend systeem van concentrische geleiders. Deze laatste dienden ook ter demping van de verticale beweging. Als wiegveer werd een lange in de langsrichting geplaatste halfelliptische veer, die in slanke hangers was opgehangen, gebruikt, die dus een wat soepeler secundair vering moest verzorgen. Deze laatste droeg zijn krachten nog over met glijplaten. Deze draaistellen gaven aan de slechts 26-29 ton wegende 22,7 m lange "Leichtstahlwagen" van de SBB bij 110 en later 125 km/h zeer goede rijkwaliteiten.
In Duitsland vierde het Görlitz III-draaistel hoogtij. Bij treinstellen met radstanden voor de motordraaistellen van 3,5-3,7 m (3 m voor de individuele- en 3,5 m voor Jakobs- en andere loopdraaistellen). Het kenmerk van dit draaistel was drievoudige vering (bij Görlitz III leicht zelfs viervoudig). In de aspotvering werd een combinatie van spiraal- en bladveren gebruikt. De wiegveren waren weer langsliggend, een brede veerbasis gevend en zeer lang ten behoeve van de soepelheid met lange hangers. Schenen en glijplaten bleven gehandhaafd. Pas in 1941 zou een nieuwe scheenloze aspotgeleiding met zwenkarmen worden ingevoerd.
NS ontwierp een draaistelconstructie die elementen van het Schlieren aspotsysteem en de Görlitz- wiegophanging verenigde, zonder de hoofdelementen, de in olie glijdende, slijtagevrije asgeleiding en de grotere radstand met de soepele wiegveer over te nemen. Ook dit draaistel had drievoudige vering maar nu was de dubbele vering in de korte wieghangers aangebracht. Welliswaar was de wiegveerbasis modern groot, 2,48 m bij een wagenbreedte van 2,784 m, aanmerkelijk breder dan de Pennsylvania-constructie, maar helaas, het resultaat was een buitengewoon slecht rijdend draaistel. Het was zeer gevoelig voor scheenslijtage, die tot het verminderen van de scheendemping leidde. Vervolgens begonnen de spiraalveren dan galoppeerneigingen te vertonen. De stijve langsliggende wiegveer werd door de spiraalveren waarin hij was opgehangen niet voldoende soepel gemaakt, hetgeen tot een stugge loop aanleiding gaf. Ook hier was dus een draaisteltype ontworpen dat zeer gevoelig was voor tijdig onderhoud.

Waarom niet meteen een Schlieren- draaistel eronder weet ik niet, maar ik vermoed de licentiekosten.

Deze slechte rijeigenschapen kwamen pas later aan het licht want de maximum snelheid op het spoorwegnet werd in mei 1940 verlaagd naar 100 km/h, dit duurde tot na 1950 toen de maximum werd verhoogd naar 120 km/h. Het mindere onderhoud aan de draaistellen in de oorlogstijd en de wederopbouwperiode zullen daar ook hun negatieve invloed op hebben gehad.

Hier nog een paar afbeeldingen van mat 40 draaistellen.


Beeldbank NVBS
Beschrijving:   Een tweeassig motordraaistel van Werkspoor voor dieselektrische vijfwagenstellen en elektrische treinstellen materieel '40 van de NS.
Fotograaf:Werkspoor
Bestandsnummer:   SPNSP4165a


Beeldbank NVBS
Beschrijving:   Een Coo-rijtuigbak met Jacobsdraaistel van een nog niet samengesteld treinstel uit de serie NS ElD5 801-825 op het terrein van de werkplaats in Leidschendam.
Fotograaf:Voerman, J.
Datum:   02-05-1942
Bestandsnummer:   NEG549-012


Beeldbank Utrechts archief
Beschrijving: Afbeelding van een gedeelte van een draaistel van een diesel-electrisch treinstel DE 5 (serie 51-68) van de N.S.
Vervaardiger: Nederlandse Spoorwegen, fotograaf
Datering vroegst:01-01-1941
Utrechts archief

[jjg koopmans]

Mooi! Bedankt voor het uitgebreide antwoord!
Vwb de TET truck, zo goed als gereed. Nog wat nawerk, dan kan 'ie naar de stralerij.
Mvrgr

[Rob Bennis]

Ik heb nu de onderstelletjes aangepast. Daar bedoel ik mee dat de ik de ventilatieroosters nu verplaats heb naar de plaats waar ze thuis horen.

Op de CDk de aanzuigopening voor de verwarming links onder de bagageruimte



Aan de andere kant van de CDk rechts de ventilatieroosters van de tractie installatie



Op BCk links de ventilatieroosters voor de compressoren en in het midden de de aanzuigopening voor de verwarming. Deze ventilatieroosters zijn bij de verbouwing van 1952/1953 komen te vervallen



Op de ander zijde van de BCk rechts  de ventilatieroosters voor de compressoren. Deze ventilatieroosters zijn bij de verbouwing van 1952/1953 komen te vervallen



Dan de stroomafnemers, hoogspanningskabels, condensator en overspanningsbeveiliging op de CDk





Dan maar weer een overzichtsplaatje, gewoon omdat het leuk is 

[puntenglijder]

Mooie vooruit gang Rob.

Kees.

[Rob Bennis]

Ik ben deze keer begonnen aan de draaistellen. De draaistel zijkanten van de mat 40 heb ik besteld bij FRIE, die daar de afgietsels voor heeft liggen.
Voor het motordraaistel maak ik gebruik van het Piko hondenkopdraaistel. Hier zaag ik de zijkanten af en lijm de mat 40 zijkanten er op met secondelijm. In de kop boor ik een gaatje van 0,3 mm. hierzet ik dan een stukje messingdraad in voor de sterkte. Van de hondenkopzijkant  snij ik de baanschuiver er af en lijm hem aan het mat 40 draaistel. Ook hier weer een gaatje geboord van 0,3 mm voor de sterkte.





Vervolgens maak ik de draaipunten voor de draaistellen. Ik maak gebruik van de FRIE draaistellen, want dan heb je stroomafname over alle assen. Het gevolg van de keuze is dat je nieuwe draaipunten moet maken. Dat gaat heel eenvoudig met behulp van een paar Evergreen buisjes. Voor het afsnijden op juiste lengte maak ik gebruik van een pijpensnijder.



Vervolgens een malletje gemaakt van een stukje kunststof plaat om het buisje op de juiste hoogte in het onderstel te lijmen.





Dan kan je de binnenste buisjes er in lijmen. Zorg hierbij om aan de bovenzijde ruimte overlaat om een M2 moertje er in te laten voor de bevestiging van het draaistel





Dan is de voorste schortplaat aan de beurt om kennis te maken met freesje. De opening voor de Scharffenberg koppeling uitfrezen. daar vervolgens een paar kunststof plaatjes er in lijmen als fundering voor de koppeling van Artitec









Voor het motortje heb ik een bakje gemaakt waar hij strak in past.







Hier de mat 40 draaistellen van FRIE gemonteerd en voorzien van draadjes. Een tip van mij, je mag drie keer raden hoe ik er achter gekomen ben, soldeer de draadjes voor je het aan het kunststof middendeel lijmt