Fleischmann "Prima-Lux" constante treinverlichting

[Calimero]

Volgens de beschrijving komt spoel 554 in de loc toch ?

[Fritsprt]

De beschrijving heb ik niet gelezen. Als ik de bijdragen in dit draadje lees heb je geen spoel nodig in de loc.

Verstuurd vanaf mijn SM-G930F met Tapatalk

[72sonett]

Alleen als je de HF locverlichting wil uitschakelen en op de rijspanning wil laten werken, zodat die rijrichting afhankelijk blijft. Zie de Fm handleiding op pag.  1,  punt 5.


"Ventielcellen"...  Dioden zeker... 

[Klaas Zondervan]

In die periode werd het woord ventielcellen wel vaker gebruikt. Gezien de leeftijd in je profiel moet je die tijd hebben meegemaakt.

[72sonett]

Mijn geheugen is niet meer wat het was...

[locofiel]

Die van mij is nog nooit geweest.

Dirk

[Silvolde]

Waren het geen 'spercellen' zoals de selenium plaatjes die o.a. ook bij Faller AMS werden gebruikt?

[Calimero]

Hoe je ze ook noemt , ze werken als diode

[Almar]

Hallo allemaal,

De eerste resultaten zijn zichtbaar en hoorbaar. In de Stainz locomotief is de Sound module ingebouwd en in de vier rijtuigjes zit Led verlichting. In elk rijtuig 3 leds en elk balkon heeft ook een led gekregen.









Het is mijn bedoeling het LGB materiaal zoveel mogelijk in de oorspronkelijke staat te houden. De ledstrips zijn van eigen fabrikaat en zijn bevestigd op de twee nokjes die standaard aan de binnenzijde van elk LGB dak zitten. Ook de doorvoer voor de bekabeling is zoals oorsprongkelijk bedoeld onder het dak langs en dan van het naar het andere rijtuig. De ledje op de balkon zijn op een stukje print gesoldeerd en met dubbelzijdig tape bevestigd.



Mocht ik ooit rijtuigen willen verkopen dan heb ik ze zo in de originele staat terug. Op dit moment vallen de stekkertjes nog op omdat ze allerlei verschillende kleurtjes hebben. Ik heb allemaal zwarte besteld en de bekabeling is ook zwart dus dan valt het het minst op.

De lantaarn met het rode sluitlicht is een lampje (geen ledje) en origineel LGB, deze wordt op het hekje, of op de rand van een wagon geklemd.

Ik ben tevreden. De soundmodule wordt niet gestoord door de HF-verlichtingsspanning door de spoeltjes van 3,3 mH en de verlichting in de rijtuigen heeft geen last van de baanspanning door de bipolaire condensator.

Dus allemaal, nogmaals dank voor het meedenken en zoeken het eerste resultaat is bereikt en de volgende klussen zie ik met vertrouwen tegemoet. Mocht ik in de toekomst toch nog tegen problemen aanlopen dan meld ik me graag weer

[lokloods]

 

Wiebe

[Calimero]

Erg leuk ! En mooi dat het naar tevredenheid werkt nu.

[Basilicum]

Mijn vader leest dit forum al jaren in stilte mee. Hij is electrotechnicus in hart en nieren en altijd geïnteresseerd in electrische handigheidjes. Als in mijn leven 'electrieke' problemen opduiken, komen al snel potlood en papier ter tafel om eens haarfijn uit te kunnen leggen hoe het een en ander opgelost zou kunnen worden. Daarbij vormt natuurkunde een rode draad door het verhaal, aangevoerd door de wet van Ohm. Dat hij dit topic volgt, verbaast mij in het minst, daar hij al diverse HF-apparaten zelf bouwde.
Ik geef het woord aan mijn vader.


HF-treinverlichting is in de moderne tijd eigenlijk geheel achterhaald door de digitale technieken met een rijstroomcentrale en decoders in de treinen. De HF-treinverlichting van Fleischmann uit de 50er jaren is zo beschouwd werkelijk ouderwets en zou ik niet meer gebruiken. Maar als je het toch wil is het natuurlijk niet verboden. Het apparaatje van Fleischmann nr. 550 is eigenlijk veel te klein, want kan slechts circa 40 lampjes van pak hem beet 40 mA voeden. Als meelezer van Beneluxspoor heb ik de discussie over zogenaamde hoogfrequent treinverlichting gevolgd en ik zie dat bij jullie veel niet duidelijk is. Ik heb dergelijke apparaten voor mij en mijn zoon Bas (Basilicum op dit forum) gebouwd, die goed werken, maar wel véél groter zijn dan het apparaatje van Fleischmann, met elk apparaat voorzien van 2 zware trafo’s.

Ik heb in mijn jonge tijd ook plannen gemaakt om zoiets te bouwen, maar dat was nog in de tijd van de radiolampen, die daar wel minder geschikt voor zijn dan de “moderne” transistoren (overigens uitgevonden in 1948  door een Amerikaan Shockley. Aanpassing: Zie ook de opmerking van Klaas hieronder), maar er konden wel zware radiozenders mee gebouwd worden van 100en kilowatts. Het bezwaar daarbij was de grote inwendige weerstand, oftewel het grote energieverlies, oftewel laag rendement. Om een antennevermogen van bijvoorbeeld 100 kW te bereiken was vaak 200 kW gelijkstroom-energie nodig. De radiozender in Kootwijk voor de verbinding met Oost-Indië heette daarom een machinezender, want daar was een complete centrale bij ingebouwd. De daar gebruikte radiolampen werden met water gekoeld.

Ik werkte toen (omstreeks 1958) aan een ontwerp met 1 (één) radiolamp, de 607, werkelijk een knots van een “fles”. In iets later tijd gebruikte je daarvoor een EL34, die wat kleiner was, en nog steeds gebruikt wordt voor zware kwaliteits-geluids-versterkers. Ik vertel dat omdat de techniek van een HF-treinverlichting heel dicht bij het bouwen van een radiozender ligt. Voor treinverlichting met wisselstroom moet je dus een passende wisselstroom maken die je vervolgens samen met de rijstroom op de rails zet, maar zó, dat zij elkaar niet hinderen. De rijstroom komt dan van een gewone rijstroomtrafo en de verlichtings-wisselstroom van een electronische wisselstroom-generator, zoals die van Fleischmann. Die sluit je dus allebei op de rails aan, maar wel zo dat zij elkaar niet hinderen. Daartoe heb je een spoel (een zelfinductie heet dat eigenlijk) nodig van de juiste waarde, die verhindert dat de rijstroomvoeding een kortsluiting vormt voor de verlichtings-wisselstoom en een condensator die verhindert dat de wisselstroom generator een kortsluiting vormt voor de rijstroom.  De spoel komt dan in de voedingsleiding van de rijstroom naar de rails en de condensator in de voedingsleiding van de wisselstroom-generator naar de rails. En dan hinderen zij elkaar niet.

De spoel maak je van een opgerolde lange draad, die dik genoeg moet zijn om niet teveel weerstand voor de rijstroom op te leveren. Hoe meer windingen hoe beter hij aan zijn doel beantwoordt. Maar dan wordt de draad weer langer, dus meer weerstand. Dus moet hij weer dikker worden, enzovoort. Een probleem dus en je moet dus een compromis sluiten. Daarbij moet je eigenlijk ook een ferrietkern (ferriet is een sterk magnetisch materiaal) gebruiken, anders bereik je niet een juiste waarde van bij 5 tot 10 Henry’s. Daarom kan je hem beter kant en klaar kopen, maar ik heb nergens een spoel kunnen kopen die aan mijn wensen voldoet en heb dat ding dus toch zelf gemaakt. Bovendien moet de condensator moet groot genoeg zijn om de wisselstroom niet teveel tegen te houden. De wisselstroom-weerstand van een condensator is lager naarmate de frequentie van de wisselstroom hoger is. Vooral daarom kiezen we een zo groot mogelijk frequentie, bij voorkeur zo dat wij niet elke TV bij de buren storen. In de 50er jaren was in Duitsland een frequentie van 10.000 Herz daarom maximaal toegestaan. Wij hebben het voordeel dat de rijstroom en verlichtingsstroom via de rails wordt toegevoerd en dat dus de plus en de min (die elk als antenne werken) over de gehele lengte van de modelbaan keurig evenwijdig naast elkaar liggen en door de tegengestelde stroomrichting elkaar dus keurig tegenwerken. Dit geldt ook voor de moderne digitale systemen en daarom hoor je niemand meer over die problemen.

Je moet er daarbij wel voor zorgen dat verlichtings-wisselstroom een zuivere sinus is en geen “vierkante” blokspanning want de Fourier-analyse uit de wiskunde leert ons dat een blokspanning eigenlijk is samengesteld uit een basis van bijvoorbeeld 10.000 Herz en heleboel hogere frequenties, 3x hoger en 6x hoger en 9x hoger enzovoort tot in het oneindige, maar wel gelukkig van een steeds kleinere grootte. De digitale systemen gebruiken nu juist wel blokspanningen en dat dat geen problemen geeft begrijp ik niet goed. Zo maken de decoders rijstroom voor de motoren met een blokspanning (pulsbreedtemodulatie), waar die mooie Zwitserse Faulhaber motoren nu juist wel moeite mee hebben. Ik heb dat voor mijn systemen opgelost, maar ik begrijp niet dat daar nooit iemand over spreekt. Een probleem apart. Dat motoren brommen komt daardoor.

Daarom is het nuttig om een hoge frequentie te gebruiken. Ik gebruik 25000 Herz waardoor de spoel beter tot zijn recht komt en de condensator ook, want die heeft bij een grotere frequentie juist een lagere wisselstroomweerstand.

MÁÁR: het moet mij van het hart dat je veel eenvoudiger met de moderne ontwikkelingen kunt meegaan, want dan bereik je in een klap alles wat je wil bereiken, zonder verdere problemen.

Een andere vraag uit jullie kring is, welke draaddiameter je voor de voedingslijnen moet gebruiken. Hou het eenvoudig en werkbaar alsjeblieft: Gebruik voor de ringleiding(en) 0,75 of 1,00 vierkante millimeter koperdoorsnede en voor de andere draden 0,4 of 0,5 mm2. Klaar. En soldeer alles, want schroef- of klemverbindingen gaan  ALTIJD problemen geven. Ik ben 60 jaar in mijn electrovak en spreek uit ervaring. Maar leer goed solderen.

Succes!
Pa van Bas(ilicum)

[Klaas Zondervan]

Interessant verhaal van de pa van Bas. het meeste komt mij wel bekend voor. Maar op één puntje kan ik het niet nalaten te reageren:

….. de “moderne” transistoren (overigens uitgevonden in 1948  door een Amerikaan Shockley), …..

De transistor werd uitgevonden in de kerstvakantie van 1947 door John Bardeen en Walter Brattain.
William Shockley was hun baas en die zat op dat moment thuis vakantie te vieren. Toen hij na de kerstvakantie terugkwam op het lab hoorde hij wat Bardeen en Brattain hadden ontdekt en hij baalde als een stekker dat hij er niet bij was geweest. Hij heeft wel geprobeerd om de eer van de ontdekking naar zich toe te trekken maar dat is niet gelukt. Bardeen en Brattain worden algemeen als de echte uitvinders erkend.

[henk]

Het Fleischmann apparaat is dacht ik pas in de jaren zestig uitgebracht en maar een paar jaar op de markt geweest. Kennelijk toch niet zoveel belangstelling voor geweest.

In de oude boekjes van Hameeteman (oorspronkelijke teksten begin jaren zestig) staan verschillende schakelingen voor HF treinverlichting, waaronder nog een schakeling met buizen.

[TEE-RAM]

En die met buizen heb ik nog staan (220 volt ingangsspanning en zelfbouw). Ik gebruik deze natuurlijk niet maar bewaar deze toch (pure nostalgie).  Mijn kinderen mogen hem weggooien!
Wim