Etoile du Nord vooroorlogs, welke rijtuigen heb ik nodig?

[ruudns]

@Tom: www.ebay.it    zoeken op CIWL, daar vind je de rivarossi veel .

[ingenium]

Ja, maar niet de juiste. En die container fourgon is erg leuk, maar niet van toepassing op de etoile du nord, dus we drijven een beetje af.

Hmmm, misschien maar een etsplaatje tekenen voor die 8-deurs.

[Tomasso]

Ha Ruud, ja, ik hou eBay al scherp in de gaten. Er staat 1 set op met 2 EdN rijtuigen, maar daar wordt € 275,- voor gevraagd en het derde rijtuig wat in de set zit is ook nog eens beschadigd, waarnaast er ook nog onderdelen missen. Om het zo te zeggen, ik ben gekke henkie niet, dus ik wacht gewoon keurig af tot de goeie set voorbij komt Maar bedankt voor de tip!

[ingenium]

Leuk, een beschrijving van de inaugurele rit van de Etoile du Nord.
http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k540878w/f1 2e kolom.

[ingenium]

En hier nog een met precieze wagen aanduiding. 2x 2e klasse, 6x 1e klasse. (het is de inaugurele rit he, dus niet representatief)
http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k6068371/f2 4e kolom.











Opvallend, het bagagerijtuig heeft een geschilderd logo. (geen relief)


Op deze foto zijn de 2 2e klasse rijtuigen (9 ramen) te zien. CIWL logo midden onder het middelste raam. Bij 8 ramers zit het tussen 2 ramen. Zoals te zien bij het  rijtuig rechts op de foto.


bron: Nationale Bibliotheek Frankrijk http://gallica.bnf.fr/?lang=EN

[janw]

Mooi gevonden Ewout; ik wist niet dat de BNF ook zulke dingen heeft!

[Solvognen]

Nu hier ook de openingsritten van de Étoile du Nord ter sprake gebracht zijn, is er aanleiding naast de twee relatief recente artikelen van Otto Dijkstra in “Railmagazine” 284 en 287, waarnaar eerder verwezen werd, een ouder artikel onder de aandacht te brengen.

In “Stoomkroniek” 28 van december 1984 staat een artikel van de helaas al ruim tien jaar geleden overleden Kees Huurman getiteld: “De Inauguratierit van de ‘Étoile du Nord’”. Hierin zijn o.a. vijf foto’s in Amsterdam voor, bij en na vertrek van de inauguratietrein op 6 mei 1927 richting Parijs afgedrukt. Op een ervan wordt de trein klaargezet door een NS 8700. In twee gevallen is het aantal Pullman-rijtuigen direct te tellen: inderdaad acht. Daarnaast is er een drietal afbeeldingen van de inrichting van een eerste klasse Pullman, een tweede klasse en een keuken.

Spannend is de bagagewagen. Op foto C30094 van de Bibliothèque nationale de France, die Ingenium vond, is er een te zien met vier schuifdeuren aan een zijde, een zeer gladde wand, een lage (zichtbare) stelbalk en een opgedrukt/geschilderd CIWL-logo. Dit is een van de stalen fourgons uit de serie 1245-1256 van 1926 met een lengte van 23,452 m. Let op de dubbele smalle vensters tussen de middelste klapdeur en de schuifdeur daarvoor. Dit paar vensters is slechts aan een zijkant te vinden, dus hiermee zijn links en rechts te onderscheiden.

Op twee afbeeldingen in “Stoomkroniek” zien we dezelfde verdeling van deuren en vensters, maar smalle verticale randen op de zijwand en een hogere stelbalk. Er is een uniek CIWL voertuig dat aan deze eigenschappen voldoet: fourgon 1257. Deze wagen is omgebouwd uit een restauratierijtuig en heeft staalbeklede houten wanden. In het grote CIWL-boek “La Compagnie des Wagons-Lits” van Coudert, Knepper en Toussirot is op p. 326 een afbeelding hiervan te vinden waarop de verticale randjes goed te zien zijn. Deze bagagewagen heeft een lengte van 20,400m en andere draaistellen (Type S van de CIWL, een variant van het standaarddraaistel, maar met 3,00m radstand) dan de stalen met acht schuifdeuren (CIWL type P [Pennsylvania] zwanenhals met 2,5m radstand). Ook op de foto met 3500 in Essen is de hoge stelbalk te zien. Op de foto’s van mei 1927 is te zien dat nummer 1257 toen niet voorzien was van een CIWL-logo.

Het gedetailleerd bekijken van de bagagewagen op de foto’s in “Stoomkroniek” leidt tot de conclusie dat een ervan verkeerd gedateerd is. Op pagina 3 staat de trein op 6 mei met NS 3748 klaar voor vertrek uit Amsterdam CS met de dubbele vensters in de bagagewagen aan de rechterkant gezien vanuit de rijrichting. Op pagina 6 is de andere zijde van de trein van 6 mei afgebeeld met een enkel venster aan de linkerkant. Op p. 7 staat een foto met bijschrift “kort na vertrek van Amsterdam C.S., vrijdag 6 mei 1927". De dubbele vensters zijn hier juist aan de linkerkant in rijrichting. De verklaring is dat het de rit van de voorgaande dag naar Amsterdam CS betreft en wel bij vertrek uit Den Haag HS. Op de achtergrond van de foto zijn stationsoverkapping en signaalbrug herkenbaar. Het nummer van de 3700 op die laatste foto is niet leesbaar. In rijrichting rechts voert de locomotief de Franse, links de Belgische en boven de Nederlandse driekleur.

In het verder zeer interessante artikel staat dat een 3700 de trein vanuit Essen trok. Inmiddels weten we dat het een 3500 was die de trein in Essen overnam. Uit de aanvankelijk incorrect gedateerde foto weten we dat die 3500 in Rotterdam DP of Den Haag HS door een 3700 vervangen moet zijn. In het artikel worden niet alleen de treintijden van de heenreis voor Parijs, Brussel en Amsterdam bevestigd die in Le Petit Parisien stonden (link van Ingenium), maar bovendien de tijden vermeld voor Essen, Rotterdam DP en Den Haag HS, de laatse twee plaatsen waren de enige voorziene tussenstops in Nederland. Kees Huurman heeft deze gegevens ontleend aan het archief van G.F.H. Giesberger, destijds chef van de dienstregeling (NS).

De tijden van de openingsrit kwamen niet overeen met de latere reguliere tijden van de “Étoile du Nord” vanaf 15 mei. Er is bijvoorbeeld een bijna drie uur durende lunchpauze in Brussel Zuid: tijd genoeg om de bagage van de genodigden over te laden van de stalen naar de houten bagagewagen die - samen met de Belgische locomotief - aan het andere einde van de trein geplaatst werd. De 4523 (Cockerill 1912) die op de foto in Essen naast de 3500 te zien is, was een sinds de verbouwing van de machine in december 1926 in Brussel Noord gestationeerde Type 10 van de nog jonge NMBS, nog met het oude nummer en uiteraard in bruin. (J. Casier: Stoomlocomotieven Type 10)

Het uiterste rijtuig aan beide zijden van de trein is een eerste klasse Pullman zonder keuken. Het daaropvolgende rijtuig aan beide kanten is een eerste klasse met keuken. De acht Pullman-rijtuigen op de foto’s zijn drie couplages eerste klasse en een tweede klasse, juist zoals in het artikel in Le Petit Parisien vermeld. Daar staat overigens ook dat alle Pullman-rijtuigen in de openingstrein blauw/creme geschilderd waren, wat alle twijfel wegneemt over eventueel aanvankelijk nog bruin/creme geschilderde Pullman-rijtuigen type Flèche d’Or in de Étoile du Nord: bij de inauguratie waren drie complete couplages eerste klasse in de beoogde kleurstelling beschikbaar.

Met vriendelijke groet,
Hans

[ingenium]

Nu vind ik het toch wel jammer dat ik (relatief) zo weinig literatuur heb. Geweldige analyse Hans. Ik kijk graag detectives.

Ik zag op eBay nog een plaatje van een Vie du Rail uit 1955 met een turquoise 1120 en etoile aan de haak. Geen idee of dat nog wat geschreven inhoud heeft. Vooroorlogs was toen nog vrij recent.

[Ivo tB]

Domme suggestie: zou het kunnen dat het op de fourgon geschilderde CIWL logo helemaal geen logo is, maar dat het CIWL logo hier heeft gezeten en er is afgeschroefd om een of andere reden en je dus de schaduw / vieze achtergrond van het logo ziet zitten? Was normaal denk ik toch gewoon een bronzen of messing gegoten logo.

mvg,
Ivo

[pullmanneke]

Dit geschilderde logo is een officieel ciwl logo. Het kwam bijv. ook voor op het servies.
Overigens is de openingsrit niet maatgevend voor zowat alles.
Van de acht bakken waren er 6 van het type FdO en maar 2 van het type EdN. Dat kwam omdat in die periode de EdN wagens nog in volle aflevering waren en er dus niet genoeg EdN's beschikbaar waren. Ook de tractie is niet conform want de trein werd in de regel gereden met een 3500 met 4-ass tender. Wat ik in het verhaal van Hans Madsen mis is de CIWL fourgon die er in Rsd werd bijgeplaatst.
John 

[Gert Arkema]

Kan, maar bij een inaugurele rit met glimmend opgepoetste fourgon verwacht ik een even glimmend CIWL -logo. En als deze zou missen zou men een andere fourgon stellen is ook deze plek glimmend opgepoetst.


Of vers gejat natuurlijk....

[Eelco Storm]

Jatten van spoorwegemblemen zal indertijd zeer zelden zijn voorgekomen. Dat dateert pas van later, met de opkomst van de het massale spoorweghobbyisme 

[ingenium]

Ivo, afdruk van viezigheid geloof ik niet. Het is een foto van de inaugurele rit. Dan ga je geen vieze wagens opstellen. Bovendien het spul is gloednieuw, nauwelijks vuil me dunkt.

Pullmanneke, niemand stelt dat deze inaugurele rit alles verklaart. Sterker, ik zei het er al expliciet bij dat het bij de foto's om een niet representatieve inaugurele rit ging. Desalniettemin, ook leuk om uit te beelden. En daarna nog eens prachtig door Hans verklaard.

Wat is dat mwt die bagagewagen die er in Roosendaal bij geplaatst zou zijn? Welk doel dient dat? Wie'ns spullen zitten daarin? Bootreizigers uit Vlissingen? Waar kwam die bagage vandaan? Wat deed die de hele dag?

[pullmanneke]

Vandaar mijn vraag.
John

[Tomasso]

Alleen wil dat uitbeelden nog niet echt. Ik heb nog geen enkel rijtuig en ook geen goed geprijsde 3500 kunnen vinden (op 1 waanzinnig dure loc na dan)...