HSM koelwagen 'VIANDA' 1912

[janw]

Als een kleine 'side-dish' op de Haagse Modelbouw Club tussen diverse grotere projecten hebben we (Robert Baaij, Rob Dobbe en ondergetekende) een standaard Piko koelwagen omgewerkt tot een koelwagen van de in Hoek van Holland gevestigde vleesimporteur Vianda.
Afgezien van een paar kleine toevoegingen aan de wagen bestaat dit project in hoofdzaak uit overspuiten en het aanbrengen van transfers. De transfers zijn voor de club gemaakt door Rob Dobbe.



Hieronder iets meer over de achtergronden en de verbouwing.

Vianda

In 1876 werd in Düsseldorf een firma in ertsen opgericht, de firma Wm. Müller&Co. In 1889 kwam daar een Nederlandse dochteronderneming bij. In tussentijd was de firma uitgebreid met een cargadoors-, expeditie- en rederijbedrijf.  De leiding van het Nederlandse bedrijf kwam in handen van Anton Kröller en deze zou de firma tot een wereldwijd opererende mijnbouw- en scheepvaartonderneming maken. Hij trouwde met Helène, een dochter van Müller. Zij zou, rijk voorzien van kapitaal, het beroemde Kröller-Müller museum oprichten.

In de jaren vlak voor de Eerste Wereldoorlog ging Kröller zich ook interesseren voor de verscheping van Argentijns graan en vlees, de twee belangrijkste exportproducten van dit land. Hiertoe richtte hij twee dochterondernemingen op, de Compañia Mercantil Argentina en de Vianda. Deze laatste dochteronderneming was speciaal opgezet voor de verscheping van ingevroren vlees in koelschepen.
In het begin werd het ijs voor het koelhuis uit Noorwegen gehaald, als de retourlading van Müller’s ijzererts schepen naar Noorwegen.

Vianda werd een belangrijke speler in Hoek van Holland en kreeg zelfs zijn eigen steiger. De naam ‘Vianda-steiger’ bestaat nog steeds.

De eerste openbare vermelding van Vianda is in het Utrechts Nieuwsblad van 1 april 1912, waarin wordt aangekondigd, dat bij wijze van proef bevroren vlees voor binnen- en buitenlands gebruik uit Argentinië wordt geïmporteerd. Dat jaartal strookt goed met de introductie van nieuwe koelwagens bij de HSM.

De koelwagens
In 1912 kwam een drietal koelwagens bij de HSM in dienst die werden gehuurd ten behoeve van de ‘NV Maatschappij voor Verduurzaamde Levensmiddelen “Vianda”.
De verhuurder was de Deutsche Waggon-Leihanstalt AG (DWLA) te Brühl. DWLA was in die jaren de belangrijkste leverancier van vooral geïsoleerde wagons en zij leverde deze in heel Europa.

Met een draagvermogen van 12,5 ton waren de 911 en 912 gebouwd door het Düsseldorfer Eisenbahn Bedarf te Düsseldorf, terwijl de 913 al in 1905 gebouwd was door Waggonfabrik Uerdingen, eveneens in Düsseldorf. Bij de HSM kregen zij de nummers 11911 – 11913.

Bronnen: A. Dekker, biografie Anton Kröller (te verschijnen, voorjaar 2015)
'Modelpraat', clubblad van de modelspoorclub De Hoekse Lijn, Hoek van Holland; zomer 2012 en winter 2012/13

De Verbouwing

Het uitgangspunt voor deze verbouwing is een standaard Piko H0 model van een Duitse koelwagen oud model, bv. 'Bierwagen Gessner', catalogus no. 544 350. Elke andere kleurvariant is even goed bruikbaar. Vergelijkbare koelwagens van andere merken zijn ongetwijfeld ook bruikbaar.

De verschillen tussen de Piko wagen de Vianda-wagen zijn afgezien van de kleur en opschriften minimaal. De belangrijkste zijn de extra balk onder de middendeur en de luchthappers links- en rechtsboven aan de beide zijwanden.

De verbouwing begint met de volledige demontage van de wagen.

Onderstel
Het onderstel wordt gedemonteerd, en de zichtbare delen zijdemat zwart gespoten. De wielen kunnen vervangen door exemplaren van MK Modelbouwstudio, die smaller en fijner zijn en dus een realistischer aanblik geven (spaakwiel 11,5 mm, bestelnummer 870).

Bak
Alle aangezette onderdelen zijn van de bak verwijderd. Bij mij kwamen niet alle handgrepen intact van de wagen af maar dat is geen ramp; ze kunnen later van messing draad 0,5 mm of 0,3 mm worden bijgemaakt.
De gaten van de handgrepen in de laaddeuren heb ik met plamuur gevuld en gladgemaakt (glasvezelstift). De toegevoegde balk onder de deur (zie de foto) is gemaakt uit een horizontaal deel styreen van 1 mm dik, 15x1 mm, en twee verticale delen 0,5 mm dik, 1x3 mm. Hiervan steekt de onderste 1 mm onder de horizontale balk uit; ter versteviging wordt daarom een stukje van 1x1x1 mm styreen achter het uitstekende deel geplakt. Lijmen met plasticlijm of twee-compontentenlijm. Secondenlijm is af te raden omdat deze vrijwel direct vast zit en geen tijd geeft om de onderdelen op precies de goede plaats te schuiven.

De luchthappers heb ik gemaakt van dun alumninium van een oud floppy-schijfje. Dit kan met een Stanleymes of stevig afbreekmes worden gesneden (maak elke snee in 2 of 3 'gangen'). Zie de foto; de happer wordt gevouwen uit een plaatje van ca. 6x7 mm waarin de vouwlijnen met een mes worden voorgekrast, waarna de hoeken met een platte-bektang worden omgezet. De vorm is uit de foto's te halen. De omgevouwen randen die de 'dikte' van de happer bepalen en waarmee hij tegen de zijwand zal worden gelijmd, moeten zodanig worden bijgevijld dat ze weer een rechte lijn vormen die tegen de zijwand aan komt. De bedoelde dikte is 1mm of iets minder.



Spuiten en transfers
Omdat de glasinzet in het remhuis niet gedemonteerd kan worden, moeten deze ramen worden afgeplakt met stukjes schilderstape of Tamiya-afplaktape. Het zwarte vierkant met opschriften links onder aan de zijwand heb ik ook afgeplakt. Dan primerlaag, vervolgens wit (Revell SM 301). Het dak is voorzien van een mastiek-imitatie van fijn schuurpapier (korrel 400). De beide dakluiken voor het koelijs zijn grijs.
   Hierna kwamen de transfers erop, naar voorbeeld van de grootbedrijffoto, op de hiervoor bekende manier. Op elke kopwand komt links- en rechtsboven een wagennummer. Dan zijdematte vernis. Als laatste zullen de handgrepen weer aangebracht, resp. bijgemaakt worden.

[ingenium]

Ik weet dat HIER opgetekend uit herinnering van iemand is dat de belettering zo moet zijn als nu op jouw decal is uitgevoerd, maar op de zwart-wit foto zie ik toch echt letters met een vermoedelijk rode kleur, een witte omlijning en een zwarte schaduw.

De koelvinnen zijn gaaf gemaakt. DIT model heeft laffe decals daarvoor. 

[Gert Arkema]

Leuk project! Die luchthappers zijn echte toppers Jan!

[zuylen]

Ziet er leuk uit! Prachtige variant op de Piko's die vaak hetzelfde zijn.

[ronald1956]

Ziet er goed uit Jan 

[Railroadtycoon]

Leuk project. Mooi resultaat 

[Besselspoor]

Dat wordt een knap wagentje zo, leuk gedaan met die extra luchthappers. Ik had even twijfels bij jullie idee met schuurpapier op het dak, op het origineel echter zie je ook de dakbedekking wat uitsteken, dus het is nota bene een verbetering
De Piko is toch een aardige basis voor een HSM/NS koelwagentje, alleen het remmershuis zou eigenlijk vervangen moeten worden.
Ik heb bij mijn koelwagentjes met een hele lichte wash het plankenmotief wat benadrukt, dat haalt het plastiekerige wit er een beetje af.

[mpol]

top wagentje

grt,
Marcel

[janw]

Dank voor de reacties allemaal!
@Ingenium: hoe weet je nu zo zeker dat het centrale deel van die letters op de foto rood is? Het blijft een zw/w foto...
De publicatie van De Hoekse Lijn waar je naar verwijst is hiervoor trouwens inderdaad gebruikt, zie boven.

Overigens zulllen we een beperkt aantal van de decal-sets komende zaterdag (15 nov. 2014) op de open dag van de Haagse Modelbouw Club verkopen.

[Floris Dilz]

of het rood is of een andere kleur zul je van die foto niet meer te weten komen, maar de schaduw lijkt donkerder te zijn dan de letter zelf...

[janw]

Dat zou inderdaad zo kunnen zijn, maar duidelijk is anders. Wat dat betreft is de inhoud van die herinnering duidelijker: "De kleurstelling met de rode schaduwkanten van de letters". Anderzijds kan zo'n herinnering vertekend zijn. Onze 'reconstructie' volgt in elk geval die herinnering .

[Eelco Storm]

Herinneringen zijn notoir onbetrouwbaar. Maar bij gebrek aan beter (lees: kleurenfoto's uit deze periode) zullen we het er mee moeten doen.

[Wim Janse]

.....De Piko is toch een aardige basis voor een HSM/NS koelwagentje, alleen het remmershuis zou eigenlijk vervangen moeten worden.....

Bessel,  kun je vertellen wat er niet (helemaal) klopt aan het remmershuis?
Als ik 't goed zie, heb jij het op jouw wagentje ook niet veranderd?
Wim

[Niks]

Het remmershuisje van de wagen is niet correct. Deze zou een puntdak moeten hebben ipv een bol dak, zoals ook te zien is op de eerste foto.

[Wim Janse]

Duidelijk!  Ik had het zelf kunnen zien