Samenstelling Etoile du Nord

[towncar59]

Ik heb de T.E.E.'s ook regelmatig met een diesellok van de reeks 51 zien rijden, dat was pas een imposante combinatie, en de glazen bier op de salontafel gingen aan de wandel als er weer een voorbijkwam dreunen...



(foto is van de website van Nico Spilt)

edit: Sneek had dit ook al geschreven... :-|

[Gert1]

Voor de liefhebbers meer over de bijpassende loc van de Reeks 15 in dit draadje: https://forum.beneluxspoor.net/index.php?topic=1821.msg24205#msg24205

mvg,
Gert

[arjen]

En dan nu de samenvatting van de samenstellingen...
(onder meer gebaseerd op 'Les Trans Europ Express", door Maurice Mertens (1986)  en "Les archives de la DEV, tome 2: 50 ans de TEE"  door Jean-Marc Dupuy (2007)

Algemeen: er zijn 2 soorten 'zilveren' TEE-rijtuigen, het type PBA (Paris-Bruxelles-Amsterdam), en het type Mistral 69. Mätrix produceert het PBA-type, LS Models en Jouef hebben de Mistrals in het assortiment.
 Van de PBA zijn er in het begin 5 uitvoeringen:
- A8u, zitrijtuig met coupés;
- A8tu, zitrijtuig met middengang;
- A5rtu, zitrijtuig met middengang, voorzien van keuken;
- A3rtu, zitrijtuig met middengang en bar
- A2Dx, 'kort' generatorrijtuig met 2 coupés, gereserveerd voor politie en douane.

Van de Mistral 69 zijn er 6:
- A8u, zitrijtuig met coupés;
- A8tu, zitrijtuig met middengang;
- Vru, restauratierijtuig (waarschijnlijk nooit in Nederland geweest)
- A3rtu, zitrijtuig met middengang en bar
- Arux, barrijtuig met kapsalon maar zonder zitplaatsen, speciaal voor de 'Mistral' Parijs-Nice (ook nooit in Nederland geweest);
- A4Dtux, 'lang' generatorrijtuig, voorzien van zitafdeling met middengang.

De meeste rijtuigen zijn van de SNCF, maar er zitten er ook een paar van de NMBS en de SBB tussen. In principe lijkt men die wel apart te hebben gehouden en gereserveerd voor bepaalde treinen, in elk geval in het begin.

De TEE's 'Etoile du Nord'  en 'Ile de France'  worden vanaf de zomer van 1964 gereden met dergelijke rijtuigen. Ze bestaan altijd uit een deel Parijs-Amsterdam en een (meestal iets langer) deel Parijs-Brussel. Elk deel heeft zijn eigen generatorrijtuig waarbij het Amsterdamse exemplaar normaal gesproken aan het Amsterdamse uiteinde van de trein staat. Na aankomst van de trein uit Amsterdam in Brussel Zuid worden de rijtuigen met een rangeerloc achteruit weggetrokken (met reizigers en al!) en vervolgens teruggeduwd naar het spoor aan de andere kant van hetzelfde perron, waar de rest van de trein dan al staat te wachten.

Ik beperk me hier even tot de samenstelling van het Amsterdamse deel. In de eerste jaren na 1964 komt die overeen met de basisset van Mätrix: A2Dx +  1 of 2 stuks A8tu + A5rtu, allemaal type PBA.
Begin jaren 70 werd de trein kennelijk drukker, als ik Dupuy correct interpreteer bestond het Amsterdamse deel van de Etoile du Nord in 1973 uit A2Dx + A8tu + A8u + A8tu + A5rtu +A3rtu + A8u (kan iemand dat bevestigen?) Maar het lijkt er op dat de samenstelling toen van jaar tot jaar kon verschillen; er zijn ook samenstellingen met twee stuks A5rtu geweest.
Vanaf  1974 stroomde ook het type Mistral 69 in op deze verbinding. De A8tu's, A8u's  en A3rtu's van beide typen zullen wel door elkaar zijn gebruikt. Bij de generatorrijtuigen werd wel onderscheid gemaakt; wanneer de lange versie voor het eerst in Amsterdam opdook kan ik niet uit mijn gegevens afleiden.
In 1978 verandert het beeld: volgens Dupuy bestaan de Amsterdamse treinen dan uit A4Dtux + A8u + tweemaal A8tu. De keukenrijtuigen A5rtu komen niet noordelijker meer dan Brussel Zuid. Uit de waarnemingen van Modelspotter valt af te leiden dat deze samenstelling tot 1984 niet is gewijzigd; uit eigen waarneming kan ik er aan toevoegen dat het vaak maar 3 rijtuigen waren in plaats van 4.
In de zomer van 1984 wordt het deel Brussel-Amsterdam van de Ile de France opgeheven. De Etoile du Nord verandert in een EuroCity met zitplaatsen 1e en 2e klas.
Alle A8u's en A8tu's van het type PBA, en een paar van het type Mistral, worden tot rijtuigen 2e klas omgebouwd; nieuwe aanduiding B8u en B9 1/2tu. Die laatsten hebben een geheel nieuw interieur met Corail-stoelen. Uiterlijk zijn ze te herkennen aan een lichtgroene band boven de ramen die de rode band met opschrift 'Trans Europ Express' vervangt.
De A5rtu's verdwijnen in 1984 uit de reizigersdienst, worden uitgebroken en verbouwd tot tentoonstellingstrein. Enkele A2D's worden hier ook voor gereserveerd; de rest blijft nog een paar jaar in de TEE's/EuroCity's rijden maar is waarschijnlijk niet meer in Amsterdam geweest. Korte tijd later worden de A2D's en A4Dtux formeel gedeklasseerd en omgedoopt in B2D en B3Dtux; die laatste rijtuigen zijn dan ook niet meer toegankelijk voor reizigers en worden onder meer door de marechaussee gebruikt om verdachte personen met donkere huidskleur te fouilleren (alweer eigen waarneming, via de glazen tussendeuren!) 
Van 1984 tot de ophefffing in 1996 bestaat de Etoile du Nord uit een A4Dtux + 2 of 3 stuks B9 1/2tu + A3rtu + A8tu. Heel nu en dan wordt de trein versterkt met een Corailrijtuig, dat dan tussen de loc en het generatorrijtuig in loopt (in de andere richting helemaal achteraan).

Op die groene band voor de 2e klasrijtuigen na is er aan de TEE's uiterlijk heel weinig veranderd tussen 1964 en 1996. De eerste paar jaar hebben de rijtuigen nog zonder computernummers gelopen. De rubbers rondom de ramen waren oorspronkelijk beige en zijn later geleidelijk ervangen door zwarte; uit foto's valt af te leiden dat dat rond 1980 moet zijn  gebeurd. Rond 1984 kregen de rijtuigen stickers naast de deuren met klasse-aanduidingen en zitplaatsnummers. In de jaren daarna kregen sommige rijtuigen ook platen op de zijwand met het SNCF- of NMBS-logo, en een nieuwe plaat eronder met het nummer.  De tekst 'Trans Europ Express'  op de rode band is tot het einde toe blijven zitten.

Heeft er iemand nog aanvullingen , dan graag   

Arjen.

[Arnold]

Dank u!

[RikJ]

Even afstoffen maar het hoort hier denk ik wel thuis .

Voor de oorlog was de Etoile du Nord inderdaad een volledige Pullmantrein, na de oorlog volgens mij een D-trein met een paar Pullmanrijtuigen. Een goede foto kan ik zo gauw ook niet vinden maar een leuk alternatief is de D144 van rond 1955. Daar staan twee foto's van in het 1300'en boek van Henk Bouman. Achter de 1300 lopen eerst twee NMBS-rijtuigen van het type I1 (een AB en een C, in twee kleuren groen). Dan twee SNCF-rijtuigen type DEV court (ook weer een AB en een C), op een van beide foto's is de AB een 'inox' (roestvaststalen) exemplaar. Dan twee Pullmans, een 1e klas type Côte d' Azur (zevenramer) en een 2e klas type Etoile du Nord (negenramer, een van de twee is ongetwijfeld een rijtuig met keuken maar ik kan niet zien welke). Tot slot een bagagerijtuig, zo te zien eentje van de SNCF, type Nord.  Exact nabootsen in H0 wordt lastig, ik zou niet weten hoe je aan goede I1's en dat bagagerijtuig komt en van de korte DEV's zijn alleen in een grijs verleden de juiste versies verschenen. Maar misschien weet Modelspotter meer?

Nu Jouef een Etoile du Nord sets heeft aangekondigd voor TP II ben ik aan het proberen om de TP III samenstelling te laten rijden. Ik heb een van de twee setjes van Jouef besteld, ondanks dat ze voor TP II zijn ga ik ze inzetten in TP III (ik begrijp dat er niet veel aan veranderd was en dan neem ik de te oude revisiedata wel voor lief ). Ik heb gekozen voor de HJ4199 omdat er in het boek Trains d'Exception een foto staat uit 1951 waar duidelijk de VP Etoile du Nord en de VPC Cote D'Azure te herkennen is.

Sommige rijtuigen zijn wat makkelijker te vinden tegenwoordig. De eerdergenoemde fourgon van de SNCF type Nord is een paar maanden terug uitgebracht door LS Models. De DEV A0 courtes U50 rijtuigen zijn er van REE, helaas al wel weer wat moeilijker te vinden, maar alsnog een setje weten te vinden:

In 1953 kun je de A3B5 nog vervangen door een Rapide Nord rijtuig (foto in Met de trein door Nederland 1947-1986), maar die is naar mijn weten ook niet uitgebracht. Of eventueel een eerder genoemd DEV inox exemplaar. Die is aangekondigd voor 2024 door Jouef in een set van 3 rijtuigen, en wellicht komt ie nog van REE modeles (er is wel een serie DEV Inox rijtuigen aangekondigd voor eind 2024, maar nog geen details).

Dan blijft de vraag over wat te doen met de SNCB rijtuigen. Er is gezegd dat het I1 rijtuigen zijn, ik heb gezocht maar ik geloof dat deze nog steeds niet uitgebracht zijn?

Een alternatief is om de tegentrein samen te stellen (PD 117, Asd -> Parijs), daar zaten (volgens de VRM '53) de SNCB rijtuigen niet in maar een Bc couchette rijtuig van de SNCF (volgens het boek 60 ans de compositions de trains de nuit Francaises): een DEV A0 couchette B9c9, die zijn ook aangekondigd door REE Modeles, en zou halverwege dit jaar moeten komen. Het andere rijtuig is een Cd10, een bolkop dus. Dat is ook een lastige .

Iemand nog tips voor de I1 rijtuigen of de Cd10? Ben benieuwd hoe ver we nu kunnen komen om deze trein samen te stellen.

Rik

[grossraumwagen]

I1 rijtuigen zijn een jaar of 10 (of 15?) geleden aangekondigd door LSModels, maar tot nu toe niet verschenen.
Iets recenter zijn er twee sets van Modelsworld aangekondigd, dus blijkbaar is het project inmiddels gestart, maar dat was het dan ook.

Als alternatief zou je I2 rijtuigen van LSModels kunnen gebruiken, ook die reden in de jaren 50 als A2B6 en C11.
Deze zijn rond 2014 verschenen in 2 kleuren- en 1 kleur groen, met verschillende draaistellen.
Verkrijgbaarheid is minimaal.

Beter verkrijgbaar zijn de oeroude I2-rijtuigen van Fleischmann. Erg grof en niet op schaal.
Bovendien alleen als 8-ramer, in A8 en B8 uitvoering.
De B8 heeft een nummer van een I1 en is dus niet correct, de I2-B8 kwamen pas eind jaren 70 na declassering van de A8'en, maar dan met een computernummer en aluminium ramen.

Cd10 bolkoppen waren er van Philotrain, moeilijk te vinden en bovendien prijzig.
Als compromis een andere 3e klasser van NS (ovale ramer of C7151), of nog een SNCF rijtuig (DEV, Nord).

[grossraumwagen]

niets...

[Rob Ellerman]

Rik,

Ik denk dat je, in plaats van de niet leverbare Cd10, zonder problemen die groene 3e klas ovaalramer van Artitec kunt gebruiken.

Rob

PS: leuk dat je deze draad weer ff afgestoft hebt

[RikJ]

Ohhh, een ovaalramer is natuurlijk ook leuk. Hier ligt een groene C in de kast, dus die kan er dan mooi in. Aan het eind van het jaar kan ik dan een samenstelling compleet hebben als alles uitgeleverd is .

Ik ga mijn ogen wel open houden voor I1/I2 rijtuigen, een paar Belgische rijtuigen er in is ook leuk.

Bedankt beide! Als het ding compleet is zal ik hem op de foto zetten .

Rik

[grossraumwagen]

Weliswaar uitverkocht, maar gelukkig hebben ze de foto's nog:

https://www.reisezugwagen.eu/?p=22584

[RikJ]

Ja, prachtig.
Goede reden om een keer een beurs in België te bezoeken en te hopen ze te vinden.

Rik

[Rob Ellerman]

En heeeeeeeel misschien komt er over een dag of 14 tijdens de beurs in Nürnberg wel een bericht over een aankomend model van een I1 rijtuig…..

Rob

[Rick]

Kan iemand mij de samenstelling vertellen van onderstaande stam die mijn vader op Amsterdam CS heeft gefotografeerd:






Uitgaande van de eerder genoemde samenstelling

Van 1984 tot de ophefffing in 1996 bestaat de Etoile du Nord uit een A4Dtux + 2 of 3 stuks B9 1/2tu + A3rtu + A8tu.

en wat ik tot nu toe weet van de verschillen tussen de PBA en Mistral rijtuigen kom ik uit op:

- A8tu Mistral
- A3rtu PBA
- A8u Mistral
- B9 1/2tu PBA
- B9 1/2tu PBA
- A4Dtux Mistral

[RikJ]

Nogmaals afstoffen

Terwijl er in het draadje over de Jouef TP II sets van de Etoile du Nord ook druk gediscussieerd wordt, heb ik zelf inmiddels Rivarossi set HR4390 binnen. Dit is eigenlijk een couplage VP EdN en VPC CdA voor de Edelweiss, maar ik heb deze gekocht om als TP IIIa Etoile du Nord dienst te doen. De samenstelling omstreeks 1953 vanuit Parijs naar Amsterdam van de PD 117 is daarmee samen te stellen.

De foto kwaliteit is een beetje belabberd, ik moet beter licht . De kleuren kloppen zo op de foto's niet helemaal.

Als eerst twee foto's van de rijtuigen:


VP EdN


VPC CdA

De samenstelling van trein PD 117 in het voorjaar van 1953. De 1305 was net een aantal maanden in dienst, en werd natuurlijk als paradepaardje ingezet ;-).





De gehele samenstelling:
NS 1305 (Artitec 24.30.01)
NS Cd 7105 Ovaalramer (Artitec 20.266.02)
SNCF B9c9 Couchette DEV A0 courtes (Ree Modeles VB-400)
CIWL VP EdN (Rivarossi HR4390)
CIWL VPC CdA (Rivarossi HR4390)
SNCF Fourgon Nord (LS Models 31200)
SNCF Cd DEV A0 courtes (Ree Modeles VB-059)
SNCF ABd DEV A0 courtes (Ree Modeles VB-059)

Nog wat plaatjes van de rijtuigen:






Blij mee

Rik