Altburg. een analoge, opklapbare Märklinbaan

[daan2353]

Hallo allemaal,

Lang geleden, toen we nog geen kleinkinderen hadden en dochterlief uit huis was, was de logeerkamer gevuld met nagenoeg de complete Bregenzerwaldbahn in h0e. Echter toen de kleinkinders wat groter werden, was de logeerkamer weer nodig voor als ze komen logeren, einde treinbaan dus. De spullen werden verkocht en van het geld is een tuinbaan opgericht waar live-steam en batterijloks bij goed weer en in de sneeuw sneeuw hun rondjes draaien. Ik heb nog een paar kleine baantjes gebouwd voor h0e voor in de winter, maar uiteindelijk kwam de liefde voor de mechanische dinosaurussen van Märklin weer boven drijven. Alleen waar ga je ermee naartoe als je de logeerkamer niet meer kunt gebruiken??

Ik heb een tijdje een kleine baan gehad onder het bed (een boxspring met een klapframe waaronder een holle opbergruimte zat) maar die was wel erg beperkt. Onder het raam in de dakkapel van de logeerkamer is onder het schuine dak een kast gemaakt. Die geeft een ruimte van 265 x 95cm als ik daar een frame in maak wat opklapbaar is. Verticaal weg geklapt wordt de baan deel van de muur en is onzichtbaar en stofvrij opgeborgen. Vanwege de grootte van de plaat lukt dat niet met de hand en is een een elektrische takel voor aangepast.





Dit is een van de staanders met de lier die de tafel aan de achterzijde omhoog en omlaag laat bewegen. Aan de voorzijde zit een subrame met scharnieren aan de vloer vast wat onder de baan in een soort haak grijpt. Je maakt de baan uit de verticale positie los van de muur, laat hem aan de voorzijde voorzichtig op het steunframe zakken en hijst hem aan de achterzijde omhoog. Als hij staat, komen ook aan de achterzijde steunen onder de baan en kan de baan op de steunen neergelaten worden.





Linker en rechterzijde van het hijsframe. Bovenop de staanders zitten 80mm grote kunststof wielen (van restmateriaal zelf gedraaid) waarover de 8mm hijskabel loopt.



Door middel van een stelbare schroefhaak in een van de trekkende parten van de hijskabel kun je links en rechts afstellen.



Resultaat is een flinke oppervlakte waar je heel wat rails op kwijt kunt en toch de logeerkamer vrij kunt maken als het nodig is. Nadeel is wel dat alles wat los zit eraf moet als de baan ingeklapt zit.



Dit alles is inmiddels een paar maanden geleden, hier ligt een eerste proefbaantje klaar om wat materieel de beentjes te laten strekken. De komende dagen wil ik de bouw van de definitieve baan in stapjes gaan plaatsen.  De baan die er nu ligt heeft een groot station met draaischijf, goederensporen met kraan en een halfautomatisch schaduwstation met infrarood sensoren en relais besturing. Hieronder alvast een fotootje van de baan zoals die er nu ligt, uitleg en opbouwfoto's volgen dus de komende tijd.



Groetjes Daan.

[1200blauw]

Märklin old school, leuk!

[Modellbahnwagen]

Ik volg

[Huup]

 Big smile hier! Opklapbare Märklinbaan met M-rails volgens Vorschlagbŭcher. 🙃

[einte]

Ik ga dit ook volgen als M rail rijder, ben benieuwd!

[daan2353]

Zoals beloofd deeltje 2. Als de kat niet op het toetsenbord gaat zitten tenminste  .

Het schaduwstation heb ik eerst in anyrail opgetekend en daarna op de plaat uitgelegd. "Live" is het toch weer heel anders en blijken een paar aanpassingen een veel langere nuttige lengte van de sporen op te leveren. Het middelste spoor kan 3 rijtuigen en een lok herbergen, de 2 buitenste 4 en een lok. De keerlus wordt maar in 1 richting bereden, namelijk eerst rechtdoor via het lange enkele spoor (wat ook een schakelbaar spoor is) en daarna via een ondergrondse wisselstraat naar de 3 opstelsporen. Het kopspoor is het enige geschakelde wissel achterin. Boven de wisselstraat aan de voorzijde zit een luik zodat ik er goed bij kan als er wat mis gaat.



Alle sporen wordt in hun geheel uitgeschakeld via sensoren. Niet alle loks hebben de slepers op dezelfde plaats waardoor bijvoorbeeld een oude krok of een oude br41 met 2 slepers over een stopsectie heen zouden rijden of er heel veel ruimte aan "veilige marge" gebruikt moest worden waar je geen wagens kunt neerzetten. Het maakt nu ook niet uit of loks met de sleper vooraan rijden, want ze stoppen voor de sensor, niet door een stroomloze sectie/ schakelrail of contactrail.



Dit soort sensortjes worden gebruikt bij Arduino en kosten bijna niks. 15 euro voor 20 van die dingen. Instelbaar van 2 tot 30cm dmv potmeter en naar elkaar toe buigen van de ledjes. Ze draaien op 5 VDC, wat via een AC/DC convertortje vanuit de lichtuitgang gemaakt wordt. De sensoren schakelen een monostabiel relais, wat de rijstroom van een hele sectie uitzet zodra de sensor bekrachtigd wordt.



Hier een proefopstelling. Sensoren worden ook gebruik voor het beveiligen van de wisselstraten. Als er een trein voor of achter uitsteekt, dan ziet de sensor dat en wordt er een lampje op het dashboard van het schaduwstation gedoofd. Een spoor waar een trein staat wordt rood. Een geel-rood-geel boven elkaar is dus een correct geplaatste trein op het spoor.



Boven elk spoor zit een rode drukknop, hiermee geef ik het spoor vrij. De trein krijgt dan weer stroom en rijdt zijn spoor weer af. Hierdoor is het schaduwstation semi-automatisch. Ik bepaald welke trein waar komt middels de wissels, bepaal welke trein er weer weg mag rijden, maar het stoppen en controle op vrije doorgang doen ze zelf.



Hier is het schaduwstation bedraadt en getest. De sporen zijn niet allemaal  even lang, dus om gebruik te maken van de maximale lengte van elk spoor, moet ik zelf bepalen hoe de wissels liggen. Een korte trein op een lang spoor betekend dat ik een lange trein niet meer kwijt kan. Dat wil ik liever niet. Het kopspoor heeft aan het wissel ook een voorsein geknoopt, wat buiten de tunnel naar het schaduwstation staat. Zo kan ik tijdens het inrijden zien of het spoor naar het doodlopende baanvak ligt (verwacht stoppen) of naar het schaduwstation (verwacht doorrijden).



Als schakelaars in het "seinhuis" gebruik ik oude Trix schakelaars die hun positie van de hendel vast houden. Zo kan ik aan het hendeltje zien in welke stand een wissel staat of dat een spoor aan of uit geschakeld is. Binnenin deze schakelaars zit een verende strip die je door verbuigen kan ombouwen naar momentschakelaar of continu schakelaar. Je ziet hier ook een 3 tal rode drukknoppen voor de ontkoppelrails en het schaduwstation dashboard.



De baan wordt gevoedt door een 2 tal 80 watt Temsi-trafo's. Die met de dubbele knoppen regelt met erg grote stappen, dus dat is de licht en besturingstrafo, de trafo met enkele knop regelt superfijn en heeft netjes 24VAC omschakelpuls, dus blaast ook de elektronica niet op van de wat modernere loks. Door het 80 watt vermogen wat die dingen leveren heb ik nooit stroom tekort en omdat alles met de hand bediend wordt hoeven er ook zelden meerdere treinen te rijden. Elke trein vereist concentratie of alle wissels en seinen en stroomsporen in de juiste stand staan voordat een trein mag rijden, dus tijd voor meerdere treinen heb ik niet.

Voor de volledigheid, de trafo's zijn metalen trafo's en dus link. ik heb ze open gehad en alles aan de primaire zijde is volledig ingepakt. Er kan dus geen 230VAC op de behuizing komen te staan. Moderne trafo's geven 32watt maximaal, dus deze joekels zijn een poepie sterker en geven een echt oldscool gevoel bij het regelen en spelen ermee. 

[einte]

Hallo Daan,

Mooie uitleg, ga je de rails nog op isolatie platen of zo iets?
Ik heb mijn baan met de ouderwetse schakel en kontact railen, rijd redelijk storings vrij, nooit botsingen etc.

[daan2353]

Hallo Einte,
Nee, de rails ligt niet op isolatieplaten. omdat de baan in verticale positie opgeborgen wordt wil ik graag dat de rails goed op zijn plaats blijft liggen. Alles zit dus geschroefd op hout. Lawaai valt mee hoor..
Schakelrails kunnen goed werken, maar dan heb je altijd een vaste plaats waar de sleper contact maakt. En slepers zitten niet op vaste plaatsen van de trein, dus moet je een marge hebben om een stoomlok met sleper aan de tender ruimte te geven niet op de wisselstraat te komen. Met de sensortjes stopt de trein altijd op 1 plaats. onafhankelijk van waar er wielen of slepertjes staan, dus kan ik de spoorlengtes maximaal benutten. Baantje is niet zo groot..

De ervaring die ik heb met schakelrails is dat ze na verloop van tijd niet meer terugveren en dus contact blijven maken. In een schaduwstation, zeker eentje die rechtop wordt weggezet, wil ik zo min mogelijk bewegende delen die kunnen klemmen of haken. Ik heb geprobeerd met stukjes isolatieschuim en soldeer om de veertjes steviger te maken, maar altijd bleven ze na verloop van tijd weer hangen. Dus ik heb ze hier niet gebruikt.

Groet Daan.

[Ronald Halma]

Pas even het kopje aan, Maklin ipv Marklin

[daan2353]

Ik zie dat dat al gedaan is. Thanx! 

[daan2353]

Gelukkig letten anderen wel op wat ik opschrijf  . Nu de 2e verdieping. Hier zitten het station, de draaischijf en het rangeerdeel op. Omdat de baan niet vast staat, moet ik een beetje letten op het gewicht en zorgen dat alles goed vast zit. Ik kan er ook niet van onderaf bij, dus als er in het schaduwstation iets fout gaat of ik moet bijvoorbeeld een wissel vervangen, moet ik er van bovenaf bij kunnen. Ik heb ervoor gekozen om het grote stationsdeel vast te zetten en de overige stukken te verdelen in secties die demontabel zijn.



De plaat bestaat uit 3 stukken op maat gezaagde multiplexpanelen van 5mm dik, die onderling verlijmd zijn en verstevigd met stevig karton. Hierdoor is de plaat 1 geheel geworden en buigbaar bij de oprit naar het station toe.



De draaischijf met de bijbehorende sporen zitten op een afneembare plaat. De draaischijf zit ingefreest, deze is normaal dikker dan de M rails. 3mm dieper dan de plaat en een versteviging eronder krijgen hem gelijk met de rest van de rails. Er zit een multistekker onder die losgemaakt kan worden, de plaats zit daarnaast met 3 schroeven vast die laten in het landschap verstopt zullen worden.



Onder de draaischijf zit nagenoeg alle elektronica, de omvormer en de zekering van de sensoren. Als deze eraf is kan ik ook bij de wissels van het schaduwstation voor reparatie of vervanging. Ik heb dit luik al aardig wat keren nodig gehad voor een lastige kortsluiting die na heel wat zoeken aan een railschroefje lag (zwart m2 schroefje) wat tussen de bedding en de puko's van de rails terecht was gekomen. Net geen kortsluiting, tot er een trein met een sleper overheen rijdt..



Ondanks de vele tekeningetjes die ik in anyrail had gemaakt blijkt gewoon ouderwets pas- en meetwerk het fijnste te gaan. Er moet wat ruimte zijn voor perrons, maar ook weer niet zodanig dat het de nuttige lengte van de sporen beperkt. Maximale standaardtrein is een TEE met 4 rijtuigen en een br103, die moet langs minimaal 1 perron kunnen zonder dat deze wissels blokkeert. Ook is een begin te zien van het spoor dat achter/ onder de latere stad komt te lopen om de keerlus compleet te maken.

Het stijgende spoor naar het station heeft voor de wisselstraat nog een inrijsein staan, waar ik de trein nog kan stilzetten als ik ergens de fout in ben gegaan, of als er nog een trein weg moet uit het station om een spoor vrij te maken. Ook in de keerlus staan nog 2 seinen (1 in elke richting) om daar een trein linksom of rechtsom (het station wordt 2 kanten op bereden) stil te kunnen zetten. Hierdoor kan ik het schaduwstation aan het einde van een sessie leeg rijden, waardoor de kans klein is dat ik de baan opklap met nog een trein onderin.



Alles op zijn plek en passend. Het spoor richting draaischijf doubleert als kopspoor voor bv de RAM of een v200 met silberlingen en stuurstand. De sporen bij het rangeerstukje staan 95mm van elkaar af, voldoende om er later een kraan tussen te zetten. Achterin bij het station zit nog een kopspoor voor een railbus en een ander kopspoor voor lossen van postwagons of het tijdelijk stallen van een lok. Ook het spoordeel boven de achterste wisselstraat van het schaduwstation is afneembaar zodat ik daar ook bij kan. Alleen moet ik hier wel 2 stukjes rails voor los schroeven. Ik hoef er waarschijnlijk nooit bij te zijn, maar als je het niet doet wordt dat een probleemzone (iets met Murphy)

Ik reis graag met de trein naar het buitenland en kom dus regelmatig op stations waar loks gewisseld moeten worden (Basel-Bad bijvoorbeeld). Dit is ook een beetje zo'n idee, waarbij ik een reis met de TEE kan naspelen van Amsterdam naar Zürich bijvoorbeeld, waarbij de Nederlandse 1200 wordt gewisseld voor de br103 en vervolgens een Re4/4 het stokje overneemt. Ook de losse panelen die nodig zijn voor de toegang tot het schaduwstation kunnen dubbel uitgevoerd worden, waardoor ik bijvoorbeeld een typisch Nederlandse stad kan plaatsen, of een stad met Duitse vakwerkhuizen. Op die manier kan het uiterlijk van de baan wisselen waardoor het interessant blijft en ik altijd wat te bouwen heb.



Tot slot nog het voorsein wat bij de ingang naar het schaduwstation staat en de wisselstand van het doodlopende spoor aangeeft. Op dit moment dus richting schaduwstation en niet richting kopspoor. Natuurlijk heb ik de stand van de wisselhendel op het schakelbord hier ook nog voor, maar dit vond ik nog een leuke toevoeging bij de tunnelingang. En een stukje extra veiligheid..

Groeten Daan.

[daan2353]

En weer een update. Ik probeer de bouw in een paar dagen tijd bij te brengen tot de situatie waar die nu is. Zelf kijk ik graag naar topics waar je een baan ziet ontstaan vanaf het begin, dus dat doe ik hier ook voor diegene die het leuk vinden.

Na het leggen van de rails en het testen van de hellingen en vrije ruimtes in het schaduwstation wordt het nu tijd voor de luiken. Een groot luik voor de stad en een klein luik voor het rangeergedeelte. Deze zitten met een paar railschroefjes vast en kunnen dus in een paar tellen weggehaald worden.



Lang ben ik bezig geweest om de sensoren in het schaduwstation goed ingesteld te krijgen, want met de klep dicht ging het meteen spoken. Na het passeren van een trein bleef een sensor bekrachtigd of een sensor zag een trein die er niet was. Het bleek dat ondanks het gebrek aan licht in het schaduwstation, de lichte kleur van de 3mm triplex platen de sensorwerking verstoorde. Later heb ik de panelen zwart geschilderd aan de onderkant en daarmee was het probleem opgelost. Omdat de panelen los te maken zijn, kan ik ze dus in een later stadium ook vervangen voor een paneel met een andere opbouw zodat ik met dezelfde railconfiguratie een ander soort landschap kan neerzetten. De bedoeling is dat het daardoor niet snel gaat vervelen.



De 2e hands huisjes die ik heb uitgezocht zijn geplaatst. Ik wil een moderne binnenstad bouwen met een modern station, zodat er niet meteen een dikke stempel op staat en (even afgezien van de naam op de stationsgevel) de stad ook in Nederland of Zwitserland zou kunnen liggen. Doordat ik nu nog een leeg veld heb, kan ik de stad nog veranderen. Ik gebruik hiervoor wat truukjes zoals lage bebouwing vooraan en hoge achteraan, zodat het geheel veel groter lijkt dan dat het is. Ook zijn sommige gebouwen hol van binnen en staan deels over de keerlus heel, zodat de trein "verdwijnt" in de stad. Door een paar grote gebouwen te gebruiken in plaats van een hoop kleintjes, wordt het gevoel van ruimte en een grote stad extra benadrukt.



Nadat de gebouwen een vaste plek hebben gekregen, worden stoepen op maat gezaagd zodat ze keurig tegen elkaar aan passen. Van 1mm dun karton (felixdozen) worden stoepen gesneden en een stratenpatroon opgebouwd rondom het stationsplein. Een echte stoep is 10cm hoog ongeveer, dus in 1:100 heb je dan 1mm hoog. Dit ziet er in het eindresultaat prima uit.



In het tuincentrum bij de kerstdorpartikelen kun je prachtig passende kartonnen muurplaten op A4 formaat te koop van goede kwaliteit en grasmatten die er echt een stuk beter uitzien als de standaard groene rollen van vroeger. Ook kurksnippers voor de bedding is er te koop en het is een stuk goedkoper dan van de standaard merken. Dus het meeste aan landschapsbouw komt bij de intratuin vandaan, dat past qua vromgeving naar mijn idee het beste bij de oudere treinen. Boompjes had ik nog van de vorige baan, ze zijn wat steriel, maar in een stad past dat prima. Eerst met een knijper aan de stam verzetten tot het gewenste resultaat er is, dan gaatjes boren en verlijmen.



Met grijze betonverf de wegen en stoepen geschilderd, ook van 10mm schuimplaat (reclamemateriaal) perrons gesneden die erg licht zijn en de naad tussen de overgang van het vaste deel en het luik netjes verstoppen. Een klein goederenloodsje geeft een doel aan het extra spoortje. Altijd leuk om te zien wat kleur met een landschap doet. Het veranderd door de grijze verf van een knutselproject naar een kale stad..



Een tunnel aan de achterzijde met er bovenop een klassieker van Faller uit de jaren 60. Ook die mag bij zo'n klassieke baan niet ontbreken vind ik. Het gebouw is niet zo heel super meer na al die tijd, maar als achtergrondgebouw is het prima te doen. Het geeft al een behoorlijk "grote stadgevoel" vanuit de vogelvluchtpositie.



Met witte verfviltstift heb ik wegmarkeringen gemaakt en zebra's, met een detailsetje van Faller nog een paar typische stadsdingen als telefooncellen (was ik al lang vergeten dat die in mijn gemodelleerde "tijd" nog bestonden) is de stad aangekleed. Een berg poppetjes erin en zo langzamerhand begint het al ergens op te lijken. Hieronder een aantal impressies van de stad en de bevolking:
























De plaatjes geven een beetje een idee van hoe de stad eruitziet. In de loop van het topic zullen er zeker nog meer foto's volgen, maar de baan wilde ik eerst globaal helemaal klaar hebben (dan kan hij in geval van nodig opgeklapt worden) en daarna pas overgaan naar detailleren. Ik vind het sfeertje best leuk, als ik op google maps (was mijn inspiratie) door modernere steden heen navigeer is de sfeer vergelijkbaar. En dat maakt dat een TEE of andere internationale trein die hier stopt best wel logisch eruit ziet, ondanks dat het maar een kleine modelbaan is.

Dat was hem weer voor vandaag, fijne avond. Groeten Daan.