De IJmuider spoorlijn - korte geschiedenis en plaatjes

[j.ossebaar]

Artikel gelezen / overgenomen uit het boek STATION HAARLEM van K.van Giffen .
DE STEENTREIN .
In de loop van haar bestaan heeft het goederenstation Westergracht heel wat bijzondere goederentreinen langs zien komen . Tot de meest spectaculaire transporten die Haarlem hebben aangedaan behoren toch wel de immens lange steentreinen ten behoeve van de verlenging van de pieren in IJmuiden tussen juni 1961 en december 1963 .Het vervoer van maar liefst 2.000.000 ton breuksteen vanuit diverse steengroeven in België naar IJmuiden werd uitgevoerd met in totaal 4.000 goederentreinen . Het is daarmee één van de grootstevervoersprojecten naar één adres geweest , die ons land ooit heeft gekend . De pieren hadden bij de oplevering van het Noordzeekanaal in 1876 een lengte van 1528 meter ; terwijlde vaargeul toen 5,5 meter diep was . In 1955 was besloten tot een uitdieping van de vaargeul tot 16,5 meter en dientengevolge was het noodzakelijk om de Noordpier te verlengen tot 2200 meter en de Zuidpier tot 3000 meter . Deze maatregelen dienden om in de havens van Amsterdam schepen tot 70.000 ton ladinggewicht te kunnen ontvangen . De aannemer van de pierverlenging had landinwaartsvan de Noordpier ( bij de Hoogovens ) en bij de Zuidpier ( in de duinen achter de Vissershaven )speciale spooremplacementen laten aanleggen voor de aanvoer en opslag van de talloze stenen , die elk in gewicht varieerden van 300 kg tot 6.000 kg . Voor het vervoer van deze breuksteen waren grote aantallen platte wagens nodig . De Belgische Spoorwegen hadden speciaal voor dit vervoer maar liefst 750 gesloten goederenwagens omgebouwd tot platte wagens . In de nacht van 14 op 15 juni 1961 dook bij Driehuis het eerste steentransport de nog nieuwe Velsertunnel in . De trein bestond uit twee Diesel-Elektrische locomotieven van de serie 2200 met daarachter een onafzienbare sleep platte wagens , waarop honderden tonnen steenblokken waren geladen . Na aankomst op station Beverwijk werd kop gemaakt en doorkruiste de trein het sporencomplex van de Hoogovens , waarna de trein aftakte naar het nieuwe Raccordement Rijkswaterstaat Noord . De volgende morgen werden de grote blokken natuursteen met groot materieel van de wagens gelost . Met de voltooiing van dit eerste transport was een begin gemaakt met de aanleg van de kolossale steendepots , die benodigd waren voor de verlenging van de pieren De stenen waren afkomstig van totaal vijftien basaltgroeven tussen Brussel en Bergen en nabij de rivier de Ourthe in de Ardennen . Gedurende de daaropvolgende 30 maanden droeg de Belgische Spoorwegmaatschappij NMBS volgens een strak schema van maandag tot en met vrijdag de steentreinen over aan de NS . In Maastricht en Roosendaal namen NS-locomotieven de uit 56 wagens bestaande treinen over . Ze werden als gesloten treinen , soms na rangeerwerk in Lage Zwaluwe , door twee tot vier locomotieven serie 2200 in multipleschakeling , doorgereden naar Haarlem Goederen , vanwaar ze op een geschikt moment over de Zuidenlijke Splitsing werden getrokken om als een lang lint hun weg richting IJmuiden te vervolgen . In het begin één trein per werkdag ;later twee en in de topperiode zelfs drie per dag . Ook voor dit soort zware pendeltransporten bleken de spoorwegen bij uitstek de geschikte vervoersvorm te zijn .

[Rick]

Ook daarin is sprake van vier locs, dan is het oude Op de Rails artikel toch niet juist:

Dat is ook een machtig gezicht, alleen was dat niet voor de stenentreinen te zien: ze reden altijd met slechts twee locs, tenzij er die dag twee treinen reden: dan natuurlijk twee sets van twee. Zie daarvoor het verhelderende artikel in Op de Rails 1962 blz. 51-53. Dat van die 56 wagens klopt. Laadgewicht: 1000 ton, treingewicht: 1800 ton.

[Vislijn]

Erg leuk en interessant om te lezen. Elke doordeweekse dag, tot drie treinen per dag, nooit geweten dat het er zoveel waren. En dat de NMBS speciaal hiervoor 750 wagens heeft omgebouwd, wat een project!

[Vislijn]

Het is 1970. Kijkend in zuidwestelijke richting zien we vanaf de Julianabrug hoe een treinstel Plan V, komende vanuit Amsterdam/Haarlem, bijna de eindbestemming IJmuiden bereikt heeft. Direct links van de kerk is het dak van het stationsgebouw zichtbaar. Het stationsemplacement was toen nog erg fors en het seinhuis staat er nog. Het wissel op de voorgrond geeft (afbuigend) toegang tot vele kilometers aan haven- en kadesporen verderop, de stenentreinen gingen hier destijds dus linksaf. Foto Piet Korpershoek. Coll. Gemeente Velsen via NHA - KNA001009093.

[spoorzeven]

Ook daarin is sprake van vier locs, dan is het oude Op de Rails artikel toch niet juist:

Toch wel erg vreemd dan, dat op niet één foto van een stenentrein naar IJmuiden/Beverwijk meer dan twee locs te zien zijn voor de trein. Er is wel sprake van vier locs voor het stenenvervoer, maar dat zijn er dus twee keer twee in de omloop. Bovendien zijn de proeven (en daarna reguliere inzet) met drie locs altijd gehouden met de bekende ertstreinen bestaande uit E'tjes. De vierspannen zijn van na 1966, toen ook overwegend zelflossers voor het erts- en kolenvervoer werden gebruikt. De serie 2200 kon overigens zelfs in vijfspan rijden, maar de vijfde loc bleek nauwelijks nuttig rendement op te leveren (bron: het boek over de series 2200 en 2400 van Davy Beumer en Sicco Dierdorp).

[spoorzeven]

Nog wat aanvullende info (bron: verschillende uitgaven van Op de Rails): het stenenvervoer naar IJmuiden / Beverwijk stopte op 14 juli 1966 nadat 1.6 miljoen ton steen was vervoerd.
In maart 1967 werd begonnen met stenenvervoer naar Europoort (alleen nog via Roosendaal). Daarvoor werden opnieuw meer dan 250 E'tjes omgebouwd. Blijkbaar was de eerste lichting te versleten en werd afgevoerd, want ze werden in dezelfde serie ondergebracht, strikt genomen heb je dus wagens waar eigenlijk een I of een II bij hoort (maar dat zie je alleen bij locs en dan uitsluitend op papier). Ook de treinen naar Europoort werden met twee locs serie 2200 gereden. In september 1971 werd België als leverancier verruild voor Duitsland.

[Vislijn]

Het is 2 april 1952. Vanaf het noordelijkste puntje van het middenperron van station Velsen-IJmuiden Oost zien we een trein bestaande uit Blokkendoosmaterieel komen binnenrollen. De trein komt uit de richting Alkmaar en is zojuist de Velserspoorbrug overgestoken, die we op de achtergrond zien. Direct rechts daarvan de kleine elektriciteitscentrale die de stroom leverde voor het draaien van de brug. Links buigt het spoor af in de richting IJmuiden. De trein zal na een korte stop verdergaan in de richting Haarlem en Amsterdam. Foto J.F. Schuld.

[Vislijn]

Op een dag in 1955 is het somber weer in IJmuiden:



Een plaat waarop heel veel te zien is. We kijken in westelijke richting naar de Trawlerkade. Het spoor maakt van rechtsonder een boog langs het water en blijft vervolgens langs deze kade lopen. Een stukje verderop splitst het spoor zich, even voorbij het wissel staat een goederenwagen. Links op de voorgrond, bij de drie fietsers, loopt ook een spoor. Dat zal enige tijd de (diagonaal lopende) Haringkade blijven volgen en zich verderop splitsen naar de Industriestraat en verder naar de Loggerstraat, langs de Haringhaven. De linker fietser moet uitkijken dat hij niet met zijn voorwiel tussen de rails komt, maar zo te zien gaat het goed. Rechts ligt een trawler in het dok voor onderhoud of reparatie. Daarvóór ligt een bunkerschip vol kolen. Uiterst rechts is nog nét de watertoren van de remise bij het station te zien.

Dit is ongeveer de plek: https://goo.gl/maps/whN4C7k8C5b5cptY9

Klik op de foto voor een grotere versie.
Foto van Beeldbank De Boer via NHA, nr. NL-HlmNHA_1478_14491B01_01.

[Eric B]

Gezien locatie en perspectief lijkt het mij meer dan waarschijnlijk dat de foto vanuit of vanaf de watertoren is gemaakt.

[Vislijn]

Lijkt er inderdaad wel op.

[IJmc]

Yes.

[Vislijn]

Station IJmuiden, ca. 1967:



Langs het perronspoor staat een groen treinstel Plan V. Het middenperron is er nog, en ook het middenspoor, waarvan het stootjuk links te zien is. Rechts staan een paar goederenwagens.

Een lekker, zonnig plaatje, jammer dat de foto wat korrelig is.
Fotograaf onbekend.

[Vislijn]

Enkele Interfrigo koelwagens bij de vishal te IJmuiden, gezien vanaf de hoger gelegen Bik en Arnoldkade. Fraai hekwerk. We zien ook het eind van de bovenleiding, op de achtergrond staat de hoge binnenvuurtoren. Ca. 1970, fotograaf onbekend.

[Eric B]

Mooi tijdsbeeld weer 

We zien zelfs beide vuurtorens, links van het gebouw midden achter is ook de lage buitenvuurtoren te zien.

[Vislijn]

Je hebt gelijk, had ik nog niet eens gezien