De treinnummers in de jaren '70

[1200blauw]

Ik raak het spoor bijster. Wie kan me vertellen waar al die treinnummers voor stonden?

Je had kennelijk D-treinen, E-treinen en gewone treinnummers zonder een letter. Mis ik er misschien nog een paar? Wat betekenen die letters en cijfers?

Ik zie bijv. een trein uit de "1600-reeks". Vallen daar dan alle treinnummers onder die met 16 beginnen? En kan een trein een binnenlands nummer hebben èn een D- of E-nummer, of sluit dat elkaar uit?

En komt het vaak voor dat een trein in een bepaald jaar een ander nummer krijgt dan het jaar ervoor? Of zomer en winter verschillend, of...?


Vragen, vragen... en antwoorden?

[jerrytrein]

Daar ben ik al een tijd naar aan t zoeken hoe die nummers worden toegekent
heb een nummer van de DB waar ze (hoop ik) dat kunnen uit leggen
D.E.F.
D  = doorgangs zug
F= Fern zug
E= Eilzug
das t makkelijke deel
ook goederen treinen hebben zo een nummer
alleen de cijfertjes nog

[1200blauw]

En werden die aanduidingen in Nederland klakkeloos overgenomen?

Hoe zit het met de Nederlandse binnenlandse aanduiding?

[jerrytrein]

de nummer toekenning in NL is iets anders
Maar internationale treinen redenvan begin tot eind zover ik heb kunnen napluizen met het zelfde nummer
tenzij aan de grens een opdeling of toevoeging kwam
Maar dat ben ik nog aan het zoeken

[dwem]

De letters D, E, F zijn Duits en geven een hiërarchie in de snelheid en het comfort van de trein aan.
De belangrijkste  treinen waren de F (of FD) züge, Fernschnellzüge, hoogwaardige sneltreinen over grote afstand, daarna kwamen de D-züge, Durchgangszüge, sneltreinen over als regel grote afstand. Voor de F en D treinen was een toeslag verplicht, net als in Nederland. E- of Eilzüge waren semi-sneltreinen voor de middellange afstand, vrij van toeslag. Voor Pullman treinen werd de letter P gebruikt. De F-züge werden later vaak opgenomen in de TEE treinen.
De zaak was vroeger nogal complex doordat in Duitsland op grote schaal gebruik werd gemaakt van Kurswagen (slecht Nederlands: Koerswagens) rijtuigen die op belangrijke stations onderweg overgingen van de ene D-trein op de andere. Dat leidde soms tot complexe rangeerberwegingen, die ik me nog herinner van de Loreley Expres in Köln Hbf.
In Nederland kwamen geen E-züge voor, terwijl de meeste "grote" internationale treinen ook hier "D-treinen" werden genoemd, als regel met dezelfde namen en nummers als in Duitsland. Zo reed de latere TEE Rheingold na de oorlog tot midden-jaren 60 als FD Rheingold  (FD 9 en 10 uit mijn hoofd).

Dirk

[dwem]

In Nederland hebben treinen die een zelfde "route" rijden nummers in hetzelfde honderdtal, oneven in de ene richting, even in de andere richting, waar bij 's ochtends voor de ene richting met 01 wordt begonnen, en aan de andere kant met 02.
De vroegste trein van A naar B is dus de XX01, de tweede de XX03 en zo door, terwijl de andere richting XX02 en XX04 had. Hoeveel nummers er nodig zijn ligt dus aan de begin- en eindtijden en de frequentie van een treinserie.

De treinseries worden telkens voor elke nieuwe dienstregeling vastgesteld, maar de meeste gaan jaren achtereen mee. Zo waren de treinen Zandvoort -- Maastricht jarenlang serie 800 ("de 800") en Zandvoort --Heerlen serie 900 ("de 900").
Globaal kan je zeggen: hoe "belangrijker" de verbinding, hoe lager de treinnummers. Heel lang was de Benelux serie 100, aan die treinserie (op het hele uur van Amsterdam CS) was de hele landelijke dienstregeling toen "opgehangen".

Je kunt dit allemaal het beste begrijpen door eens een oud papieren spoorboekje te pakken en de treinnummers boven de tabellen te bestuderen. De hedendaagse papieren spoorboekjes van ROVER geven die info ook.

Dirk

[jerrytrein]

en waar haal je die
en zijn die ook op internet te vinden

[dh3201]

De reisplanner van hafas geeft ook de treinnummers (indien bekend).
In de reisplanner van ns zijn de treinnummers verborgen onder een mouse-over, beweeg je muis over de reisdetails (waar bijvoorbeeld 'Intercity (NS)' staat), waarna er een kadertje het treinnummer verschijnt.

[1200blauw]

@Dirk,
Geweldig zo'n antwoord, hartelijk dank! Je kunt dus stellen dat, uitgaande van hetzelfde jaar, bijv zomerdienstregeling, de 1600-treinserie geheel over de lijn naar Enschede gaat als je weet dat bijv. trein 1623 naar Enschede gaat? Dat is dan gewoon de 12e trein in bijv. richting Enschede en zal worden gevolgd door trein 1625 in dezelfde richting. Trein 1624 gaat dan in tegenovergestelde richting, heb ik dat goed?
Het kan dus niet zo zijn dat trein 1618 dan bijv. een trein naar Groningen is?

[Falkenberg]

Yep, dat is de betekenis van de treinseries van de NS. Bij de DB kun je hier de verschillende treintypen vinden met hun betekenis in 1969, dus zeg maar aan het begin van jouw periode.

dirkjan

[1200blauw]

Mooi, dat deel heb ik dus begrepen. Kun je ook stellen dat begin- en eindpunt van treinen uit dezelfde serie altijd hetzelfde zijn? Enschede werd bijvoorbeeld bediend met intercity's uit Rotterdam/Den Haag èn Amsterdam. Dat zullen dan denk ik per definitie verschillende treinseries zijn?

Fijn ook die toevoeging over DB. Dat maakt het plaatje compleet vwb de internationale treinen in Nederland, dank!

[Emiel_nl]

In principe wel, maar er zijn uitzonderingen wat betreft het beginpunt. Maar dat heeft met name met de begintijd te maken. Voorbeeld: de 800-serie. Die reed voorheen Haarlem-Maastricht. Oneven nummers richting Maastricht en even nummers richting Haarlem. 'Normaal' rijden ze van begin tot eind tussen Haarlem en Maastricht, maar bij het opstarten van de dienst 's morgens starten niet alle treinen richting Maastricht allemaal in Haarlem. Zo had je in Utrecht vroeger op zondag in de rangeerdienst standaard de klus: trein 821 voorbrengen, die dan naar Maastricht ging. En zo zullen er 'op de lijn' wel meer startende treinen geweest zijn die dus niet in Haarlem beginnen, maar verderop. Hetzelfde geldt ook voor het einde van de treindienst. De laatste treinen die vertrekken rijden niet allemaal door tot het echte eindpunt van de betreffende treinserie.

Het enige wat je met zekerheid kan stellen is dat onder normale omstandigheden de 800-serie reed op het baanvak Haarlem-Haarlem VV. Je zult dus nooit een trein met een 800-nummer tegenkomen op bijvoorbeeld Rotterdam-Utrecht-Zwolle-Groningen, want daar reed en rijdt de 500-serie.
Groetjes,
Emiel

[1200blauw]

Die van het opstarten an afsluiten van de dienstregeling had ik voor mezelf al ingevuld, dus dank voor de bevestiging. De rest van het verhaal is duidelijk. Het hele plaatje is denk ik compleet nu, dus hartelijk dank allemaal! 

[1200blauw]

Toch nog even een aanvullende vraag.

Men heeft aangetroffen het volgende, in de dienstregeling van 1975-'76 (ik heb het zelf dus niet gezien, maar in andere draadjes wordt me dit aangereikt). Het gaat hier in alle gevallen om treinen uit de (binnenlandse?) 2200-serie, die na Hengelo de grens over gaan als internationale trein, ik denk naar Bad Harzburg.

Volgens bovenstaande redenering zouden die oplopend moeten zijn, dus eerst trein 2241, dan 2243, dan 2245*, dan 2247 etc. Trein 2245 wordt niet genoemd, maar de volgorde klopt ook niet, gezien de vertrektijden. Bovendien staat er voor 2241 een D, maar het is geen Duits D-treinnummer. Iemand die licht kan verschaffen?

2243 (naamloos): Amf 07.40, Apd 08.06/08.07, Dv 08.20/08.21, Aml 08.46/08.47, Hgl 08.58/09.00, Odz 09.09 (tot Hgl in het intercitypatroon)
D 2241 Harz Expres: Amf 09.02, Hgl 10.17 (stopt niet in Apd, Dv en Aml)
2247 (naamloos): Amf 12.40, Apd 13.06/13.07, Dv 13.20/13.21, Aml 13.46/13.47, Hgl 13.58/14.00, Odz 14.09 (tot Hgl in het intercitypatroon)

*Wordt verder niet genoemd, maar dat kan ik verklaren doordat ik om internationale treinen vroeg en 2245 ongetwijfeld een trein betreft die niet over de grens gaat (heb ik niet kunnen controleren).

[Chris Westerduin]

Internationale treinen, zoals die naar Duitsland, die geen starre dienstregeling hebben (zoals bijvoorbeeld Benelux wel heeft) kennen weer aparte nummers. Wat al eerder gemeld was is dat in de bijvoorbeeld door jou aangehaalde verbinding naar Enschede  in de 1600 was genummerd. Je hebt best kans dat die ontbrekende 2245 een stuk van het Duitse traject voor z'n kiezen neemt. Bijvoorbeeld vanaf Bad Bentheim!
Wat nog niet vermeld was dat elk uur het nummer voor binnenlands verkeer met vier ophoogde. Zo heeft jarenlang de IC naar Enschede vanaf Den Haag onder de treinnummerserie 1700 gereden en vertrok altijd iets na het hele uur. Zo was één van de eerste (zo niet de eerste) de 1719, die van een uur later de 1723. Aangezien die vanaf Amersfoort de lijn deelde met de trein uit Amsterdam, welke dan een half uur later reed, moeten die bijna wel zeker de 1621 en 1625 hebben geheten!

Zoiets heet het opbouwen van een dienstregeling. Je zal ook zien dat elke treinserie zich op vaste tijdstippen elkaar kruist onderweg. Ben ff de benaming daar van kwijt maar dat was altijd rond x.00u en x.30u en ook een lange tijd rond x.14u en x.45u. Dat was zelfs internationaal afgesproken!!
Het is echt raadzaam om 'ns een spoorboekje uit die tijd zien te bemachtigen. Hou Ebay of Marktplaats in de gaten of kijk op treinenbeurzen of ga een keer naar het NVBS documentatiecentrum in Amersfoort!