Heußenstein: Deutsche Bundesbahn 1957 (Märklin HO)

[SimonH]

Hallo mede-forummers,

Sinds een paar weken ben ik bezig met de bouw van mijn nieuwe baan: Heußenstein.

Heußenstein is een klein dorpje in het Zwarte Woud, niet ver bij de Duits-Franse grens vandaan.


Een stukje geschiedenis
Heußenstein is een van oorsprong agrarisch plaatsje in het dal van het riviertje de Abu. Waar de naam Abu vandaan komt weet niemand meer. De eerste spoorwegen in Duitsland gingen ook nog ongemerkt aan Heußenstein voorbij. Sowieso zou het nog tot de jaren '60 van de 19e eeuw duren voordat de eerste spoorlijnen in de buurt van het Zwarte Woud kwamen. Het uitbreken van de Frans-Duitse oorlog deed de aanleg van verdere spoorlijnen uitstellen. Na de oorlog werd snel de Schwarzwaldbahn (1875) en het eerste deel van de Elztalbahn (1875) voltooid. Heußenstein zag zich nu aan drie kanten omringd door spoorlijnen. Door het toegenomen belang van de bouwbouw in de omgeving, vond Heußenstein dat het aansluiting op het spoorwegnet verdiende. Dit geschiedde al snel: in 1885 werd de Offenburg-Heußenstein-Bahn geopend. Deze lijn werd al snel zo succesvol, dat Heußenstein ontsloten werd met een tweede, doorgaande lijn. De Abutalbahn verbond voortaan de Rheintalbahn en de Schwarzwaldbahn.

In 1901 werd de Elztalbahn een stuk verlengd, naar Elzach, met het voornemen de lijn door te trekken naar de Schwarzwaldbahn. Dankzij de invloedrijke lobby en financiering van het Heußensteinse bedrijfsleven, werd de Elztalbahn uiteindelijk niet verlengd naar de Schwarzwaldbahn, maar naar Heußenstein. Dit betekende wel dat doorgaande treinen in Heußenstein kop dienden te maken - wat de Heußensteinse investeerders eerder als voordeel zagen (werkgelegenheid)


De ontwikkeling van het spoorwegnet

Na de geallieerde inval tijdens de Tweede Wereldoorlog lag de frontlinie niet ver bij Heußenstein vandaan. De Abutalbahn was een belangrijke aanvoerroute voor het front. Dit bleef natuurlijk niet onopgemerkt tijdens de patrouilles van de RAF. Op een herfstavond bij volle maan werd een trein, beladen met munitie, met een voltreffer geraakt, terwijl deze net de lange gemetselde brug over de Abu passeerde. Van trein en brug was niets meer over.

Na de Tweede Wereldoorlog werd besloten dat de westelijke tak van de Abutalbahn, die nooit echt veel treinverkeer had gekend, niet meer te reactiveren. Delen van het spoor werden opgebroken om schade aan trajecten elders te herstellen.

Heußenstein nu
Anno 1957 is Heußenstein een regionaal belangrijke plaats. In de directe omgeving bevindt zich een grote steengroeve en veel bosbouw, wat de nodige banen oplevert. Bovendien is recent besloten dat de Abutalbahn weer wordt hersteld. Grote delen van het traject zijn opgebroken, welke eerst weer opnieuw moeten worden aangelegd, voordat begonnen kan worden met herstel van de brug - er is geen mogelijkheid de locatie van de brug over de weg te bereiken.


Het idee
Heußenstein is, zoals gezegd, een plaats met alleen regionaal belang. Doordat het westelijke gedeelte van de Abutalbahn niet meer in gebruik is, functioneert het station nu als kopstation, waar maar liefst drie lijnen samenkomen. In prinipe doen alleen regionale treinen het station aan. Op het moment wordt echter gewerkt aan het moderniseren en elektrificeren van de Rheintalbahn. Daardoor worden geregeld treinen omgeleid via Heußenstein. Deze treinen dienen kop te maken op het station van  Heußenstein.  Heußenstein heeft geen draaischijf – van oorsprong werd in  Heußenstein eigenlijk alleen door tenderlocomotieven kop gemaakt. Net ver buiten  Heußenstein ligt een grote steengroeve met in twee richtingen een spooraansluiting. Hier wordt door  de locomotieven met getrokken tender gedriehoekt. Een wat omslachtige procedure, vooral voor doorgaande treinen. Soms wordt er simpelweg van locomotief gewisseld, zodat de trein snel weer verder kan rijden. De achterblijvende locotief heeft dan alle tijd om rustig te driehoeken en zich te laten verzorgen in het kleine depot van Heußenstein. Zodra de volgende trein arriveert, kan de loc, voorzien van verse voorraaden (en de machnist en stoker van verse koffie) deze trein weer trekken. 

Dankzij een succesvolle lobby van de burgemeester, is de  Heußenstein-Offenburg-Bahn sinds kort geelektrificeerd. Niemand weet precies hoe hij dat voor elkaar heeft gekregen, maar in ieder geval is iedereen er blij mee.

De onderbouw
De baan bouw ik op losse modules, om de boel verhuisbaar te kunnen houden. De tafel heb ik gebouwd naar een tekening van een collega van mij, die ooit timmerman geweest is. Of ik heb zijn tekening niet goed opgevolgd of het was een slechte timmerman, maar in ieder geval wiebelde het ding enorm. Dit was eenvoudig op te lossen door de twee achterste poten aan de muur te verankeren.


De tafel voor de eerste module. Er staan nog wat andere bouwmaterialen in de kamer

de besturing
De baan stuur ik vooralsnog aan met het Mobile Station 2. Op termijn zal deze worden vervangen door een Central Station, waarbij het Mobile Station als tweede besturingsapparaat gaat dienen.

De wissels en seinen stuur ik analoog aan met de bekende blauwe M*-kastjes.

Ik heb een besturingspaneel in elkaar geflanst en op een TV-meubel geplaatst. Harstikke handig. Stevig  meubel, goed verrijdbaar. Met 2,6mm stekkers is al het zwakstroom aangesloten. De bedrading is lang genoeg om het beturingskastje een eind naar voren te rijden (desnoods naar de andere kant van de kamer). Als het moet, kan ik door het gebruik van de stekkers het kastje ook helemaal loskoppelen. En tot slot kan ik ook het besturingspaneel loskoppelen van het kastje.


De tafel met het besturingsmeubel

het baanplan
Het baanplan bestaat voor een deel alleen nog getekend “ met potlood” . Ik begin met de bouw van het stationsgedeelte. Ik heb deze methode afgekeken uit een Duits blad, eerst even wat ervaringen opdoen met de eerste module voordat ik aan de tweede begin.

Ik zal nog even een plaatje oploaden van het baanplan.

de bouw
Ik heb in grote hoeveelheden M*-M-rails voorhanden. Na lang voors- en tegens- afwegen, heb ik besloten de hele baan in M-rails uit te voeren. Het kostenaspect speelde hierbij een belangrijke rol. Bovendien zag ik op het 3-railforum foto's van de mooiste banen, uitgevoerd in M-rail.

M-rail heeft natuurlijk wat nadelen, buiten het lelijke uiiterlijk. Een flink deel van de M-rails die ik heb lijkt in 1970 voor het laatst te zijn schoongemaakt. Grondig boenen met veel wasbenzine en keukenpapier – en dan verdwijnt heel langzaam de zwarte aanslag en zijn de spoorstaven opeens weer zilverkleurig.

Een duidelijk probleempunt van M-rails is het geluid. Meer toevallig kwam ik op een goede methode. Ik had nog wat gipsplaat over, en ik sneed er een paar blokjes uit van ca. een centimeter breed. Gecombineerd met laminaatislolatie onder de baan geplakt, en dit gaf vrijwel geluidloos rijdende treinen als resultaat. De rails zweeft als het ware boven de grond. Draad kan ik zo gemakkelijker wegwerken en ik kan een, m.i. wat  natuurgetrouwer, verschil creeeren tussen de spoorbaan en de omgeving. In het begin lijmde ik de gipsblokjes en laminaatislolatie met houtlijm aan elkaar, later ben ik dat mer dubbelzijdig tape gaan doen – ook voor het lijmen van de blokjes aan de rails aan de ene kant en aan de grondplaat aan de andere.

Het zweven van de rails stelt me ook in staat zonder lastig te doen, de aloude en bekende armseinen van M* te gebruiken (met het grote grijze voetstuk).


De sporen in het stationsgedeelte. Uiterst links het verzorgingsspoor, hier komt o.a. Een bekolingsinstalatie. Achteraan komt de locloods. Daarnaast een algemeen spoor waar locs om kunnen lopen en eventueel een goederentrein kan staan (de goederenloods komt net buiten deze module). De drie sporen daarnaast zijn perronsporen. Rechts komt het stationsgebouw.

de verdere planning
De rails op het stationsgedeelte is nog niet helemaal “af”. Bij testrijden kwam ik erachter dat, voor een zeker bedrijf, een aansluitingrail bij de locloods zeker geen overbodige luxe is. De wissels zijn nog niet allemaal aansgesloten. En daarna zal ik nog wat moeten doen aan de bedrading, echt netjes is het nog niet.

Bij verdere uitbreiding kom ik ook in de knoei met de leuke gordijnen die voor het raam hangen. Eens zien wat ik daaraan ga doen.


De stand van zaken. Nog wat werk aan de winkel onder de baan. Links het besturingskastje, rechts op het ladenblok heb ik een werktafeltje gemaakt, waar ik vooral soldeer. De bureaustoel op de voorgrond staat even in de laatste positie voor soldeerwerk onder de baan. Het verlengsnoer wat zo raar hangt is voor de soldeerbout. 

groeten Simon

[SimonH]

Aan de bouw van de baan zelf is de afgelopen week niet veel gebeurd. De rails komen zo langzamerhand vast te liggen, en de elektronica heb ik geoptimaliseerd.

Meer van belang was het

Project bekolingsinstallatie

Bij een klein station hoort een kleine bekolingsinstallatie. Tenminste, dat vind ik. Mijn vriendin heeft in zulke dingen ook wat inspraak, en zo viel ons oog op de kleine bekolingsinstallatie van Faller (nr 120131)

Het in elkaar lijmen was een werkje van niks. Al was de kraan wel wat gepriegel.

En daarna had ik een model prachtig plastic... het straalde ervan af.... Dus eerst uitgebreid behandeld met verf, en vooral veel wetwash - donkergroen, zwart en bruin, en een beetje grijs en wit. De laatste is een speciaal mengsel met schuurmiddel in plaats van verf. Mits heel licht aangebracht en niet als uiteindelijke laag, gaf dit best een mooi effect.

Het plastic railsje gewoon geschilderd, bruine bielzen en grijze spoorstaven. En daarna wat ballast aangebracht.

De kraan heb ik nauwelijks behandeld, een wetwash met zwarte verdunde verf en om het een vettige uitstraling te geven, ingesmeerd met een kwast gedoopt in dikkige olie (voor de fiets).

De finishing touch vond plaats met op een paar plekken aangebrachte poederverf van Artitec. Het resultaat:











groeten Simon

[a.moonen]

Heel mooi gedaan!! 

[SimonH]

Bedankt Arnold!

Op Rail een Köf II gescoord en Negam-wagon gescoord. Erg blij mee:


Op de achtergrond is de locloods te zien: ik ben nog de laatste hand aan het leggen aan de afwerking, binnenkort meer 

Ik ben van plan dit seinhuis (van Kibri) te gebruiken. Ik vind het een fraai exemplaar, maar ik vraag me af of het seinhuis wel overeenkomt met de realiteit? Vanuit dit seinhuis kon men toch onmogelijk goed zicht hebben op de sporen? Wat vinden jullie hiervan?



groeten Simon

[SimonH]

Sporenplan
Ik bedenk me net, dat ik ik sporenplan nog niet heb geplaatst. Nu is het niet-aangelegde deel voor mij een dynamisch iets. Ik zal daarom steeds een sporenplan plaatsen van het gedeelte dat in aanleg is.

Het stationsgedeelte, enigszins schematisch weergegeven:


Verklaring:
- nummers van de sporen (spreekt wel voor zich)
- zwarte cijfers bij de wissels: nummer van het wissel
- blauwe cijfers: nummer van het sein
- rode cijfers: lengte van het spoor (van wissel tot wissel)
- blauwe sporen: geëlektrificeerd
- zwarte sporen: niet geëlektrificeerd
- groen: perrons
- blauw: laad/losperrons
- paars: loodsen (links goederenloods, bovenin kolen, rechts locloods)

[1200blauw]

Een hele uitdaging met die metalen rails, maar je bent prima bezig zo. Ik ben wel nieuwsgierig wat je ervan gaat maken, dus ga vooral door met de verslaglegging alhier!

[SimonH]

straatspoor deel 1
Bij de locloods komt een stukje straatspoor. Bij drierail is dat natuurlijk een wat grotere uitdaging dan bij tweerail. Ik ben begonnen met een klein proeftraject. Hierbij heb ik gebruik gemaakt van de Action-variant van de welbekende DAS-klei. Voor het gedeelte tussen de rails, heb ik een heel klein laagje aangebracht zodat de puko's er net bovenuit steken. Tot slot met een mesje de klei aan de binnenkant van de spoorstaven weer verwijderd.


De locloods met het stukje straatspoor. De locomotief heeft betere tijden bekend.


Bovenaanzicht

Het is een klein beetje gaan roesten. Bij het opdrogen van de klei, stopte ook het roesten - gelukkig maar. En daarna kwam het spannende moment: werkt het ook? De boel stofvrij gemaakt en een locje geplaatst: en zowaar, probleemloos. Nou ja, probleemloos: een beetje gehobbel, maar wat was alleen nog een kwestie van met een mesje de oneffenheden wegsnijden.

Volgende stap is, zodra het goed droog is, schilderen en kinderkopjes erin krassen.


Ballasten deel 1
De ruimtes tussen de sporen heb ik opgevuld met blokken piepschuim, afgewerkt met weer de Action-klei. Ballasten bij M-rails vergt net een iets andere aanpak dan bij andere rails. De verdunde houtlijm-methode zou onherroepelijk leiden tot roest, en bovendien is het maar de vraag of verdunde houtlijm wel hecht op de metalen ondergrond.

Ik ben begonnen met een klein stukje ballasten met de onverdunde houtlijm-methode: met een hard penseel houtlijm smeren waar de ballast moet komen, daarna de ballast dik aanbrengen en een beetje aandrukken. Nu ligt het allemaal te drogen, en daarna is het de bedoeling dat ik de losse steentjes weer weg kan vegen.


De ballast is aangebracht, drogen maar! De E63 kijkt toe


Even een totaaloverzicht. De eerste bovenleidingmasten zijn geplaatst, voor de foto heb ik ook wat draden bevestigd.

Voor het ballasten gebruik ik aquariumgrind, te koop in vele soorten, kleuren en maten bij de betere dierenspeciaalzaak. Ik betaalde zeven euro voor een grote zak.


zak aquariumgrind

koffiekamer en materiaalloods
Hij kwam al even op een eerdere foto voorbij: de koffiekamer annex materiaalloods. Een zelfbouwprojectje (op de deur na) en ingegeven door mijn fantasie. Hier worden allerhande gereedschappen opgeslagen die handig zijn voor op het emplacement en bovendien kan het personeel even uitrusten van de arbeid. Het gebouwtje staat er alweer vele jaren en heeft duidelijk betere tijden gekend.

Het gebouwtje heb ik gebouwd van karton (gewoon wat afvalkarton uit het oud papier), lik verf ertegenaan en verouderd met poeder.


de koffiekamer en materieelloods



groeten Simon

[tothebeach]

Hoi Simon,

Kleine banen hebben mijn voorkeur. Leuk bezig. Wat zijn jouw ervaringen met de action klei? Ik heb 1 blok gekocht en een asfalt weg van gemaakt, maar ik ben niet tevreden over het spul. Vervolgens heb ik een proefstukje klei gemaakt, en nu na bijna 3 weken is het nog steeds gummi achtig. Niet geschikt om stenen in te krassen. Het volgende blok wordt gewoon weer DAS, daarmee heb ik goede ervaringen. Met de action klei kan je wel weer kleine steentjes maken. Doordat deze niet brokkelt blijft deze snijbaar.
En je ballast? Vind je die niet te grof? Als het budget je keuze bepaalt is decoratiezand dan niet een betere oplossing? Het is ook nog te grof, maar stukken fijner dan wat je nu gebruikt. Overigens ben je niet de enige bouwer met M-rails. Op een ander forum zijn een aantal bouwers er ook druk mee in de weer, waarvan deze een mooie oplossing heeft met de ballast.

Het seinhuis is reëel, het origineel staat bij Colbe. Zoals je kunt zien staat het dicht bij de spoorbaan en zijn de ramen op bovenleidinghoogte. Bij het origineel zaten er roosters voor de ramen, zodat je niet vanuit het raam de bovenleiding kunt aanraken. Kibri heeft dat nagebootst met kunststof gaas, alleen valt dat vele male dikker uit, waardoor het zicht op de ramen ( en voor de preisers door de ramen) volledig weg valt. In jouw geval kan je deze roosters weghalen, en het seinhuis iets verder van de baan plaatst (mocht de bovenleiding te dicht in de buurt zijn).

Ben benieuwd naar de vorderingen met je baan.

groet,
Michel

[MarcNL]

Is de caboose door de geallieerden meegebracht...? 

[SimonH]

hoi Michel,

Om met het laatste te beginnen: er zijn niet zo heel veel vorderingen. Na de laatste update ben ik vooral druk geweest met voorbereidingen voor mijn huwelijk en huwelijksreis. Ik ben nu twee weken weer terug, en denk weer langzaam aan verder bouwen. In en om huis wachten ook de nodige klussen... ik heb alweer een dag op een ladder mogen staan met een pot verf...

De Action klei droogt bij mij erg voorspoedig, een dikke laag heeft een dag of twee nodig om helemaal op te drogen. Vreemd dat het bij jou zo lang duurt!

De ballast is inderdaad iets aan de grove kant. Op de foto's lijkt het groter dan het is. De steentjes zijn zo'n 0,5mm in doorsnede.

Bedankt voor de foto van het seinhuis! Lang naar gezocht, nooit gevonden... Ik ga er een mooi plekje voor zoeken...

De werkzaamheden aan de baan ga ik langzaam weer oppakken. Ik ga verder met ballasten, een ander aandachtspunt is de omgeving van de loods (druk steentjes aan het krassen) en een derde project is de bouw van het eilandperron.


@ Marc,
Ja, zoiets 
Ik kreeg het wagentje meegeleverd bij de koop van een partij wagentjes op Marktplaats. Het was één koop met mooie en minder mooie exemplaren, waaronder het coca-cola-wagentje en de caboose. De caboose was spuuglelijk, ik heb het wagentje gebruikt als oefenproject voor het verfraaien van modellen. Een tweede oefenproject staat ook op de foto's: een oud Märklin-locje (model 3029), die al twintig jaar nergens meer naartoe rijdt.

[SimonH]

Tijd voor een update.

In Heußenstein is door het mooie weer en het voorjaarsreces niet veel gebouwd.

Hoe staat het er nu voor?


ballasten deel 2
Het werken met onverdunde houtlijm werkt prettig. Bij de Action een groot pak penselen gekocht (iets van 10 stuks voor 80 cent), een penseel vindt houtlijm niet zo leuk. Lijm gelijkmatig aanbrengen, ballast er met een lepeltje opscheppen en een beetje aandrukken. Voor de losse steentjes gebruik ik na het drogen de stofzuiger.


penseel met houtlijm. De lucifers dienden voor een, nog niet geslaagd, project


aanbrengen van de houtlijm...


... en ballast erop scheppen


ook damesartikelen zijn soms onontbeerlijk. Om zuinig aan te doen met de ballast, bond ik in het begin zo'n kousje om de mond van de stuifzuiger


zo dus.



op het spoor op de voorgrond ben ik een beetje aan het experimenteren met drybrushen. En ik heb even wat materieel op de baan neergezet, ziet er gelijk een stuk gezelliger uit 
(en ja, die boom hoort rechtop te staan). Ook met gras ben ik druk aan het experimenteren (to be continued)

Straatspoor deel 2
Na het drogen van de klei, heb ik de boel geschilderd, en daarna begon de monikkenklus - het krassen van de steentjes. Het ziet er nu nog niet uit, maar dat komt goed! Tussen de rails heb maar een miniem laagje klei aan kunnen brengen.

Straatspoor bij de loods

[SimonH]

Weer tijd voor een update.

nieuw materieel

Een verjaardagscadeau: een mooie set hogeboordwagens van de DB (Märklin, artikelnummer 46021)

Gras leggen
Na wat geëxperimenteer (zie mijn vorige bericht) heb ik de slag te pakken om gras te leggen. Het gras woekert al flink rond de sporen van Heußenstein


Wat groen tussen de sporen. De struikjes komen uit een set van Heki (artikelnummer 1646). Het middenperron steekt nog lelijk boven de rails uit; ergens heb ik een ontwerpfout gemaakt: ergens is het perron een paar millimeter te groot


Nog een keer hetzelfde hoekje


Bij het kopspoortje vlakbij de locloods groeit het gras ook als kool


Nog meer gras. Het zandpaadje is nog een beetje wittig, iets te wit zand gebruikt denk ik.


En een overzichtsfoto


groeten Simon

[g-j]

Hallo Simon, leuk project! Je begin van het draadje is erg leeszaam en leerzaam. Een reden om te rijden, dat spreekt me erg aan (beetje Amerikaans) daar zie je veel dat mensen eerst een geschiedenis schrijven en een locatie bepalen voordat ze gaan bouwen. Wel dapper klei in je Marklin rails, werkt het?
Gert-Jan

[SimonH]

hoi Gert-Jan,
Dank je!

Ik zag in andere draadjes soms ook zo'n verhaal, een geschiedenis al dan niet deels gebaseerd op de werkelijkheid en een daaruit voortvloeiende reden om te rijden. Dat sprak me erg aan.

Tot nu toe ben ik erg blij met mijn keuze om me te beperken tot het verhaal (al is dat bij mij ook deels ingegeven door de beschikbare ruimte; een doorgangsstation langs een hoofdlijn kreeg ik simpelweg niet ingepast).

Het levert beperkingen op, maar ook mogelijkheden - hetzelfde geldt voor mijn bewuste keuze om me te beperken tot een jaartal, en niet tot een periode. Grote stomers zullen Heußsenstein niet vaak aandoen en Silberlingen hoef je al helemaal niet te verwachten - veel lokaal en regionaal verkeer, soms misschien en omgeleide F- of D-trein.

Met de klei in de m-rails: het was inderdaad een gok. Ik heb op internet lang gezocht naar voorbeelden waarbij straatspoor werd gebruikt bij m-rails, ik vond het resultaat of niet mooi, of de werkwijze te lastig. Ik heb eerst één railstuk gebruikt om te proberen wat het effect zou zijn van de klei in de m-rails, en dat viel reuze mee. Wel een klein beetje roest, maar het roestproces stopte zodra de klei droog was. Ik heb wel gewacht met stroom op te baan zetten totdat ik zeker wist dat de klei goed droog was. Ik kreeg meer last van roestvorming bij het fixeren van het zandpaadje met verdunde houtlijm.

groeten Simon

[SimonH]

Zo, weer even wat inkopen gedaan. Door spoorboom.nl werd vandaag mijn bestelling geleverd (zoals altijd snelle en correcte service).



Ik kan weer even vooruit met de verdere aankleding van de baan.

Groeten Simon