Wissels aansturen met ESU-servo's

[sneek]

Wissels aansturen met servo’s

De tijd waarin wissels op de modelbaan met klik-klak magneetaandrijvingen werden bediend ligt onderhand wel achter de meeste modelspoorders. Nieuwe technieken en inzichten zorgen voor nieuwe methodes om de wissels te stellen.

De voordelen van een servobesturing voor de wissels zijn groot; de kleine aandrijving zit in een gesloten omhulsel en kan daardoor niet worden verstoord door grindkorrels. De snelheid waarmee het wissel omloopt is nauwkeurig in te stellen evenals de slag die de aandrijving daarvoor moet maken.

ESU heeft inmiddels een reputatie opgebouwd als het gaat om aansturing van de digitale modelbaan. Men heeft daar in Ulm ook al snel de mogelijkheden met servo’s ontdekt en daarmee is een volledig systeem op de markt verschenen.

Om wissels te kunnen bedienen hebben we in ieder geval 3 componenten nodig:
1.   de wisseldecoder 51802 SwitchPilot Servo;
2.   de relaisschakelaar voor de puntstukpolarisatie 51801 SwitchPilot Extension
3.   De servo’s 51804.

We beginnen de beschrijving met het monteren van de servo, daarna de plaatsing onder de baan en daarna staan we kort stil bij het aansturen.

De servo-aandrijving met catalogusnummer 51804 wordt geleverd in een blisterverpakking. De prijs voor een enkele aandrijving inclusief bevestigingsmateriaal ligt rond de 15 euro.



Een duidelijke instructietekening maakt ook deel uit van de verpakking



Pakken we het pakketje vervolgens uit, dan zien we een servo in een bevestigingsbeugel, de nodige bevestigingen voor de motoras en een aantal schroefjes.



Ook 2 steldraden uit verenstaal maken deel uit van de inhoud.
We gaan een steldraad dusdanig buigen zodat deze in het houdertje past dat straks aan de servo-as wordt geschroefd.





Het grote voordeel van de ESU-servo’s is dat een bevestigingsbeugel en montagemateriaal wordt meegeleverd. Dit is straks erg handig bij de ondervloermontage onder de modelbaan.
De servo wordt in de witte kunststofbeugel onder de tafel gemonteerd. Om bij storingen toch nog de servo te kunnen vervangen, wordt deze vastgezet met 2 schroefjes, zoals te zien op deze afbeelding



Draai aan beide zijden een schroefje in en daarna zit de servo klem in de ophangbeugel.
Moet je meerdere servo’s monteren onder de baan dan is het slim om eerst alle servo’s in hun beugels te monteren en te voorzien van de steldraad. Dit kan mooi aan de werktafel gebeuren, waarna de gehele partij straks onder de baan kan worden gemonteerd.
Je ziet er hier een vijftal liggen en ook de positie die de steldraad moet hebben is zichtbaar.



Aan elke servo zit een driepolige aansluiting. De servo’s worden aangestuurd met 5 Volt en krijgen steeds pulsen om ze in de juiste positie te houden. Nu is het kabeltje aan de servo maar een twintig centimeter lang. Die afstand zal vaak te kort zijn van het inbouwpunt tot het schakelbord waar de decoder SwitchPilot Servo een plekje krijgt. Nu kun je tussen servo en stekker de kabel doornippen en verlengen (denk aan krimpkous), maar het kan ook professioneler. Gelukkig zijn er verlengkabeltjes verkrijgbaar, onder meer bij Conrad.
De hier afgebeelde kabels van Modelcraft zijn verkrijgbaar in lengtes van 50 en 100 centimeter.



Zijn de servo’s klaar voor inbouw onder de baan, dan is het tijd om de werkzaamheden naar de onderzijde van de modelbaan te verplaatsen. Eerst moet er op de plek waar de stelstang door de tafel komt een gat worden geboord. Een diameter van 2 centimeter voldoet in de meeste gevallen wel.
Bij gebruik van Tillig Elite wissels, zoals die op inmiddels op vele banen ook hun intrede hebben gedaan, verdient het aanbeveling het gat niet tussen de rails te boren (midden stelbiels), maar naast het wissel. Daar zit ook een gaatje in de stelbiels en het voordeel is dat je tussen de sporen en wisseltongen normaal (en met mate!) kunt ingrinden. De stelstang naast het wissel kan worden gecamoufleerd door de Tillig imitatie –stelkasten.



Nu is het een kwestie van het insteken van de steldraad in het gaatje van de stelbiels van onder de tafel. Zorg dat zowel het wissel als de servo in de middenstand staan en positioneer de beugel dan onder de baan. Met twee van de bijgeleverde lange schroeven zetten we de bevestigingsbeugel vervolgens vast onder de tafel.

Komt de montage ongelukkig uit doordat er net een dwarsbalk loopt, zoals hier te zien



dan kan de servo zelfs nog op die dwarsbalk worden gemonteerd, de steldraad is lang genoeg.

Door de servo nu even voorzichtig handmatig naar beide eindstanden te bewegen en daarbij de stand van het wissel bovengronds te controleren, weet je zeker dat de aandrijving op de juiste plek zit.

De servokabel wordt nu aangesloten op één van de vier uitgangen van de SwitchPilot Servo. Dankzij de duidelijke handleiding is het programmeren niet zo moeilijk. Het komt er op neer dat via de digitale centrale en het programmeerspoor de decoder een adres krijgt. In de software is aan dat adres steeds een vaste groep van vier wisselnummers gekoppeld.
Geef je de SwitchPilot Servo het adres 1, dan hangen aan de uitgangen de wissels 1 tot en met 4. Op de afgebeelde SwitchPilot Servo staat het adres 16. De bijbehorende wissels hebben de nummers 61, 62, 63 en 64.


Als je de handleiding volgt is het prgrammeren en aansluiten werkelijk een makje.
Op de SwitchPilot Servo  wordt de SwitchPilot Extension aangesloten. Via een aangebouwde stekkerverbinding wordt de Extension door de decoder met spanning en commando’s gevoed. De Extension bevat een aantal relais, waarmee het puntstuk van het wissel met de juiste spanning kan worden voorzien.
Monteer de SwitchPilot Servo altijd in de buurt van de ringleidingen. Een aansluiting van de klemmen TrkB en TrkA op de digitale spanning is nodig voor de aansturingscommando’s vanaf de centrale of het besturingssysteem zoals TrainController. Op grotere banen is het sterk aan te raden de voedingsspanning niet uit de digitale leiding te betrekken, maar hiervoor de klemmen PwB en PwA aan te sluiten op een wisselspanningtrafo van 16 Volt. Vooral als er veel wissels tegelijk schakelen belast je hierdoor de digitale lijn niet teveel.

De overlengte van de stelstang die uitsteekt boven de tafel kan nu met een scherpe kniptang vlak boven de stelbiels worden verwijderd. Het gat naast het spoor camoufleren we later met een imitatie-wisselstelkast van Tillig, welke bij de wissels wordt meegeleverd.



Tenslotte nog even over de Elite-wissels van Tillig. Het is ongetwijfeld het mooiste railmateriaal dat in grootserie verkrijgbaar is in halfnul.
Een nadeeltje is het soldeerlipje dat aan de onderzijde van het puntstuk is gemonteerd. Dit lipje is bedoeld als punt waar de draad van de puntstukpolarisatie kan worden gesoldeerd.


De elektrische verbinding is echter snel onbetrouwbaar als straks wordt geschilderd en ingegrind. Daarom voor de montage het lipje van het puntstuk aftrekken en vervangen door een aangesoldeerde draad die aan beide railstaven van het puntstuk wordt gesoldeerd.



Nu ontstaat een betrouwbare verbinding en voorkom je de ergernis van haperende treinen op de wissels!


grtz,
Wim

[Rubedino]

Mooi en duidelijk verhaal Wim. Vind alleen de ESU oplossing veel te duur. Voor 16,50 euro heb je namelijk al een complete DCC servo als bouwpaket incl. puntstuk schakeling van je naamgenoot. Veel makkelijker vind ik want je kunt per wissel een decoder er aan zetten en hebt dus nooit 1 adres net te kort en hoeft ook geen meters onnodige draad te leggen.

Mvg

Kees-Jan

[Nico Hoogerwerf]

Prima verhaal Wim! OOk ik heb voor het zichtbare deel van mijn baan na een slechte ervaring met Piko aandrijvingen alles omgezet op ESU decoders en servo's. TOP!
De flexibiliteit qua plaatsing, de programmering: allemaal top.
Een kleine aanvulling: ik plak de servo's eerst met dubbelzijdig tape onder de tafel, kijk vervolgens of een en ander werkt en schroef ze dan vast. Dit is ook handige met schroeven omdat het ding al hangt en je niet een schroefje hoeft te draaien in een voorwerp dat je ook omhoog moet houden...

Groet
Nico

[Peter Spruit]

Zeer  goed en overzichtelijk geschreven. Heb de  esu's al meer dan een jaar  liggen en nog niet aan toegekomen.  Nu toch maar eens uitproberen  en met deze handleiding moet  het gewoon lukken 

Mvg
Peter

[sneek]

goeie tip van dat dubbelzijdige tape!
Ik deed dat wel destijds bij de Tillig-wisselmotoren, maar bij de montage van de servo's is het ook heel handig 


grtz,
Wim

[RA]

Beste Wim,

Zit ik me al een poosje te oriënteren op dit onderwerp en te zoeken op internet (en dit forum) naar een goede beschrijving, kom ik op dit draadje uit. Voor iemand die niet zo technisch is aangelegd (zoals ik dus), is dit een fijne beschrijving!

Nu wijs je op het boren van een gaatje in de baan, om de stelstang door heen te laten lopen: "Een diameter van 2 centimeter voldoet in de meeste gevallen wel". Ik gebruik Roco line zonder bedding en die wissels hebben alleen (als ik het goed zie) een gaatje in het midden van de stelbiels. In dat geval moet dus een gaatje worden geboord, loodrecht onder het midden van die stelbiels. Een gaatje van twee centimeter is op die plek volgens mij niet al te goed te camoufleren. Nu ben ik nog niet bekend met "de uitslag" van de steldraad (dus hoeveel deze opschuift bij het stellen van de wissel), maar misschien dat jij hierover iets kunt melden. Immers, hoe minder uitslag, hoe kleiner dat gaatje onder de wissel.

Daarnaast: ik gebruik een MultiMaus van Roco. Kan ik hiermee de servo's (via de servo-decoder) aansturen?

Alvast bedankt!

Mvg,
Robbert

[Robert E]

Een kleine aanvulling: ik plak de servo's eerst met dubbelzijdig tape onder de tafel,

Ik doe er een dot montage kit op, half uurtje laten drogen en dan nog even bijstellen..

Robert

[Henk N]

Beste mensen,

Ik doe een poging bovenstaande te begrijpen, maar kom er nog niet helemaal uit.
Ik gebruik Rocoline (zonder bedding).
Het puntstuk sluit ik aan op de SP Extension, maar waarop sluit ik de beide spoorstaven aan?
Ik ben een plaatjesdenker en krijg het beeld niet helder. Heeft iemand een schematische voorstelling van de aansluiting?
Je zou me erg helpen.
HenkN

[Ronaldk]

Hoi!

Neem eens een kijkje in de Encyclopedie: Artikel Puntstuk wissel Polariseren. Misschien helpt dat een beetje.

Groeten Ronald.

[Klaas Zondervan]

Of kijk in de handleiding van de Switch Pilot. Daarin staat een aansluittekening.
Kun je aangeven wat daar niet duidelijk aan is?

[Henk N]

Ik was niet volledig.
De wissels worden omgezet met een servo. Die sluit ik aan met het stekkertje op SP Servo.
Puntstukaansluiting naar de SP Extension. Maar, waar laat ik de beide railstaafaansluitingen?
Nog een toegevoegde vraag: kan ik de stroom voor de railstaven ook gewoon uit de ringleiding oppakken en dus alleen een draad van het puntstuk laten komen?

Ik ben een een leek op electronisch gebied maar probeer mijn antwoorden te vinden.
Groet,
Henk

[Klaas Zondervan]

Ik neem aan dat je bekend bent met afbeelding 9 uit de handleiding.
Voor de puntstukpolarisatie moet je op de Extension 3 aansluitingen maken.
De klem gemerkt met Com gaat naar het puntstuk zelf. De aansluitingen I en II gaan naar de spoorstaven, maar die kan je ook uit de overeenkomstige draden van de ringleiding halen, als dat makkelijker is.

De klemmen I en II moeten in ieder geval aangesloten worden, anders krijgt het puntstuk geen spanning. In de Extrension zit nl. een omschakelcontact. In de ene stand maakt dat verbinding tussen I en Com, in de andere stand tussen II en Com.

[Remunj]

Staat toch duidelijk aangegeven in figuur 9 hoe je het moet aansluiten.

Gr.
Eric

[Klaas Zondervan]

Ja, voor jou wel, en voor mij ook. Maar voor een leek kan zo'n plaatje een groot raadsel zijn.
En ik hoop dat we dat raadsel kunnen ontraadselen. Of al hebben ontraadseld

[Henk N]

Klaas, hartelijk dank voor je geduld. Uitleg is helder.
Afbeelding 9 is dat nu ook.
Je wilt op dit forum geen overbodige vragen stellen, maar dit deel van de treinenhobby is niet mijn sterkste kant.
Groet,
Henk