Verbouw station Leeuwarden bij de Friese Modelbaan Club.

[Noppie.]

Beste lezers.

Een tijd geleden heb ik beloofd om ook een artikel te plaatsen over de elektronica achter de verbouw van station Leeuwarden. Onderstaand artikel is overgenomen uit het Friese Modelbaan Bulletin van de FMC. Dit is deel 1 en zal worden vervolgd. Het artikel is geschreven door Koos Göhl. Vragen zal ik door spelen naar hem en zal ik op gezette tijden hier weer plaatsen.

Automatisering per computer van Leeuwarden –Dronrijp- Harlingen. (1.)
In een aantal afleveringen  willen we  een de uitleg geven hoe de automatisering van de poot Leeuwarden en in een later stadium Dronrijp en Harlingen wordt opgezet.     
We met drie verschillende soorten spanning op de baan, te weten:   Märklin DCC , analoog  en gelijkstroom DCC.  In de eerste instantie zijn hiervoor zijn drie trajecten op de poot Leeuwarden uitgezet waardoor het mogelijk is met alle stroomsoorten te rijden.
De Märklin baan heeft vanuit Leeuwarden aansluiting gekregen naar de al bestaande Märklin hoofdbaan en heeft dus de mogelijk om geheel rond te rijden via alle drie de poten van de totale baan. De automatisering gaat hier (nog) niet per computer maar via het bestaande automatiseringssysteem van de Märklinisten.
De analoge baan gaat vanuit Leeuwarden via het schaduwstation naar de rechterpoot met berglandschap en locdepot en komt dan weer terug via het schaduwstation naar Leeuwarden.
De gelijkstroom DCC  baan vertrekt vanuit Leeuwarden via twee mogelijkheden :
1.  Vanuit Leeuwarden via een rechtstreekse verbinding naar  hoofdbaan op de middenpoot en komt dan via het schaduwstation  terug in Leeuwarden. 
2. Vanuit Leeuwarden via Dronrijp naar Harlingen en vanuit Harlingen ook weer via het schaduwstation terug naar Leeuwarden waarbij een eis was dat er zowel doorgaand alsook pendelverkeer mogelijk moet zijn vanuit  Leeuwarden naar Dronrijp – Harlingen en weer terug.
In tweede instantie  kwam bij een werkbespreking het idee naar boven om de analoge baan geschikt te maken voor zowel  analoog alsook DCC gelijkstoom omdat veel analoge rijders toch zo langzamerhand aan het omschakelen zijn naar DCC en er dus een dalende gebruikerslijn te zien is. We zijn met dit idee aan het stoeien gegaan en hebben  een systeem van omschakelbare blokken uitgewerkt waarbij, indien er een DCC locomotief in een blok gedetecteerd  wordt door het automatiseringssysteem, dit blok automatisch DCC spanning krijgt toegevoerd. Wordt er een analoge locomotief  gedetecteerd  dan schakelt het blok om naar een stationaire decoder die per blok  onder baan gemonteerd zijn.  Het is op die manier mogelijk om met digitaal en analoog materieel door elkaar per computer op dezelfde baan te rijden.
Voor de automatisering worden er uiteindelijk drie Pc’s  ingezet,  één in het schaduwstation, één voor Station Leeuwarden en één voor Dronrijp – Harlingen. Hierdoor kunnen de stations door drie treindienstleiders afzonderlijk worden bediend waardoor rangeren en alle andere spelelementen behouden blijven.  Zijn er geen treindienstleiders beschikbaar dan kunnen alle drie stations naar keuze ook opgenomen worden in het totale automatiseringssysteem waardoor dan geen handmatige bediening meer nodig is.
Voor de automatisering is natuurlijk een programma nodig wat naar keuze handmatig dan wel automatisch de mogelijkheden biedt om de banen aan te sturen. Onze eis was en is dat het voor leden mogelijk moet zijn om zonder computerervaring toch snel  een aantal basisfuncties te kunnen bedienen . Er is om die reden gekozen voor Railroad& Co omdat dit ons inziens een van de meest gebruiksvriendelijke programma’s is die er momenteel op de markt zijn.       

De stationaire decoder.
In dit deel gaan we in op de stationaire decoders die per blok onder de analoge baan gemonteerd zijn. Wat is nu eigenlijk een stationaire decoder, waar dient hij voor en hoe werkt zo iets nu. Hierbij een korte uitleg.
Zoals jullie weten wordt bij een analoge locomotief de rijspanning via een rijstroom trafo met een draaiknop voor snelheid en rijrichting en twee draden op de baan overgebracht. Een blok wordt meestal gecreëerd  door middel van isolatie van het betreffende blok en meestal afzonderlijke relais voor de bediening van de staat van het blok (onbezet of bezet). Het  is met deze oplossing niet mogelijk direct te communiceren met een PC , er zijn nog bezetmelders en een  interface nodig. Ook het op natuurlijke wijze  optrekken en afremmen moet via aparte voorzieningen mogelijk gemaakt worden.
Bij de stationaire decoders van ons ontwerp gebruiken we de al aanwezige bezetmelders van het DCC systeem eveneens voor de bezetmelding van de analoge locomotieven, verder zit er een omschakelrelais in wat door de PC wordt aangestuurd. De PC bepaald of er analoge gelijkspanning ofwel DCC gelijkspanning naar het betreffende blok gestuurd word. De analoge spanning wordt hierbij echter niet door een rijstroom trafo aangeleverd maar door een locdecoder van zwaar kaliber ( 3Ampére).  Er moet immers ook rekening worden gehouden met eventuele binnenverlichting in de personenrijtuigen van een passagierstrein. De motoraansluitdraden van deze locdecoder gaan via een zekering naar het omschakelrelais en vandaar naar het desbetreffende blok. Elk blok heeft een dergelijke stationaire decoder en de blokken moeten dan ook dubbelzijdig van elkaar geïsoleerd zijn anders kan er geen analoog en DCC bedrijf door elkaar heen mogelijk zijn.
Het softwareprogramma bepaald op basis van train tracking ( trein volgsysteem) welk blok analoge dan wel DCC spanning krijgt toegevoerd. Een DCC locomotief zet het voorliggende blok  (indien niet bezet) alvast op DCC spanning, is het blok gepasseerd dan zet dezelfde locomotief het blok achter zich direct weer op analoog gelijkspanning.  Bij de inhoudelijke bespreking van het programma ( RR& Co.) komen we nog op het systeem van train tracking terug.
Bovenstaand systeem geeft de mogelijkheid om met steeds één blok tussenruimte achter elkaar te rijden met analoog en digitaal op hetzelfde spoor. We passen het alleen toe op het baangedeelte wat gereserveerd is voor de analoge rijders omdat het te kostbaar en te bewerkelijk is om dit voor de gehele baan te doen. Ter informatie: één stationaire decoder kost aan materiaal ongeveer 43 euro plus 10 euro voor de aansturing plus een middag werk om hem te bouwen. Gelukkig hebben we  al hulp gehad van leden die er ook één of meerdere hebben gebouwd.  Zo de planning nu is komen er zo’n 16 stuks onder de baan te hangen, goed voor de aansturing van 16 blokken die per stuk weer opgedeeld zijn in een afremstuk en een stopstuk.
Momenteel wordt het systeem uitgebreid getest door vele proefritten  te maken.
De resultaten zijn positief, op een paar kleine aanpassingen bij het gelijktijdig werken met meerdere computers na loopt alles tot nu toe naar tevredenheid.



De techniek van de stationaire decoder.
Dit is misschien wel een taai onderwerp voor sommigen maar het is wel belangrijk omdat het,  ondanks dat een aantal van jullie niet echt veel met elektronica omgaan, wel een inzicht geeft in de werking van een dergelijke decoder en je daardoor (naar ik hoop) wat meer begrip krijgt en weet wat zo’n zwart kastje doet.
Hier dus een  uitleg over de werking van de stationaire decoder:
Voor de bezetmelding is gekozen voor stroomdetectie d.w.z. zodra er een stroomverbruiker op het  baanvak aanwezig is wordt van deze verbruiker de stroom gedecteerd via een spanningsval over twee antiparallel geschakelde diodes. We gebruiken hiervoor twee brugcellen van 2 ampère, één voor het blok en één voor het stopstuk  van het blok. De voeding van het geheel is DCC gelijkspanning en het omschakelrelais is 2x om op 24 volt dc. (Kan ook een ander voltage zijn maar deze hebben we nog zat liggen.) De DCC gelijkspanning wordt via het omschakelrelais en via de brugcellen rechtstreeks naar het blok en stopstuk gevoerd, óf via de motor uitgang van de Tams LG – 34 decoder. Hier komt dan via de motordraden ( oranje en grijs) een gemoduleerde gelijkspanning vanaf die eveneens via het omschakelrelais naar de brugcellen en naar het blok en stopstuk gaat. De analoge locomotieven rijden uitstekend op deze gemoduleerde gelijkspanning die bovendien veel trekkracht oplevert bij lage toerentallen.
De al genoemde spanningsval over de brugcel bedraagt ongeveer 1.4 volt en dit is voldoende om de optocoupler aan te sturen die uiteindelijk aan de schakelzijde een contact geeft naar een S-88 module van Littfinski ( kan echter ook een S-88 van elk ander merk zijn.) en zo naar de PC. In de regel hebben de S-88 modules 16 terugmeldcontacten per stuk en kun je dus 8 blokken aansluiten.
De kortsluitbeveiliging van de decoder is heel simpel en robuust en bestaat uit een halogeen gloeilampje van 20 watt met daartegenaan gemonteerd een PTC zekering. Zolang er geen overbelasting of kortsluiting is op het baanvak dan brandt het lampje niet en is de inwendige weerstand te verwaarlozen. Is er echter overbelasting of  kortsluiting dan gaat het lampje branden, loopt de inwendige weerstand op en wordt de uitgangstroom beperkt tot ongeveer 2 ampère.
De LG -34 kan 3 ampère leveren dus kan hij niet stuk gaan bij deze stroom.  Ter meerdere zekerheid is er echter ook nog  de PTC zekering. Als het lampje door kortsluiting brandt dan wordt na ongeveer een halve minuut de PTC zekering zo warm dat hij afschakelt en zo de DCC ingang van de Tams LG- 34 spanningsloos maakt. Nadat de kortsluiting is opgeheven schakelt  de PTC zekering na ongeveer 10 seconden weer in en is de decoder weer rijvaardig.
De  gemonteerde led’s geven de bedrijfstoestand  van de stationaire decoder aan evenals  de rijrichting bij analoog gebruik.
De omschakeling van analoog naar DCC gelijkstroom verloopt via het al genoemde omschakelrelais, dit relais wordt via een Littfinski schakeldecoder door de PC aangestuurd. De PC weet door train tracking of er een analoge dan wel digitale locomotief op het desbetreffend blok aanwezig is en zo krijgt elke locomotief de gewenste soort rijspanning toegevoerd.
Zijn er nog bijzonderheden bij dit systeem? Ja, die zijn er: Als een analoge locomotief bij dit systeem een blok binnenkomt en de opdracht is om te stoppen dan komt de locomotief na afremmen tot stilstand op het stopstuk en wordt spanningsloos gezet door de Tams LG – 34. Er loopt dus geen stroom meer en  dus zal de bezetmelding van bezet naar onbezet gaan. Toch blijft de beveiliging intact omdat de PC weet dat  er een trein of loc staat.  De PC voorkomt dus dat een achteropkomende trein een blok binnenrijdt waar een trein staat die er volgens de bezetmelder niet is.  Bij DCC verbruikt een loc bij stilstand altijd nog een beetje stroom en houden we de bezetmelding dus wel intact.
Verder is het zo dat bij een analoge loc de front en sluitverlichting van een locomotief bij lage motortoerentallen  een beetje zal flikkeren. Dit komt door het feit dat bij een  gemoduleerde gelijkspanning gebruik gemaakt wordt van spanningpulsen die bij lage toerentallen het koppel van de locmotor hoog houden  maar wel enigszins flikkeren tot gevolg heeft. Dit is dus normaal en je ziet het alleen bij het startmoment en stopmoment van de loc.
 (Wordt vervolgd)

Greetz,
Noppie.
www.friesemodelbaanclub.nl/

[Menno 1846]

Aardige plannen!!
Ben benieuwd naar het resultaat!!
Greetz:Menno

[mrfrico]

wordt het niet een keer tijd dat de frico nagebouwd wordt noppie, ik zit er nou al 20 jaar op te wachten.

gr. mrfrico

[Noppie.]

Nee, de Frico wordt niet nagebouwd, maar wel het complex van de Lijempf. Maar dat duurt nog wel een tijdje, eerst moet de schrans en omgeving af.
Momenteel wordt het art deco gebouw naast het voormalig stadhuis van Leeuwarderadeel nagebouwd en ik ben bezig met de meubelzaak van Jan de Jong.

Greetz,
Noppie.

[J_wijk]

ga zo door 

[Noppie.]

Volgende gebouw wat in de omgeving staat van het station is het gebouw van het seinwezen. Zuid oost van het stationsgebouw aan de linker zijde(niet buiten de overkapping). Het gebouw staat er nu nog steeds, dus een mooie gelegenheid om foto`s te maken.

Ten tijde van de opname werd het gehele gebouw opnieuw van een lik verf voorzien.

Het resultaat zonder de aanbouw en regenafvoerpijpen.

Kijkje in het binnenste.




De schoorstenen moeten nog geplaatst worden. En dan kan het een plaats krijgen op de poot Leeuwarden

Greetz,
Noppie.
www.friesemodelbaanclub.nl

[nscargo]

Vroeger was het gebouw nog langer, dwz aan de aanbouw zaten nog een paar garageboxen
je kunt het nog zien op de foto, waar de lichte plek op de muur zit.
De boxen zijn een aantal jaren geleden gesloopt
Harm

[sneek]

  Noppert

Onder de door nscargo genoemde aanbouw lagen o.a. reserve-overwegbomen in haken onder het afdak.

[Noppie.]

Weer het een en ander gefabriceerd.
Het pand van de VIVO en OBAS, welke een verzekeringmij. was vroeger.

Bron: http://www.gemeentearchief.nl/ .

Het is nog niet geheel af, deuren moeten nog worden gedaan, gordijnen en binnenkant zwart.

Greetz,
Noppie.
www.friesemodelbaanclub.nl

[Bello]

schitterend, ik moet maar weer eens komen kijken

Bert

[Ekklesia]

Valt al dit moois te zien op 31 maart en 1 april¿¿¿ Dan moet ik zeer zeker een kijkje gaan nemen. 

Groenten Rob

[Wijbe]

Het word hier wel weer eens tijd voor een update 

[ex44]

Pas op hoor! Friezen zijn uiterst aardige, bedaarde en kalme mensen. Totdat je ze achter de vodden gaat zitten

Groet, euh, dinges

[Wijbe]

Hoezo?  Ik zie elke week dat een gedeelte druk aan het werk is, dus daar mogen wel eens foto'tjes van komen 

[Noppie.]

Nou Wijbe bij deze een paar foto`s. Er zijn voor de laatste rijzondag wat jaren 70 en 80 auto`s geplaatst. Nu nog bemensen en straatlantaarns plaatsen. Tevens zal er een begin worden gemaakt om links van de Schrans de ruig terrein aan te leggen. Daar stond vroeger de groenteveiling. Wij schetsen dat deze al reeds is afgebroken en nu braakliggend terrein is.

Stationsweg met de 3 nog overgebleven huizen.

Het einde van de Schrans met het voormalige raadhuis van Leeuwarderadeel.

Overweg waar nog bomen geplaatst moeten worden(misschien een 3D project?)

Greetz,
Noppie.
www.friesemodelbaanclub.nl