BNLS-Werkspoor - Plan E, maar dan anders

[Ivo tB]

Beste Paul,

Op pagina 1 van dit draadje heb ik al wat laten zien van de bouwset van Maykel. De vergelijking met de Artitec is een kwestie van smaak en wat je echt belangrijk vindt.

Als je snel een rijtuig in de trek-duw trein wilt hebben (klompentrein??) dan heeft Maykel interessante kopwanden:



Kijk ook maar eens in het draadje pimp mijn oerlelijke plan E. Daar heeft Sobat Kras foto's uit Spoorwegjournaal in gezet ter vergelijking van het bovenstaande.

mvg,
Ivo

[Ivo tB]

Verschillen Artitec en MK plan E,

Enkele dingen die mij zijn opgevallen:



Dit is een 'close up' van de wand van de Artitec. Verschillen met de MK

- Er zitten klinknagelstrips naast de deuren en op de deuren waar ze elkaar in het midden raken. De MK heeft dat niet en ik kan ze op geen enkele foto van het origineel herkennen

- De handgrepen van de deuren zitten bij Artitec vast (door uiterst mooi geschilderd lijkt het alsof ze los zitten) en bij MK zitten ze los. Bovendien zit er bij MK een handgreep onder de deurklinken bij de rechter deur. Die zie je op foto's van plan E, maar niet op welk rijtuig. Welk rijtuig ze wel of niet heeft blijft dus zoeken.
De handgrepen hebben bij Artitec de fijne sleuf aan de bovenkant, die de beweging van de handgrepen begrenst. Deze ontbreekt bij MK

- Het detail op de schorten is bij Artitec erg goed aangebracht. De indeling is bij MK exact gelijk, maar de gravure is iets minder aanwezig.

- De schorten hebben bij Artitec een flauwe bocht naar binnen. MK heeft een veel sterkere bocht, die bij nader inzien correcter lijkt te zijn, maar problemen geeft met de draaivrijheid van de draaistellen.

- De raamsponningen lijken bij de Artitec gedetailleerder, maar de grijze kleur overtuigt mij weer minder. De ligging van de ruiten (qua diepte in de wand) is bij beide gelijk.

- Het interieur heeft bij de Artitec veel meer detail, maar moest bij mij wel worden rechtgezet en heeft ook een verfje nodig op de leuningen.

Hieronder de MK details



Dan de daken


Het meest in het oog springende verschil zijn natuurlijk de veel te sterk weergegeven lasnaden op het dak, die je in de praktijk vrijwel niet zag. Eigenlijk is dit het enige puntje van harde kritiek op de Artitec

De torpedoventilatoren en de dakluiken zijn op de Artitec fijner weergegeven. De dakluiken zijn op de huidige kits van MK van messing en zowel qua afmeting als qua detaillering een enorme verbetering. Dit plaatje is van een voorserie model.

Dan de koppen:



Beide zien er eigenlijk goed uit. Er zijn wel wat verschillen. De MK heeft naar mijn mening buffers met een te kleine diameter. Voor oude Staatsspoor rijtuigen prima, maar het modernere materieel heeft volgens mij toch een grotere diameter. Ook is er geen bolle en vlakke buffer, maar alleen bolle. Kun je natuurlijk 2 bolle platvijlen, maar toch

De vorm van de vouwbalgen is verschillend. Ik neig naar de vorm van de MK en de detaillering van de Artitec. Het ophangsysteem wat los is bijgeleverd van de Artitec bevatte bij mij voor de linkerkant alleen een versie voor een ingeklapte balg. Daarom ziet het er nu wat vreemd uit.

De vorm van de bolling van het dak is volgens mij van de MK meer natuurgetrouw.


In het algemeen zijn er dus nogal wat verschillen. Het hangt van de persoonlijke voorkeur af wat je wil.

Ik ga in elk geval nog 4 MK's bouwen en mogelijk nog meer. Het aangename is dat ik in elk geval geen stam meer in de uitvoering van de jaren 60 hoef te bouwen, want die zijn er al van Artitec. Ik zit me wel te bezinnen hoe ik die lasnaden eraf geschrapt krijg, waarna ik het meteen een donkerder tint zal geven.

mvg,
Ivo

[stig]

Dat van die dakvorm ben ik niet met je eens, ik heb hier een prima foto van een Plan E van achteren gezien en wat mij betreft komt de Artitec daar beter uit de verf dan de MK. De klinknagelrand kan ik ook niet ontdekken. Vreemd, waarom zou je anders zoveel moeite doen die in de mal te krijgen...

[Pauldg]

'Less is more', dat is de eerste gedachte die mij invalt bij de vergelijking. De MK wint het bij mij qua typische plan-E looks. Het detailniveau is minder (ook daar waar je ze wel wil hebben), maar de totaalindruk is veel belangrijker. Daarbij is een 'modern' rijtuig nu eenmaal vrij vlak.

Ik zeg er wel gelijk bij dat de kleuren ook veel doen en daarom is de vergelijking niet helemaal eerlijk. De Artitec is inderdaad te licht, maar belangrijker is de kleur zelf; ik vind de tint wat richting paars aanlopen en dat is echt de verkeerde kant van het spectrum op om het diep-donkerblauw te vertegenwoordigen wat rijtuigen en locomotieven indertijd bezaten.

Voor de dakbolling ben ik het eens met Stig: kijk eens naar kopwanden van E's op bv de sites van Martijn Haman of Nico Spilt... het lijkt  toch meer die kant van Artitec op te gaan.

Groet, Paul

p.s. past een resin dak van MK op een Artitec? Je zou wellicht een paar daken van de proefserie van MK kunnen overnemen, ben je gelijk van de ribben af!   

[btraornsuhobcd]

p.s. past een resin dak van MK op een Artitec? Je zou wellicht een paar daken van de proefserie van MK kunnen overnemen, ben je gelijk van de ribben af!

ik heb MK gemailt of ze mij interrieur konden leveren voor mijn Lima plan E maar 't antwoord was:

Helaas gaat dat niet. De hele wagen zit in 1 mal en dat zou betekenen dat ik met overcomplete onderdelen kom te zitten zoals de bodem, koppen, draaistellen en wat details.
Succes met de verdere bouw.

of ze een paar daken hebben liggen van en proefversie weet ik niet.. maar zo niet, dan denk ik dat 't niet gaat lukken.

mvg
Bart

[Pauldg]

Verschillen Artitec en MK plan E,

Enkele dingen die mij zijn opgevallen:




- Er zitten klinknagelstrips naast de deuren en op de deuren waar ze elkaar in het midden raken. De MK heeft dat niet en ik kan ze op geen enkele foto van het origineel herkennen

Gevonden! Een foto met klinknagelstrips langs de deuren. Railhobby 1988-1, pagina 17 onderaan. Vermoedelijk zijn het rubber strips die met nagels vastzitten.

Groet, Paul

[DB143]

De sluitseinen bij Artitec zitten ook verkeerd!
MK is helemaal goed.

Rob

[Ivo tB]

@Stig,

Maykel was zelf ook niet tevreden met de bolling van het dak en heeft het messing dak een andere (meer conform Artitec) bolling gegeven dan zijn voorserie. Toch vond ik het MK dak meer 'smoel' hebben, maar dat ligt denk ik dan aan de dikte.

@Paul

Kijk in Rijswijk vooral eens naar de nieuwe plan E van Maykel en dan de dakronding. Ik weet niet of hij al een gebouwd exemplaar heeft. Bij vorige gelegenheden was het altijd nog de pre voorserie.

Foto van Railhobby uit 1988 heb ik helaas niet.

De kleur van de Artitec kan ook een verkeerde tint krijgen door foto's. Pas in het echt bij daglicht goed te beoordelen. Wel zie je het verschil duidelijk met het berlijns blauw, dat mij absoluut meer overtuigd.

@Bart,

Het dak van een MK past niet makkelijk op een Artitec. De MK is aan de onderkant vrijwel vlak en de Artitec valt over een randje. Dat wordt dan behoorlijk frezen in het resin en dat is niet erg gezond.

Bovendien kan het dak ook nog te kort zijn. De bak van de MK is enkele mm korter dan de Artitec. Ik moet nog eens nameten wat het meest 1:87 is.

Voor het interieur heb ik nog 2 andere suggesties voor je:

Misschien kun je een interieurplot van de plan U bij Gerco van Beelen bestellen. Is misschien wel niet exact gelijk en meer werk, maar lijkt me alleszins acceptabel. Kijk maar op de plan U pagina's van sleutelspoor.nl

Een andere mogelijkheid is het frezen van houten bankenprofiel in een lange lat, die je dan keurig op lengte zaagt. Misschien kun je die wel krijgen via Frits Thies van het Nulpunt, die ze vroeger samen met Cees van der Vis leverde onder de naam CW modelbouw bij bouwsets van messing rijtuigen.

Maar mogelijk kun je wel ergens een frees bestellen.

mvg,
Ivo

[Pauldg]

Foto van Railhobby uit 1988 heb ik helaas niet.

Ik wel, maar ik heb hier weer geen scanner ter beschikking. Enfin, er valt vast wel aan te komen. Ik vermoed dat de Artitec ontwerper de foto - of een vergelijkbare - wel onder ogen heeft gekregen.

[Ivo tB]

En ziedaar op pagina 66 van Railmagazine 251, die ik vandaag heb gekocht een foto van de deuren van een plan E in een uitgebreid artikel.

En inderdaad: klinknagelstrips naast de deuren en met een beetje goede wil ook tussen de deuren. Maar een heel klein detail, dus weglaten, maar wel de strips laten zien zoals MK heeft gedaan, is een goede oplossing. Het lijkt erop alsof er rubber flappen mee vastzitten, om de opening van de schuifdeuren af te dichten. Misschien later aangebracht, toen de NS erachter kwam dat deze deuren erg gevoelog waren voor stuifsneeuw.

Ander interessant detail op deze foto is dat het lijkt alsof de zandgele bies tussen wand en dak ook een klinknagelstrip is.

Bedankt Railmagazine voor deze rapportage.

mvg,
Ivo

[Ivo tB]

De 4 voorgebogen messing kappen, van achter naar voren 2 keer C een B en een RD




Maar nu eerst mijn voorserie plan E afbouwen.

Ivo

Afgelopen week mijn soldeerbout maar weer eens aangezet om mijn stam van 4 plan E te gaan maken.

De bak is inmiddels helemaal van messing, op de bodemplaat en de kopwanden na. Dat vraagt een iets andere bouwmethode. Nu worden eerst 3 of 4 wanden in de bak gesoldeerd, de B en de C 3 en de RD en de P 4. Dit is een mooi project voor de soldeerschuwen onder ons. Maykel geeft verder aan dat er veel kan worden gelijmd, maar dat is mijn stijl niet.

Hier de B met de eerste wand erin en 3 ernaast:



Het solderen is eenvoudig. De wand erin schuiven en het lipje bovenop verdraaien met een tangetje. Vervolgens aan de binnenkant fosforzuur erop en eerst aan het dak solderen en daarna aan de wanden. Dan is dit het resultaat:

binnenkant:



buitenkant:



Daarna moet er nog een klein messing stripje in de bak worden gesoldeerd op de kop. De handleiding geeft dit aan als laatste, maar die kun je beter als eerste solderen, dan kun je er aan de binnenkant nog goed bij.



Daarna kun je de resin kop erin schuiven. Althans dat dacht ik. Maar deze wanden zijn in deze serie te dik en moeten worden afgeschuurd aan de binnenkant, net als de meeste Artitec huisjes bouwdozen.



Daarna is het dak aan de beurt.

mvg,
Ivo

[IPIO'er]

Ivo tB,

En ziedaar op pagina 66 van Railmagazine 251, die ik vandaag heb gekocht een foto van de deuren van een plan E in een uitgebreid artikel.

En inderdaad: klinknagelstrips naast de deuren en met een beetje goede wil ook tussen de deuren. Maar een heel klein detail, dus weglaten, maar wel de strips laten zien zoals MK heeft gedaan, is een goede oplossing. Het lijkt erop alsof er rubber flappen mee vastzitten, om de opening van de schuifdeuren af te dichten. Misschien later aangebracht, toen de NS erachter kwam dat deze deuren erg gevoelog waren voor stuifsneeuw.

Deze strippen waren bij de bouw van deze wagens al aangebracht, op deuren zaten strippen voor de afdichtingsrubbers met bolkopverzonken boutjes vast zowel aan de buiten- als binnenkant van deze deuren, voor de afdichting tussen de deuren werd een rubberenflap gebruikt. Langs de deuren op de bakwand waren ook rubberen flappen (sneeuwrubbers genoemd) aanwezig voor tocht en sneeuw tegen te houden en deze strippen zaten ook vast geschroefd met bolkopverzonken boutjes.(messing)

Ander interessant detail op deze foto is dat het lijkt alsof de zandgele bies tussen wand en dak ook een klinknagelstrip is.

De dakbeplating werd doormiddel van een strip geklonken tegen de zijwandbepating. Wij noemde dat de Waterlijst.

Marc

[Ivo tB]

Beste Marc,

Bedankt voor de uitleg. Dit is heel nuttig om te weten.
Het laatste wekt wel enigzins mijn verwondering: de dakbeplating werd middels een strip geklonken tegen de zijwandbeplating. Waarom werd dat niet gelast? Dat is eigenlijk toch sinds de eerste gelaste rijtuigen (2e serie C12c en AB 7521-75..) de normale praktijk? Of is het dak van aluminium? Dan zou ik dat kunnen begrijpen. Misschien was de naad niet bereikbaar voor laswerk, maar dat zou dan een ontwerpfout kunnen zijn.

mvg,
Ivo

[Okke]

Ivo,

Die geklonken rand welke het dak en de zijwand van elkaar scheid zit over een lasnaad heengeklonken. Dit is gedaan om de lasnaad strak weg te werken. BIj Plan E is dit een stalen strip met bolkop nagels, bij plan K en D was die een messing strip met verzonken nagels erin.
Het dak is tevens van staal, het enige van aluminium zijn de schuifdeuren, op de kopdeuren na.

nog een detail is dat de dakgoot ook op het dak geklonken zit gelijk aan plan D en K, helaas is dit in de loop van tijd een grote oorzaak van lekkage gebleken.

Okke

[Ivo tB]

Ok Okke,

Dus een afwerkstrip. Bedankt.

In een van mijn vorige posts ontbreekt een plaatje. Hier nog eens met de resin wand erin, die nog op maat gevijld en in hoogte goed geplaatst moet worden.



Vervolgens door met het dak.

Ten eerste moet dat mooi glad worden geschuurd, omdat MK voor de productie het dak met vele vouwlijntjes heeft ingeetst aan de binnenzijde met vele lijntjes voor een kleine straal en minder veel voor een grotere straal. Na het buigen zie je dat wel een beetje:



Hier heb ik al wat geschuurd, maar met papier 600 en wat water wordt het nog beter.

Voor de aardigheid even het resin interieur in de B bak (later eerste klas)



Vervolgens zijn de dakgoten aan de beurt. Maykel raad aan het te lijmen op een geheel eigen methode. Hij heeft op gezette afstanden een gaatje in de bak geetst en daar plaatsen we nu kopspelden in:



Vervolgens leg je daar een messing draad van 0,5mm tegenaan, die aan beide zijden van de bak iets mag oversteken. Dat knippen we later wel af,



Vervolgens soldeer ik de draad vast aan de bak: eerst wat vloeimiddel in het midden en aan de bovenkant de soldeerbout met tin erlangs halen. Vanuit het midden van de bak werk je zo stukje bij beetje door naar de koppen. Andersom geeft geheid problemen, want dan zet de draad uit en krijg je 'dakgootspatting' een variant op de spoorspatting van Jajo en zijn brug.

Dan is dit het resultaat:



Dit is wel na nabewerking met een glasvezelpotlood.  Er blijven natuurlijk resten achter van het solderen, die je nog moet wegwerken.

Een nog onbehandeld stukje:



Nog een foto vanuit een andere hoek. Nu zijn de waterbakken aan de beurt.



mvg,
Ivo