Een NS 2000 voor de SGB!

[Hans Reints]

Als op 7 December 1941 de Amerikanen door de Japanse aanval op Pearl Harbour betrokken raken in de Tweede Wereldoorlog worden diverse oorlogsproductie programma’s verder geïntensiveerd en zet de natie alles op alles om zelf voldoende slagkracht te krijgen om terug te slaan. Tot die tijd draaide de productie van wapens en vliegtuigen op de vraag vanuit landen zoals Engeland en Frankrijk. Grote fabrieken in Amerika worden vanaf 1942 zelfs volledig omgebouwd om over te stappen van civiele naar militaire objecten, zoals tanks, vliegtuigen en/of railgebonden voertuigen.



Een van de firma’s die sinds Maart 1941 voor het Amerikaanse leger diesellocomotieven bouwt, is Whitcomb Locomotive Company in Rochelle, Illinois. Het USA Transportation Corps dat deel uitmaakt van het Amerikaanse leger had behoefte aan zware locomotieven om de bevoorradingstreinen in het Midden-Oosten te kunnen handelen. Whitcomb bouwt in 1941 en 1942 110 vierassige diesellocomotieven die afgeleid zijn van bestaande modellen maar die zwaarder waren en uitgerust werden  met verbeterde remsystemen en extra stoffilters onder de centrale cabines. Zij kregen de type aanduiding 65DE14. Doordat de cabine gepantserd is, en door de extra filters onder het machinistenhuis komt deze verhoogd op de voetplaat te staan.

^{Chicago 1944}
Het totaalgewicht van deze locomotieven bedroeg 73 ton. De locomotieven worden in de zomer van 1942 naar het Midden-Oosten overgebracht en dragen dan een zandkleur om in de Dessert niet op te vallen. Aan het front kwam het regelmatig voor dat de locomotieven  tussen de goederenwagens in reden om de kans om geraakt te worden zo verder te verkleinen. De Military Railway Services, de uitvoerende tak van het Amerikaanse leger, brengt de locomotieven onder  in de 12XX en 15XX reeksen.

Assemblage direct aan het front


Beirut 1943

Beirut

Een als Box-car gecamoufleerde Withcomb

Als het Amerikaanse leger in Juli 1943 via Sicilië, Italië binnenvalt, volgt spoedig de overbrenging van 49 Whitcomb locomotieven vanuit het Midden-Oosten naar de Italiaanse laars. De locs verliezen hun zandkleurige outfit en worden nu van een donkergrijze kleur voorzien. Zij verzorgen, net als in het Midden-Oosten, de bevoorrading van troepen en bevrijdde steden. Zij reden veelal in dubbeltractie waarbij ze in staat zijn om treinen van 1000 ton te trekken.

Via het Suezkanaal onderweg naar Italië

In 1944 stuurt Amerika nog eens 86 Whitcomb locomotieven direct naar de bevrijde Italiaanse havenstad Napels. Deze Whitcomb’s zijn echter van het wat lichtere type 65DE19 en zijn af fabriek ondergebracht in de reeksen 81XX en 84XX. Bij het M.R.S. (Military Railway Services) worden deze locs in de 13XX serie ondergebracht. De naar Italië overgebrachte exemplaren maken deel uit van een veel grotere serie.  Whitcomb bouwt in de jaren 1943, 44 ,45 in totaal 168 machines van het type 65DE19 in kleine deelseries.

Op  4 juli 1944 komt de eerste kolentrein in Rome aan

[Eelco Storm]

De Italiaanse locs van deze serie verschilden wezenlijk van de uitvoering zoals die in Nederland reed. Dus als de SGB een Italiaanse loc op de kop heeft getikt, gaat dat nog een leuke klus worden...

Hier de Nederlandse uitvoering:


NS 2002 te Utrecht 16-6-1956, foto uit eigen collectie.

Eelco

[Hans Reints]

 De locs worden vanaf December 1943 in eerste instantie in Engeland afgeleverd en daar op diverse locaties opgeslagen totdat D-day (6 Juni 1944) een feit is. Vanaf Juli 1944 worden de in Engeland reeds aanwezig machines overgebracht naar Frankrijk. Als de geallieerde vaste voet in Frankrijk hebben worden de opvolgend nieuw gebouwde machines rechtstreeks vanuit de Verenigde Staten in Frankrijk en in Italië afgeleverd.

verscheping van een 65 tonner naar Europa

Laden in Southampton van een Withcomb aan boord van de Train ferry "Twickenham 


Ergens in Frankrijk is het niet bepaald goed gegaan.


112 First cross the Rhine


113 746th Railway Operating Battalion in Duitsland


114 Trier maart 1945


Als Hitler Duitsland verslagen is, en de oorlog ten einde komt, worden de 49 Whitcombs van het type 65DE14 overgenomen door de Italiaanse Spoorwegen en vernummerd tot de serie D120. Deze serie word vrijwel direct voorzien van andere dieselmotoren daar de oorspronkelijke Buda dieselmotoren de wisselende belasting niet goed aan kunnen en daardoor schade in de cilinderkoppen oplopen. In het begin van de jaren 70 zijn de locomotieven aan een grote revisie toe en wordt besloten de 1e aandrijflijn in zijn geheel te vervangen door 1 sterke Saurer dieselmotor. Als serie D143, met de bijnaam “Truman”,  doen de locomotieven dan tot 2015 dienst. De D143 3021 is inmiddels de officiële F.S. museum diesellocomotief en wordt getoond in zijn laatste uitvoering.
Alle in Italië aanwezige locomotieven van het lichtere type 65DE19 worden na het beëindigen van de oorlog naar Frankrijk gedirigeerd. Daar worden zij verzameld op de militaire legerdump van Gennevilliers bij Parijs. De N.S. koopt in de zomer van 1946 20 machines en brengt die in Juli 1946 over naar Nederland. De meeste van deze locs stammen uit de 84xx serie. De overige machines die op de legerdump staan keren terug naar de Verenigde Staten met de bedoeling deze te reviseren en te gaan gebruiken in de oorlog tegen Japan. Zo ver komt het echter niet. In de 2 jaar nadien worden de meeste machines doorverkocht aan bedrijven in de Verenigde Staten, Canada, Mexico en Cuba. Ook de Whitcomb fabriek koopt een aantal exemplaren terug, reviseert deze en verkoopt ze na ombouw, als type 70DE26 aan de industrie in de V.S.

 

[Eelco Storm]

Maar wat is nu de link met de SGB? Heeft men in Goes daadwerkelijk een dergelijke loc kunnen aankopen?

[mark7758]

Kijk even bij de buren. Het 3-rail forum.
Men wil er 1 gaan ophalen. En dat is al super.

[Hans Reints]

De NS


foto_familiealbum__John_Boonman_collectie_Nico_Spilt..jpg

De N.S. stelt de locomotieven die zij gekocht heeft na het nodige herstelwerk in de loop van 1946 en 1947 in dienst onder de nummers NS 601-619.  Het twintigste exemplaar wordt als onderdelenleverancier gebruikt en in 1947 gesloopt.

 Al snel blijkt dat de problemen met de interne koeling van de Buda motoren niet bedrijfszeker genoeg opgelost kunnen worden waardoor de scheuren in de cilinderkoppen terug blijven komen. Om deze reden wordt aan het eind van 1952 besloten de Buda motoren te vervangen door de meer betrouwbaardere Thomassen motoren. Deze ombouw krijgt in 1953 zijn beslag. De NS603 haalt deze ombouw niet in wordt in 1953 gesloopt waarna de overige 18 stuks vernummerd worden in de NS 2001-2018. Zij worden ingezet in het goederenverkeer maar bij tijd en wijle ook voor het personenvervoer. In de jaren kort na de oorlog was er namelijk voor alle diensten een gebrek aan locomotieven. In latere jaren van hun bestaan zijn ze ingezet in het goederenverkeer zoals het verrijden van de zware olietreinen vanuit Schoonebeek naar Rotterdam. Nadat de aflevering van de nieuwe diesellocomotieven van de serie NS 2200 in 1958 is afgerond worden de locomotieven van de relatief kleine serie NS 2000 tussen 1958 en 1960 alle buiten dienst gesteld en gesloopt.

NS_2018_in_groene_kleur_te_Utrecht_26_Juli_1956_Collectie_NVBS-Railverzamelingen.jpg[/img][/url Foto J A Bonthuis

USATC
Voor de bevrijding van Europa zijn ruim 100.000 stuks spoorwegmaterieel door de geallieerden gebouwd en naar het vaste land van Europa verscheept. Heden ten dage is van die hoeveelheid maar zeer weinig materieel over, of beter gezegd bewaard gebleven. Zo zijn er in Engeland een aantal stoomlocomotieven van het USATC bewaard gebleven en een enkele goederenwagen. Kijken wij daarbuiten dan is het bevrijdingsmateriaal op een paar handen te tellen. Ook in Nederland is er maar weinig van terug te vinden. De S.G.B.in Goes heeft een aantal jaren terug de stoomlocomotief USATC 4389 volledig gerestaureerd en in gebruik genomen. In Amerika, het land van oorsprong, is er van het voormalige ex-USATC museaal maar heel weinig bewaard gebleven. Van de zogenaamde zware diesellocomotieven type 65DE19, die door  Whitcomb zijn gebouwd, zijn er maar 4 behouden gebleven. Twee ervan zijn rijvaardig, de andere twee hebben een statische rol. Over het lot van de overige locomotieven die bij de industrie aldaar in dienst waren is maar moeizaam informatie te verkrijgen. Enkele jaren terug stond er nog 1 exemplaar in originele staat te koop voor $ 10.000 maar inmiddels is deze helemaal van de radar verdwenen.


Museale NS 2000
Al langere tijd leeft onder spoorwegliefhebbers in Nederland de wens om weer een NS 2000 op de baan te krijgen. In de afgelopen jaren zijn er door verschillende personen diverse pogingen ondernomen om tot de verwerving van zo’n locomotief te komen. Helaas zijn deze pogingen om diverse redenen allemaal gestrand. Maar… misschien is er nu toch nog een nieuwe kans om tot een NS 2000 replica te komen. Het ongelukkige toeval wil dat ter nagedachtenis van de veel te vroeg overleden spoorwegliefhebber en oud STIBANS bestuurslid, Lex Lijsten, de erfgename heeft aangegeven Lex permanent te willen herdenken in de vorm van een spoorwegobject, te plaatsen bij een museumlijn. Zij stelt daartoe een bedrag ter grootte van € 25.000 ter beschikking. Mede in het kader van 75 jaar bevrijding in 2019 is het voorstel gedaan om uit te zien in Italië, of in Amerika, naar een Whitcomb locomotief en deze over te brengen naar Nederland. Een bijzondere locomotief die een belangrijke rol in de bevrijding van Europa en naoorlogse Nederland heeft gespeeld. Dat voorstel werd geaccepteerd waarna de zoektocht kon worden gestart.
De SGB heeft al in een vroeg stadium te kennen gegeven interesse te hebben in een samenwerking om zo een unieke locomotief binnen Nederland een passend thuishonk te kunnen bieden. Dit project past goed bij haar doelstelling om een breder publiek aan te spreken met haar collectie. Daarbinnen past met name een NS 2000 goed in combinatie met het vooroorlogse goederenmaterieel dat de SGB heeft. Bovendien hebben deze locomotieven na de oorlog ook dienst gedaan op de Zeeuwse lijn. Uit praktisch oogpunt is de machine eveneens welkom, de trekkracht is ruim voldoende voor het rijden van de SGB museumtreinen. De recent verworven NS 2400 vervult deels eveneens deze rol maar is met name vanwege de aansluiting op de SGB lijn als “bietenlijntje” van belang in de SGB collectie.
In eerste instantie lag de focus op het verwerven van een Whitcomb uit Italië. Het Europese stoot- en trekwerk is aanwezig en de machines hebben tot voor kort nog gereden en onderhoud gehad. Transport zou via het spoor kunnen plaatsvinden hoewel dat met de huidige regelgeving wel de nodige papieren hobbels zou kunnen geven. Over de weg vervoeren lijkt lastig in verband met de grote afmetingen.
Praktisch gezien zou zo’n machine bovendien aangepast moeten worden om het type 65DE19 zonder extra stoffilters te herbouwen. Met name de cabine dient dan te worden herbouwd. De huiven zijn vrijwel gelijk, hoewel de stand van de zijwanden verschilt maar met weinig moeite aan te passen. Een niet geringe klus echter die wel degelijk uitgevoerd kan worden in de werkplaats van de SGB.
Er kwam echter een onvoorziene kans voorbij waardoor de Italiaanse optie voorlopig op een zijspoor is komen te staan. Afgelopen Februari stuitte één van de projectmedewerkers via een Amerikaanse spoorwegmusea forum op een foto van een Whitcomb, gelijkend op de NS versie, staand bij een klein museum in de plaats Lake Wales in Florida, USA. De begeleidende tekst meldde dat de locomotief samen met een zesassige personenwagen te koop was omdat het verdere onderhoud te veel zou gaan kosten. Sloop dreigde als er zich binnen afzienbare termijn geen koper voor beide spoorobjecten zou aandienen. Goed te zien was op de gepubliceerde foto dat het hier om een locomotief ging die in het E.T.O. (European Theatre of Operations) in 1944 / 45 had dienstgedaan. De bufferbouten waren namelijk nog aanwezig. Vervolgens is met het museum contact gelegd over de mogelijkheden voor aankoop van deze machine. De vraagprijs bleek tussen de 10 en 15.000 USD te liggenn en op verzoek werd een uitgebreide serie foto’s van zowel de buitenzijde als binnenzijde toegestuurd. Zodat er ook enig inzicht in de algehele technische staat van de machine kon worden verkregen. Aan de hand van de foto’s bleek dat het casco zich in een redelijke staat bevindt maar technisch gezien de locomotief een grote revisie nodig heeft. De originele Buda 6-DCS-1879 dieselmotoren zijn niet meer aanwezig maar in de loop der jaren vervangen door Cummins motoren. Om die reden zijn er dan ook radiatoren in de beide neuzen gebouwd. De beide elektrische generatoren zijn nog wel aanwezig evenals de compressoren. In één van de draaistellen ontbreken 2 tractiemotoren. Gelukkig is de cabine grotendeels nog wel geheel in oorspronkelijke staat. Dat er toch ook een “commemoration plaque” op het chassis was aangebracht waarop de historie van de locomotief is af te lezen was verrassend om te ontdekken. Dit net als de typerende Amerikaanse bel op de voetplaat.

 Door het fraaie weer is na jaren de donkergrijze USATC kleur verworden tot een uitgebleekte variant. Wat de tractie-installatie betreft zal er, eenmaal in Nederland, bekeken moeten worden wat gereviseerd kan gaan worden. Bij de S.G.B. zal er in de toekomst geen lange zware goederentrein gereden gaan worden zodat vooralsnog reeds 1 werkende tractie-installatie voldoende zou zijn.

Nu bleek dat herstel van de machine geen bijzonder grote bezwaren met zich mee zou brengen zijn de transport opties bezien. Snel bleek dat de transportkosten nogal in de papieren lopen, met name omdat de loc niet binnen gangbare containermaten is te plaatsen. De kosten voor transport bedragen ruwweg 45.000,- euro. Een sponsor voor dit gehele bedrag bleek niet te vinden maar de firma Mammoet transport heeft onlangs wel aangeboden het hele logistieke traject uit te willen werken en in kaart te willen brengen, inclusief de kosten en partijen die een dergelijke speciale klus kunnen klaren. Een mooi aanbod, maar de voorwaarde om dit aanbod te accepteren is dat eerst het ontbrekende bedrag op tafel moet komen. Niet onbelangrijk is dat inmiddels met de huidige eigenaar een aankoopprijs van 5000 USD (ca 4500,- euro) is overeengekomen, ongeveer de schrootwaarde van de locomotief. Daarmee resteert er nog een tekort van ca. 25.000,- euro op de totale kosten van 50.000,- euro om de locomotief aan te schaffen en naar Nederland te vervoeren.
Nu dit een feit is en het aanbod van de fa. Mammoet er ligt willen wij in eerste instantie trachten de Amerikaanse Whitcomb uit Amerika te halen, temeer omdat deze machine in principe gelijk is aan de machines die in Nederland hebben gereden en zelfs uit dezelfde productielijn bij Whitcomb stamt (serienummer 8416). Daarom willen wij een beroep doen op dieselminnend Nederland. Help ons een NS 2000 te realiseren door geld te storten op bankrekening NL80 ABNA 0460 0250 15 t.n.v. Stichting Stoomtrein Goes Borsele onder vermelding van  “NS 2000”. Omdat de kans bestaat dat de benodigde gelden voor verwerving uit Amerika niet bij elkaar gaan worden staat als alternatief de Italiaanse optie ons voor ogen. Deze zal waarschijnlijk minder kosten met zich meebrengen maar vereist meer werk om hem aan te passen. Mochten uiteindelijk beide opties financieel niet haalbaar zijn dan zou de SGB uw schenking graag ten gunste van de herbouw van de OmC motorwagens willen gebruiken. Echter, als u tevens het woord “RETOUR” vermeld bij uw overboeking dan zal het bedrag teruggestort gaan worden. Uiteraard is elke bijdrage van harte welkom maar schenkers van bedragen van € 2000 en hoger krijgen enkele exclusieve voorrechten. Die beginnen al bij aankomst van de locomotief in Nederland. U ontvangt dan een uitnodiging om daarbij aanwezig te zijn. Ook zal uw naam op de gedenkplaat op de locomotief opgenomen worden. Vermeld dan ook uw adres bij de storting als u een dergelijke grote bijdrage overmaakt.
Met de Amerikanen is afgesproken dat wij de komende 3 maanden een crowd-fundings actie zullen opstarten waarna een beslissing wordt genomen of de aanschaf en het transport vanuit Amerika daadwerkelijk kan worden gerealiseerd. Mocht dat om welke reden dan ook toch “a bridge too far” zijn, dan zal zoals aangegeven als alternatief, het Italiaanse traject verder opgepakt gaan worden. Hoe dan ook blijft de voorwaarde dat voor elk van de locomotieven er voldoende geld binnen moet gaan komen om de gang naar Nederland van één van hen te kunnen realiseren. De kans dat er zich ooit nog gelegenheid voordoet een “echte NS 2000” te verwerven is minimaal, daarmee is dit echt een “once in a lifetime ” kans. Deze oproep mag iedereen dan ook lezen als NU of NOOIT. Om dan maar in de sfeer te blijven willen wij een oude slogan uit de Tweede Oorlog gebruiken van Rosie, the riveter en zeggen “YOU CAN DO IT”. Geef daarom gul en help ons deze unieke bevrijder nogmaals naar Europa te halen !


Bronvermelding :
Allied Military Locomotives op the Second World War (R.Tourret, R.Tourret Publishing 1976,1977 en 1995)
Diesellocomotieven in Nederland (Carel van Gestel, De Alk 2002)
Langs de Rails (Nico Spilt, webpagina NS 2000)
Tekst SGB, Maykel Kastelijn
Redactie Hans Reints

[Eelco Storm]

Kijk, dat is al aanmerkelijk interessanter dan alweer een 2400 

[henk]

De Italiaanse optie is best problematisch. Er is ook nog sprake van een aardig verschil in lengte en heel veel detailverschillen. Ik vind het eigenlijk een ander type loc.

Dus gaan voor de Amerikaan. Ik heb mijn bijdrage maar vast geleverd.

[Hans Reints]

Goed voorbeeld doet volgen

[Eelco Storm]

Hoewel het een mooi initiatief is, begint de SGB voor mijn gevoel een beetje op twee gedachten te hinken. Zo'n jaar of vijftien geleden was het plan om twee vooroorlogse treinen te reconstrueren. Dat beleidsplannen veranderen is niet naar natuurlijk, voortschrijdend inzicht enzo. Maar nu er mogelijk twee zeer markante jaren vijftig locs voor de SGB gaan rijden (de 2000 uiteraard onder enig voorbehoud), maakt dat voor mij de doelstelling van de vooroorlogse treinen daar niet helemaal mee te combineren valt.

Is er iemand die daar eventueel wat meer licht over kan laten schijnen?

[Railbouw Leerdam]

Als het allemaal lukt.. Wauw! Chapeau SGB Maar uit dit verhaal opmakend zou je eigenlijk zeggen dat je beide loks nodig hebt om de amerikaanse lok geheel te completeren. Maar ik kan dit unieke plan enkel bewonderen en hopen dat het slaagt. 

@ Eelco : Ik denk dat het wel degelijk past. Je kan prima de jaren net na de oorlog ook meenemen. Toen was ieder rijdbaar iets geschikt voor de dienst. Dus de vooroorlogse collectie kan prima ingezet worden. Qua treinsamenstellingen was het best interessant toen. 

[Dennis83]

Een bijzonder ambitieus plan!
Prachtig als het zal gaan lukken.

[Ivo tB]

Lijkt me een echte toevoeging aan het museum materieel in Nederland.

mvg,
Ivo

[Eelco Storm]

@ Eelco : Ik denk dat het wel degelijk past. Je kan prima de jaren net na de oorlog ook meenemen. Toen was ieder rijdbaar iets geschikt voor de dienst. Dus de vooroorlogse collectie kan prima ingezet worden. Qua treinsamenstellingen was het best interessant toen. 

Zal ik zeker niet ontkennen, en het lijkt me bijzonder een 2000 aan het werk te zien. Maar er ligt nog zo'n berg werk te wachten op restauratie dat ik me afvraag of men niet al te veel hooi op de vork aan het nemen is.

[martijn v m]

Als je het droog binnen kan stallen hoef je er niet direct iets mee. Is ie in ieder geval in Nederland. En dan stap voor stap de restauratie oppakken.

Weet niet hoe het zit met loods ruimte bij de SGB.

verstuurd vanaf mijn S6 EDGE