BNLS Baanbreker - Zelfbouw: Een Garratt locomotief in H0m

[Fedor]

Zoals elders aangekondigd wil ik me gaan storten op modelspoor naar Afrikaans voorbeeld. Al snel werd ik gewezen op een speciaal type stoomlocomotief dat kenmerkend is voor de Afrikaanse spoorwegen: de Garratt.



De Garratt is een gelede locomotief met twee apart aangedreven wielstellen. Tussen deze wielstellen bevinden zich de stoomketel en cabine. Met deze constructie heb je een sterke locomotief die in staat is de relatief scherpe bochten van smalspoortrajecten te nemen.

Garratts zijn imposante en bijzondere locomotieven maar helaas zijn er nauwelijks fabrikanten die schaalmodellen maken. Voor veldspoor in OO9 zijn er nog wel een paar te krijgen tegen redelijke prijzen maar verder valt het vies tegen. Garratts zijn onvermijdelijk op een Afrikaanse modelbaan. Ik heb dus twee opties: of ik kies voor OO9 of ik ga zelf een Garratt bouwen. OO9 spreekt me zeer aan maar ik heb een voorkeur voor H0m als schaal omdat de 'standaard' spoorwijdten in Afrika 1000 (meterspoor) en 1067 (kaapspoor) zijn - dat komt in 1:87 overeen met 12mm.

H0m is niet een schaal waar veel materieel voor te vinden is maar gelukkig is er ook nog TT waardoor met name wielen en loc-chassis voor 12mm beschikbaar zijn. Zelf had ik aanvankelijk het idee dat TT-wielen (1:120)  verhoudingsgewijs te klein zouden zijn voor 1:87-locs. Gelukkig werd ik gewezen op het feit dat wielen op smalspoor kleiner zijn naarmate de spoorwijdte afneemt. Ik ben dat verder gaan uitzoeken en vond op Wikipedia de maten van verschillende Garratts. Daaruit bleek inderdaad dat vergelijkbare types op 2-voetspoor kleinere wielen heeft dan op kaapspoor.

De wielen van TT-materieel zijn daarom prima bruikbaar.

Omdat ik naast de wielen ook het complexe systeem van aandrijfstangen niet zelf wilde maken ben ik daarom op zoek gegaan naar twee identieke TT-stoomlocjes waarvan ik het chassis kan gebruiken voor de Garratt. Al snel snorde ik via marktplaats twee BR24's op die na ontvangst technisch in prima staat bleken te verkeren. Op basis van deze twee chassis kan ik op zoek naar een Garratt met wielbezetting 2+6+0-0+6+2 of met twee extra wielparen zou het een 2+6+2-2+6+2 kunnen worden - die laatste bezetting komt het meest voor onder Garratts.

Ik vond op internet deze tekening met wat maten, het is niet mijn ambitie om een type letterlijk na te bouwen maar dit is wel waar het op moet lijken:


Ik ga nu onderzoeken hoe ik het aan ga pakken, ik zag op het eerste gezicht al wat uitdagingen en ik moet even goed nadenken hoe ik dat ga aanpakken. Ik zal daar nog wel even een verslagje van maken, wellicht zijn er modelbouwers die nog tips hebben.


 

[Martin Welberg]

Dat gaat interessant worden !

[Jeronimos]

Misschien heb je nog iets aan deze sites:

http://www.garrattmaker.com/index.html

http://www.inprotrans.com/400_class_book.html (hoewel voor australische Garratts)

http://users.powernet.co.uk/hamilton/model.html

[Ivo tB]

Moedig om aan te beginnen.    Lijkt me een enorme klus. Wel eens aan DJH gedacht?

Hier zie je een voorbeeld van een Garratt kit van DJH. Ik weet zo snel niet of dit H0m is of gewoon H0.

Ja even op de link doorkijken en kit E222 is een SAR H0m kit

Groeten,
Ivo

[Gert Arkema]

Ene Garratfan is uit de aard van z'n naam meer op de hoogte, kijk maar eens bij 'articulated loco's'. Veel links;

http://www.modelrailroading.nl/

[Fedor]

@Ivo: dat is wat mij betreft een hele dure Garratt.

Voor wat betreft de klus: ja, het is een enorme klus want ik zal niet alleen de Garratt zelf moeten bouwen maar ook alle andere locs, rijtuigen en goederenwagons want voor H0m is er vooral Zwitsers en wat Duits en Oostenrijks materieel.

[Fedor]

Ik ben allereerst maar eens begonnen om het chassis dat ik heb gevonden, nader te bestuderen. Het is een chassis zoals ik dat ook van Marklin-locs ken. Veel andere gelijkstroom locs hebben een aparte motor maar deze heeft een motor die is ingebouwd in het chassis. De mogelijkheden om dit motortje een beetje anders te plaatsen zijn dus nihil.



Dat is onhandig want als je nog even goed kijkt naar de tekening in de eerste post, dan zie je dat het draaipunt tussen de wielbases en het middenplatform zich boven de binnenste 'driver'-wielen bevindt. Het motortje zit dus in de weg. Mij lijkt de beste oplossing een nieuw chassis te bouwen met deze wielen en bijhorende tussentandwieltjes. Ik heb daartoe al een messing balkje van 500x8x5mm gevonden dat mij een prima basis lijkt.

De vraag is echter: ga ik daarbij hetzelfde motortje weer in het chassis bouwen? Zou dat kunnen werken? Ik heb nog wat keuzes:



maar elk van deze motortjes vraagt om een eigen plaatsing en voor de overbrenging zullen wat extra tandwieltjes moeten worden ingezet. Ik vraag me ook af of de twee kleinere motortjes (N-motors) sterk genoeg zijn. Wellicht dat door de keuze van de tandwielverhoudingen daar wat meer kracht uit te persen is. Dat zal ten koste van de snelheid gaan maar doorgaans is de snelheid van die motortjes toch veel te hoog.

Een voordeel van de kleine motortjes is dat ik ze met een tandwieltje rechtstreeks op de wiel-tandwielen kan zetten.

Tenslotte nog een dingetje om rekening mee te houden: de stroomscheiding tussen de wielen is met gelijkstroom natuurlijk een dingetje. Je ziet bij het onderaanzicht van het chassis dat ze dat hebben gedaan met een kunstof plaatje. Goed om te onthouden.


Je ziet op dit onderaanzicht trouwens nog even goed het hele tandwielensysteem. Het is uiteraard zaak dat dat bij de opbouw van een nieuw chassis secuur wordt overgezet. Wat in ieder geval goed is om te weten is dat dit chassis makkelijk uit elkaar te halen is - ik heb op de harde manier geleerd dat dat niet voor alle TT-locs geldt.

[Gert Arkema]

Ik lees uit je vorige post dat dit niet de eerste TT loc is die je uitelkaar haalt, wat zijn je verdere ervaringen? Als ik de linker motor zo zie, heb je al een Berliner TT-Bahn-model gesloopt. Ik heb totnutoe een enkel TT locje gesloopt voor de aandrijving en vond BTTB constructief de ombouw-vriendelijkste; motor in de lengteas van de loc en alle aangedreven assen aangedreven dmv een lange worm met wormwielen, onder voetplaat-nivo. Het onderstal wat je toont is waarschijnlijk van Zeuke, gezien de lompe wielflenzen en het enorme blok metaal waar ook de motor inzit. Dat gaat je nog een hoop zweet kosten voordat je dat succesvol omgezet hebt naar een ander chassis en daarnaast aangedreven hebt gekregen met een andere motor.

Je zou een BTTB BR 56 via Ebay Duitsland kunnen aanschaffen, die zijn wat makkelijker om te bouwen. Zowel de werkende als de defecte modellen worden regelmatig voor kleine prijzen van de hand gedaan.

[Beached]

Zou het ook mogelijk kunnen zijn om de huidige voorkant de achterkant te maken? Dat wil zeggen, je neemt de loopas van de loc af, en plaatst hem onder wat nu de achterkant is. Hetzelfde kun je doen met de cylinders en het drijfwerk. Dan hoef je niet een nieuw chassis te maken.

mvg,
Rick

[Falkenberg]

En als het allemaal met de zelfbouw niet lukt, kun je m nog altijd kant en klaar bestellen: hier
Ze bieden ook asjes aan om de DJH GCA (de kit E134) om te bouwen naar H0m

En hier staat ook uitgelegd hoe je DJH loks naar 12mm kunt ombouwen.

dirkjan
 

[Fedor]

@Rick: Dat heb ik ook overwogen en ik ben daar niet helemaal uit maar het hele motortje is ook nog aan de hoge kant dus ook wat dat betreft is het de overweging wel waard om het chassis opnieuw te bouwen.

Ik verwacht vandaag of morgen een pakketje met een rondje TT-rails dat als testcircuit kan dienen. Ik denk dat ik maar eens moet gaan experimenteren met die motortjes om te kijken of het zou kunnen werken.

@Dirkjan - zoals ik al schreef vond ik de prijzen die ze daar hanteren wat gortig...

@Gert: dat linker motortje komt uit een loc waarvan ik de wielen niet van het asje afkreeg en dat is toen kapot gegaan - maar je hebt wel een punt dat dat een beter demontabel locje was. Ik had er daar alleen geen twee van. Ook nog een optie om even verder te shoppen hoor.

[Fedor]

Zie zo, ik heb één van de twee BR24's gedemonteerd. Dat ging vrij makkelijk.



Je ziet nog één tussentandwiel zitten. Ik was enigzins verheugd om te zien dat de assen van de wielsen en tussentandwielen netjes 8 millimeter uit elkaar zitten. Dat is makkelijk uit te meten. Voordat iemand denkt dat ik onderdelen kwijt ben: de rest zit netjes in een bakje.



Ik heb vervolgens de basis voor het frame gezaagd: een messing balkje van 70x5x8mm. De foto is een beetje vaag maar er is goed te zien dat het tandwiel op het wiel groter is, dat biedt meer mogelijkheden voor het plaatsen van het motortje. Voor het plaatsen van de wielen is het allerbelangrijkste dat ze samen op één lijn komen - het hoeft niet volledig waterpas ten opzichte van het frame maar als ze onderling niet op één lijn zitten zal het chassis niet stabiel op de rails liggen en niet optimaal trekkracht kunnen leveren.

De assen moeten uiteraard ook netjes recht op het chassis staan, anders wordt het ook niks. Ik heb daarom een boorstandaard voor de dremel aangeschaft. Ik moet even gaan uitzoeken hoe dat ding me kan helpen om de gaten precies daar te boren waar ik ze hebben wil.

Iets wat ik ook nog moet uitzoeken is hoe ik met mijn dremel schroefgaatjes tap - ik wil de loc demonteerbaar houden om onderhoud te kunnen uitvoeren.

[Tjalling]

Hoi Fedor,

Schroefgaatjes voor kleine schroefjes kun je het beste met de hand tappen, in ieder geval niet met de Dremel omdat die veel te snel draait.

Groet & succes.
Tjalling

[daan2353]

Hallo Fedor,

Op 009 hebben ze ook de nodige bouwpaketten
Ik heb zelf van 2 minitrixlokjes een malletlokje in elkaar geprutst (zie mijn wereldbolletje en dan de pagina rollend materieel) en het is een heel gepruts om alle wieltjes op de rails te houden en het lokje fatsoenlijk te laten rijden (en mijn bouwseltje is echt heel veel simpeler dan een Garrat).
Ben benieuwd wat jij ervan gaat bouwen, het zijn machtige machines natuurlijk!!

Succes! groet Daan.

[NS6400]

Interessant onderwerp ik ga het volgen.