Terschellinger Spoor

[Han Zijlstra]

ik neem aan dat je Tresoar ook al hebt geradpleegd?

Bij terschelling als zoekgegeven vindt je o.a een artikel uit 2004: unieke beelden bezetting terschelling. Leeuwarder krant
en verderop
11. Kaart van het eiland Terschelling,C. van der Burgt, Wouter Ydo,overzichtskaart, wandelkaart,Jaar:1945Gevonden:Terschelling (1)

[FritsT]

Kortom, daar kunnen we het over eens zijn.... het is geen kipwagen en op de kade werden verschillende soorten bakjes gebruikt voor diverse doeleinden.
Wel leuk om zo met elkaar deze zaken uit te spitten en door gegevens te combineren een conclusie te kunnen trekken.. Daar is het ook een forum voor!

Zo blijf ik zoeken om  op een of andere foto iets op de achtegrond te bespeuren, net zoals de "rails" achter de Opel.

Dit was dus het resltaat van nog eens 1500 foto's doorlopen. Nog circa 5000 te gaan. Maar zoals gezegd, de mappen die nog moeten zullen waarschijnlijk steeds minder kans geven op resultaat.

[Simplex]

Dat maakt niet uit, al wat je vind is meegenomen.
En je bent van de straat, je kunt geen rottegijd uithalen 

vrgr Steef

[FritsT]

Tresoar heb ik wel bekeken, maar zeker nog niet volledig. Dat is omdat ze hier in het Behouden Huis zowat alles over het eiland hebben staan en me veel hulp bij het zoeken geven. Daarom op dit ogenblik bezig met alles wat er hier is door te nemen en in beeld te brengen om dat in het vervolg als rode draad of gespreksonderwerp te kunnen gebruiken.

Dus heb je een ingang waarvan je denkt... die heeft hij.... , misschien heb ik die nog niet. Kan zo maar.

Dat artikel uit de Leewarder krant en de kaart. Ik kom er zo niet in. Het lijkt of je er fysiek naar toe moet om inzage te vragen. Beetje lastig met 40 kilometer water er tussenin.

[FritsT]

Het schoot me vandaag ineens te binnen dat ik nog aantekeningen had van een kort gesprek met een Terschellinger, ongeveer anderhalf jaar geleden. Toen zeiden niet alle genoemde zaken me wat, maar nu wat beter.

Het betrof het WOII lijntje naar Formerum, waar ik het in bovenstaande berichten over heb gehad. Maar nu het eindpunt aan de andere kant.
Er werd opgemerkt dat het liep vanaf "Botjeland". Dat is een weg/plek aan de westkant van Midsland.
Ik heb hieronder een oude en een nieuwe kaart van Terschelling gezet, ook voor de verduidelijking met de situatie van vandaag.
Op de oude kaart loopt de hoofdweg , via de Westerdam, nog door het dorp Midsland heen liep. Die is na de ruilverkaveling onder Midsland door gelegd.
Botjeland(weg) ligt bij de rode pijl.


Het spoor kan dus vanaf Formerum /Midsland Noord over de Heereweg met twee bochten naar de Westerdam/Botjelandweg zijn gelegd.
Materialen zouden dan daar zijn overgeslagen, komend vanaf West.
Hopelijk is nog elders een bevestiging vinden van dit verhaal te krijgen, want dat zou ook impliceren dat er geen doorgaand spoor was van West, via Paal 8 naar Midsland Noord.

[decauville_nl]

Nog even over dat kipbakje. Ik heb die foto bekeken met de kennis en ervaring die ik heb op het gebied van industriesmalspoor in het algemeen (en kipkarretjes in het bijzonder  ) en ik twijfel er sterk aan of het een kipkar is.
Ik zeg hiermee niet dat het 100% geen kipkar is. Dit is de conclusie die nu, na (op zich erg goede) suggesties over wat het dan wel kan zijn, hierboven wordt getrokken... Die beide suggesties dat het het bakje van de kraan is of wellicht een zaaimachine moeten ook weer goed en rustig bekeken worden, persoonlijk bijvoorbeeld ondersteun ik deze suggesties ook niet direct.

Nu is het wellicht in dit geval niet heel belangrijk of het een kiplorrie is of niet. Wat ik probeer te zeggen is dat je bij historisch onderzoek niet meteen en te snel bepaalde conclusies moet trekken. Je moet kritisch blijven kijken, opties open houden en oppassen voor teveel "wishfull thinking".

[Peter Bladergroen]

Het onderhavige bakje doet me erg denken aan een z.g. zelflosinstallatie die door zandschippers wordt gebruikt. Temeer omdat de vrachtauto kennelijk vanuit een schip wordt beladen. zie ook: http://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Zelflosinstallatie_Model.JPG. Misschien een oplossing voor dit vraagstuk?

M. vr. gr.

Peter Bladergroen

[FritsT]

In een eerder bericht, (8 februari, blz.5 van dit draadje), heb ik al melding gemaakt van rails op de scheepswerf.
http://forum.beneluxspoor.net/index.php/topic,42101.60.html

In een van de laatste mapppen die ik in het Behouden Huis kon doorwerken, vond ik foto's van de daadwerkelijke aanleg door leerlingen van de zeevaartschool, onder leiding van H.de Feyfer (die in het verleden ook op het adres woonde waar ik nu woon en naast zijn funktie op de Zeevaartschool ook conservator van het Behouden Huis was).







voor de duidelijkheid nogmaals de tekening bij de bouwaanvraag in 1958.

[FritsT]

Ik heb een zeer omvangrijk dossier gevonden (circa 700 bladzijden) omtrent de aanleg van de Hoofdweg op Terschelling. Dit speelt in de periode 1901-1910. Bij dit project was het voor het eerst dat er smalspoor op het eiland werd gebruikt. Hierover heb ik eerder al geschreven en een foto (stoomwals) opgenomen.



Hieronder de belangrijkste zaken over smalspoor/techniek samengevat. De rest gaat over de centen en van wie ze moeten komen.

------------------------------------------------------------------------------------------------

Aanleg hoofdweg op Terschelling
Periode: 1901-1910.

1. Document 218-219

Plan van de Linde,  25 maart 1903
sectie: Begroting van kosten

Omtrent enige posten van de begroting is nog het volgende op te merken.
Er is aangenomen dat de benodigde materialen zullen worden gelost voor ¼ deel aan de haven te West-Terschelling en voor ¾ deel aan de losplaatsen op de waard (Kinnum, Oudendijk en Uithoek) en dat het vervoer van de aan te voeren bouwstoffen alsmede dat het van  voor de verhoging benodigde zand zal geschieden met draagbaar smalspoor, waarvan het gebruik op een werk van dezen omvang is gebleken voordeliger te zijn  dan vervoer met gewone wagens. Er wordt vermeend dat met 4KM smalspoor (0,6 M spoorwijdte) met de nodige kipwagens de aanvoer op voldoende wijze kan worden bewerkstelligd. Ten einde het spoor ook voor het maken van den weg door de duinen te kunnen gebruiken is vooraf een gedeelte van het te verplaatsen zand met kruiwagens te vervoeren, daar op het ongelijke terrein moeilijk spoor is te leggen..

2. Document 219

Hoeveelheden te verplaatsen zand:
Weg door de duinen (het huidige Grootduin aan de Dellewal)
- tot 100 meter: 5000 m3
-Meer dan 100 meter: 13.500 m3

Weg door de Polder: 8400 m3

3. Document 339

Hoeveelheid zand  van 13.500 wordt verhoogd naar 19.500

4. Document 343, 344

Hier wordt het gebruik van de stoomwals besproken en in #10 van dit document wordt het leggen van smalspoor op de gewalste gronden besproken.

5. Document 358-360

16 december 1908: aannemers worden: Burger en v.d.Vlies
De stoomwals wordt ingezet op circa 800 uur.
De kosten voor smalspoor is een stelpost.

6. Document 435:

Hier wordt het meerwerk voor het huren van het smalspoor besproken

7. Document 479 – 480, 482, 493

Door een geschil tussen aannemer en gemeente Terschelling (1909-1910) wordt het te vorderen bedrag verpand aan Fabrieken voor Spoorwegmaterialen, voorheen  Orenstein en Koppel te Amsterdam.
In document 493 verklaard deze het geld uiteindelijk te hebben ontvangen.

--------------------------------------------------------------------------------------


Duidelijk wordt niet of de in 1903 voorgestelde lengte van 4 Km en de spoorwijdte ook daadwerkelijk door de aannemer in 1908 zijn gebruikt.
Maar er is wel een link naar Orenstein en Koppel, dus verder onderzoek is mogelijk.

[FritsT]

Nu duidelijk is dat bij het werk aan de wegen/fietspaden (aanleg, verharding) smalspoor is gebruikt, heb ik ook gezocht naar de andere "grote" wegen op het eiland. Slechts van de Heereweg (Midsland naar Noordzeestrand) is in het gemeentearchief iets te vinden. Over andere wegen, zoals de Duinweg en de badweg bij Formerum en Hoorn kom ik niks tegen. Dat zou nog in de archieven van Staatsbosbeheer kunnen zitten.

wat betreft de Heereweg, het volgende document.

foto aanklikken en beeldscherm 150% voor betere leesbaarheid.



Niet anders dan dit, maar duidelijk is... er is smalspoor gebruikt.
Het document stamt uit 1928.

[Hans Reints]

Dacht dat ik wat gevonden had, maar het is het verkeerde eiland
[img width=400]https://images.beneluxspoor.net/bnls/img547_2.jpg[/img

[FritsT]

Bij het nogmaals doorlezen van het dossier over de hoofdweg valt me nu iets op.



Ik ben met de omschrjving "houtbosen" niet bekend. Wie kent dit?

[Peter Bladergroen]

Frits,
Wat wordt er in dit geval verstaan onder "spoorleiders"? Er wordt hier gesproken over bestrating dus niet over rails. In dit geval denk ik zelf eerder aan spoor in de setting van bijv. "Karrespoor" o.i.d. In dat geval zou het kunnen zijn dat er wordt bedoeld dat er "laag opgaand hout", zoals we dat op de Veluwe noemen (struiken, of in ieder geval lage begroeïng), langs het "spoor" moet worden geplant teneinde zandverstuiving te voorkomen. Of gewoon takkenbossen.

Ik doe maar een gooi hoor, oftewel zuiver giswerk, maar het zou zomaar kunnen. Voor mijn mening graag een ander op feiten berustend verhaal. Wellicht is er iemand met een bosbouwkundige achtergrond op het forum aanwezig.

Ik ben benieuwd.

M.vr. gr.

Peter Bladergroen

[decauville_nl]

Ik denk dat Peter op de goede weg zit. Met rails heeft het in ieder geval niks te maken.
Of "spoorleiders op houtbossen" moet oudhollandsche "slang" zijn voor "rails op houten dwarsliggers" 

gr Arnoud

[FritsT]

Ik heb nog wat zitten puzzelen aan de foto met de wals, want dat wissel intrigeert me.


In de rode cirkel zie je het topje van de Brandaris en de gele lijn geeft de bocht van de weg (achter paard en wagen) aan.
Het duin rechts van de rode cirkel is een mooi uitzichtspunt over de baai en het dorp.. Dus badgasten... daar moet je even heen gaan.


Dit is de recente situatie. Op een klein stukje van de hoofdweg (nabij de opgang naar de Tiger) zie je de Brandaris in  hetzelfde perspectief.



Bij de gele pijl zie je de bocht in de weg.
Bij de blauwe pijl moet de foto genomen zijn.

Het wissel lijkt dus een aftakking naar de Nieuwe Dijk, maar of er via de dijk bouwmaterialen (via zee) aangevoerd werden lijkt niet logisch omdat er niets over een aanlegplaats in het bestek staat op deze lokatie. Mogelijk dat er aan het eind van de Nieuwe Dijk klei gestoken is dat bij de aanleg van de weg gebruikt is. Maar ook daar maakt het bestek geen melding van. Maar ja, het spoortje moet toch ergens naar toe lopen zou je zeggen.

En dat er klei werd gestoken en smalspoor werd gebruikt kan je zien op onderstaande foto uit 1932. (dit heeft dus even niks met de hoofdweg te maken, en is ook 20 jaar later).
Toen werd er daar klei gestoken ten behoeve van de dijkverzwaring.


overgenomen uit SML 2011-3

Ter afsluiting een plaatje van de hoofdweg na voltooing.


Genomen na de bocht, ongeveer 300 meter verder op, richting het dorp.