Nieuw boek, BE in de tijd van het derde rijk

[Hans Reints]

Het nieuwe boek over de rol van de Bentheimer Spoorwegen in de nazitijd. Foto: André Jeurink

In 2021 startte de Bentheimer Eisenbahn(BE) in samenwerking met de Universiteit van Vechta een onderzoeksproject naar de taken en verwikkelingen van de spoorwegmaatschappij onder het bewind van het nationaalsocialisme. De resultaten, die zijn ontwikkeld door wetenschappers in Duitsland en Nederland met deelname van ongeveer 150 studenten, zijn nu beschikbaar.
Rol van de BE in de nazitijd
Van belang in het project waren politieke affiniteiten in het management en het personeel van de Bentheimer Eisenbahn, die voornamelijk eigendom was van het district Grafschaft Bentheim, waarvan de route liep van Gronau in Westfalen naar Coevorden in Nederland. Daarnaast lag de focus op taken en verwikkelingen die het transportbedrijf vervulde tijdens het "Derde Rijk" – bijvoorbeeld gevangenentransporten en rekrutering van dwangarbeiders. De wetenschappers keken ook naar de effecten van het transportbeleid van de nazi's en naar oorlogsgerelateerde beperkingen zoals bombardementen.
Verschillende artikelen in de onlangs verschenen bloemlezing werpen ook licht op het einde van de oorlog, bijvoorbeeld met betrekking tot de zeer late olietransporten en de existentiële dreiging op korte termijn voor de maatschappij na de invasie van geallieerde troepen. Ook wordt gekeken naar de aansluiting van de Bentheimer op Nederland, die na de Duitse inval in 1940 grotendeels was stilgelegd
Initiatief kwam van Wilhelm Hoon
Het uitgangspunt van het project was de suggestie van de Gildehauser Wilhelm Hoon om onderzoek te doen naar de Kindertransporten na de Kristallnacht pogrom in 1938, waarvan het grootste deel via het toenmalige Reichsbahnhof Bentheim richting Nederland liep. Uit onderzoek naar deportaties uit het doorgangskamp van de politie Westerbork (in bezet Nederland) bleek dat ook deportatietreinen van de Reichsbahn naar de concentratiekampen via het Reichsbahnhof Bentheim liepen. Het belangrijke belang van dit Duitse grensstation, dat pas sinds 2016 eigendom is van de Bentheimer Spoorwegen, is in de bloemlezing opgenomen.
Na uitgebreid onderzoek met behulp van verschillende archiefseminars aan de Universiteit van Vechta, waarin studenten archiefmateriaal uit federale, staats-, gemeentelijke en speciale archieven zoals het Joods Museum Berlijn bekeken, digitaliseerden, categoriseerden en ordenen, werden twaalf wetenschappelijke bijdragen geproduceerd over verschillende aspecten van de geschiedenis van de Bentheimer Eisenbahn onder het nazi-bewind. Deze zijn geschreven door Nederlandse en Duitse auteurs uit verschillende wetenschappelijke instellingen en uit het graafschap Bentheim zelf.
"Een gat dichten"
BE-bestuurslid Joachim Berends benadrukte dat de bloemlezing de opvulling is van een leemte in de herwaardering van de geschiedenis van het bedrijf. Districtsbestuurder Uwe Fietzek prees het belang van het lint voor de regio en het district.

Het boek "Die Bentheimer Eisenbahn im Dritten Reich", onder redactie van Eugen Kotte en Christian Lonnemann, beslaat 380 pagina's en wordt uitgegeven door Verlag für Regionalgeschichte (ISBN 978-3-7395-1530-4). Het is nu verkrijgbaar in de boekhandel voor een prijs van 39 euro.

[spoorzeven]

NS als afkorting voor nationaal-socialisme is typisch Duits. Wij (Nederlanders, niet alleen spoorliefhebbers) denken daarbij aan Nederlandse Spoorwegen. Misschien kan/wil Hans de titel aanpassen?

[Reinout van Rees]

Titel verduidelijkt (en wat opmerkingen dat-de-titel-veranderd-moet-worden opgeschoond).

Reinout-als-moderator

[Martin Welberg]

Zou ook in de titel de afkorting BE effe voluit schrijven. Dacht toch echt dat het over België ging.

[Arjan6511]

Ik dacht aan British Electric.