Welke loc is dit? (Monnickendam, stoomtram)

[Sven]

Regelmatig kijk ik tegen deze foto aan van dijkherstellingen na de watersnood van 1916. Aan de linkerkant zie je een locomotief die ik niet herken. Op de lijn van de TNHT reden toen alleen kastenlocomotieven. Op andere foto's, zelfs niet van het depot in Amsterdam Noord, ben ik deze loc nooit tegen gekomen. Gezien het spoor bij Monnickendam meterspoor is, is het wel een specifieke locomotief. Wat opvalt is dat er maar een zijraam is naast de ingang. Dit kom ik in het boek van S. Overbosch niet tegen. Verder heeft het een ronding onder aan het front, ook niet op andere locomotieven gezien.

Kijkend in het boek van Overbosch (3e druk, 1985), kom ik tot een vermoeden dat het een Werkspoor lok is. Op pagina 143 en 144 (zie plaatjes hier onder) staan RTM 4 en RTM 6. RTM 4 heeft dezelfde kenmerkende schoorsteen en ik kan me voorstellen dat een raam later geplaatst zou kunnen zijn, of een vervolgserie (7-14) had dit. De ronding aan de voorzijde kan ook verklaard worden door de gebogen vorm van de schorten (zie RTM 6).

Geleend van de RTM? Er is een ding dat dat tegenspreekt: de spoorbreedte bij de TNHT was 1000 mm, bij de RTM 1067. Maar... tijdens de herstelwerkzaamheden na de overstroming werd een werkspoor aangelegd. Op een plaatje uit het boek over de Waterlandse tram van Geert Titsing zie ik in de verte twee van dit soort locomotieven, herkenbaar aan de ronde raampjes. De spoorbreedte op de foto vind ik moeilijk in te schatten, ben nogal slecht in schatten. Als je dan toch een speciaal spoor aanlegt, waarom dan niet gelijk normaalspoor en kun je een locomotief van dichterbij dan Rotterdam gebruiken?

Ik kreeg de suggestie dat de loc waarschijnlijk van een grond onderneming was, het is een echte industrie loc.

Alternatief zou de beschrijving incorrect zijn en wat het bij Edam en niet Monnickendam, waar met de lijn naar Kwadijk wel een normaalspoortramlijn lag.

Dus de vragen die ik nog heb:

- Welke loc is dit?
- Welke spoorbreedte?
- Waar komt ie vandaan?

[orientexpress]

https://www.yumpu.com/nl/document/read/22666722/aanvullingen-en-verbeteringen-op-het-boek-versie-industriespoor
Wellicht heb je wat aan de informatie hierin? Vermeld locomotieven van Hattem en blankevoort in monnickendam.

Mvg,

Adriaan

[spoorzeven]

Sven, het is zeker geen RTM locomotief. Op de foto zijn een schuifbeweging en een cilinderblok te zien.

[decauville_nl]

De locomotief die je ziet rijdt op een tijdelijk, maar zwaar aannemersspoor. De locomotief is een Orenstein & Koppel zware aannemerslocomotief, 900mm spoorwijdte, ca. 140pk. Na de dijkdoorbraken is er veel aannemersmaterieel ingezet om de dijken te repareren en op te hogen. Er worden twee mobiele stoomkranen ingezet op een tijdelijke steiger om grond en basaltkeien aan te voeren. Rechts naast de locomotief zie je een tijdelijke watertoren, het water wordt ws met de hand uit de vaart gepompt.

Dit is volgens mij wel Monnickendam, de foto is genomen vanaf de sluis, die sluis bestaat nog steeds

Voorbeeld van een dergelijke locomotief:

https://stoomtreinkatwijkleiden.nl/portfolio-item/stoomloc-0063/

gr Arnoud

[Piet Groot]

De foto is aan de noordkant van Monnickendam gemaakt. Het water rechts is het Stinkevuil, de molen op de achtergrond is zonder twijfel de zeskante zaagmolen van Teengs, later van Dekker, deze is rond 1960 verbrand.
Achter de fotograaf was de Monnickendam, die de Zuiderzee van het Stinkevuil afsloot.
Hierover liep de tramlijn van Monnickendam naar Edam.
Het afgebeelde tijdelijke smalspoorlijntje lag haaks op de tramlijn.

[MOVisser]

Laat mijn moeder nu een tijdje in Zuiderwoude gewoond hebben.
Oorlogstijd, maar wel met de BM het water op.

En later met de fiets naar de Blauwe Tram en dan naar Amsterdam voor de school.

Ronald Visser

[Piet Groot]

Sven, ik heb het antwoord gevonden.
Het staat in 'T BOEMELTJE VAN PURMEREND door J.Kok, uitgeverij Pirola 1980, op bl. 84 en 85.

Voor het herstel van het gat in de Zuiderzeedijk bij Zuiderwoude legde de hoofdaannemer van het dijkherstel, de firma Van Hattum en Blankevoort uit Beverwijk, een werkspoor aan vanaf de loskade ten Noorden van Monnickendam naar Zuiderwoude.

Het spoor aan deze loskade zie je op jouw eerste foto.

Het werkspoor voor de lokomotieven en wagens van de aannemer kwam door de voornaamste straten van Monnickendam te liggen en daarin lag het tramspoor van de TNHT.
De aannemer spoorde het TNHT spoor gedeeltelijk om en gebruikte de rails van de TNHT.
In april 1917 werd de oude situatie weer hersteld.

De TNHT  had het vervoer tussen Amsterdam en Edam door Monickendam ruim voor april 1917 al hervat,toen de aannemer het spoor nog gebruikte.
Waarschijnlijk had het aannemersspoor een breedte van 90 cm., de TNHT had een breedte van 100 cm, zoals je weet.
Op je laatste foto, lijkt driebenig spoor te liggen, zodat de aannemer en de TNHT beiden het spoor konden gebruiken.
Maar het zou ook een contrarail kunnen zijn.

[Piet Groot]

Op dit filmpje, uit 1915, dus een jaar eerder, zie je o.a. hoe een loc van de TNHT zich door Monnickendam wringt.
Hierna gaat de tram over de sluis in de Monnikkendam en zie je links de plek waar een jaar later de losplaats van de aannemer werd aangelegd met op de achtergrond de houtzaagmolen.
De beelden daarna zijn in Purmerend gemaakt en de laatste paar seconden van de film duikt de locomotief de Beemster in.

https://www.youtube.com/watch?v=sgCuiE3FP9s

[orientexpress]

Is dit dezelfde loc?

https://www.zuiderzeecollectie.nl/object/collect/Zuiderzee_museum-61935

Gr,

Adriaan

[Piet Groot]

Adriaan, in 1916 / 1917 werd op veel plaatsen langs de Zuiderzee de beschadigde dijk hersteld en versterkt.
Overal werd gebruik gemaakt van aannemerslokomotieven.
Deze lokomotieven leken op elkaar, de kans dat het om dezelfde lokomotief gaat, is niet groot.

[decauville_nl]

Dit is wel hetzelfde werkspoor, zo'n zelfde type, ook een Orenstein & Koppel maar niet dezelfde loc. Je moet je bedenken dat een aannemer als van Hattem & Blankevoort vaak (meerdere ) tientallen locomotieven op een werk had.

[decauville_nl]

Sven, ik heb het antwoord gevonden.
Het staat in 'T BOEMELTJE VAN PURMEREND door J.Kok, uitgeverij Pirola 1980, op bl. 84 en 85.
De aannemer spoorde het TNHT spoor gedeeltelijk om en gebruikte de rails van de TNHT.
In april 1917 werd de oude situatie weer hersteld.

De TNHT  had het vervoer tussen Amsterdam en Edam door Monickendam ruim voor april 1917 al hervat,toen de aannemer het spoor nog gebruikte.
Waarschijnlijk had het aannemersspoor een breedte van 90 cm., de TNHT had een breedte van 100 cm, zoals je weet.
Op je laatste foto, lijkt driebenig spoor te liggen, zodat de aannemer en de TNHT beiden het spoor konden gebruiken.
Maar het zou ook een contrarail kunnen zijn.

Dat de aannemer het tramspoor omspoorde lijkt me onwaarschijnlijk ( uiteraard is niks onmogelijk). Mischien op de dijk zelf op de rechte lange stukken... maar het lijkt me een hoop werk, kun je beter je 900mm spoor er bovenop legggen oid... en je kunt je voorstellen dat je bij het eerste het beste tramwissel een probleem hebt... op de foto met driebenig spoor zie je in de achtergrond twee aannemerslocs. Dit is dus 900mm spoor met een dwangrail....mischien net voor een brug oid... het is ook een kort stukje...

Ik heb een hoop foto's van de overstroming en het werkspoor gezien/op mn harde schijf staan maar foto's van tramrails met een derde spoor zitten daar niet bij...

[Benelux795]

De prent komt ook voor in deze discussie: https://www.zoekplaatjes.nl/index_home.html?https&&&www.zoekplaatjes.nl/550/556A.html
En dan niet het zoekplaatje; prent uit Monnickendam wordt vanaf Dinsdag 25-4-2006 00:37:21 besproken.

Daar wordt het vanwege de zijruitjes overigens ook op een orenstein & koppel gegooid... Maar wellicht zelfde deelnemers aan de discussie

Zou het deze ex-HAM kunnen zijn? Volgens mij zelfde idee als genoemd door decauville_nl, alleen van een serie jaartje eerder gebouwd:


https://en.wikipedia.org/wiki/South_African_Dock_Shunter_0-4-0T

Gebouwd 1909, met zijruitjes, zelfde pijp, zelfde omkasting van de raakkast. Omloopplaat lijkt verwijderd? Ook lijkt er in monnickendam een flens op de dom te zitten, die in Zuid-Afrika ontbreekt.

[decauville_nl]

Inderdaad was ik daar ook bij de discussie betrokken zie ik

T lijkt idd een aannemersloc, weer een iets ander type op details. Wel een O&K. De aangebouwde kolenkast is niet typisch, lijkt een latere toevoeging.

Wat is HAM? Ik kan vanavond checken voor wie deze loc gebouwd is...

[Benelux795]

HAM = Hollandsche Aanneming Maatschappij. Opgericht 1909, eerder onderdeel HBG en rechtsvoorganger baggeraar Van Oord: https://nl.wikipedia.org/wiki/Hollandsche_Beton_Groep

Die aangebouwde kolenkast was mij ook opgevallen. Eerste eigenaar staat in Wiki-link: Fix Söhne Bauunternehmung in Meiderich

EDIT: Nog een maar bij de ex-HAM lok, het opening boven de 'toegangsdeur' naar de cabine lijkt in Monnickendam symmetrsich rond de ingang te zitten, bij de ex-HAM zit deze naar achteren.