Spoorwegen in Jordanië

[SimonH]

hallo allemaal,

In mei van dit jaar was ik op vakantie in Jordanië. Niet het eerste land waar je aan denkt als het gaat om spoorwegen, maar toch wel een land met spoorweghistorie.

Aan het begin van de 20e eeuw, Jordanië maakte nog onderdeel uit van het Ottomaanse Rijk, werd gestart met de aanleg van een smalspoorlijn van Damascus naar de bedevaartplaatsen Mekka en Medina. Vanaf Damasus waren weer verdere spoorverbindingen. In een paar jaar tijd werd Medina bereikt. De verbinding naar Mekka is nooit aangelegd. Op deze spoorlijn (Hejaz-spoorweg) werd gereden met luxe rijtuigen, er zouden zelfs Pullmann-rijtuigen zijn gebruikt. De lijn was geen lang leven beschoren: tijdens de eerste wereldoorlog rukte T.E. Lawrance (of Arabia) op langs de spoorlijn, waarbij alles werd vernietigd dat het leger onderweg tegenkwam. De dienstregeling is daarna nooit meer hersteld.

Tot het uitbreken van de oorlog in Syrië werd nog een dienstregeling onderhouden tussen Amman en Damascus. Sindsdien ligt het spoorvervoer in het noorden van Jordanië stil, al heb ik in Jordanië horen vertellen dat men toeristentreinen wil laten rijden van Amman naar Zarqa (een plaats vlakbij Amman). Of dat waar is, valt te betwijfelen: de meeste toeristen blijven aan de Rode Zee.

In het zuiden van Jordanië is een deel van de spoorlijn in gebruik voor het vervoer van fosfaat. Hiervoor is een aftakking aangelegd naar de havenstad Aqaba, vanwaar de fosfaat over wordt geladen op schepen. De dienstregeling is relatief intensief. Het is een volledig enkelsporige spoorlijn, met enkele passermogelijkheden; de snelheid is laag.

Op Wikipedia staat de opmerking dat de lijn beneden zeeniveau loopt; dit is niet waar. In Jordanië loopt de lijn ver boven zeeniveau tot zo'n + 1000 meter.

Overigens is in Jordanië de spoorlijn nog helemaal intact, alleen wordt deze bijna nooit gebruikt. Alleen heel af en toe door "steam enthusiasts", vermeldde mijn reisgids.

Wat foto's:

Aqaba: spoorwegdriehoek en enkele wagens

Nog een keer de spoorwegdriehoek


Een trein wacht op toestemming om verder te kunnen rijden. De seinen worden niet gebruikt, de machinist krijgt fysiek toestemming van de railverkeersleider, die de machinist instructies overhandigd en verteld dat verder gereden kan worden.

De machinist wilde graag even poseren

Ik ging ook maar even op de foto

- trouwens, voor wie denkt dat ik hier illegaal bezig was: met de auto was ik op zoek naar een station (tenminste, dat stond op de kaart getekend). Uiteindelijk kwam ik niet verder, en liep ik even langs de spoorlijn, en zag het station en de stilstaande trein een paar honderd meter verderop. Met de gedachte dat ik wel weggestuurd zou worden, liep ik ernaar toe. Inderdaad kwam al heel snel een Jordaniër aangelopen. Hij heette me welkom, vertelde dat ik foto's mocht maken als ik dat wilde en ook gerust de werkplaats binnen kon lopen, als ik maar voorzichtig deed -


Het spoorwegemplacement


In de werkplaats











En een raar wagentje buiten op het terrein.

Nadat  we weer verder wilden gaan, kwam de chef van de werkplaats aangesneld, die ons nog uitnodigde voor een kopje thee.

Spoorwegovergang, iets verderop


Een trein onderweg in de bergachtige streken in het zuidoosten van het land

Weer een overweg

De spoorlijn maakt lekker scherpe bochten




Na vertrek uit  Aqaba, rijden de treinen over een volledig enkelsporige spoorlijn naar Wadi Rum Station. Hier is een passeermogelijkheid en krijgt de machinist instructies van de railverkeersleider.

Bij Wadi Rum Station staat ook een mooie stoomloc met een paar rijtuigen





Er was zelfs iemand aan de trein aan het sleutelen


Het stationsgebouw


De trein weer onderweg naar Aqaba


Het station met de stoomtrein


het landschap is de moeite waard!




Verder dan dit heb ik de spoorlijn niet gezien. In Amman zou een klein spoorwegmuseum zijn, maar zelfs na heel lang lopen in de hitte vond ik niet meer dan een busstation.

[Chris80]

Leuk verhaal, fraaie foto's!!

Mooi onderwerp voor een modelbaan, is eer eens wat anders.

Groet,
Chris

[Jeronimos]

Jij ziet dus wel foto's, Chris?
Ik zie ze nl. niet.

edit: een aantal zie ik er nu wel een aantal nog niet.

edit 2: Ik zie ze nu allemaal

[Jan den Haan]

Hallo Simon,
Leuke foto's van de Hedjaz spoorweg.Alleen heb ik twee opmerkingen over jouw begeleidende tekst.De eerste is dat er op de Hedjaz spoorweg geen Pullmannrijtuigen gereden hebben.De Hedjaz spoorweg is door de Ottomanen aangelegd voor de hadj, de pelgrimage naar Mekka en niet voor Europese toeristen.Eén van de aspecten van deze pelgrimstocht is dat er geen onderscheid mag zijn tussen rijk en arm.Daarbij past geen luxe trein.Het meest luxueuze rijtuig was dat van de sultan Abdul Hamid II.Dit is na vele omzwervingen bewaard gebleven en wordt nu op de werkplaatsen van de Israëlische spoorwegen in Qishon gebruikt als synagoge


Er was wel een Pullmann-trein op de route Beirut-Haifa-Jaffa/Tel Aviv-Gaza-Kantara-Cairo.Deze trein deed er destijds (tussen beide Wereldoorlogen) 24 uur over.

Verder klopt het wel dat de Hedjaz spoorweg onder zeeniveau reed.Toen de Hedjazlijn aangelegd werd gebruikte men aanvankelijk de spoorweg Beirut-Damascus voor de aanvoer van de bouwmaterialen.Dit is een smalsporige (1050 mm) lijn die de Bekaa vallei kruist.Van wege de steile hellingen gebruikte men daarvoor een tandstaaf systeem Abt met tandradlocomotieven die door SLM Winterhur geleverd werden.Aangezien de tarieven voor dit transport hoog waren besloot de directie van de Hedjaz spoorweg om zelf een lijn naar Haifa aan te leggen.Dus werd er een lijn aangelegd die vanuit Haifa naar het oosten ging langs Afula , ten zuiden van het Meer van Galilea over de Jordaan gaat en vervolgens het dal van de beek Yarmuk volgt.Dit is een slingerend dal en er waren dan ook 15 bruggen en 7 tunnels nodig om de trein er doorheen te krijgen.Vervolgens sloot de lijn bij Dera'a aan op de lijn Damascus-Medina.De brug over de Jordaan ligt op 257,5 meter onder de zeespiegel.Door de huidige geopolitieke verhoudingen  is deze lijn al sinds 1948 niet meer in gebruik.De bruggen liggen er nog wel.Dit is de derde brug over de Yarmuk (gerekend vanaf de Jordaan).

De weg op de voorgrond is de zuidelijke toegang tot de Golan hoogte, de weg op de achtergrond ligt in Jordanië.Daar tussen in kan je beter niet komen.
In Haifa staat nog een monument ter herinnering aan de aanleg van de Hedjaz spoorweg :

Meer informatie zie b.v. http://www.albarakaturk.com.tr/Dokuman/Hicaz_Demiryolu_Foto_Albumu.pdf (Turkse en verderop ook Engelse tekst)

Vriendelijke groeten,
Jan den Haan

[AB 7216]

Overigens is in Jordanië de spoorlijn nog helemaal intact, alleen wordt deze bijna nooit gebruikt. Alleen heel af en toe door "steam enthusiasts", vermeldde mijn reisgids.

In 2008 ben ik samen met een grote groep nvbs'ers de Hedjaz spoorweg afgereisd, voor zover dat toen nog ging.
Hierbij zijn we via Turkije en Syrië in Jordanië uitgekomen.

Was het materieel in Syrië nog authentiek (lees na de bouw alleen brandstof en smeermiddelen toevoegen, maar niets repareren) was het materieel in Jordanië geschikt gemaakt voor de Amerikaanse en Japanse toerist.

hier wat foto's van de rit met de stoomlocs vanuit Amman;






met zwaailamp 


ik wist niet dat ze ook ikea's hadden in deze regio

Andere rijtuigen bij het depot van Amman waren voorzien van stoelen uit een vertrekhal van een luchthaven, weer een andere had busstoelen 
Terwijl de rijtuigen van origine voorzien waren van een interieur gelijkend op de Belgische GCI rijtuigen. We hebben in Syrië ook meerdere rijtuigen gezien van Belgische afkomst. 

Het was een mooie reis, in deze manier nu niet meer te doen.

Groeten Arjen

[Martin Welberg]

Cool thema voor een module, de BNLS misschien. Beetje rail, schep zandbakzand en klaar 

Fijne plaatjes !

[Patrick1975]

en een paar palmbomen van Anita decor Mooi om te zien.
Zo heb ik ook nog wel een lijntje, zal eens kijken of ik die van het weekend ook kan posten.
Treinreisje gedaan in Peru, wel toeristisch maar wel kikken, reisje boven op de trein

Gr.Patrick

[Roeltje!]

Hallo Simon,

Inderdaad zeer mooie foto's

Nog even over de stoomlok, volgens mij is dit een Usatc S200. Deze machines zijn in de tweede Wereldoorlog door de Amerikanen naar het Midden Oosten versleept. De asindeling is 2-8-2 of 1'D'1 in UIC notatie.

@Martin, emmer, zeefje en harkje al opgezocht

Groet, Roelof

[eemstede]

.De brug over de Jordaan ligt op 257,5 meter onder de zeespiegel.

Jan, 257,5 m is wel heel diep; kunnen we dan niet beter over een tunnel spreken ?
Ik vermoed, dat de komma wat naar links moet.
Verder interessante verhalen met mooie foto's.
Heb in '92 wat dia's gemaakt op het station van Damascus en '98 in Libanon van een station aan de lijn naar Syrië, zal eens kijken of ik die kan scannen, hoewel dat misschien buiten dit onderwerp valt.

Groeten,
Frank.

[tothebeach]

Met de monding op -417.5m kan er best wel een brug over de Jordaan gebouwd zijn op -257.5m.
Zie o.m. op Wikipedia

Groet,
Michel

[Eelco Storm]

Enkele locomotieven die bedoeld waren voor de Hedjaz-spoorlijn kwamen terecht in Nederlands Indie:

http://www.internationalsteam.co.uk/java/ford/pics/ford364.jpg

Eelco

[AB 7216]

Nog even over de stoomlok, volgens mij is dit een Usatc S200. Deze machines zijn in de tweede Wereldoorlog door de Amerikanen naar het Midden Oosten versleept. De asindeling is 2-8-2 of 1'D'1 in UIC notatie.

Groet, Roelof

De loc op mijn foto is gebouw door Nippon in 1953, de eerste dag reden we me een loc uit België.
In het depot in Amman stonden ook nog locs uit Engeland en Duitsland, maar Amerikaanse locs heb ik weer niet gezien.



Deze loc is gebouwd door Haine St-Pierre in 1955.

Groeten Arjen

[Jan den Haan]

@Arjen  De eerste rijtuigen voor de Hedjaz spoorlijn zijn gebouwd door MAN in Neurenberg.Dit komt omdat de spoorweg gebouwd is onder leiding van de Duitse ingenieur Heinrich Meissner.Deze rijtuigen lijken wel op de Langenschwalbachers van de KPEV/DRG/DB maar dan met 1050 mm draaistellen.Daarna zijn veel rijtuigen gebouwd door Baume & Marpent, Haine St.Pierre en Ateliers de Construction à Roeulx alle in België.De eerste locomotieven kwamen ook uit België van La Meuse.Daarna kwamen er veel locomotieven uit Duitsland zoals Krauss in München en Hartmann in Chemnitz.Een Krauss locomotief staat nog in het museum in Haifa http://www.rail.co.il/HE/Fun/Museum/PublishingImages/GalleryBigPic/04.jpg .Een overzicht van alle Hedjaz locomotieven staat hier : http://www.nabataea.net/locomotives.html
Voor de modelbouwers is het niet eenvoudig aan documentatie te komen.De archieven van de Hedjaz spoorweg in Damascus zijn in de jaren '20 verloren gegaan.Dat geldt natuurlijk ook voor veel Duitse locomotieffabrieken die twee decennia later zwaar gebombardeerd zijn.Wel is het Henschel archief nog bewaard.Zelf heb ik onlangs nog een fraaie set foto's en tekeningen uit het SLM archief in Winterthur van een 1D loc van de Hedjaz spoorweg kunnen laten scannen.Deze hadden bij de Hedjaz spoorweg de nummers 150-159.Dit is een project dat na mijn RTM Brouwershaven modules komt.

@Roelof De Amerikaanse USA/TC S200 waren normaalsporige locomotieven.De Hedjaz lijn is 1050 mm spoor.De Engelsen hadden in de Eerste Wereldoorlog hier ook problemen mee.Generaal Allenby wilde opschieten met de opmars vanaf het Suezkanaal.Zijn plan was om met kerstmis 1917 in Jeruzalem zijn als cadeau voor de Engelsen.Het Ottomaanse leger had vanuit het eindpunt van de Hedjazlijn in Haifa 1050 mm spoorlijnen aangelegd naar het zuiden tot voorbij Beer Sheva om hun troepen naar het front te kunnen verplaatsen.En passant spoorden zij de al bestaande Jaffa-Jeruzalem spoorweg om van 1000mm naar 1050 mm.De Engelsen hebben bij hun opmars na wat geïmproviseer met 1067 mm materiëel over 1050 mm spoor in hoog tempo deze lijnen omgespoord naar normaalspoor.Zo kon Allenby op tijd in Jeruzalem zijn.De USA/TC S2000 locomotieven hebben wel over de normaalsporige lijnen in Egypte en Palestina gereden.Enkele zijn opgenomen geweest in het locomotiefpark van de Israëlische spoorwegen die echter 10 jaar na hun oprichting al over gegaan zijn op diesellocomotieven van General Motors en locomotieven die zij van Duitsland als herstelbetaling in natura kregen.

@Frank De Jordaan en Dode Zee liggen op een breuklijn en als gevolg daarvan ver onder de zeespiegel.

Vriendelijke groeten,
Jan den Haan

[Marc tramt]

Inderdaad. Ik heb ooit, in een grijs verleden, in Israel een fietstocht gemaakt. Na aankomst per boot in Haïfa daal je vervolgens af richting Jordaan. Vanaf de Dode Zee is het vervolgens weer een flinke klim naar de Middellandse Zee.
Die spoorbrug bij de Golan heb ik toen ook gespot maar ik besefte indertijd niet wat dat voor een brug was. In het pre-internet tijdperk was dat soort informatie een stuk lastiger te achterhalen.

[SimonH]

@Jan
Bedankt voor de toevoeging! Van de Pullmann-rijtuigen had ik ergens opgevangen in een stuk tekst, ik had al mijn twijfels over de juistheid ervan. Er gaan wel meer verhalen, zoals de toeristentrein tussen Amman en Zarqa, het reactiveren voor een passagiersdienst voor toeristen tussen Amman en Aqaba. In Jordanie gaan sowieso veel verhalen rond: een kanaal of pijpleiding van de Rode- naar de Dode Zee, en de wildste plannen voor de aanlevering van drinkwater (in Jordanie is een enorm gebrek aan water). Hierbij geldt vaak: hoe verder je van de bron af bent, hoe sterker het verhaal: Heel Jordanie weet van het kanaal, maar in Aqaba (waar het kanaal zou beginnen) weet men van niets. Ja, van een studie die al als onhaalbaar is bestempeld.

Mbt het traject onder zeeniveau: mooi! Schitterende foto's. Ik had dat stuk over het hoofd gezien toen ik het traject op de kaart bestudeerde.

@ Arjen
Mooi hoor! Paar steken van jaloezie hier. Konden de stoomlocs het traject door de woestijn in een keer afleggen?  Het idee om midden in de woestijn water in te nemen lijkt me zo raar