Een tochtje langs The Malta Railway

[Peter Korsten]

Zoals jullie wellicht weten, woont ondergetekende op het mooie Middellandse Zee-eiland Malta. Zoals sommigen wellicht ook weten, heeft daar vroeger een trein(tje) gereden.

Van ongeveer 1880 tot 1931 reed de trein van Valletta, via Floriana, Hamrun, Msida, Birkirkara, Balzan, San Anton, Attard, San Salvatore, Notabile en tenslotte Museum Station.

De Maltese spoorweg is nooit een succes geweest. Het lijntje was minder dan 12 km lang en hoewel het 100.000 (let wel, eind 19e eeuw!) mensen zou moeten bedienen, is ze nooit winstgevend geweest. Uiteindelijk werd in 1931 de stekker eruit getrokken en werd in de jaren daarna het traject opgebroken.

Ondanks dat dit meer dan 75 jaar geleden is gebeurd en ondanks dat Malta enorm dicht bevolkt is, is er verrassend veel bewaard gebleven. In Valletta kun je nog steeds de tunnel zien waarin het station lag, de tunnel in Floriana is er ook nog steeds, net als de viaducten die vlak na deze tunnels liggen. Het viaduct in Floriana is met Google Earth/Maps gemakkelijk te herkennen.

Hoewel er op het eerste gedeelte hier en daar nog overblijfselen te zien zijn, is het vrijwel onmogelijk om het oorspronkelijke traject te volgen. De tunnels zijn dicht of voor andere doelen in het gebruik en in Hamrun raak je het spoor letterlijk bijster. Daar is er van alles overheen gebouwd. Merkwaardig genoeg is het station van Hamrun bewaard gebleven, evenals dat van Floriana, hoewel dat niet langer als zodanig herkenbaar is.

Zodra je uit Hamrun komt, kom je op Psaila Street terecht. Dat is een vrijwel rechte weg die ook nog eens vrij vlak loopt: inderdaad, het oude traject van de spoorweg. Daar is verder niet veel spannends aan, maar aan het einde ligt het busstation van Birkirkara en daarachter: Birkirkara Station.

Daar begon vandaag mijn tocht. Birkirkara Station is wonderwel bewaard gebleven, hoewel er een verdieping bovenop is gebouwd. Boven de hoofddeur staat 'Birchircara Station' in de oude Italiaanse spelling. De vier deuren voor tweemaal eerste klas, tweede klas en derde klas zijn in vensters veranderd. Boven de linker deur staat nog 'first class'; boven de rechter deur staat 'third class'. De andere twee deuren/ramen zijn hun tekst kwijt.

Tot voor kort was het in gebruik als kantoren van de gemeente Birkirkara, maar een pamflet bij de toegangspoort laat weten dat er een aanvraag is ingediend om er een kinderdagverblijf van te maken. Er wordt dan ook druk verbouwd en ik kon zelfs een blik binnen werpen. Misschien dat ik eens vraag of ik binnen mag kijken; daar wordt hier meestal niet moeilijk over gedaan.

De toegangspoorten zijn ook een verhaal apart. In het midden is een grote poort, waar de trein door reed. Echt heel erg groot is die ook weer niet; het waren dan ook erg kleine treintjes die hier op meterspoor reden. Aan weerszijden zijn er poorten voor voetgangers.

Een uniek kenmerk van de Maltese stations was dat ze prachtig waren vormgegeven met bloembedden. Birkirkara Station is tegenwoordig dan ook een grote openbare tuin, met als meest opvallende kenmerk het enige bewaarde rijtuigje. Later realiseerde ik me dat 'Tidholx hawn' 'verboden toegang' betekent, maar ik heb toch even een blik binnenin geworpen. Het rijtuigje is in tweeën gedeeld, waarbij iedere coupé misschien 2/3e van de grootte van een 1e klasse-coupé in een ICR is. Heel erg klein dus. Met mijn 1,85m kon ik niet rechtop staan.

Als je het station uitgaat, kom je op Triq il-Ferrovija Qadima terecht. Het oude traject dus. Weer een lange rechte weg. De eerste 100 meter zijn eenrichtingverkeer, dus reed ik een blokje om, om vervolgens het traject weer te vervolgen.

Tegenwoordig is het allemaal woonwijk en vind je niets van de trein terug, behalve aan de straatnamen die vaak 'Triq il-Linja' of iets van dien aard heten. Vervolgens kom je bij het Corinthia Palace Hotel terecht en daar wordt het weer interessant.

Naast het hotel ligt namelijk een dijklichaam. Terwijl de weg langzaam zakt (of misschien blijft hij vlak, wie zal het zeggen), kruipt de spoordijk omhoog, tot je aan Triq Birkirkara uitkomt. Daar stond vroeger een brug, maar die is al lang verleden tijd. Er stond namelijk een peiler midden in de weg. De bruggenhoofden zijn echter nog aanwezig en aan de andere kant van de weg gaat de spoordijk verder. Inmiddels is die overwoekerd - en staat er een muur dwars op. Aan de kant van het hotel is het dijklichaam een paar jaar geleden opgeknapt, maar aan de andere kant van de weg mag er wel wat aan gebeuren.

Aan de andere kant van die muur is de locatie van Attard Station. Het stationsgebouwtje is al lang weg, maar het is nu een openbare tuin en speeltuin. Het oude traject is aangegeven met een lichtere kleur klinker en ook de omlijning van het station is zo aangegeven. Er staat nog een klein gebouwtje, waar vroeger de kaartjes verkocht werden en wat nu toiletten zijn.

Een grappig detail van de speeltuin is dat er een klimrek in de vorm van een stoomtreintje is. Ons zoontje van vier speelt er graag op.

Het oude traject van de spoorweg is nog wel te volgen, maar ziet er volkomen anders uit dan vroeger. Toen lag de spoorlijn verdiept en lag er een brug overheen. Tegenwoordig zijn de geul en de brug verdwenen; mijn vrouw kan zich nog herinneren toen ze die sloopten.

Weer iets verder kom je een stuk dijklichaam tegen, 150m van waar we wonen. Tegenwoordig is het ingericht als een openbare tuin en zijn de stenen zijkanten opgeknapt. Daarna zijn er echter huizen  overheen gebouwd en moet je het met de weg ernaast doen.

Iets verderop kom je bij de aansluiting op de weg tussen Attard en Rabat terecht. Hierna kun je het traject niet meer volgen: er is niets meer van over. Tenminste, de eerste 250 meter. Daarna kun je het traject weer volgen met Google Earth, of een dergelijk programma. Hier kun je niet echt met de auto komen en het is ook privé-terrein. Er schijnt ergens nog een viaduct helemaal solitair in het landschap te liggen, maar of dat nog bestaat is niet te zeggen.

Echter raak je ook via Google Earth op een gegeven moment de weg kwijt. Dan maar naar Rabat en Mdina gereden (yep, veel Semitische namen hier, maar het is een katholiek land) en vanaf de rotonde bij Mdina ga je omlaag via een weg die zelfs voor Maltese begrippen slecht is, maar rond deze tijd van het jaar met prachtige bloesem aan weerszijden. Het is alsof je door een groen/rood/witte tunnel rijdt. Beneden aangekomen draai je naar rechts en kijk je tegen Museum Station aan.

Dit is waarschijnlijk het best bewaard gebleven station. Het is namelijk opgeknapt en heeft zelfs nog de luifel - net als Birkirkara en Hamrun, trouwens. Tegenwoordig is het een restaurant met, naar verluidt, allerlei foto's en parafernalia over de spoorweg. Je kunt nog een stukje naar het westen, over een weg met aan de zijkanten hekjes met weer bloesem. Hier rangeerden vroeger de treinen om weer richting Valletta te rijden.

Deze weg ligt op een dijklichaam met een enorme stenen brug in het midden. Je moet een stuk wegrijden om te zien hoe hoog hij is, maar ik schat zeker 10 meter. Daar houdt het echter op, precies zeven kilometer van het stationsgebouw van Birkirkara als je het oude traject helemaal zou kunnen volgen.

Mocht je ooit naar Malta gaan, dan kan dit een leuke manier zijn om een dag door te brengen. Een auto is echter wel aan te raden, want zelfs op deze 1e juni is het al oncomfortabel warm. De thermometer geeft weliswaar 25 graden aan, maar dat dat zegt niets over de zonnestraling die erg intens is.

Om nog even terug te komen op dat rijtuigje: dat heeft persiani, een soort houten zonwering zoals je die ook op oude huizen voor de ramen ziet. Het woord 'heet' krijgt zo een hele andere dimensie.

- Peter

[Matthijs van Heijningen]

Voor de liefhebbers zie Railhobby Mei/Juni 2002. Staat een artikel in over the Valletta-Mdina Express met wat foto's er bij. 

mvg,

Matthijs

[Peter Korsten]

Vandaag zijn Korsten sr. (37) en Korsten jr. (4) naar Ġnien l-Istazzjon geweest. Dit is de (speel)tuin die tegenwoordig op de plek van het oude station ligt.

De bruggenhoofden zijn echter nog aanwezig en aan de andere kant van de weg gaat de spoordijk verder. Inmiddels is die overwoekerd - en staat er een muur dwars op.

Dat was dus gisteren. Vandaag was een aantal mannen bezig om de struiken van de dijk af te halen. Ik ga er maar van uit dat dit goed nieuws is, want de gemeente Attard lijkt zuinig te zijn op de paar resten (voornamelijk dijklichamen) van de spoorweg die nog over zijn. Het kleine stukje tussen de plek waar de brug lag en de plek van het station kan namelijk wel wat onderhoud gebruiken.

Het oude traject is aangegeven met een lichtere kleur klinker en ook de omlijning van het station is zo aangegeven.

Dat van het station was me nog nooit eerder opgevallen. Vandaag heb ik er eens wat beter naar gekeken. Het gebouwtje was echt miniem, ongeveer 12 bij 4 meter. Dus het zal niet in de papieren gaan lopen om dat van styreen te bouwen.

Nog een leuk detail: als je op de plek van het stationsgebouwtje staat, staat er een grote, oude boom aan je rechterhand. Kennelijk was dat ooit een klein, fragiel boompje, want er steekt een stuk spoorstaaf in de grond vlak naast de boom, waarschijnlijk ooit neergezet om de boom voor omvallen te behoeden.

Het is een aardige plek. Met een beetje fantasie kun je je voorstellen hoe je hier vroeger zou hebben gewacht op il-Vapur tal-Art (letterlijk: het landschip), die je boemelend naar je bestemming zou brengen.

- Peter

[Marcel SZD]

Hoi,

ik heb een vraagje over malta.
toen ik in 1988 in Malta was heb ik van de spoorweg niet veel meegekregen, echter wel een fraai boek hierover gevonden in een winkel.
Er staan foto's in van trams, mijn vraag is eigenlijk, weet je toevallig ook hoe het tramnetwerk was en wanneer dat is opgeheven.

groeten,

marcel

[Peter Korsten]

Er bestaat ook een boek over de trams (en de lift in Valletta), van dezelfde schrijvers. Destijds kon ik alleen nog de ingebonden versie krijgen, maar de vraag is of het nog beschikbaar is. De naam is 'The Malta Tramway and Barracca Lift', van Joseph Bonicci en Michael Cassar. Ze hebben ook nog een boek over de bussen, om het lijstje compleet te maken.

Overigens is er een ander boekje over de Malta Railway, van B.L. Rigby. Oorspronkelijk is het boekje uit 1970, maar het is opnieuw uitgegeven in 2004 en kan onder andere bij www.transportdiversions.com besteld worden. Het vult het boek van Bonnici en Cassar goed aan, met name wat betreft foto's.

Van de tram is niets overgebleven behalve foto's. De lijn begon in Valletta en ging van daaruit naar Birkirkara (directe concurrentie voor de trein dus), Cospicua (Bormla) en Żebbuġ.

De trams begonnen te rijden in 1905 en stopten definitief in 1929. Twee jaar later viel het doek voor de trein. Beide hebben de concurrentie met de bus, die wél alle hoeken van het eiland wist te bereiken, niet overleefd.

- Peter

[Matthijs van Heijningen]

En die bussen zien er gaaf uit  Zulke bussen heeft Connexxion niet 

mvg,

Matthijs

[Peter Korsten]

Gisteren nogmaals langs Birkirkara Station gegaan, ditmaal gewapend met een fototoestel.



Zo ziet het station er tegenwoordig uit. Dat muurtje rond de overkapping staat er pas een week. Eerlijk gezegd ben ik er niet echt blij mee, want het ziet niet uit, maar aan de andere kant wordt het gebouw een kinderdagverblijf en je kunt de kleuters natuurlijk niet weg laten rennen.

Om één of andere reden was er een soort greppel (beetje slecht te zien op de foto) die evenwijdig aan het vroegere perron liep. Is het voor de drainage? Het station van Birkirkara was zo ontworpen dat water van spoorbaan opgevangen werd en naar de planten werd geleid. Of gaan ze misschien de rails imiteren? Dan hadden ze twee greppels moeten graven, want hier lagen twee sporen. Enfin, de tijd zal het leren.



De straatkant van het gebouw. De bovenverdieping, de loopbrug en dat uiterst lelijke geval met de regenpijpen zijn niet origineel. Als je heel goed kijkt, zie je rechts een klein jongetje.



De straatkant vanaf de andere zijde. Hier valt duidelijk te zien dat de tweede laag er pas later op is gezet, nadat de spoorlijn gesloten is. Je kon ook binnen kijken, maar daar had ik al snel door dat er niets of vrijwel niets origineels meer over was, niet eens de tegelvloer.



De toegangshekken aan de kant die naar Msida, Floriana en Valletta gaat. Ironisch genoeg hebben uitgerekend de bussen, die de spoorlijn uiteindelijk de das om hebben gedaan, bezit genomen van het plein voor het station. Hier zie je dat er zowel oude als nieuwe bussen rondrijden.



De hekken aan de kant van Balzan, St, Anton, Attard, San Salvatore, Notabile en Museum Station. Waarom er een elektrische radiator staat is een raadsel. De bomen die je ziet zijn hoogstwaarschijnlijk in de jaren '80 van de 19e eeuw geplant, toen de spoorlijn geopend werd.



Het moet gezegd worden, Birkirkara Station is geen lelijke plek. Rechts zie je de eerste van een hele reeks bomen in bloesem en op de achtergrond het oude station en het laatst overgebleven rijtuigje (bij het witte rechthoekje, dat een bordje is).



Om het feest compleet te maken, werd ook nog de fontein aangezet. Tussen het water kun je het stationnetje zien liggen.



Als afsluiting dan een foto van het laatst overgebleven rijtuigje en de bij mijn weten enige Korsten met een dubbele Nederlands/Maltese nationaliteit.

Vandaag ben ik bij meneer Azzopardi langsgeweest, die een kleine permanente tentoonstelling heeft over de Malta Railway. Naast een aantal originele attributen, zoals dienstregelingen en kaartjes, heeft hij een aantal boekjes (veel meer dan de twee die ik heb) en een stuk van de overkapping van Attard Station. Leuk detail: hij heeft een Railhobby aan de muur hangen, waarin een artikel stond over de spoorweg en zijn kleine museum.

Ook heeft hij alle stations nagebouwd in de Britse N-schaal (1:148) met nog wat kenmerkende bruggen en tunnels, voornamelijk in hout. Ook gaf hij mij, heel aardig, de kopie die hij had gemaakt van de originele plattegrond van het station van Attard.

Want daar begon het uiteindelijk mee: mijn plan om dat stationnetje in H0 met 12mm rails te gaan bouwen.

- Peter

[Matthijs van Heijningen]

Voor de mensen die nog wat willen lezen over de Malta Railway 

http://website.lineone.net/~alan.c.edwards/mtrail.html
http://maltarailway.com/

mvg,

Matthijs

[Peter Korsten]

Hé, die laatste heeft het een tijdje niet gedaan. Ik moet die man eens doorgeven dat er een aantal zaken op zijn web site niet klopt.

Vandaag nog even naar Birkirkara Station gaan kijken. De sleuf aan de perronkant lijkt verdacht veel op waar vroeger het spoor lag, maar er liggen stalen platen overheen.

Verder is een aantal gazebo-achtige gevallen, waar men fijn in de tuin kon zitten te keuvelen, verwijderd. Ik vraag me af of ze een gedeelte van het oude station gaan afsluiten; dat zou erg vervelend zijn. Toch binnenkort maar eens de boel gaan opmeten.

(Overigens was ik dit berichtje aan het intypen toen opeens de stroom uitviel, bijna twee uur lang. Toch leuk, dat Firefox, want alles was nog bewaard.)

- Peter