Austrains, National Rail DL Class, schaal H0

[Materieeltest]

Austrains, National Rail DL Class, schaal H0
Door: Geoffrey Harteveld (En_voyage)

Het voorbeeld



Geschiedenis
Australië heeft voor de ontwikkeling van haar spoorwegen altijd veel gebruik gemaakt van technologie uit het buitenland. Vóór de Tweede Wereldoorlog was men voornamelijk Brits georiënteerd en nieuw materieel werd rechtstreeks uit het Verenigd Koninkrijk geïmporteerd of naar Britse ontwerpen in Australië gebouwd. Na de oorlog kwam veranderde dit. Begin jaren ’50 volgden de Australiërs met toenemende interesse de ontwikkelingen op het gebied van dieselelektrische aandrijvingen in de Verenigde Staten. Rechtstreekse import van materieel bleek niet mogelijk vanwege afwijkende Australische standaarden, maar ontwerpen van EMD en Alco werden aangepast aan de plaatselijke omstandigheden en door Australische fabrikanten gebouwd.

Zo werd van de bekende EMD F7, oorspronkelijk een Bo’Bo’ locomotief, een nieuw ontwerp afgeleid met asindeling (A1A)(A1A) om de asdruk te verminderen voor het wat lichter uitgevoerde Australische spoor. Tevens werd de bak verlaagd, maar wel weer wat langer gemaakt vanwege de drieassige draaistellen. De zo ontstane GM-serie lijkt uiterlijk meer op een EMD E8, maar is dus lager en korter en heeft net als een F7 slechts één dieselmotor.

Het succes van deze ontwerpen leidde tot een blijvend gebruik van Amerikaanse basisontwerpen van EMD en Alco. Complete aandrijflijnen werden uit de VS betrokken, maar in een chassis naar eigen Australisch ontwerp geplaatst. Hierdoor hebben veel Australische modellen een eigen gezicht ten opzichte van het oorspronkelijke Amerikaanse ontwerp. Technologie van bijvoorbeeld het Amerikaanse hood-type SD-40 werd toegepast in een Australisch ‘box’-ontwerp, dat wil zeggen een klassieke gesloten opbouw zonder neus.

Uitzondering hierop waren de locomotieven die werden gebruikt door de spoorwegen van de mijnbedrijven in de Pilbara regio. Omdat in dit gebied geen restricties golden t.a.v. het profiel van vrije ruimte, werden hier locseries in dienst gesteld die nauwelijks afweken van het oorspronkelijke Amerikaanse ontwerp. Deze situatie bestaat tot op vandaag. Hierdoor zijn in de Pilbara zustermachines te vinden van bijvoorbeeld de EMD SD70 en GE AC6000, uiteraard aangepast aan het Australische woestijnklimaat. Deze machines zijn dus wèl in de VS geproduceerd.

Na het verdwijnen van Alco werd in Australië nog een tijd met de technologie van deze firma doorgebouwd, resulterend in modellen als de NSW Class 422 en 442. Langzamerhand nam General Electric het marktaandeel van Alco over. Tegenwoordig zijn GE en EMD dan ook de enige overgebleven spelers in Australië, met lokale fabrikanten als UGL (voorheen Goninan) en EDI Downer (voorheen Clyde).

In de jaren ’80 van de vorige eeuw werd bij het toenmalige Australian National, een landelijk opererende vervoerder, duidelijk dat de al eerder besproken GM-class economisch en technisch aan het einde van de levensduur was gekomen. Vervanging werd gezocht in een nieuw ontwerp met een beproefde aandrijflijn van EMD. Voor het eerst werd de microprocessortechnologie uit de GP60/SD60 toegepast in een Australisch ontwerp. In het eisenpakket was opgenomen dat het nieuwe ontwerp niet alleen voor de goederendienst geschikt zou moeten zijn, maar ook ingezet moest kunnen worden voor enkele overgebleven passagierstreinen over lange afstand. Hierdoor was voor Australische begrippen een relatief hoge topsnelheid voorzien van 150 km/u. Volgens dit ontwerp werden door Clyde tussen 1988 en 1990 uiteindelijk 15 locomotieven geleverd aan Australian National die als de DL Class in dienst werden genomen.

De opbouw van de loc was geheel gesloten. In tegenstelling tot eerdere series uit de jaren ’80 met een relatief vlak front kreeg de DL een neus die sterk leek op de Amerikaanse EMD F40PH. De locs werden uitgevoerd met slechts één stuurstand. Hiermee werd de DL een echte lijndiesel en kon de serie praktisch niet voor rangeerwerkzaamheden worden ingezet. De serie werd geleverd in het ‘green and gold’ (groen en geel) van Australian National, compleet met geel gespoten draaistellen volgens de toenmalige huisstijl van AN.

Halverwege de jaren ’90 werd Australian National opgeheven en kwamen de locs terecht in de boedel van het nieuw opgerichte National Rail. Spoedig verschenen de eerste locs in de huisstijl van NR, oranje en grijs. Later werden enkele DL’s overgespoten in een nieuwe variant op deze kleuren. Hierbij bleef het oranje bestaan, maar werd het grijs wat donkerder en verdween de gestileerde witte pijl van het eerste ontwerp. Nadat een nieuwe privatiseringsgolf ook een einde had gemaakt aan National Rail, ging de hele DL Class in 2004 over naar Pacific National. Een aantal locs zijn inmiddels verschenen in het ‘blue and marigold’ van PN, maar er rijden nog steeds exemplaren in de kleuren van National Rail en Australian National.

Tegenwoordig zijn de DL’s nog steeds te vinden in het goederenvervoer over de lange afstand, maar passagierstreinen horen in principe niet mee tot het takenpakket van de DL. De machines worden meestal ingezet in een consist bestaande uit meerdere locs, vaak van verschillend type. Hierbij worden de DL’s meestal niet meer als leidende loc ingezet, omdat crews de voorkeur geven aan stillere cabines van modernere loc types (bijv. NR Class). Verder beschikt de de DL over onvoldoende mogelijkheden om alle capaciteiten van modernere locs aan te spreken, zoals de mogelijkheid tot kruipsnelheden wanneer met een zware trein door bergachtig gebied wordt gereden. Toch zijn de DL’s nog steeds onmisbaar en recentelijk (2011) is een consist uit vier DL’s samengesteld als onderdeel van een locpool voor kolentreinen in New South Wales.

Twee machines zijn niet meer in dienst. DL37 was betrokken bij een ongeluk in 1996 en raakte onherstelbaar beschadigd. DL36 werd ook in 1996 buiten dienst gesteld, maar als gevolg van aanhoudende technische mankementen. Sindsdien staat de machine officieel op reserve in Port Augusta, inmiddels kaalgeplukt en op nooddraaistellen. Of deze loc ooit weer in dienst zal komen, is uiterst twijfelachtig.



Het model
De DL is duidelijk een exponent van de nieuwe generatie Australische modellen die de afgelopen vijf jaar zijn verschenen. Al langer zijn er modellen van Australische locs te koop. Lima heeft in de jaren ’70 en ’80 de GM Class en de Alco 44 Class in haar assortiment gehad. De detaillering was grof en de magere rijeigenschappen van oude modellen van Lima hielden niet bepaald over. Het model van de 422 Class, uitgebracht in de jaren ’80 en recentelijk door Hornby heruitgebracht, oogde al veel beter, maar had ook nog de beruchte rondmotor met Spartaans rijgedrag. Ook in de jaren ’80 bracht Powerline een eigen reeks kunststofmodellen op de markt, waaronder de 81 Class. Qua uitvoering waren deze nog behoorlijk grof en motorisch vertoonden ze veel verwantschap met de modellen van Lima, maar het ging om echte Australische loc types waarbij de eerste stappen werden gezet naar een hoger niveau van detaillering.

Enkele jaren geleden zijn er enkele nieuwe fabrikanten verschenen zoals Austrains en Auscision, die hun modellen lieten fabriceren in dezelfde Chinese fabrieken als de Europese merken LSM, ACME, Heris en Artitec. Modellen worden geproduceerd in bepaalde gelimiteerde oplages. De kwaliteit is naar een veel hoger plan verschoven, echter het prijsniveau ook. Voor een losse loc gaan prijzen al snel richting A$ 300 (ongeveer € 225), het gevolg van een hoge detailleringsgraad en een kleine modelspoormarkt. Goederenwagens worden vaak in sets van vier verkocht, waardoor de setprijs snel A$ 180 (€ 135) bedraagt.

In 2009 bracht de Australische modelspoorfabrikant Austrains de DL Class uit in schaal H0. Nog steeds hoort het model tot de lopende collectie van Austrains, hoewel enkele kleurvarianten ondertussen zijn uitverkocht. De algehele indruk van het model is geslaagd te noemen. Het exemplaar in H0 heeft hetzelfde hoekige voorkomen als het grote voorbeeld en ook de typerende neus is goed vormgegeven. De maatvoering is hierbij correct, er zijn geen grote afwijkingen. De ramen zijn ingezet, waarbij de typerende sponningen niet zijn vergeten. Sommige grotere roosters zijn fijn geëtst, andere kleinere roosters zijn in reliëfdruk in de kunststof kap weergegeven, waarschijnlijk uit de oogpunten van kosten en kwetsbaarheid. Het werkt in elk geval niet storend. Het dak is ruim voorzien van details zoals hijsogen en de ventilatorunits van de koeling zijn goed weergegeven in model. Verder zijn er behoorlijk wat onderdelen los aangezet, zoals spiegels, leidingen rond de klauwkoppelingen en de handgrepen aan voor- en achterzijde van de loc.





Het verfwerk van het model is dik in orde. Scheidingen tussen het oranje en het grijs vertonen geen ‘doffe’ plekken en de opschriften zijn strak opgebracht. Op het eerste gezicht lijkt het aantal opschriften nogal karig, waardoor de indruk ontstaat dat de fabrikant het zichzelf gemakkelijk heeft gemaakt. Nadere bestudering van foto’s van het grote voorbeeld leert echter dat de locs niet rijk zijn voorzien van opschriften. Hiermee heeft Austrains het voorbeeld gevolgd en is er geen sprake van een echte misser. Dit is ook het geval met de ‘diamant’ van National Rail op de neus van de loc: op recente foto’s van DL47 lijkt de diamant geel van kleur te zijn. Opnieuw blijkt na studie van oude foto’s dat de stickers van de diamant oorspronkelijk oranje van kleur zijn geweest, maar dat deze in de loop van de jaren zijn verschoten tot geel. Op de laatste foto’s van de DL47 zijn deze stickers zelfs helemaal niet meer aanwezig, waardoor de loc geen verwijzingen meer heeft naar National Rail, op de oranje-grijze kleuren na. Hiermee blijkt maar weer hoe belangrijk het is dat fabrikanten grondige studie doen naar foto’s van het model. Hoe meer informatie, hoe beter, want een foute aanname kan zomaar leiden tot een onjuist model.





Wèl een klein minpuntje aan het model zijn de draaistellen. Helaas zijn deze redelijk grof en niet van bijster veel diepte voorzien. Bij de zwarte draaistellen valt dit gelukkig niet op, maar bij de gele exemplaren van locs in de kleuren van Australian National valt dit wat meer op. Voorzichtig weatheren is het devies, omdat anders de geringe diepte alleen maar duidelijker wordt.

Eigenschappen
Qua opbouw deed het model mij denken aan de modellen van Proto 2000 die ook in China worden geproduceerd, zoals de EMD E8. Het metalen chassis is zwaar uitgevoerd en de aandrijving is voorzien van de nodige vliegwielen die het model van de DL behoorlijk wat uitloop meegeven. De motor drijft twee zwaar uitgevoerde draaistellen aan, die zijn voorzien van wielen met RP25 norm. Het model reed prima op de testbaan van Fleischmann Profi-rail en een blik op enkele internetfora leerde dat andere gebruikers weinig problemen ondervonden op fijnere railsoorten, hoewel een goede aanleg van het spoor dan wel essentieel is. Dat geldt eigenlijk voor al het materieel met RP25-wielen.



De motor is erg stil, waarbij ik moet opmerken dat ik het model alleen analoog heb getest. Met een decoder en een digitale aansturing kan waarschijnlijk een nog beschaafder rijgedrag worden gerealiseerd. Op een analoge baan laat het model zich echter al goed aansturen en kruipsnelheden zijn mogelijk. Hoewel de DL er in het echt eigenlijk niet voor bedoeld is, kun je met het model dus prima rangeren. Verder is het model behoorlijk krachtig. Het hoge gewicht draagt bij aan een goede adhesie, waardoor de trekkracht aanzienlijk is. Een lange sleep vierassige zelflossers of containerwagens zou geen enkel probleem moeten zijn.

De verlichting van de DL is in orde. De headlights en ditchlights zijn functioneel, evenals sluitseinen. De sterkte is goed, hoewel er sprake lijkt te zijn van wat kleurverschil in de gebruikte LED’s. Zo ziet het schijnsel van de ditchlights er wat blauwer uit van kleur dan de headlights, maar echt storend is het niet. De verlichting brandt bij analoog bedrijf overigens al bij lage snelheden en bij digitaal bedrijf kun je zelf kiezen om met of zonder verlichting te rijden (wat weer handig is bij een consist van meerdere locomotieven).

Decoder
Het model is geschikt voor digitalisering via een 8-polige decoderaansluiting. Welk type decoder je kiest, lijkt mij vooral een persoonlijke keuze. Verder biedt het chassis nog de ruimte voor het inbouwen van een kleine speaker en een geluidsdecoder. Naar mijn weten zijn er nog geen kant en klare geluidspakketten voor de DL te koop, maar het geluid van een willekeurige twaalfcylinder 710-motor met turbo van EMD zou redelijk in de buurt moeten komen van het grote voorbeeld.



Verzorging
Het model wordt geleverd in piepschuimen doos met kartonnen deksel. In de piepschuimen doos en dito binnendeksel zijn uitsparingen aangebracht voor los aangebracht onderdelen. Vanaf de fabriek zijn alle onderdelen al gemonteerd, dus het pincet en de lijmpot kunnen in de kast blijven. Ter bescherming zit er nog wel een plasticfolie om het model, dat in één geheel in de doos gaat. Kap en chassis worden dus niet gescheiden verpakt, zoals dat bij sommige Amerikaanse merken wel gebeurt. Persoonlijk heb ik daar wel een voorkeur voor wanneer het chassis zo zwaar is als bij deze DL, maar de passing van de piepschuim doos is perfect en het risico op beschadiging hierdoor minimaal.
Helaas ontbreekt een folder met aanvullende informatie over het model en het voorbeeld. De demontage mag je als koper dus zelf uitzoeken en dat is geen goede zaak. Uiteindelijk volstaat de klassieke manier van uitbuigen van de kap, maar wat meer duidelijkheid hierover had alleen al uit het oogpunt van klantvriendelijkheid niet misstaan. Ook tips over onderhoud (zoals smeerpunten) in de stijl van de Roco-folders worden niet meegeleverd, je mag het als koper zelf maar uitzoeken. Voor de gevorderde modelspoorder vast koek en ei, voor een beginner echter niet vanzelfsprekend. Voor de betaalde prijs had hier naar mijn idee iets meer aandacht aan mogen worden besteed, vooral omdat een eenvoudig leaflet met de pc in elkaar gezet kan worden. Hierop bezuinigen is mijns inziens dan ook eerder kortzichtig dan kostenbewust.

Conclusie
De DL Class van Austrains is een geslaagd model. Austrains heeft een goed gelijkende vertaling van het grote voorbeeld naar 1:87 gemaakt. Het model is goed gedetailleerd en staat strak in de verf. De rijeigenschappen zijn uitstekend en met de trekkracht zal het ook wel in orde zijn. De uitvoering staat op een gelijk niveau als wat modelspoorders in Europa en de VS al enkele jaren zijn gewend.

Jammer genoeg laat Austrains wat steken vallen op het gebied van service. Een handleiding ontbreekt, zodat het openen van het model voor de inbouw van de decoder onnodig lastig wordt. Voor het stevige prijskaartje dat aan dit model hangt, had de fabrikant wel wat informatie over openen en onderhoud mee mogen leveren.

Aan de andere kant: Austrains produceert voor een bijzonder kleine modelspoormarkt. Het uitbrengen van een model van een typisch Australische dieselloc als de DL is geen sinecure met het oog op de verkoopaantallen. Gelukkig levert Austrains met het uitbrengen van de DL goed werk: de koper krijgt veel ‘Ozzie locomotive’ voor zijn geld. De verleiding is dan ook groot om nòg een exemplaar aan te schaffen voor een consist. Is het al Kerstmis…?

De Details

Algemeen
Merk: Austrains
Type: National Rail DL Class
Schaal: H0
Tijdperk: V
Catalogusnrs: DL47X

2ra = 2-rail analoog

Frame: Metaal
Opbouw: Kunststof
Gewicht: ongeveer 800 gram
Min. Radius: 438 mm
Koppeling: klauwkoppeling, type Kadee
Prijs: A$ 260

Testuitvoering: National Rail
Stroomafname: via stroomafnemers in de draaistellen
Motor: vijfpolig
Verlichting: LED, wisselende frontseinen (headlights, ditchlights en markers) en sluitseinen.
Decoder: nee
Krachtoverbrenging: via cardanassen en tandwielen op alle assen

Vliegwiel: Ja
Trekkracht: niet gemeten

Demontage: klikverbindingen in zijwand, eerst koppelingen demonteren
Zelf aan te brengen onderdelen: geen

Maten    (1:1;1:87;model)
Lengte over de buffers: 19,67 m
Hoogte: 4,25 m
Gewicht: 121,5 ton

Rijeigenschappen
Vmax: niet gemeten
V voorbeeld: 153 km/u

Tijdperk indeling volgens NEM 818
bron: https://images.beneluxspoor.net/bnls/NEM_818_NL.pdf

Bronnen
- Wikipedia, pagina over Australian National DL Class:
http://en.wikipedia.org/wiki/Australian_National_DL_class
- Stuart Ellis, ‘Austrains HO scale DL Class’, Motive Power 60 (2008), p.39-41.
- Jamie Fisher en Chris Nuthall, ‘The DL Class’, Motive Power 70 (2010), p.29-33

Fotoverantwoording
Foto grote voorbeeld: Locomotive DL47 of Pacific National stabled in the yard at Tailem Bend, South Australia.
_{(This photograph is released into the public domain and may be used for any purpose.)}
http://en.wikipedia.org/wiki/File:Pacific_National_DL47.JPG

Alle andere foto’s zijn genomen door de auteur.

[Dion]

Een goede test van iets afwijkends dan dat we hier gewend zijn.

Top

[Bob R.]

Mooi verslag van een erg gaaf dieseltje!
Er moet toch wel een behoorlijke modelspoor scene zijn in Australië.
Niet alleen is er Austrains maar (zoals je schrijft) ook Lima bracht modellen uit voor de Australische markt.
Maar een mooi model, b.v. die luchthoorns op de neus.

Zie ik het goed en ontbreekt er aan de rechterkant een ruitenwisser?

[en_voyage]

Bedankt voor de positieve reacties, Dion & Bob.

@Bob: scherp gezien, er ontbreekt inderdaad een ruitenwisser. Zat ook niet los in de doos, dus waarschijnlijk bij assemblage al vergeten. Heb al eerder een mailtje gestuurd naar Austrains en ben in afwachting van een vervangende wisser.

Lima heeft enkele echt Australische modellen uitgebracht: Class 44/930, class GM en class 422. De laatste twee zijn enkele jaren terug opnieuw opgenomen in het gamma van Lima/Hornby, overigens zonder veel verbeteringen. De kappen van deze modellen zijn door Lima echt gebaseerd op het grote voorbeeld, zijn dus geen kleurvariant. De draaistellen onder de Lima Class 44/930 (Alco PA verwant) zijn overigens identiek aan de exemplaren onder de bekende Lima NS 1200. 

Schaamteloze kleurvarianten zijn er ook geweest: Lima verkocht z'n Britse HST in schaal 00 als Australische XPT, wat voor geen meter klopt. Zo wijken de XPT-motorwagens af qua indeling, frontseinen en kopruiten. Over de tussenrijtuigen kunnen we het beter niet hebben, omdat Lima vrolijk Britse MkIII-rijtuigen heeft gebruikt in plaats van speciaal voor de XPT ontwikkelde Budd-rijtuigen. Life-Like heeft modellen van de Amerikaanse GP-38 en F7a uitgebracht in de kleuren van Australian National, die nooit 'down under' hebben gereden.

Strikt genomen is zelfs de BHP Billiton AC6000 uitbracht door Broadway Limited een ordinaire kleurvariant. Zoiets rijdt wel rond in Noord-West Australië, maar er klopt geen hout van... Desondanks wel een leuke blikvanger voor op de baan.

Groeten,

Geoffrey