Duitse rijtuigen op Enschede - Gronau

[Han Steenwijk]

In een ander draadje staat te lezen:

Ik heb me jaren geleden verdiept in de lijn Enschede-Gronau. Ik ken geen foto's van een 2400 in Gronau, wel van een 2200. Het personenvervoer op deze verbinding werd met duits materieel gereden:
BR 38 met 3-assige Umbauers
BR 78 met 3 assige Umbauers
Accustellen ETA 150
V100
Dieselstellen 624

In de jaren '60 reed er over deze lijn zelfs een D-trein Munster-Amsterdam die werd getrokken door een BR 03.

Groeten,
Frank

Bestaat er dokumentatie voor de inzet van deze drieassige Umbauwagen?

Zelf heb ik indirekte aanwijzingen (geen foto's, nee) dat een BR 38 in de periode 1963-1964 (misschien ook daarvoor al) met vierassige Umbauwagen naar Enschede kwam.

Overigens, de D-trein Muenster-Amsterdam waren in feite twee doorgaande rijtuigen. Aanvankelijk was een typische samenstelling Schuerzenwagen (AB) + m-Wagen (B), vanaf ca. 1964 deden twee Silberlinge (AB + B) het werk.

Groeten, Han

[Sander]

Ben zeer benieuwd naar foto's!

Duitse treinen in Enschede is van voor mijn tijd dus zou dan ook graag foto's hier van zien.

mvg,
 Sander

[Han Steenwijk]

Voor de "oude" samenstelling zie het bijgaande plaatje:



E 876 Enschede - Muenster bij Burgsteinfurt, februari 1963 (foto Helmut Kluender).

Ik geef toe dat het niet overduidelijk is, maar volgens mij is direkt achter de BR 78 een Schuerzenwagen te zien en daarachter een m-Wagen.

Voor de "jonge" samenstelling met Silberlinge heb ik geen digitale foto's paraat, maar er staat een afbeelding van in Op de Rails 11/2001, p. 425. Op de onvolprezen site van Nico Spilt dan de doorgaande rijtuigen onderweg van Amsterdam naar Enschede:

http://www.nicospilt.com/Hilversumvroeger2.htm

(zoeken naar de tekst "3 mei 1966").

Han

[FrankJ]

Ik heb een foto van S. Overbosch uit 1960 waarop een BR 78 met 3-assige Umbauers in Enschede te zien is. De foto is niet al te scherp, maar de Umbauers zijn goed te herkennen. Ik zal de foto binnenkort scannen en hier plaatsen.

Groeten,
Frank

[Sander]

Frank,

GRAAG!

mvg,
 Sander

[modelspotter]

De NVBS sectie Zwolle excursie van Winterswijk naar Enschede van 19 mei 1973 werd uitgevoerd van Ww tot Coesfeld met de 50 1255 en vandaar naar Es via Münster en Burgsteinfurt met een 042 (een met zware olie gestookte 41-er).

Als rijtuigen voor de excursiegangers hadden we B3yg(e) karren.
Bij hoge uitzondering waren ze toegelaten op de grensbvk. Ww-Borken en Gronau-Es, het waren namelijk geen RIC karren.
Maar kennelijk was NS het ook duidelijk dat deze wagens in die tijd (jaren 60 en 70) zelfs naar de Balkan reden met gastarbeiders.

Modelspotter

[Han Steenwijk]

Vooruitlopend op de foto kunnen we er misschien over nadenken, wat die BR 78 plus drieassers hier dan deden in 1960. Volgens de dienstregeling waren de enige getrokken treinen destijds die met de doorgaande rijtuigen Muenster - Amsterdam. Dat is dus een mogelijkheid.

Verder reed de "Grenzlandexpress" Bentheim Nord/Enschede - Gronau - Moenchengladbach, in die tijd normaal met motorrijtuigen gereden, op maandagochtend en vrijdagavond als getrokken trein, bestaande uit een BR 38 met vierassige Umbauwagen. Daarvan is helaas niets terug te vinden in de OKG (Omloop Krachtvoertuigen op de Grensbaanvakken), maar een Duitse ooggetuige houdt hieraan vast. De drieassers zouden dan een versterking van deze trein kunnen zijn geweest. Aangezien de vleugels in Gronau samenkwamen/splitsten, moest men in Gronau een tweede lok paraat hebben. Een BR 78 misschien? Dat is de tweede mogelijkheid.

Als derde mogelijkheid komt een extra trein in aanmerking.

Han

[modelspotter]

Het VRM en de drgl van 29 mei 1960 erbij:

Drgl. Tabel R
Es-Gronau
X Tr 868 Es v 7.12 Gr a 7.21
X Tr 872 Es v 9.07 Gr a 9.16
+ Tr 2697 Es 11.00 Gr 11.09
X Tr 2687 Es 11.56 Gr 12.05
   Tr 876 Es 14.53 Gr 15.01
   Tr 862 Es 15.56 Gr 16.05
   Tr 2672 Es 19.00 Gr 19.09
   Tr 878 Es 20.51 Gr 20.59
Alle 1,2 klas.
VRM
Motortreinen
Gronau-Es, mat. DB
ledig 11865 Es -> 1868 Düsseldorf
2561 Es -> 872 Bad Pyrmont
859 Es -> 2697 Gronau of 2687 Rheine
2686 Es -> 862 Dortmund
873 Es -> 2672 Gronau
867 Es -> ledig 11866 Gronau

Getrokken mat.
Omloop: Osnabrück met E619 naar-Hannover met E620 naar-Osnabrück-Bentheim 620-Hgo 230-Asd 235-Es 878-Gronau E878-Münster E869-Gronau 869-Es 218-Asd 223-Es 876-Gronau E876-Münster E877-Gronau 877-Es 234-Asd 239-Es214-Asd219-Es 226-Asd 231-Hgl 629-Bentheim E629-Osnabrück.
In totaal te stellen vier AB en vier B (dwz. vier stellen uit een AB en B).
AB zitplaatsen: 18/40 en B: 72.

Tr 876 en 878 getrokken trein met rijt. Asd-Münster (zie hierboven), met stoom Br03. Deze locs zaten in een omloop vanuit Hamburg en reden los van Es door naar Hgl en vandaar weer met tr. naar Bentheim en verder, uiteraard vica versa.

De andere tr. waren motortreinen, stellen uit een van de vele series VT137 met VB en VS. Nieuwe benaming VT 25 en VT 33, zij waren gehuisvest in Münster en Bielefeld. Foto van VT25 506 (ex VT 137 214) op 29 juni 1965 te Münster Hbf tbv diensten naar Gronau, Rheine enz. In 1966 gingen de laatste buiten dienst, VT 25 504, 505 en 506.

Ik kom in oudere VRM's ook geen B3yge typen tegen maar ze zullen als vervanging van de motortrein met een Br 78 (Bw (depot) Gronau) zeker weleens Es hebben aangedaan.

Dan de onvolprezen artikelenreeks van NJvWJ in OdR (1970) erbij.
OdR 1970-8 blz 166-167:

Met de elektrificatie van 1951 werd het grensverkeer hervat, aanvakelijk met twee slagen maar in mei 1953 verdubbeld. Het waren Duitse deselmotortreinen. De DB liet ze van Gronau doorlopen naar Dortmund, Münster en Rheine, en Bielefeld-Lage-Detmold-Himmighausen, een rit van 4 1/2 uur!

Per 26 mei 1963 kwam de V100 en per mei 1968 de "accutriebwagen".

Modelspotter

[Han Steenwijk]

Dat de "Grenzlandexpress" (moet zijn 2868; vanaf Gronau richting zuiden verder als E868) in 1960 slechts tot Duesseldorf reed, wist ik niet; bedankt! In de zomerdienstregeling 1961 is het al Moenchengladbach. Zomer 1960 was overigens de eerste dienstregeling waarin de "Grenzlandexpress" over de grens kwam.

De omloop van het getrokken materieel is om van te smullen! Ik vroeg me al een hele tijd af hoe dat in elkaar zat. Interessant zijn de twee slagen Asd - Es (Asd 239 -> Es 214 -> Asd 219 -> Es 226 -> Asd) voordat de rijtuigen weer via Hgl - Odz naar Duitsland verdwijnen. Leuk voor mensen die een exprestrein Asd - Es in model willen laten rijden!

De omloop van de BR 03 via Hgl - Odz gold voor de E877 en E878, maar juist niet in zomer 1960. Wel bestond die in winter 1959/60, zomer 1961 (zondag) en vanaf winter 1961/62 tot en met winter 1963/64 elke dag, behalve zaterdag in deze laatste dienstregeling. Van Wijck Jurriaanse laat die BR 03 van Bw Hamburg-Altona komen, maar daar had men geen BR 03 met korte tender, geschikt voor de draaischijven in Nederland. De BR 03 uit onze omloop werd in Enschede gedraaid.

Die motortreinen van de DRG-serie 137 zijn een groot probleem. De DB onderscheidde hier vele verschillende series oa. op grond van de motorisatie, terwijl ze uiterlijk sterk op elkaar leken. Hier de juiste "Baureihe" vast te willen stellen is dus haarkloverij. Daar gaat-ie dan:
- in Op de Rails is een foto gepubliceerd, gedateerd 1 juni 1951, met daarop een VT 25 te Enschede. Kan iemand dit misschien nakijken, want ik heb de foto niet zelf gezien;
- een foto van Van de Meene toont een VT 60 van Bw Rheine als E872 Enschede - Himmighausen (12 december 1958). Bw Rheine beschikte jarenlang over een voorraad VT 60;
- de "Grenzlandexpress" kwam 1960-1963 als motortrein met VT 36 van Bw Koeln-Nippes naar Enschede. Dit volgens Duitse "Zugbildungsplaene" en gepubliceerde foto's;
- de "Buchfahrplaene" 1962/63 en 1963/64 geven voor de E872 en E873 (Himmighausen - Bad Pyrmont) VT 25 aan. Nu zijn die "Buchfahrplaene" niet altijd up to date, dus je kunt hoogstens konkluderen dat de VT 25 deze verbinding gereden heeft, maar niet wanneer hij dat deed.

Hierbij een foto van de "Grenzlandexpress" in Essen Hbf, 15 mei 1961, bestaande uit VS 145 365, VT 36 507, VS 145 355 en VT 36 505. Tussen Gronau en Enschede resp. Bentheim Nord reed dan een stel VT 36 plus VS 145.



Als iemand nog wat weet, vooral over het ingezette materieel in de jaren '50, dan hoor ik dat graag.

BR 78 plus drieassige Umbauwagen als vervanging van een motortrein is de vierde en meest waarschijnlijke optie, inderdaad.

Han

[modelspotter]

Heb even gescheckt: het staat er echt zowel in de drgl als vrm:
2686 Es - Dortmund, de Grenzland Express.

Dan de Br 03, op de foto in OdR is de 03 130 te zien en die hoorde tot 9 juli 1963 thuis in Rheine en was inderdaad voorzien van de zogenoemde Kurztender, type 2'2T30. Daarna verhuisde ze naar Altona waar ze op 3-11-1967 buiten dienst ging. Kennelijk ging NJvWJ hier de mist in.

Ik heb de omloop van de 03-en vanaf 6-7-1960 voor me:
omloop 1
dag 1: Osnabrück192 -> Odz171 ->
dag 4: Osnabrück172 -> Odz191 ->
omloop 2
dag 1/2: Bentheim9898 -> Odz4905 -> Bentheim5083 -> Rheine2680 -> Gronau2681 -> Rheine

Inderdaad geen koers op Es. voor 03-en.
Wat zat er toen voor, Br 78.....

Ff zoeken en:
Laufplan der Triebfahrzeuge 29-5-1960:
BD Münster Bw Münster
dag 3: Gronau0876 -> Es E878 -> Münster

In zoverre opgelost.

Modelspotter

[modelspotter]

Verder zoeken...
Wat zat dan voor de andere getrokken tr., P8 misschien?

Jawohl...

BD Münster Bw Gronau Einsatz Bw Coesfeld
dag 5: Gronau9882 -> Es876 -> Münster2663 -> Coesfeld

Ook voor de 869 en 877 zat een P8 (Br 38.10) in de zomer.

Modelspotter

[Han Steenwijk]

Ik heb nog zitten mijmeren over de omloop van de doorgaande rijtuigen:

Getrokken mat.
Omloop: Osnabrück met E619 naar-Hannover met E620 naar-Osnabrück-Bentheim 620-Hgo 230-Asd 235-Es 878-Gronau E878-Münster E869-Gronau 869-Es 218-Asd 223-Es 876-Gronau E876-Münster E877-Gronau 877-Es 234-Asd 239-Es214-Asd219-Es 226-Asd 231-Hgl 629-Bentheim E629-Osnabrück.
In totaal te stellen vier AB en vier B (dwz. vier stellen uit een AB en B).
AB zitplaatsen: 18/40 en B: 72.

Ik heb de NS dienstregeling van zomer 1960 weliswaar niet, maar op grond van de treinnummers is dat als volgt in te delen:

dag 1: Osnabrück - E619 - Hannover - E620 - Bentheim - 620 - Hgl - 230 - Asd - 235 - Es - 878 - Gronau - E878 - Münster;
dag 2: Münster - E869 - Gronau - 869 - Es - 218 - Asd - 223 - Es - 876 - Gronau - E876 - Münster - E877 - Gronau - 877 - Es - 234 - Asd - 239 - Enschede;
dag 3: Enschede - 214 - Asd - 219 - Es - 226 - Asd - 231 - Hgl - 629 - Bentheim - E629 - Osnabrück.

De rijtuigen stonden dus tussen de beide poten van hun eerste puur binnenlandse slag Asd - Es over in Enschede. Zo heeft ook de modelspoorder, die zijn Duitse rijtuigen enkel op een opstelspoor wil laten staan, er wat aan. Het vierde stel AB + B diende blijkbaar als reserve.

De overgang van de rijtuigen van E 876 op E 877 in Muenster op dag 2 was vanwege de te late aankomsttijd van E 876 niet altijd mogelijk. Op grond van de NS en DB dienstregelingen, die ik toevallig heb, kom ik tot het volgende overzicht:

Wel mogelijk: [zomer 1960], zomer 1962, winter 1962/63.   
Niet mogelijk: zomer 1959, winter 1959/60, 1963/64, winter 1965/66, winter 1966/67, zomer 1967, winter 1967/68.
Je zou haast zeggen, vanaf zomer 1960 t/m winter 1962/63 was de omloop zoals boven beschreven, terwijl in de perioden 1959/60 en zomer 1963 t/m winter 1967/68 de zaak anders werd opgelost. In die laatste periode valt ook de inzet van de Silberlinge.

Waren die treinen 620 Bentheim - Hgl en 629 Hgl - Bentheim in zomer 1960 ook zo ekstreem kort als de treinen 869, 876, 877 en 877 tussen Es en Gronau?


De omlopen voor de loks in zomer 1960 zijn nu duidelijk; heel mooi! Vullen wij dat in bij het staatje in de OKG, die alleen de traktiesoort aangeeft:

NS rijdt:
 1. 5279-5280 (niet op zo)       [2200 of 2400; dit is niet bekend]

DB rijdt:
 1. Lt 11.865 - ET 868(DE) (niet op zo) [VT 36, Bw Koeln-Nippes]
 2. Pt 2561 - ET 872(DE) (niet op zo)
 3. 869 - 9883(S)          [BR 38.10]
 4. ET 859 - Pt 2687(DE) (niet op zo)/ET 859 - Pt 2697(DE) (zo)
 5. 9892 - 876(S)          [BR 38.10, Bw Gronau met personeel van Bw Coesfeld]
 6. Pt 2686 - ET 862(DE)
 7. 877 - 9895(S)          [BR 38.10]
 8. ET 873 - Pt 2672(DE)
 9. 9896 - 878(S)          [BR 78, Bw Muenster]
10. ET 867 - Lt 11.866(DE)       [VT 36, Bw Koeln-Nippes]

Nu blijven nog de omlopen met de slagen Dortmund - Enschede (ET 859/ET 862) en Enschede - Bad Pyrmont (ET 872/ET 873) over. Wie schiet?

Enne...

2686 Es - Dortmund, de Grenzland Express.

... is te lezen als "2868 Es - Duesseldorf, de Grenzland Express".

Han

[FrankJ]

Hallo mede-Gronau-Enschede geinteresseerden!

Hierbij de beloofde foto:

Gemaakt in Enschede op dinsdag 20-12-1960 door S. Overbosch. De foto is niet erg scherp, maar het is onmiskenbaar Enschede. Overbosch schreef erbij DB lok 78 439 met trein uit Rheine. Het eerste rijtuig is een BD.

Enigzins off-topic vraagje, heeft iemand enig idee wat er met de foto's en negatieven van Overbosch is gebeurd na zijn overlijden?

Groeten,
Frank

[Sander]

Heeft iemand enig idee welke loc + rijtuigen dit zijn?
Deze trein zou ik graag op schaal willen hebben.

De foto is super!! Al haal ik Enschede er niet volledig uit.

mvg,
 Sander

[Mispoes]

Al haal ik Enschede er niet volledig uit.

HûH???


93 Es, 28-05-85

Zo duidelijker?

Heeft iemand enig idee welke loc + rijtuigen dit zijn?
Deze trein zou ik graag op schaal willen hebben.

Wellicht een DB78 met 2 paartjes 3 assige Umbauwagens (B3yge).