Bouw van tijdperk 1 HSM en SS rijtuigen

[MathynK]

Deze keer eens geheel iets anders bij mij op het bureau, namelijk een drietal bouwsets van tijdperk 1 rijtuigen. Het zijn drie sets die uitgegeven zijn door MKmodelbouwstudio's. Helaas is er over Nederlands tijdperk 1 maar weinig te vinden op het forum en Google, daarom neem ik jullie graag mee met de bouw met de hoop dat er een nieuw informatief topic gaat ontstaan. Een gedeelte is inmiddels al gebouwd, maar het overgrote deel bestaat nu nog uit plat messing. De drie bouwdozen hebben de artikelnummers HSM-01k, HSM-02k en SS-05k.

Allereerst de tussentijdse resultaten van de bouwdoos HSM-02k set. Deze set rijtuigen beeld een stam uit in de jaren 1885-1915.







Dit is de tussenstand. Daarbij moeten er nog een aantal details toegevoegd worden. Zo missen de dakleidingen van de gaslampen nog op het dak en komt er na het zandstralen nog een gastank onder het chassis. Bijna alle rijtuigen hebben een remwerk gekregen omdat na 1885 vrijwel alle rijtuigen van doorlopende remleidingen en remwerk waren voorzien.

Op de stelbalk komen nog wat extra details in de vorm van een luchtslang en kettingen met haken. De veiligheidskettingen kwamen te vervallen bij het gebruik van een veiligheidskoppeling. Van Maykel Kastelein kreeg ik daarover de volgende informatie: veiligheidsschroefkoppelingen dateren van ca. 1890 tot 1948. Bij het plaatsen van deze koppelingen werden veelal de kettingen met haken afgenomen. Deze zijn dus alleen te combineren met de standaard schroefkoppelingen. Tot uiterlijk 1905 zie je deze combinatie nog sporadisch voorkomen. Daarna zijn alle wagens aangepast of afgevoerd. De laatste veiligheidskoppelingen zijn in de jaren '60 verdwenen bij het afvoeren van het oude materieel. Door het plaatsen van de kettingen dateert de rijtuigenstam die ik bouw automatisch tussen circa 1885-1890.



Nu bouw ik meestal niet alleen de kit, maar kijk ik verder naar mogelijkheden om meer details aan te brengen. Eén van de dingen die gelijk opvalt is het ontbreken van de dakgoten. Ook bij MKmodelbouwstudio's zie je deze er niet op. Alle rijtuigen hadden destijds dakgoten die pas later in de 20e eeuw zijn verwijderd. Tussentijds zijn de afvoerpijpen af en toe al wel ingekort. Een leuk detail om toe te voegen, maar wel lastig om te realiseren. Een eerste proef bestond uit het passen van wat U-profielen. Uiteindelijk bleek na wat rekenwerk en passen en meten van verschillende afmetingen dat een U-profiel van 1,0x0,5mm het beste past. De wanddikte moet daarbij zo dun mogelijk zijn. Ik twijfel nu nog om bij Hassler-Profile te bestellen met een wanddikte van 0,2mm of bij Knupfer met een wanddikte van 0,15-0,17mm. Bij beide nog niet eerder profielen besteld. Wat zijn jullie ervaringen? Hieronder een eerste proef:





Volgens de bouwtekeningen zit er onder de goot nog een geprofileerde draaglijst. Zo'n volledige profiellijst is niet te realiseren, maar een messing draad van 1,0mm dikte eronder plaatsen geeft al een heel goed beeld:



Hieronder wat voorbeelden van de bouwtekeningen:







Drie uitsneden van HSM bouwtekeningen uit het Utrechts Archief, geraadpleegd in maart 2024.

Dat wordt dus bestellen en plaatsen. Eerst even verder met de HSM-01k set. Daarover binnenkort meer.

Groet, Mathyn

[TonM]

Hoi Mathyn,

Zo te zien ben je druk geweest de laatste tijd! Leuk project en inderdaad weer eens iets anders dan het gangbare materieel 
Ben benieuwd naar het resultaat van het superen dat je gaat doen.

Één kritische noot: ik zie dat je op het postrijtuig zowel een dakventilator voor gasgloeilicht als eentje voor persgasverlichting hebt geplaatst. Het komt op mij wat vreemd over dat beide verlichtingssystemen naast elkaar zouden zijn gebruikt. Ik kan mij natuurlijk vergissen, maar volgens mij moeten er drie ventilatoren voor gasgloeilicht op.

Pas ook op als je de veiligheidskoppelingen gaat maken: in de bouwbeschrijving staat de 2e haak precies verkeerd om getekend. Als je de haak naar voren trekt (van het rijtuig af) moet de opening van de haak aan de onderkant zitten.

Grtz, Ton

[MathynK]

Hoi Ton,

Scherp opgemerkt! Van de juiste lampen ontbreken er 2 en er zat 1 verdwaalde persgaslamp bij. Voor het gemak om die niet kwijt te raken wel even op het dak gezet. In augustus ga ik twee lampen bij MK halen. Alle daklampen zitten nu los ivm spuitwerk en verlijm ik naderhand. De lampen hadden een afwijkende kleur tov het dak. Dus dat scheelt straks afplakken.


Groet, Mathyn

[orientexpress]

Mooie stam rijtuigen Mathyn
Heb je wel een HSM locomotief die daar voor past ?

[Mar-Cas]

Mathyn,
Wandlijsten en goten pas ik ook toe op mijn modellen.

De wandlijst simuleer ik door over de wanden een U profiel (1x0,6) te leggen ( ezelsoren ff erdoor frezen)

Voor de goten gebruik ik 0,1mm messing plaat . daarvan maak ik een L profieltje. Strip van +-4mm breed en hiervan wordt 1mm haaks omgezet. Dan het dak erop leggen zodat er de breedte van de goot er uit steekt, vastklemmen en de gleuven voor de ezelsoren erdoor boren..
Montage, neem de wanden, U-profiel erop, goot erop, dak erop en vastklemmen die hap en als je de gaten goed hebt, dan wordt het precies uitgelijnd.

Het is een mooie gevarieerde set om te bouwen suc6

PS, dat post-wagentje heeft geen goten volgens mij. Op de tekening van de verbouw tot postrijtuig is de zien hoe men de constructie en montage van het bolle dak heeft gemaakt en hierop  is geen dakgoot aanwezig.

Caspar

[MathynK]

@Adriaan, dankjewel! Ik heb (nog) geen HSM locomotief... Maar deze stam bouw ik voor iemand anders. Dus, probleem opgelost 
Als ik nog eens voor mijzelf zo een stammetje bouw dan wordt het een NS rijtuigenset. Het is wel verleidelijk...

@Caspar, dankjewel voor je feedback. Heel fijn om te lezen. Wat bedoel je met ezelsoren? De korte regenwater afvoertjes die onderaan bij de uiteinden uitsteken?
Jouw principe van een L-profiel vind ik zo slecht nog niet. Het grootste probleem van het U-profiel vind ik de hoogte. Bij een L-profiel heb je dat natuurlijk niet. Ik denk dat ik beide ga bestellen en dan even kijk wat ik het mooiste vind. Je bouwvolgorde denk ik te begrijpen, maar mocht je het met een foto kunnen verhelderen dan is dat wel fijn.

Ik denk dus dat het postwagentje in de variant met bol dak wel goten heeft. Kijk maar op een uitsnede van onderstaande tekening van Maykel:


Daarmee gelijk een nieuwe vraag: ik bouw nu met de HSM-01k set dit kleine wagentje als B (en niet als P). Ik heb daarbij wel kopwanden met dubbele ronding en 'bol' dak in de set. Als ik de handleiding en tekening van Maykel lees zou ik zeggen dat dit fout is. Klopt mijn vermoeden? In dat geval zal ik de kopwand bovenzijde moeten afslijpen tot een flauwe radius. Ik heb het gevoel dat het dak ook binnen de wanden moet liggen.... Maar de info is summier en foto's kan ik niet vinden. Kleine kans ook dat die bestaan. Hieronder zie je de ets:



Daarbij hier een lijn van de dakradius die ik denk dat het moet zijn:



Groet, Mathyn

[TonM]

Hoi Mathyn,

Volgens mij klopt jouw vermoeden inderdaad. Onderstaand een aantal afbeeldingen uit Het Utrechts Archief, waar je misschien iets aan hebt:

De eerste afbeelding komt uit het materieelalbum 1878 van de HIJSM en laat (bovenste tekening) de B1 en B4 zien, met een flauw gebogen dak dus.



De tweede komt uit hetzelfde materieel album en laat (ook weer bovenste tekening) de B14 zien na verbouwing tot P.



De laatste komt uit het materieelalbum van 1884 en laat (onderste tekening) de P401 zien na aanpassing van het dak; de versie die in de doos zit.



Grtz, Ton

[ronald1956]

De website zegt ;

Set HSM 01 bevat het afgebeelde rijtuig echter als "standaard" 2e klasse, met plat en niet ingericht voor postvervoer.
Set HSM 02 bevat het afgebeelde postrijtuig met tonnendak.
Dit rijtuig is NIET los verkrijgbaar!

Jij heb dus gewoon de verkeerde kopwanden gekregen (en waarschijnlijk ook een ander dak ) , gewoon even omwisselen dus .

[janw]

@Mathyn Leuk draadje dit, en mooi werk, leerzaam. Altijd weer nieuwe details...
@ Ton Dank voor die plaatjes!

[Mar-Cas]

Als je de constructietekening ziet van de B1, 4 dan staat daarop de verbouwing ingetekend zonder gootwerk.

MK ? en hierboven zijn  matboektekeningen welke vaak niet 100% overeenkomsten hebben  met de werkelijkheid. Het zijn gewone overzichtstekeningen
MK-Sets zijn van ver voor 2015, het jaar waar alle constructietekeningen zijn gedigitaliseerd.


Volgens constructie tekening voor mij als B1, 4 plat dak & als P 401 Bol dak zonder gootjes.




======================================================
Hoe ik gootjes maak voor rijtuigen wanneer nodig,

[MathynK]

@Ton, bedankt voor de uitsnedes uit het materieelalbum. Het stomme is dat ik die van de NS regelmatig raadpleeg, maar niet had bedacht dat er misschien nog eentje van de HSM zou zijn... Zo zie je maar weer dat ik mij nu in een voor mij nog redelijk onbekend tijdperk begeef. Heel fijn om dus dit soort tips te krijgen!

@Ronald, bedankt. Ik zie het inderdaad ook staan. Heb er maar een mailtje aan gewaagd, en anders regel ik het in augustus tijdens de beurs in Houten.

@Jan, bedankt. Daarom vind ik het ook altijd leuk om dit soort onderwerpen met elkaar te bespreken. Het is áltijd leerzaam 

@Mar-cas, dat is dus de laatste en overduidelijke bevestiging dat het een bijna plat dak moet zijn. Ik leg het rijtuig dan nu even aan de kant en ga verder met de volgende. Bedankt voor je toelichting wat betreft de gootjes. Ik ga maar L en U profielen bestellen om eens te zien wat het mooiste uit gaat komen bij de rijtuigen die ik al gebouwd heb.
Overigens ben ik wel benieuwd waar je deze tekening heb gevonden. Misschien kijk ik met mijn neus, maar in het archief 921:Nederlandse Spoorwegen; Rollend materieel, >> 1. Hollandse IJzeren [...] >> en dan bij personenrijtuigen kon ik hem niet vinden... Gebruik jij nog een andere toegang?

Groet, Mathyn

[Mar-Cas]

Enige jaren geleden heb ik De B1-4 en P14 van HUA bij de HSM gedownload en als ik me het goed herinner was er toen een archief met verzamel tekeningen van de  breedspoor wagens. Die zocht ik al eerder wederom maar die kan ik niet meer vinden.
Bijna alle tek van HUA heb ik bij de Exif gegevens de herkomst vermeld, deze niet. Hij is dik 5MB maar ik kan hem als ik tijd heb ff op G-drive zetten en je een link sturen. Je roept maar,

[MaraNCS]

Caspar,
Als ik de tekening van jou zie is dat ook een goede methode om geleiders (boven en onder) voor een schuifwand in een goederenwagen te maken.
Ik heb de tekening opgeslagen in het mapje tricks &tips. Dus bedankt.

[Mar-Cas]

Mathijn, heb foto van de onderzijde genomen waarrop de wandlijst en goot zichtbaar zijn, het frame van de bovenpanelen blijft nog zichtbaar en het Uprfieltje brengt wat meer perspectief in de wand.

[MathynK]

Enige jaren geleden heb ik De B1-4 en P14 van HUA bij de HSM gedownload en als ik me het goed herinner was er toen een archief met verzamel tekeningen van de  breedspoor wagens. Die zocht ik al eerder wederom maar die kan ik niet meer vinden.
Bijna alle tek van HUA heb ik bij de Exif gegevens de herkomst vermeld, deze niet. Hij is dik 5MB maar ik kan hem als ik tijd heb ff op G-drive zetten en je een link sturen. Je roept maar,

Hmm het is dus zo gek nog niet dat ik het niet kan vinden in de inventaris lijst. Wel maf!

Je dakdetails zien er erg goed uit. Het lijstje onder de goot is mooi subtiel. Bij de gebouwde wagens ga ik het (denk ik) met een stukje messing staf doen om het lijstprofiel na te bootsen, maar bij toekomstige wagens ga ik ook zeker een U-profiel proberen.

Groet, Mathyn