De IJmuider spoorlijn - korte geschiedenis en plaatjes

[Rick]

Rondstruinend op internet kom ik nog steeds foto's van de Vislijn tegen die ik nooit eerder had gezien, er is best veel te vinden.

Zoals hier op het forum:
https://forum.beneluxspoor.net/index.php?topic=17847.msg3222042472#msg3222042472
https://forum.beneluxspoor.net/index.php?topic=18056.0
https://forum.beneluxspoor.net/index.php?topic=17847.msg3221768028#msg3221768028

[Vislijn]

Laten we weer een stukje verder gaan over de IJmuidenlijn.

We waren gebleven bij de halte Velsen-Zeeweg. Vandaar gaan we in noordelijke richting verder, op weg naar station Velsen IJmuiden-Oost. Bij het vertrek vanaf Velsen-Zeeweg komen we al meteen de eerste vistrein tegen:



Foto Leo van Leeuwen, 24 september 1983. De 2247 was toen nog lid van het steeds kleiner wordende clubje van bruine 2200’en.
Tot nu toe liep de IJmuidenlijn door groen, relatief landelijk gebied. Ook hier is het nog groen, maar op de achtergrond zien we al de eerste tekenen van het stedelijke, geïndustrialiseerde landschap dat we verderop gaan zien. Een stukje verder stond rechts een fraai bordessein:



Ca. 1965, fotograaf onbekend. Dit sein beveiligde het emplacement van Velsen IJmuiden-Oost dat we verderop vinden. Maar voordat we daar aankomen, passeren we eerst nog de overweg van de Groeneweg, waar we een dubbele spoorwoning vinden:



Ca. 1989, Foto Leo van Leeuwen. Weer een vistrein, ditmaal getrokken door de 2413. De reizigersdienst is intussen opgeheven en de bovenleiding is verwijderd. Het linkerspoor is niet meer in gebruik. De 2400 was een zeldzame verschijning op de IJmuidenlijn. Maar over het materieel dat we hier zoal aantroffen later meer, in een andere aflevering. De spoorwoning bestaat anno 2020 nog steeds.



Maart 1980, foto Collectie Gemeente Velsen via het Noord-Hollands Archief, cat. KNA001008929.
Nog één foto dan van ditzelfde punt, omdat het zo’n lekker plaatje is:



Een Sik is hier in augustus 1960 onderweg met een rijwieltrein richting IJmuiden. Fotograaf onbekend.

Nadat we de overweg zijn gepasseerd, komt Station Velsen IJmuiden-Oost in beeld:



↑ November 1956. Collectie Gemeente Velsen via het Noord-Hollands Archief, cat. KNA001009042. Er lag in die tijd veel spoor. We zien in het midden de stationsoverkapping al. Het gebouw rechts is de loods van Van Gend & Loos. Rechts takken sporen af naar loswegen, één ervan liep omlaag en ging via straatspoor richting een aantal bedrijven langs het kanaal. Daar zien we straks nog iets meer van. Ook aan de linkerkant takt een opstelspoor af. Links is verder het nog bestaande politiebureau van IJmuiden zichtbaar.

Het station Velsen IJmuiden-Oost is in feite ouder dan de IJmuidenlijn zelf, maar het lag eerst nog op een andere plaats. Nadat halverwege de 19e eeuw wat dienstgebouwen en barakken als provisorisch station hadden dienst gedaan, werd in 1891 het eerste ‘echte’ station Velsen IJmuiden-Oost in gebruik genomen:



Ca. 1895, fotograaf onbekend. We kijken hier richting het noordoosten.

Toen de toenmalige spoorbrug over het Noordzeekanaal voor de scheepvaart te hinderlijk, te laag en te krap was geworden, werd besloten een nieuwe, grotere spoorbrug te bouwen, die een stukje westelijker kwam te liggen. Deze brug kwam in 1905 gereed en had ook een grotere doorvaarthoogte, waardoor ook het spoor op beide oevers hoger moest komen te liggen.



↑ De nieuwe brug in opengedraaide toestand, hier rond 1935. Foto NS, Het Utrechts Archief cat. nr. 153611.



1953. Collectie Gemeente Velsen via het Noord-Hollands Archief, cat. KNA001008884.

Door de meer westelijke en hogere ligging van het spoor moest er ook een nieuw station Velsen IJmuiden-Oost komen. Architect D.A.N. Margadant ontwierp een groot gebouw met een zeer forse overkapping. De perrons waren opvallend lang.


↑ Rond 1905, gezien in noordelijke richting.



↑ Rond 1910, gezien in zuidelijke richting.



↑ 1932. De noordzijde van het station. De Blokkendoos is zojuist vertrokken naar IJmuiden. Foto NS via Het Utrechts Archief, cat.nr. 151650.

Er was een onderdoorgang met een plaatskaartenkantoor. Vandaar konden de reizigers met de trap naar de perrons, waar onder andere een sfeervolle stationsrestauratie gevestigd was:



Foto Nederlandse Spoorwegen, Het Utrechts Archief cat.nr. 166241, maart 1941.

Aan de westelijke, IJmuidense kant van het station (want het spoor vormde hier de grens tussen IJmuiden en Velsen-Zuid) stond een fraaie ingangspartij, die zo te zien van later datum is dan de rest van het station. De stijl lijkt me zo van rond 1925.



1967. Foto Piet Korpershoek, Collectie Gemeente Velsen, Noord-Hollands Archief cat.nr. KNA001009045.



1967. Foto Piet Korpershoek, Collectie Gemeente Velsen, Noord-Hollands Archief cat.nr. KNA001009044

Zolang de spoorbrug er nog lag was Velsen IJmuiden-Oost een station van betekenis. Hier konden reizigers vanuit IJmuiden overstappen op de treinen richting Beverwijk en Alkmaar en andersom. Treinen vanuit de richting Haarlem reden lange tijd gekoppeld tot aan Velsen IJmuiden-Oost, waar de treinstellen werden gesplitst: het voorste gedeelte ging door over de brug richting Alkmaar, terwijl het achterste linksaf ging richting het eindpunt IJmuiden. In de richting Haarlem ging het uiteraard net zo: nu kwamen de treinen uit IJmuiden en Alkmaar vrijwel tegelijk binnen, om vervolgens samen verder te gaan. Veel later ging dit nog steeds zo, zij het dan dat werd gekoppeld en gesplitst in Santpoort-Noord.



Foto Piet Korpershoek, ca. 1967.

Tegenwoordig vinden we op een station van een dergelijke grootte misschien hooguit een kaartautomaat en een alarmknop, maar ooit verdienden zo’n 25 mensen op Velsen IJmuiden-Oost hun boterham. Hier het voltallige personeel in 1925:



Ook werden op het station veel goederen overgeslagen. Er waren diverse loswegen en er was een vestiging van Van Gend & Loos waar altijd wel een rijtje geelbanders voor de deur stond en iets zuidelijker was er nog een aparte, kleinere goederenloods. Het station had voor het rangeerwerk een eigen Sik die hier was gestationeerd.



1960. Foto R. Ankersmit via Klassiekebeveiliging.com (https://www.klassiekebeveiliging.com/seinhuizenVij.htm)

Eén spoor ging langs de spoordijk omlaag en bediende een aantal bedrijven, waaronder een handel in oude metalen, langs de oever van het kanaal:



Hier steekt loc 2254 (als ik het goed zie), in elk geval nog zonder geluiddemper, de Stationsweg over met een goederentrein. 20 juli 1957, Foto Collectie Gemeente Velsen, Noord-Hollands Archief KNA001002342.

Overigens is na het gereedkomen van dit laatste station Velsen IJmuiden-Oost het oude station nog een hele tijd blijven staan, het is pas in de oorlog afgebroken. Het oude stationsgebouw heeft nog jaren als woning voor de chef van het nieuwe station gefungeerd. Hier is de splitsing te zien van het afbuigende spoor richting IJmuiden op de voorgrond en het rechtdoorgaande richting Alkmaar daarachter. Links is heel vaag de brug zichtbaar. Het witte gebouw rechtsboven is het oude station:



1938. Collectie Gemeente Velsen, Noord-Hollands Archief KNA001011702. Het latere station Velsen IJmuiden-Oost lag rechts buiten beeld.



1942. Collectie Gemeente Velsen, Noord-Hollands Archief KNA001009039

Na de opening van de tunnel verviel de functie van overstapstation en nam de betekenis van Velsen IJmuiden-Oost snel af. De treinen van en naar Alkmaar en de kop van Noord-Holland kwamen hier niet meer, alleen de stoptreinen van en naar IJmuiden stopten er nog. Rond 1970 waren de goederensporen verdwenen en was Van Gend & Loos vertrokken. De loods werd nog enige tijd verhuurd aan een drankenhandelaar. Rond dezelfde tijd werd het perron flink ingekort en is een flink stuk van de fraaie overkapping verwijderd. Aan onderhoud werd duidelijk niet veel meer gedaan:



1973. Foto Piet Korpershoek, Collectie Gemeente Velsen, Noord-Hollands Archief KNA001009051

In 1974 verdween ook de rest van de overkapping:



Foto Piet Korpershoek, Collectie Gemeente Velsen KNA001009057



Foto Piet Korpershoek, 1974. Collectie Gemeente Velsen, NL-HlmNHA_1098_KNA001009062

Nadat het laatste stuk overkapping was verwijderd, werd een miezerige glazen abri geplaatst op het enorme eilandperron. Deze abri dekte aan de ene kant het trapgat naar de onderdoorgang af, en bood aan de andere zijde enige beschutting. Kaartjes werden er op het station allang niet meer verkocht, dat moesten reizigers in de trein bij de conducteur doen. Het werd zo wel een vrij treurige bedoening, en het reizen per trein werd er zo niet uitnodigender op. Uiteindelijk bleef er van het trotse, ooit zeer forse station weinig over. Tegen het einde van de reizigersdienst zag het er zo uit:



Juni 1975. Foto Piet Korpershoek, Collectie Gemeente Velsen, NL-HlmNHA_1098_KNA001009063

In een volgende post gaan we verder richting IJmuiden. Het volgende station is: IJmuiden-Casembrootstraat!

[IJmc]

Nooit geweten dat er een aftakking was naar een stuk straatspoor .
Ik zie uit naar IJmc .

[Eric B]

Zal dan het witte spoor oost van de hoofdlijn zijn, wat aan de zuidzijde van het emplacement aftakt van die hoofdlijn.



Bron: Topotijdreis.nl (1960)

[IJmc]

Dat moet het zijn ja.
Het kruist de oude stationsweg.
Het spoor liep langs waar nu de Minister van Houtenlaan is.
En topotijdreis heeft het fout, denk ik.
Kaart is van begin WW2.
Het gearceerde gedeelte toont de bebouwing die de moffen wilden slopen, is dus ook gebeurd.

[Eric B]

"Fout" of geen beschikbaar materiaal Arnold.
Deze versie 'duikt op' bij 1952 in de tijdbalk en wordt gebruikt tot 1961, daarna wordt het beeld zo:



Om in 1969 weer hierin:



te veranderen.

[IJmc]

 
Fout is inderdaad relatief ja.

[Vislijn]

Wel mooi om de verandering zo te kunnen volgen. Er is op de plek van dat straatspoor helemaal niets meer hetzelfde, de situatie is onherkenbaar veranderd.
Ik denk trouwens dat dat spoor ongeveer het traject volgt van het hoofdspoor vóór 1905, dat toen over de eerste spoorbrug ging.

[Eric B]

Daar lijkt het wel op als ik wat heen en weer schakel tussen de verschillende kaarten op tptr.

[Vislijn]

Ben je van plan dit te bouwen?

Voorlopig niet, maar misschien dat ik ooit aan een diorama van één van de haltes ga bouwen. Ik vind modeltreinen en-banen geweldig, als kind was ik er al door gefascineerd, had ook een flinke Märklin-baan, maar voorlopig komt het er niet van: drukke baan, jonge kinderen, geen ruimte in huis, noem maar op. En twee linkerhanden 

Ik woonde tegenover de lijn bij IJmc.
Ben van '68.
Altijd als ik speelde hoor ik de muzikale kadans als de trein IJmc naderde (als muziek, dat vergeet je niet meer ) en de brullende 2200'n.
Ach...
Ga maar door met dit draadje .

Dan zijn we inderdaad tijdgenoten :-). Ik ben zelf al heel lang weg uit Velsen, woon nu aan de andere kant van het land. Maar ik mis de zee, de duinen en havens nog wel eens hoor!
En ja, die brullende 2200'en... Daar heb ik ook mooie herinneringen aan. Ik groeide op vlakbij de halte Velsen-Zeeweg en speelde daar altijd op de landjes vlak langs het spoor, tussen de bomen en struiken. Van daaruit kon je een heel stuk baan overzien: van de bocht bij Westerveld in het zuiden tot bijna Velsen-IJmuiden-Oost in het noorden. Als de 2200'en met hun vistreinen vanuit de richting Haarlem/Santpoort naderden, dan kon je ze, als het verder stil was en de wind de goede kant op stond, in de verte al horen brullen voordat je ze bij Westerveld de bocht om zag komen. Pas als je daar in de verte dan de bomen dicht zag gaan wist je zeker dat je het goed gehoord had. Na Westerveld volgde een wat langer recht stuk waarop ze even vaart maakten en, zodra de kruissnelheid bereikt was, weer wat gas terugnamen en daarbij maakten ze zo'n mooi loeiend geluid. Een paar minuten later kwamen ze dan bij jou voor de deur langs...

[IJmc]

https://www.flickr.com/search/?user_id=26491560%40N06&sort=date-taken-desc&advanced=1&text=ijmc&view_all=

[NS264]

Hoi,

Of je nou bouwt of niet, zulke jeugd herinneringen met 2200/2400-den vergeet je nooit meer. Andere spoorse herinneringen ook natuurlijk .
Een goede grondlegging voor een baan/baantje.
Dit zou een mooi thema zijn.

Zulke herinneringen heb ik ook maar dan zoals sommigen weten rondom/door Utrecht.

Gr Koen.

[5166]

Hier steekt loc 2254 (als ik het goed zie), in elk geval nog zonder geluiddemper, de Stationsweg over met een goederentrein. 20 juli 1957, Foto Collectie Gemeente Velsen, Noord-Hollands Archief KNA001002342.

Interessante foto, kende ik nog niet. Waar moet ik deze nu precies plaatsen, want dat lukt me nog niet. Kan iemand dat op bijv Google-maps aanwijzen?

[Vislijn]

Het moet ongeveer op deze plek zijn :

https://maps.app.goo.gl/B2ewpZtgEgdadGVG7

Onherkenbaar veranderd...
Als je in Streetview achterom kijkt, dan zie je het nog bestaande spoorviaduct. Maar daar komen we in een volgende 'aflevering' op terug.

[laurent]

Interessant... Mijn grootouders woonden in Driehuis, ik ken bij bewuste herinnering alleen het lijntje als dood, maar schijn het vroeger altijd over de groene trein gehad te hebben. Lovers dus.

Hebben ze met de aanleg van de nieuwe lijn, ook de aansluiting bij Santpoort verlegd? Als je namelijk op de map kijkt, zie je het spoor een slinger maken, terwijl je daar denkbeeldig een rechte lijn kan trekken. "Toevallig" ligt daarlangs ook nog een slootje. Het spoor maakte rond de Zeeweg ook een knik. Als je het rechtdoor trok, kwam je dus op de kruising Stationsweg/Minister van Houtlaan/Parkweg uit, of misschien zelfs wel op het laatste stuk van de Savormin Lohmanlaan.