Bouw van de NS zandwagens GZM, GZZ en GZL van Seinarm

[MathynK]

Ik neem jullie graag mee in de bouw van een aantal zandwagens. Sinds kort heeft Gerard er weer een aantal nieuwe etsplaten bij en drie daarvan zijn zandwagens. In dit verslag bouw ik de 10 én 20 tons zandwagens van de Staatsspoorwegen en de GZG zandwagens van de Nederlandse Centraal Spoorwegmaatschappij. In de NS-tijd stonden deze bekend als GZZ (10t) en GZM (20t) en GZG (ex-NCS). Vanaf 1936 werden de remhuisjes afgenomen. De eerste wagens kwamen bij de S.S. in 1911 in dienst en de laatste wagens gingen pas in 1965 uit dienst. De GZG's kwamen bij de NCS in 1909 in dienst en hebben het ook nog tot de jaren '50 uitgehouden. Een indrukwekkende lange staat van dienst dus. Ik bouw de NS versie, maar de oorspronkelijke versies zijn met deze etsplaten ook te maken.

Ik begin met de GZM. Deze komt in een setje van drie, waarvan twee onberemd en één beremd is. De etsplaat is eenvoudig opgebouwd en de wagentjes zitten vrij vlot in elkaar. Er moeten alleen wel een hoop klinknagels gedrukt worden, dat kon ik helaas niet 's avonds doen zonder dat ik klagende buren zou krijgen .



Misschien is het door de inspirerende bouwdraadjes door Frits, of doordat ik meer ervaring krijg, maar ik begin steeds beter gestructureerd te werken. Omdat de etsplaten niet heel veel onderdelen bevatten heb ik daarom eerst maar eens alles los geknipt, randjes gevijld, klinknagels gezet en alles in een afsluitbaar bakje gesorteerd. Goh, dat werkt prettig zeg! Eigenlijk iets te netjes voor deze modelbouwer 



Ik ben begonnen met de zijwanden. Hierop komen een aantal U-profieltjes en een paar strips met klinknagels. Het is het handigste als je dit doet voordat je e.e.a. gaat vouwen, zo kan je makkelijk vlak werken en de losse onderdelen richten. Ik heb eerst de losse onderdelen voorvertind en daarna met een brander vastgezet. Werkt perfect.
De U-profieltjes moesten allemaal dezelfde lengte hebben en je hebt er nogal wat nodig.. Sinds december heb ik daar een mooi stukje gereedschap voor. Bij de Tramfabriek heb ik een 'tube cutter' aangeschaft waar je heel eenvoudig profieltjes en buisjes op een exacte lengte kan afzagen. Er zit een onhandig handvat aan wat je er (gelukkig) af kan schroeven zodat de 'tool' in een bankschroef kan. Je zet de stopper op de juiste lengte en je zet je zaag in de dunne zaagsnede. Je kan ook in verstek zagen. Het werkt echt perfect. Echte aanrader voor de zelfbouwert! 









Na een uurtje rommelen kan de zijwand gevouwen worden en staat er al een model op de werktafel. Daarna kan de plankenbodem er in. Zo ontstaat er een stevig geheel.



Aan de binnenzijde moet er nog een vergrendeling komen, want in het echt kan de kopwand opengeklapt worden. Gerard had dit beschreven als een stang die door de oogjes links en rechts loopt. Na het bekijken van een aantal foto's zit dit volgens mij net anders. Er lopen twee schuifjes op de kopwand door de oogjes heen. Daarom heb ik twee stukjes 0,5mm messing draad gesoldeerd die deze schuifjes imiteren.



De profielen vijl ik aan de bovenkant 45 graden af, aan de onderzijde nog wat spitser. De klinknagelstrips lopen door in bladveren, deze heb ik een S-slinger gegeven zoals op afbeeldingen te zien was. Dit maakt het model net wat minder plat. In de U-profielen is ook te zien dat er klinknagels zitten. Deze kan ik er natuurlijk niet indrukken, maar in de etsplaat zitten ruim voldoende bladveren. Daarom heb ik er vier ingekort en iets smaller gevijld. Daardoor konden deze in het profieltje gelegd worden. Het klopt niet 100% met de werkelijkheid, maar het geeft een leuke interpretatie. Het maakt het iets minder 'plat' en ik vind dit beter dan wanneer er niks zit. Het is een keuze die je zelf kan maken...

---

Door naar het onderstel. Dit ging eigenlijk net zo vlot. Eerst heb ik de stelbalken van klinknagels voorzien en omgezet in de bankschroef. Omdat het een onwijs dun stukje messing is klem ik dit in twee aluminium profielen. Zodoende kan er een strakke vouwlijn gemaakt worden. Achteraf heb ik met een tang de vouwlijn nog iets verder gebogen tot 90 graden.



Daarna heb ik de aspotten op de balansijzers gesoldeerd. Omdat ik een NS versie maak komen er NS W1 aspotten op, deze zijn van MKmodelbouwstudio's. Rechts op de foto zie je een aparte constructie. Bouwers van Seinarm kitjes zullen het wel herkennen, want veel twee-assers hebben dit. Eén van de twee assen zit in een pendelinrichting om een soort compensatie in het frame te maken. Zodoende wiebelt het wagentje niet op het spoor. Heel goed doordacht.



Voordat de bufferbalken gevouwen worden heb ik de rangeer traptreden bevestigd en daarna de bufferbalk omgezet. Dan wordt de stelbalk, balansijzers, buffers en wat ander klein grut geplaatst. De kortkoppelingsmechaniekjes plaats ik tegenwoordig al voor het spuiten. Drupje olie erin en dan komt dat helemaal goed. 





Tot slot krijgt de bak aan één zijde sluitseinijzers en nog twee handgrepen. Deze steken door de bak heen, dus knip ze kort af en soldeer met weinig tin. Aan de binnenzijde heb ik daarna nog even de vijl eroverheen gehaald. De buffers zijn wederom van MKmodelbouwstudio's, aangevuld met bufferplaten die ik over had uit een aantal HSM personenrijtuig etsplaten. Deze maken het wel af.

Volgende keer ga ik verder met de beremde GZM!

Groet, Mathyn

[Eric B]

[volgmode] 

[Rob Bennis]

Misschien is het door de inspirerende bouwdraadjes door Frits, of doordat ik meer ervaring krijg, maar ik begin steeds beter gestructureerd te werken. Omdat de etsplaten niet heel veel onderdelen bevatten heb ik daarom eerst maar eens alles los geknipt, randjes gevijld, klinknagels gezet en alles in een afsluitbaar bakje gesorteerd. Goh, dat werkt prettig zeg! Eigenlijk iets te netjes voor deze modelbouwer 

Stoot je per ongeluk het geopende doosje van de tafel en je bent weer terug waar je was 

Maar die tip van die tube cutter ga ik onthouden. Lijkt mij een reuze handig ding

Rob

[FritsT]

Komet slijpschijfjes 0,3. of zelfs 0,2 Supersterk en haaaaaaaaaarscherp.
Drijfhout.https://shop.drijfhoutnl.com/doorslijpschijfjes-komet.html

Albion Micro Buisjes. In vele maten en materialen.
Quartel: https://quartel.nl/product/albion-alloys-messing-staf-1-5mm-lengte-305mm-7stuks-albbw15/

Kleine potjes met schroefdekseltjes :
Creawerk: https://www.creawerk.nl/contents/nl/p82726_kunststof-transparant-Storage-Boxes-set-met-30-kleine-potjes-voor-diamond-steentjes.html

[Edsko Hekman]

Zijn deze wagons ook makkelijk voor een beginner? Ik heb diverse messing bouwpakketten, maar nul ervaring in het bakken van die dingen.
Als dit een leuk pakket voor een beginner is, waarom niet?

Gr.

Edsko

[Rob Ellerman]

Ik heb ze inmiddels ook liggen sinds een paar weken. Ik moet alleen wachten tot ik de bestelde extra onderdelen zoals aspotten en buffers binnen heb van Maikel Kastelijn…

@Edsko: als je nog nul ervaring hebt in messing bakken is een klein kitje van MK misschien een idee?

Grtz,
Rob

[MathynK]

@Rob B, ja daarom leg ik dat doosje altijd heel verstandig in het midden van mijn bureau. Dan kan dat eigenlijk niet fout gaan. 
Niet vragen hoe ik aan die wijsheid kom.....
De tube-cutter is echt ideaal. Een profieltje slijpen met een slijpschijfje kan altijd, maar als je 20 profieltjes op exact dezelfde maat moet hebben dan is dat een gedoe. Voorheen maakte ik dan malletjes van styreen en dan slijp ik ze op gelijke lengte af. Nu gebruik ik daar dit nieuwe stukje gereedschap voor. Véél handiger.

@Frits, dank voor de tips. Quartel ken ik. Af en toe fiets ik er naartoe als ik snel wat wil hebben, maar meestal grijp ik mis. Echt kleine profieltjes hebben ze meestal niet op voorraad liggen. Je merkt dat het assortiment toegespitst is op de wat grotere schalen. Voor verf en andere spullen wel een fijne winkel.

@Edsko, ja ik denk dat dit zeker een optie is. Ik kan je eigenlijk twee dingen aanraden. Dat zijn:
1. Een messing zandwagentje van MK, bijv. mk131
2. De zandwagentjes van Seinarm, of een ander goederen wagentje, zoals een veewagentje.

De zandwagentjes van Seinarm hebben eigenlijk twee lastige dingen: het solderen van de bodemplaat in de zijwanden en het drukken van de klinknagels. Nu kan het eerste met voldoende rust en nauwkeurigheid prima gesoldeerd worden (gerard geeft tips in de uitgebreide handleiding) en de klinknagels kan je met een spijkertje en hamer erin drukken. Dus, eigenlijk prima te doen.
Kijk anders even in de webshop: http://www.seinarm.nl/Webwinkel  Maar wat voor kitjes heb je nu liggen? Zit daar niks tussen?

@Rob E, leuk! Laat je de resultaten hier zien? Ik heb de GZZ nu bijna af, maar ik wacht nog op buffers... Heb hetzelfde probleem en wacht al bijna twee maanden op antwoord. Ik denk dat we met de beurs van 7 mei de meeste kans maken. Ik heb in de wandelgangen gehoord dat MK aanwezig zal zijn.

Gr, Mathyn

[Edsko Hekman]

Ik heb al verschillende keren bij MK gestaan tijdens een beurs voor een zandwagentje. Steeds niet aanwezig. Vandaar mijn vraag of dit een leuk ding om te beginnen is.
Ik heb eigenlijk alleen maar locomotieven liggen als bouwpakket, uit mijn hoofd 6 stuks. En die wil ik toch ook wel een keertje bouwen. Maar ja, durf en ervaring. Misschien eens bij een van de messing bakkers in de leer gaan.

[FritsT]

Ik heb al verschillende keren bij MK gestaan tijdens een beurs voor een zandwagentje. Steeds niet aanwezig. Vandaar mijn vraag of dit een leuk ding om te beginnen is.
Ik heb eigenlijk alleen maar locomotieven liggen als bouwpakket, uit mijn hoofd 6 stuks. En die wil ik toch ook wel een keertje bouwen. Maar ja, durf en ervaring. Misschien eens bij een van de messing bakkers in de leer gaan.

Gewoon beginnen en vooral je fototoestel erbij zodat we kunnen zien wat je doet en wat goed en wat fout gaat of beter/anders kan. Dan kunnen we (alle messing bouwers) je zo helpen. Maar alleen roepen dat je het moeilijk vindt...daar kunnen we zo weinig mee.
Dus open een draadje, laat zien wat je werkplek is en wat je wilt gaan bouwen...

En laat die illusie nou varen dat een zandwagen eenvoudig is. Misschien sneller klaar dan een Mallet-locomotief, maar het gaat uiteindelijk met dezelfde technieken.

We wachten en staan paraat.
..

[MathynK]

Ik heb al verschillende keren bij MK gestaan tijdens een beurs voor een zandwagentje. Steeds niet aanwezig. Vandaar mijn vraag of dit een leuk ding om te beginnen is.
Ik heb eigenlijk alleen maar locomotieven liggen als bouwpakket, uit mijn hoofd 6 stuks. En die wil ik toch ook wel een keertje bouwen. Maar ja, durf en ervaring. Misschien eens bij een van de messing bakkers in de leer gaan.

Edsko, ik zou het gewoon doen. Als je alleen maar locomotieven hebt liggen dan zou ik eerst een paar goederen wagonnetjes bouwen. Ergens heeft Frits wel gelijk, de technieken van bouwen en afwerken zijn altijd hetzelfde, toch is het psychologisch effect anders. Ook ik kijk nog op tegen mijn NS 6100 kit. Daarnaast heeft het bouwen van een loc een paar extra uitdagingen. Namelijk: een goed rijdend chassis en ik vind het spuiten met de airbrush lastiger vanwege alle hoekjes en gaten. Kleine goederen wagentjes zijn lekker overzichtelijk recht toe recht aan. Je hebt het redelijk vlot in elkaar gezet wat alleen maar meer motiveert voor andere bouwsels.

En als je dan begint, schrijf gelijk een bouwverslag in een topic hier op het forum. Er zijn veel mensen - waaronder ook ik - die je graag willen helpen.

Gr, Mathyn

[TonM]

@Edsko,

Ff een toevoeging van mijn kant: Het zijn inderdaad dezelfde technieken, maar als je die nog onder de knie moet krijgen (of wilt ontdekken hoe goed je ze al onder de knie hebt) kan je dat beter doen met een goederenbakje van een paar tientjes dan met een loc die al gauw tien keer zoveel heeft gekost. Fouten maken kan je beter doen waar de schade beperkt blijft.....

Mijn ervaring met de kitjes van Gerard is, dat ze heel goed te bouwen zijn. Alles past netjes in elkaar en de constructie is goed doordacht. Bedenk wel dat het geen complete kits zijn; een aantal onderdelen moet je nog los zien aan te schaffen. Bijvoorbeeld bij dezelfde MK waar jij probeerde om een zandwagentje te scoren. Als je snel wilt beginnen, moet je dus een andere leverancier zoeken (bijvoorbeeld Werps voor de aspotten en Weinert voor de buffers).
Verder veronderstellen de bouwbeschrijvingen van Gerard n.m.b.m. enige ervaring met messing kits. Zaken die "standaard" zijn, worden nog wel eens overgeslagen. Daar staat tegenover dat dit bouwdraadje van Mathyn daar een goede aanvulling op biedt. En als je zelf een bouwdraadje start met een stap-voor-stap verslag, kan je genoeg tips krijgen om je verder te helpen.

Nog een aanvullende tip: Als je nog geen ervaring hebt met kitjes solderen, ga dan de eerstvolgende beurs in Houten langs bij GMenS en koop het boekje "Solderologie".

Grtz, Ton

[FritsT]

@Edsko,

Ff een toevoeging van mijn kant: Het zijn inderdaad dezelfde technieken, maar als je die nog onder de knie moet krijgen (of wilt ontdekken hoe goed je ze al onder de knie hebt) kan je dat beter doen met een goederenbakje van een paar tientjes dan met een loc die al gauw tien keer zoveel heeft gekost. Fouten maken kan je beter doen waar de schade beperkt blijft.....

Hier ben ik het dus helemaal niet mee eens. Ik noem dat de "motivatiefactor" of zoiets van "koudwatervrees". Als je iets wilt bereiken dan gaat het met ene leerproces erbij gewoon (uiteindelijk) goed. Ga je er vanuit dat het fout zal gaan en financiele strop wilt gaan lijden, dan loop je volgens mij al een stap achter.
Ik ga niet zeggen dat je de duurste van de duurste kitjes moet kopen, maar oefenen doe je aan "leerzaam" materiaal of op reststukjes. Iets "eenvoudigs"..... wat is dat? Durf de lat hoger te leggen maar ga niet tevreden zijn met een bodem, vier zijwandjes en twee assen er onder. Dan moet je er van uitgaan dat je een mooie en volledige zandwagen/GZG gaat bouwen

Maar stel dat je dat als uitdaging hebt, dan nog helpen we iedereen met vragen daaromtrent met plezier verder.

De stelregel van onze bouwgroep:
1. ieder volgend model wordt beter dan het model waar je nu aan werkt
en helemaal niet onbelangrijk
2. je moet er plezier aan hebben

en op de volgende beurs niet alleen het boekje van Piet kopen, maar ook een praatje maken met Piet. Vindt hij nog leuk ook. Ik neem altijd een van mijn laatste modellen mee dan zitten we even achter de stand te beppen over messing.

Frits.

[MathynK]

Ik ga verder met de GZMW, oftewel een beremde zandwagen met remhuis en westinghouse remwerk. Het is het laatste etsplaatje in de set van drie.
De etsplaat ziet er als volgt uit:



De werkwijze is gelijk aan de andere twee wagens. Het enige verschil is het remhuis en remwerk. Daarom zal ik alleen dat gedeelte beschrijven. Eerst heb ik de compensatie in elkaar gezet. De remschoenen worden omgevouwen en gericht, doet dit met een wielasje zodat je gelijk kan checken of er niks aanloopt. Er mogen geen remschoenen tegen de loopvlakken van de wielen klemmen. Daarna worden de stangen tussen de remschoenen geplaatst.



Daarna heb ik het remhuisje gemaakt. Dit is eigenlijk een kwestie van vouwen. Eerst wordt de behuizing van de remspindel in vorm gebogen, let op dat het geen zuivere ronde kast is, maar dat de ronding iets uit het midden zit. Het dakje en de bodem zijn leidend.





Daarna wordt er een stang gemonteerd, let op dat er een klein oogje onder de behuizing moet komen die de stang op zijn plek houdt. Deze zag ik bijna over het hoofd. Tot slot worden de deurklinken geplaatst en is het huisje klaar om gevouwen te worden.



Hier zit het dak nog los, het is belangrijk dat deze nog even los blijft! Eerst moeten er nog wat andere onderdelen gemonteerd worden. Zonder dak gaat dit een stuk makkelijker.



Eerst plaats ik nu het bordesje. Het remhuisje steekt met twee lipjes door de bodemplaat en houdt daarmee het bordesje op de goede plek. Vanaf de onderzijde wordt dit door twee gaten in de bodemplaten vastgezet. Het heeft niet veel nodig. Let wel op dat er niks verbogen is. 

Dat andere onderdeel wat nog aan het remhuisje gemonteerd moet worden is het hekwerk van het bordes. Dit is een lastig stuk om te vouwen, maar gelukkig heeft Gerard alles dubbel geëtst. Je kan je dus een fout veroorloven. Eerst wordt de strip omgezet en daarna rond gevouwen langs de staander. Daarna wordt het met een heel klein beetje tin vastgezet.



Als het remhuisje op het chassis staat schuif ik beide hekwerkjes op hun plek. Dit is even passen en meten, bij mij was het gaatje waar het L-vormige hekwerk doorheen gestoken moest worden iets te krap. Met een scherp mesje heb ik dit wat groter gemaakt en van het hekje heb ik iets afgevijld. Het belangrijkste is dat je niks forceert, want dat betekent straks bij de afwerking alleen maar lakschade.





Daarna heb je een chassis met remhuis. Dit blijft afneembaar zodat het makkelijk te schilderen is. Het ontwerp is goed uitgedacht 



Onder de bodemplaat wordt nog een Westinghouse gietdeel van Philotrain gemonteerd. Ik boor een aantal extra gaten en plaats trekstangen tussen diverse andere onderdelen van het remwerk. Voor de compensatie hou ik dit demontabel, zodat ik dit gedeelte apart kan spuiten en achteraf kan monteren. Bovendien belemmert dit dan niet de draaibeweging van de compensatie.



Aan de bufferbalken worden buffers, handgrepen en andere zaken gemonteerd. Aan de zijde van het bordes komen traptreden. Een trekhaak in het midden zou het model helemaal afmaken.

De opbouw van de bak is verder gelijk aan de eerste twee wagentjes. Dat zal ik dus niet beschrijven. Zodra ook dit in elkaar zit heb je onderstaande:



Weer een leuk model klaar voor zandstralen en schilderen.

Gr, Mathyn

[TonM]

@FritsT,

Edsko geeft duidelijk aan dat hij een beetje koudwatervrees heeft. Je kan dat ook respecteren en advies geven waarmee je inspeelt op zijn situatie, in plaats van zeggen: "onzin, je moet gewoon in het diepe springen."

@Mathyn,

Goed bezig 

Grtz, Ton

[AB 7216]

Leuke wagens, die heb ik hier ook ergens liggen...
Net de NCS zandwagen gebouwd, was een leuk klusje.

Ik zou zelf het stangetje van de remspindel voor een deel vervangen door een M1 boutje, dan heb je een mooie schroefdraad op het onderste stukje.

Groeten Arjen