"Marktwerking" op het spoor

[SimonH]

Het zal uiteindelijk een beetje lood om oud ijzer zijn. Een dubbelsporige spoorlijn is, als ik het grof schat, een beter of acht breed. Een snelweg met 2x2 rijstroken ongeveer het dubbele. Spoorlijnen lopen weer vaker door stedelijke gebieden, waar eerder ruimtegebrek optreedt dan in de vaker landelijke gebieden bij snelwegen.

Ook de kosten van aanleg maakt tegenwoordig niet veel meer uit. De kosten voor de Betuweroute en HSL waren gigantisch, maar kijk eens naar de kosten voor het stukkie A4 wat aan wordt gelegd (een miljard) of voor een ander stukkie snelweg, verlenging van de A15 (ook een miljard).

Bij uitbreiding van de capaciteit in de spits speelt:
- bij de wegen betekent dit eigenlijk altijd uitbreiding van de infrastructuur. De kosten kunnen enorm oplopen. Daarbij worden vaak spitsstroken gebruikt, waardoor allerlei apparatuur nodig is, en een operator die de boel in de gaten houdt. De kosten daarvan lopen, alles bij elkaar, flink op.
- bij wegen is de echte, absolute spits vrij kort, maar rustig is het eigenlijk nooit; ik meen dat het weggebruik in de daluren overdag op 80% ligt tov de spitsuren.
- bij spoorwegen kan uitbreiding van de capaciteit in veel gevallen door slimmer gebruik van de bestaande infrastructuur. Soms een inhaalspoortje hier of daar of een extra perron. Wel speelt daar de investering in materieel en de personeelskosten.
- De spits op het spoor is vaak erg kort, waar weinig studenten van het spoor gebruik maken. Anders dan op de weg, zijn treinforsensen niet snel bereid op een ander tijdstip te reizen om drukte te ontlopen. Op de daluren is het gebruik aanzienlijk lager; de terugval is veel groter dan op de weg.
- De weg kent een enorme latente vraag, waardoor nieuw asfalt resulteert in veel nieuwe gebruikers - mensen die buiten de spits reden, gaan in de spits rijden, of OV reizigers pakken de auto. Vaak kan het nieuwe asfalt deze groei wel aan, maar loopt het vast op trajecten waar de capaciteit wel beperkt is - waar dan weer uitbreiding nodig is.

[Huup]

Rob, ik kan de zooi niet vinden, vraag nog ff na her en der!

[elt-178.516]

Op mij als techneut en totale leek op economisch gebied komt het steeds meer over alsof marktwerking een term is die gebruikt wordt als men het woord bezuiniging niet durft te gebruiken.

Voor mij is echte marktwerking dat ik als consument kan kiezen tussen verschillende aanbieders. Als consument kies ik dan voor de aanbieder die de door mij gewenste kwaliteit levert voor een voor mij acceptabele prijs. In mijn beleving, die afwijkt van de beleving in Den Haag, bestaat marktwerking op het spoor niet. Ik kan immers niet kiezen voor spoorbedrijf C om dat die weliswaar duurder is dan A en B, maar minder vaak een defecte trein heeft dan spoorbedrijf A en schonere treinen heeft dan spoorbedrijf B.

Deze week mocht ik de voordelen van marktwerking nog ervaren toen de DHL een pakketje kwam bezorgen. Aangezien ik op mijn werk was kon ik de deur niet opendoen. Waarschijnlijk geheel verbaast, mogelijk zelfs in shock, dat er in de achterbuurt van Rotterdam waar ik woon toch nog iemand overdag werkt, besloot de DHL-bezorger het pakketje dan maar voor de deur achter te laten. De buurvrouw zag het pakketje voor mijn deur staan en de DHL wegrijden. Niet geheel onterecht maakte zij de inschatting dat de kans dat ik het pakketje zou ontvangen toe zou nemen als zij het dan maar bij haar binnen zou zetten.

Ik vraag mij wel eens af welk voordeel ik als consument heb bij marktwerking. Uitzonderingen daargelaten is het vaak de webwinkel en niet de consument die kiest voor een pakketbezorger. Zeker bij producten die nauwelijks meer te vinden zijn kan ik als consument niet altijd kiezen voor de pakketbezorger van mijn voorkeur. En daardoor moet ik als consument dus genoegen nemen met een pakketbezorger met een naar mijn persoonlijke mening te lage kwaliteit. De overheid bepaalt welke maatschappij er treinen laat rijden tussen Rotterdam en Utrecht. En daardoor moet ik als consument dus genoegen nemen met een spoorwegmaatschappij met een naar mijn persoonlijke mening te lage kwaliteit.

Ik vraag mij wel eens af of de huidige situatie ook is wat de bedenkers van de privatisering van overheidsbedrijven en -taken voor ogen hadden toen ze 25 jaar geleden riepen om meer marktwerking.

Hadden zij voor ogen dat we 25 jaar later geen spoorbedrijf meer hebben dat de naam heeft elke trein 10 minuten te laat te laten vertrekken. Maar in plaats daarvan een spoorbedrijf dat de naam heeft op tijd te rijden, maar dagen lang de helft van de treinen laat uitvallen als het sneeuwt, regent, waait, warm is, koud is of er blaadjes vallen.

Hadden zij voor ogen dat we 25 jaar later geen postbedrijf meer hebben dat de naam heeft ergens op willekeurige datum te bezorgen op de afgesproken plaats. Maar in plaats daarvan een postbedrijf dat de naam heeft ergens op een willekeurige plaats te bezorgen op de afgesproken datum.

Hadden zij voor ogen dat we 25 jaar later bij het afsluiten van een energiecontract bij leverancier A gratis een "slimme" thermostaat krijgen die gaat vertellen dat je energie en geld bespaart wanneer je met een pilsje en een zak chips op de bank een hele avond in het donker en de kou naar een tv kijkt die uit staat. En bij leverancier B een tablet met een app die laat zien hoeveel energie en geld je bespaart als je de tablet uit zet.

Hadden zij voor ogen dat we 25 jaar later bij een hartinfarct denken: "Tussen het 112 bellen en het arriveren van de ambulance heb ik nog mooi even tijd om met mijn smartphone te kijken of mijn verzekering wel een contract heeft met het Ikazia twee straten verderop in Rotterdam. Of moet ik om alles vergoed te krijgen toch naar een ziekenhuis in Amsterdam".

[Huup]

Rob,
http://www.zeeland.nl/digitaalarchief/zee0600712
Pagina 25. Goed lezen en realiseren wat daar staat en hoe je dat als vervoerder gaat aanpakken zonder dat het je kost :-)
Ben nog op zoek naar de gunning van de concessie 2005, waarin het meer expliciet is beschreven. Er is echter vrijwel niet te zoeken in de brij van stukken :-(
De informatie komt trouwens van de provincie zelf en mijn chef, twee kanten dus.