De Nederlandse stoomlocomotieven (recensie)

[Eelco Storm]

Titel: De Nederlandse stoomlocomotieven
Auteurs: R.M. Statius Muller, A.J. Veenendaal
Druk: 9e (2024)
Uitgeverij: De Alk
ISBN: 978 90 5961 274 7
Prijs: 44,95


De voorzijde van het boek

Vormgeving
Op de voor- en achterzijde van het boek zijn kleurenfoto'sn van Nederlandse stoomlocomotieven geplaatst. De oorspronkelijke auteur H. Waldorp begon hier mee in 1982 toen de zesde druk van zijn boek uit kwam. Deze traditie is voortgezet door Statius Muller en Veenendaal en schept daarmee een mooie continuiteit in de reeks. De foto die voor op de nieuwe 9e druk prijkt, is zelfs een vooroorlogse opname uit 1938!
Het formaat van het boek is groot, net als de 8e druk. Aanzienlijk groter dus dan de eerdere door Waldorp verzorgde uitgaven. Maar nog meer dan bij de oudere uitgaven ligt de nadruk bij de nieuwste druk op fotomateriaal en zeer gedetailleerde informatie. De opmaak van de 9e druk is anders dan die van de 8e druk. De tekst oog meer samengedrukt in vergelijking met de 8e druk, waardoor de pagina's voller ogen. Het aantal pagina's is trouwens iets minder dan de vorige druk: 400 ipv 440.


Achterzijde van het boek

Inhoud
In vergelijking met de vorige druk is er veel nieuwe of aanvullende informatie boven water gekomen. Over de indeling van het boek is niet iedereen te spreken. Veel mensen verkiezen de oospronkelijke opzet van Waldorp waar alles overzichtelijk achter elkaar staat. Maar voor mij is de chronologische indeling, waar Statius Muller en Veenendaal op overgingen in 2005, niet meer dan logisch. Het wordt zo meer een geschiedenisverhaal dan alleen een overzicht van stoomlocomotieven. In vergelijking met de 8e druk is de chronologische indeling een tikje aangepast. Na de breedspoorlocomotieven van de HIJSM worden eerst de breedspoorlocomotieven van de NRS beschreven. Pas daarna komen de normaalspoorlocs van de HIJSM aan bod. Logisch, want de HIJSM ging pas tien jaar na de NRS over tot normaalspoor. Daarna komt de NCS voor het voetlicht, gevolgd door de MtESS en de NBDS.
Na deze aparte maatschappijen, is de NS aan de beurt en de locs die NS nog heeft laten bouwen. Dat waren maar zeven series, dus dat is een redelijk kort hoofdstuk. Daarna komen de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog voor het spoorbedrijf voor het voetlicht en worden de buitenlandse locs die NS na de oorlog kocht of liet bouwen kort aangestipt. Vooral de Duitse machines worden zeer summier behandeld.

Het boek is voorzien van negen bijlages waarin oa nummerschema's en locomotiefnamen beschreven worden. Een leuke aanvulling is bijlage 7, dat een overzicht geeft van alle ingenieurs-werktuigkundigen/chefs van tractie van de Nederlands spoorwegmaatschappijen.

De auteurs hebben duidelijk hun best gedaan zoveel mogelijk nieuw fotomateriaal te gebruiken Het fotomateriaal is in deze druk uitgebreid met een heel aantal bijzondere, tot nu toe onbekende foto's. HSM 1A1 locomotief HERCULES werd in 1855 vastgelegd op een foto van station Rotterdam Willemspoort. Een unieke opname en vooralsnog de oudste opname van een Nederlandse stoomlocomotief. Ook de voormalige breedspoorloc HSM 33 AMSTEL werd kort na de versmalling tot normaalspoor vastegelegd in haar gedaante als 1A1 locomotief. Wat ik zelf de bijzonderste opname vind, is die van HSM 99 AREND. Waldorp moest het bij zijn uitgaves doen met een door Derens "gefotoshopte" opname van een gelijkende loc, maar nu is er dan eindelijk een echte foto van deze tweede Arend.

Aanmerkingen
Natuurlijk is het boek niet 100% vrij van fouten, maar deze benoemen zou werkelijk komman**ken zijn en zo'n recensent ben ik persoonlijk niet. Zelfs bij meerdere keren herlezen en proeflezen door anderen slipt er wel eens een foutje doorheen. Dat hoort er een beetje bij. Twee inhoudelijke punten die mij opvielen, wil ik wel benoemen. Locomotief HSM 191 PAUL POTTER wordt ook in deze druk nog steeds aangeduid als PAULUS POTTER. Een foto uit mijn collectie laat zien dat de loc daadwerkelijk getooid was met de naamplaat PAUL POTTER. Daarnaast wordt opgemerkt dat Nohab bij de bouw van de serie 4700 op eigen initiatief de locs de nummers ZG1-ZG35 heeft gegeven. Dat is niet juist, hoe het wel zat, kan hopelijk tzt gelezen worden in het boek over de Zweedse locs waar op dit moment aan gewerkt wordt.

Prijs
Het boek kost 44,95 euro. Dat is interessant genoeg goedkoper dan de 7e druk uit 1987 waar ik indertijd 55 gulden voor betaalde in de aanbieding in 1990 (en dat was al veel geld voor een 13-jarige stoomfanaat). Rekening houdend met inflatie, is 55 gulden in 1990 het zelfde als 55 euro nu. Dus: geen reden om dit boek te laten liggen voor die prijs. Te koop bij de NVBS of bij de betere boekhandel. Warm aanbevolen!


De 7e, 8e en 9e druk zoals ik die heb. Je zou bijna zeggen "spaar ze allemaal".

Eelco