LS-models vooroorlogse stalen kolenbak

[Wim van Dorp]

Mooi nieuws dat deze goederenwagen er aan komt! Het waren in 1938 (GTM serie 61651 en GTMK serie 61921; dus met KkG rem) revolutionaire wagens: geheel "gelascht" en van metaal (behalve de vloer dan). De VAM wagens van 1930 (ook geheel van metaal en gelast) tellen niet helemaal mee omdat die niet van de NS waren. Het ontwerp van de kolenwagen was van de NS; ze zijn gemaakt bij Werkspoor (een latere serie ook nog bij Allan).  NS had eerder het idee voor een kolenwagen uit gewapend beton, maar dat is nooit doorgegaan.
De wagens kregen in elke wand twee stel deuren, een wens van de kolenhandelaren. Daardoor moest er wel een doorlopende balk aan de bovenkant komen. Om er onderdoor te kunnen lopen (de wagens werden veelal nog met de hand gelost) werden de zijkanten hoger dan van de bestaande houten kolenwagens. De kleur was bij aflevering (ik lees net de volgende reactie) blauwgrijs = ongeveer zwart, zoals alle goederenwagens tot in de vijftiger jaren.

Als alle varianten van het model worden geproduceerd, komt er voor het eerst een grootseriemodel met W1 glijdlagers: een zeer kenmerkende aspot van de NS en - eerder - van de HSM. De SS had deze niet.

Dat maakt het onderstel erg interessant voor ombouwers. Vandaar enkele tips. Om het onderstel zoveel mogelijk "fine-scale" te maken verdient het overweging om wielassen met een lengte van 23,8 mm te gebruiken. Roco gebruikt deze o.a. voor de veerbootwagens met het kleine Engelse profiel. De afstand buitenwerks tussen de scheenplaten komt dan - omgerekend 1:87 - overeen met de werkelijkheid: ongeveer 22 mm.
Als het constructief zou kunnen, zou het mooi zijn als het onderstel opengewerkt was. Dan is het goed ook voor andere wagens te gebruiken, zoals voor ketelwagens (die ook vaak W1 glijdlagers hadden) en voor de HH wagens voor laadkistenvervoer ("Van huis tot huis").

Die draagwagens hadden soms ook een radstand van 5 mtr, waren iets korter (tussen 8,4 en 8,7 meter lob - de kolenbak is 9 meter), maar dat scheelt in model maar een paar mm. Een metalen gietstuk erop voor de rails van de containers en een - typisch Nederlandse (de Duitse waren anders) - gesloten container en voila, een bij uitstek andere Nederlandse goederenwagen én een leuk modelbaanthema ligt ook in de winkel.
En nog dit. Als goederenwagenbouwer kom ik chronisch sluitlantaarnhouders en rangeertreden te kort. Los kopen is erg duur. Ik koop dan liever een complete wagen waar in de verpakking een paar extra setjes met deze onderdelen zitten. Dat hoeft niet veel te kosten, de meerkosten van productie zijn immers beperkt.

[Besselspoor]

Dat wordt een mooi wagentje! Doet u maar een serietje.... waren deze eigenlijk grijs of bruin?

[piet keppel]

Dat wordt een mooi wagentje! Doet u maar een serietje.... waren deze eigenlijk grijs of bruin?

De wagens hebben beide kleuren gehad. Dhr van dorp geeft een zeer goede uiteenzetting van de wagen en andere varianten. Helaas is onderstel niet opengewerkt en is dus geen rekening gehouden met van huis tot huis varianten in die zin. Buffers, aspotten, ed zijn bij wagen wel modulair opgezet. Wij hebben die ook gegroepeerd in mallen, zodat veel hergebruikt kan worden. Ik heb al gezien dat die overeenkomen met vooroorlogse kolenbak. Dus in toekomst is een overweging van huis tot huis een goede tip om te overwegen.

afz Piet