BeneluxSpoor.net forum
Wat zijn we aan het bouwen? => Blogs => Tomasso => Topic gestart door: Tomasso op 03 februari 2014, 13:54:40
-
Nog een primeur, kan de loc wel rijden met een sleep rijtuigen? Heb er de Rheingold van Trix achter gehangen waar die mooie eettafelverlichting in zit. De loc kwam prima op gang met een sleep van 5 4 assige rijtuigen. Hoewel, geen hellingen, maar eerlijk gezegd boven verwachting. Hoe ziet dat er dan uit? Nou zo:
(https://images.beneluxspoor.net/bnls/IMG_8486.jpg) (https://images.beneluxspoor.net/bnls/IMG_8486.jpg)
(https://images.beneluxspoor.net/bnls/IMG_8488.jpg) (https://images.beneluxspoor.net/bnls/IMG_8488.jpg)
(https://images.beneluxspoor.net/bnls/IMG_8491.jpg) (https://images.beneluxspoor.net/bnls/IMG_8491.jpg)
(https://images.beneluxspoor.net/bnls/IMG_8482.jpg) (https://images.beneluxspoor.net/bnls/IMG_8482.jpg)
Maar de mooiste foto is toch deze:
(https://images.beneluxspoor.net/bnls/IMG_8492.jpg) (https://images.beneluxspoor.net/bnls/IMG_8492.jpg)
Hoe dan ook, ik ben ontzettend vriendelijk ontvangen en wil alle leden bedanken voor de gezelligheid, daarnaast wil ik Michael nog hartelijk bedanken voor het mogen gebruiken van zijn digitale besturing zodat ik lekker met mijn loc's kon rijden.
Dan nog als laatste, hier komt zo'n trein tot zijn recht, wijdse lange sporen met flauwe bogen en weinig bebouwing zoals het toendertijd was. Ondanks dat het historisch totaal niet verantwoord was (het zou wat), was het schitterend om te zien. Graag kom ik daarom nog een keer langs.
Resume, de loc rijdt fantastisch, hier en daar nog de puntjes op de i, maar dan is het in orde. 1 Ding klopt in ieder geval niet, zowel de baanruimers van de NS 3500 als die van mijn Blauwe Brabander staat niet goed, ze staan namelijk veel te ver naar buiten. Dit wordt dus nog even buigen, maar als het dan zit, dan zit het.
Er volgt binnenkort (dus waarschijnlijk niet morgen voor alle ingeniums hier) een filmpje van het gebeuren...
Zeau, was vandaag eens aan het kijken wat er allemaal achter de loc gereden kon hebben. Dat varieert van kleine 2 assige rijtuigjes (de loc kwam tenslotte al in dienst in 1908 )tot koninklijke treinen. Zo heeft de Britse vorstin met haar trein een bezoekje gebracht aan haar neef in Berlijn, heeft de tsaar over de sporen langs Gennep gereden en heeft Kaiser Wilhelm ook nog met zijn trein ons land doorkruist. Daarnaast is er ook een loc in bruikleen geweest van de N.C.S. waardoor je er nog weer andere rijtuigen achter kunt hangen, de C.I.W.L. zette haar rijtuigen in voor de boottreinen en dan waren er ook nog mailtreinen die door o.a. deze serie getrokken werden. Eigenlijk kan dus zo goed als alles er achter, is dat nou ff fijn ;D
Alleen, waar ik nu benieuwd naar ben, wat hing er nu precies achter in het dagelijks leven, zonder koninklijke treinen en andere fratsen? En is dat ook in model te krijgen?
-
MKModelbouw. Die levert in elk geval bakkies die je er achter kan hangen. Leuke oude twee-assertjes. Heb je het boek over de NBDS tot je beschikking?
Eelco
-
Nee, heb ik niet... Wist niet eens dat er een boek over was. Die 2 asserties had ik gezien, ze hebben een leuk setje daarvan. Maarre, reden die gebakjes dan achter deze grote loc?
-
Het boek heet "De Noord-Brbantsch-Duitsche-Spoorweg-Maatschappij, de Vlissinger Postroute" door Vincent Freriks en Hans Schlieper.
En tsja, het waren sneltreinlocs, dus ik acht de kans idd niet zo groot dat er van die twee-assertjes achter hingen. Maar Vor zover ik kan zien, had de NBDS geen sneltreinmaterieel. Dat zal dan vermoedelijk buitenlands spul in de mailtreinen zijn geweest. Wellicht wat Staatsspoor-vierassers en Duitse meuk.
Er waren wel vier-as bagagewagens, vergelijkbaar met deze: http://www.martijnhaman.nl/houten_SSD527.htm en die is volgens mij vrij makkelijk zelf te bouwen uit een Fleischmannbak.
Eelco
-
Heb je wat aan dit artikel (http://www.bndestem.nl/regio/breda/bredase-stoomloc-onderdeel-brabant-culturele-hoofdstad-1.301929)? Staat een hele oude foto in waar je wel wat uit op kan maken ;)
-
Pffff, een 'honderd jaar oude archieffoto'. Jammer alleen dat pontificaal het NS nummer 3501 op de bufferbalk staat... Dit is gewoon een NS trein en geen NBDS trein...
Eelco
-
Nee, heb ik niet... Wist niet eens dat er een boek over was. Die 2 asserties had ik gezien, ze hebben een leuk setje daarvan. Maarre, reden die gebakjes dan achter deze grote loc?
Nee die reden er niet achter. de gehele serie was besteld voor de zwaarder wordende sneltreinen. de "gewone"treinen werden gereden door de latere NS 1200-en en de 1300-en.
De gehele serie Blauwe Brabanders werd gebruikt voor de Zuid- en Noord- Duitse Mailtrein en nog twee paar sneltreinen.
De laatste dienstregeling vóór
-
kijk eens ;D ;D ;D alle rijtuigen zijn begonnen met 2 assen, later kwamen er 3 assen en daarna 4
(http://www.mkmodelbouwstudio.nl/images/Setnbds05g.jpg)
een NBDS trein aka de bonte hond, van MK modelbouwstudio
-
voor WO I laat D 172 in de volgende samnstelling zien:
D (NBDS)+ ABd (KPEV)+ ABd (KPEV) + R (CIWL latjes) + ABd (KPEV) +ABd (KPEV Dir. Frankfurt) + Lv (CIWL ?)
Gr. Frank
sorry voor publicatie in twee delen
-
Dat moet wel bijelkaar te sprokkelen zijn (y) , dank je wel Frank!
-
Er zit een ABd bij van de KBadStB Ik denk dat Brawa die wel heeft. De NBDS D is een gewone bruine SS D met gouden SS beschrifting maar met "Noord Brabantsch Duitsche enz" i.p.v. "Staatspoorwegen"
Gr.
Frank
-
En voor diegenen die met een groene NS BB-er met 4-as tender rijden.
Vanaf mei 1928:
Etoile du Nord A'dam- Rsd.
D (6 deurs) + Pullman 2kl type EdN + Pullmann keuken 2kl type EdN + Pullman 1 kl type FdO + Pullmann 1 kl keuken type + FdO + Pullman 2kl type EdN + Pullmann keuken 2kl type EdN + Pullman 1 kl type FdO + Pullmann 1 kl keuken type + FdO +
D (6 deurs) Alle materieel eigendom CIWL. Samenstelling zomerdienst 1935. ( EdN = Etoile du Nord FdO = Fleche 'd Or)
Gr.
Frank
-
Kijk, dat is mooie input. Ja die bonte hond had ik gezien, maar dat leek me een anachronisme zo achter een hypermoderne sneltreinloc.
Tsja, zo'n rijtuigenset zoals Frank noemt (bedankt Frank) lijkt me wel wat, nu nog de juiste merken er bij zoeken. Iemand alvast een idee wie wat levert?
Edit: Frank was al op dreef zie ik ;D
-
Je zou het allemaal in principe bij Fleischmann kunnen halen, hoewel ik bij de L (in KPEV uitvoering) en de ABd's wel vragen heb bij de draaistellen. De zwanenhalzen lijken me wat te nieuw voor 1914. Dat geldt ook voor de ABd van de KBadSt.B van Brawa. De Mitropa R kan de juiste zijn maar dan moet de andere zijde het opschrift CIWL laten zien zie de foto van de express in Vlissingen ( in feite DE beroemde foto op het perron). De D van Fleischmann is ook te gebruiken maar je moet hem overspuiten. Eigen doorgangsrijtuigen had de NBDS niet en had die ook niet nodig.
Gr.
F
Frank
-
Laat staan dat ze er het geld voor hadden.... (Nooit Betalen Die Schoften) ;D
-
Zoals Michael Portillo in Great Railway Journeys zou zeggen:
"My Bradshaw says:" (in 1914)
4 expresstreinen vice versa ri. Berlijn en Basel en verder + 6 treinen ri. Wesel vice versa (dit zijn de treinen met de twee- en drieassertjes totdat de KPEV begon te klagen over de erbarmelijke dienstverlening)
Gr.
Frank
-
Eh, het spijt me dat ik dit moet zeggen, ben op Google aan het zoeken naar kpev en kbaystb en ABd en en en en... maar ik kom er niet uit. Ik ben niet zo goed in dit soort dingen en weet toevallig net wat een AB is. Kan iemand zeggen welke rijtuigen ik nodig heb (iets van artikelnummers en merk), want ik kom er niet uit (zie overigens wel genoeg mooi's voorbij komen, maar heb geen idee of dit is wat ik zou moeten hebben). Nou ja, dat dus.
Alvast bedankt!
Tom.
-
KPEV: Brawa heeft daggik een mooie, vlg mij de 45203. Van de Fl zou je zeggen dat het vier- of zesas ligrijtuig zou moeten kloppen bv de 580904. En dan heeft fl nog een enkele andere ABd, artnummer 580901. Of dit allemaal nog bij de winkel op de plank ligt waag ik te betwijfelen.
Er is ook nog een set met een loc, twee doorgangsrijtuigen , een WR en een D, maar dat is een 1/2/3 e klassering dacht ik (ABCd dus)
Kbay enzovoort , daar heeft Roco wat van.
-
Beierse rijtuigen horen niet in de mailtreinen thuis
Nodig voor D 172
NBDS D Fl 5150 maakt niet uit moet je toch overspuiten etc (pokkewerk, vooral de beschrifting)
L Fl 515602 (alleen te verkrijgen in DRG uitvoering)
R Fl 808101
ABd(-oorgangsrijtuig dus met coupes en zijgang) Brawa 45203 (werkseitig ausverkauft!)
De ADd van de KBad StB is nergens te vinden.
Gr. Frank
-
Brawa 46203:
(http://img.tapatalk.com/d/14/02/04/edupadyz.jpg)
Bron: http://www.modellbahn-voigt.de/bilder/produkte/gross/Br45203.jpg
Brawa 45203:
(http://img.tapatalk.com/d/14/02/04/8a5abedy.jpg)
Bron: http://www.2m-modellbahnen.com/modellbahn-onlineshop/images/product_images/popup_images/Brawa/BRAW045203.jpg
Fleischmann 5150:
(http://img.tapatalk.com/d/14/02/04/tutaqe4a.jpg)
Bron: http://www.modellbahn-voigt.de/bilder/produkte/gross/Fl5150.jpg
Fleischmann 515602:
(http://img.tapatalk.com/d/14/02/04/da8enaza.jpg)
Bron: http://www.ajckids.com/trains/images/Fleischmann/515602.jpg
Die Fleischmann 808101 is de N versie, volgens mij moet ik voor de restauratie dan de Fleischmann 5155 hebben, klopt dat? Dat zou dan deze zijn:
(http://img.tapatalk.com/d/14/02/04/jemu2e8y.jpg)
Bron: http://www.euromodeltrains.com/trains/products/fleischmann/images/large/5155.jpg
Die Fleischmann 580904 zou er dan zo moeten uit zien (ook erg mooi, dus eigenlijk kan ik kiezen tussen het 2 assige en 3 assige ligrijtuig als ik het goed begrijp?):
(http://img.tapatalk.com/d/14/02/04/taty9agy.jpg)
Bron: http://www.dermodellbahnchecker.de/personenwagen/fleischmann/fl5809-03/5809-04-02.jpg
En dan nog de Fleischmann 580901:
(http://img.tapatalk.com/d/14/02/04/a9e7e6ev.jpg)
Bron: http://www.dermodellbahnchecker.de/personenwagen/fleischmann/fl5809-03/5809-07-02.jpg
-
Ja Thom dat is hem. Ik geef alleen geen garantie voor de draaistellen.
Heb gemerkt dat er een foutje in mijn vorig bericht zat. De R is alleen in DRG uitvoering verkrijgbaar de L is gewoon een KPeV wagen.
Gr.
Frank
-
Maarre, zo zou je iets kunnen samenstellen alleen moet dan het bagagerijtuig omgespoten worden als ik het goed begrijp... Dat wordt een leuk treintje zo ;D Jeetje, dat wordt ook mijn oudste trein dan tot nu toe, volgens dienstregeling dus te plaatsen in 1913/1914. Leuk zeg...
-
Prachtige trein (y)
-
Omkatten zou misschien niet eens hoeven, maar dan heb je wel een echte NBDS D achter de brabo hangen :)
-
Karst heeft dat rijtuig toch ook eh 'vernederlandst'? En wel mooi, zo'n echte NBDS D, dus dat zou wel leuk zijn...
-
Pomtiedom...
(http://www.belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/NBDS-E_WP_20140203_011.jpg)
(http://www.belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/NBDS-E_WP_20140203_013.jpg)
-
Nice Tom, jij snapt het! Succes met verzamelen. Probeer brawa 45204 ook es, nummer variant tov de 45203?
Was het niet zo dat de NBDS de bagagewagens E noemde omdat de KPEV nog een vierde klasse (D dus) als reis mogelijkheid aanbood?
-
Pomtiedom...
(http://www.belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/NBDS-E_WP_20140203_011.jpg)
(http://www.belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/NBDS-E_WP_20140203_013.jpg)
??? Snap het niet...
Edit: oh ja, snap het wel, decals ;D
-
Duh!
-
Er zaten in mij vorige bericht over de treinsamenstelling een paar foutjes, dus daarom hier de juiste samenstellingen:
Zomerdienst 1914
D 86
D NBDS
R CIWL
ABd
S DESG CIWL
ABd KKBayST Munchen
S DESG CIWL
AB7 HSM?
AB7 HSM?
D 115
L
L
L
D NBDS
Lv Deutsche Post
R CIWL
ABd KPeV
ABd KPeV
ABd KPeV
ABDd SS
ABd KSaStB
ABd KPeV
D172
Lv Deutsche Post
ABd KPeV
ABd Kon.EV Frankfurt
ABd KPeV
R CIWL
ABd KBadStB
ABd KPeV
D NBDS
Zomerdienst 1910
D85
L Deutsche Post
D NBDS
ABd Reichsbahnen Saarland?
ABd KPeV
ABd KPeV
ABd KPeV
ABd KBayStB Munchen of SS ABd
ABd KED Frankfurt
R CIWL
D86
D NBDS
R CIWL
ABd ONWB Oldenburg
S DESG CIWL
ABd KBayStB Munchen
S DESG CIWL
AB7C HSM?
AB7C HSM?
Het is dus veel gecompliceerde dan op het eerste gezicht en dus heel moeilijk in model te krijgen. Wt in ieder geval WEL! vaststaat is dat alle rijtuigen reden op twee-assige draaistellen van het Pruisische type dus géén Zwanenhalzen.
D 115 en D 172 lijken mij het eenvoudigst in model samen te stellen, mits Sachsenmodelle nog iets heeft.
Gr.
Frank
-
Bedankt Frank!
Hoe dan ook, dus die 3 assige rijtuigen kunnen dan geschrapt worden. Eens kijken of ik de restauratie ook als een 2 asser kan vinden. Voor de rest best lange treinen, tussen de 9 en de 12 rijtuigen, dat zijn toch niet de minste treinen die ze trokken. Hoe dan ook, de zoektocht naar modellen continues...
-
Lilliput had vroeger een CIWL latjes WR op 2-assige pruissen. Ebay misschien?
Gr.
Frank
-
Dat zou dan de Liliput 260 00 moeten zijn, alleen is dit volgens mij een Franse uitvoering:
(http://img.tapatalk.com/d/14/02/05/dazyjuve.jpg)
Bron: http://farm8.staticflickr.com/7011/6563661421_abd824d779_z.jpg
Deze zou inzetbaar zijn voor 1918 als ik het goed begrepen heb, na 1918 waren ze blauw geschilderd. Heb hem inmiddels ook al gevonden, weet alleen niet of het dan een Frans rijtuig is...
Die andere rijtuigen van Fleischmann en Brawa zijn dus oké als ik het goed begrijp, alleen zijn dan de draaistellen verkeerd, omdat het 2 assige Pruisische draaistellen moeten zijn, klopt dat zo? Dus dan zouden de rijtuigen op andere draaistellen gezet moeten worden en dan klopt de boel weer, tenzij deze rijtuigen nooit Pruisische draaistellen gehad hebben, dan zijn ze dus weer niet bruikbaar. De enige die dan nog overblijft is de D van Fleischmann, nummer 5150:
(http://img.tapatalk.com/d/14/02/05/rytage5a.jpg)
Alleen zou die dan nog verbouwd moeten worden om er een NBDS versie van te maken.
Poeh, nog best een gezoek...
-
Met dak hekken is het een oudere versie. Die hadden nog geen gas verlichting. Die hekken moet je in de reserve delen lijst van de Orient Express zoeken
Sent from my Lumia 920 using Tapatalk
-
Ha Ivan,
Die dakhekken, eh wat hebben die er mee te maken? Snap het niet helemaal, bedoel je nu dat er nog hekken bovenop het dak moeten? En is het rijtuig dan verder wel goed?
Gr.
Tom ;D
Edit: heb nog eens even gekeken naar de Liliput 2419 D, deze heeft definately niet hier rondgereden. In 1918 werd het einde van de eerste Wereldoorlog hierin besproken door de Fransen en de Duitsers, waarbij de capitulatie door Duitsland een feit werd en waarna het rijtuig in een museum ging. In de 2e Wereldoorlog ging Hitler in Frankrijk in hetzelfde rijtuig even duidelijk maken aan de Franssen wat hij van de Fransen verwachtte, waarna hij het ding graag als trofee meenam naar Berlijn en waarna het aan het eind van de 2e Wereldoorlog nog even fijntjes afgebrand werd door de SS. Nee, dit rijtuig heeft hier echt niet rondgekacheld achter een Blauwe Brabander... En zo schieten we geen steek op, meer afvallers dan kandidaten momenteel ;D
-
De "dakhekken" zijn relingen op de lichtkap om een afneembaar laddertje voor onderhoud etc. aan te haken.
In principe kun je elke CIWL slaap- of restauratierijtuig gebruiken want na 1914 werden op een enkele snipperserie na geen latjesrijtuigen meer gebouwd. De kleine ( er bestaat ook een "grote"met o.m. rijtuigen op 3 assige draaistellen ) Trix Oriënt Express verpakking zitten de juiste rijtuigen. Let op! weer geen 3 assige draaistellen gebruiken! Het enige rijtuig op drieassige draaistellen zou de slaapwagen van Fleischmann kunnen zijn. Daarvan zijn er een paar voor de Alsace Lorraine gebouwd en later verkocht naar de CIWL. Desondanks niet erg betrouwbaar want de Fleischmann wagen draagt de KPeV wapentjes.
Voor de doorgangsrijtuigen blijven er een paar raadseltjes bestaan.
Gr.
Frank
-
Die hekken heeft Liliput er een keer opgezet om die houten CIWL wagens terug te dateren van 1918 naar ongeveer 1910 voor een Orient Express, samen met nog wat andere details. Set nummer is 386000, dan zie over welke hekken uk het heb
Sent from my Lumia 920 using Tapatalk
-
Duidelijk is dat er wel een zekere mate van creatief omgaan met het beschikbare materieel in model gevraagd wordt. Lijkt mij een uitgelezen aanleiding voor een stukje 'what if' geschiedenis. Wat nu als wagen type A niet beschikbaar was voor de Vlissinger mailtrein, maar een enkele keer werd vervangen door wagen type B?
Dan is het 'gewoon' een kwestie van een plausibel alternatief bedenken en zijn de mogelijkheden wellicht iets breder.
Eelco
-
Frank, Ivan, Eelco, Gert, bedankt alvast voor de input, leuk dat jullie zo meedenken! Ondanks dat het lastig is blijft het leuk om dit zo eens uit te werken. We zijn toch al iets opgeschoten, de D is dus na enige aanpassingen mogelijk en het restauratierijtuig van de CIWL valt dus ook nog wel aan te komen. Het slaaprijtuig zou misschien mogelijk zijn in een zes assige variant (wel leuk om er tussen te hebben) en de rest is tot nu toe nog speculaas. Nou ja, langzaam aan komen we al een stukje in de richting. Ik hou me natuurlijk aanbevolen voor updates ;D
Dus nog even met plaatjes:
De Fleischmann 580904 is dubieus, maar zou wellicht kunnen:
(http://img.tapatalk.com/d/14/02/06/uhaza4a9.jpg)
De Fleischmann 5150 kan hoe dan ook, alleen zou het leuk zijn om deze te verbouwen naar de NBDS uitvoering:
(http://img.tapatalk.com/d/14/02/06/paqe6ama.jpg)
En dan nog een restauratierijtuig van de CIWL, als het goed is de dining car uit de set van Trix, de 23436 (echter, pas inzetbaar vanaf 1921). En een plaatje:
(http://img.tapatalk.com/d/14/02/06/ujygavu5.jpg)
Bron: http://www.märklinshop.de/WebRoot/Store8/Shops/61870705/4AC3/A763/ADDE/425D/D94A/C0A8/2935/9398/33036_91_1_93_.jpg
Of de dining car uit de Liliput set 860 die in ieder geval eerder inzetbaar is (dacht vanaf 1902, alhoewel hij uit een set van de Oriënt expres komt, dus ik weet niet of deze altijd in vaste samenstelling reden en of er ook rijtuigen uit de Oriënt expres ergens anders voor gebruikt werden. Zo niet, dan is hij wellicht bruikbaar):
(http://img.tapatalk.com/d/14/02/06/uzuza3ut.jpg)
Bron: http://traintamarre.tassignon.be/inventaire_H0/LILIPUT860WR.jpg
Thanx!
-
Nu heb je gas en olielampen door elkaar, de Fleischmann wagons zijn van een later jaar dan je CIWL wagens, je zou eerder andersom verwachten gezien de reputatie die ze hoog moesten houden.
En als je een echte boottrein wil maken heb je Engelse Pullman wagons nodig in plaats van het vaste land materieel dat je nu hebt uitgezocht. Die Engelse wagons zijn korter, smaller en lager dan de andere.
Sent from my Lumia 920 using Tapatalk
-
@ivanzon,
De trein ging niet met de boot, alleen de passagiers, bagage en post. In Vlissingen stapten de passagiers van de boot op een gereedstaande trein. Je hebt dus absoluut geen Engelse rijtuigen nodig, maar gewoon Duitse en Nederlandse.
Grtz,
Ton
-
Nu heb je gas en olielampen door elkaar, de Fleischmann wagons zijn van een later jaar dan je CIWL wagens, je zou eerder andersom verwachten gezien de reputatie die ze hoog moesten houden.
En als je een echte boottrein wil maken heb je Engelse Pullman wagons nodig in plaats van het vaste land materieel dat je nu hebt uitgezocht. Die Engelse wagons zijn korter, smaller en lager dan de andere.
Sent from my Lumia 920 using Tapatalk
Dit is dikke onzin. Verder te stom voor commentaar. Een beetje googelen had je van deze uitschuiver weerhouden.
De enige "boottrein"met CIWL materieel was de "Nightferry" Folkestone-Boulogne en dan nog met stalen materieel
ver na WO I.
@Thom
je kunt in principe alle CIWL wagens gebruiken want de exoten onder de CIWL series worden door de modelfabrikanten (uiteraard?) niet gemaakt.
Gr.
Frank
-
Frank, Ivan, Eelco, Gert, bedankt alvast voor de input, leuk dat jullie zo meedenken!
Graag gedaan. Dit soort dingen reconstrueren is leuk om te doen. Waar je uiteindelijk ook op uit komt, het wordt een mooi bont geheel.
En anders wordt het toch gewoon een gevalletje 'kaiser Wilhelm-zug' kopen. Daarvan weet je zeker dat die achter je blauwe brabo heeft gehangen. Ik ben zelf absoluut niet monarchistisch ingesteld, maar wat de hoge heren en dames aan wagons tot hun beschikking hadden, was buitengewoon fraai. Zeker de trein van Wilhelm II.
Eelco
-
Ging even de mist in met boottrein - ferrytrein verschil.
Heb verder nog even nagekeken hoe dat met de verlichting zat...
Pas na twee gasexplosies in 1900 en 1924 besloot men voor internationale treinen definitief op elektrische verlichting over te gaan.
Württemberg had in 1903 al sneltrein wagons met elektrische verlichting rijden, maar volgens de Duitse Wikipedia reden er in 1919 nog 350000 wagons met olielampen rond. Voor een deel veroorzaakt door de volume gebaseerde contracten die gesloten waren met de leverancier van de verlichting systemen. Pas in 1954 was alle gas verlichting verdwenen in Duitsland.
Wat het beperkte fotomateriaal betreft... Het lijkt erop dat CIWL voor WW1 hoofdzakelijk gas verlichting gebruikte, en pas bij de blauwe wagons op elektrisch overging, uitzonderingen daargelaten.
Sent from my Lumia 920 using Tapatalk
-
De Kaiser Wilhelm-zug optie is wel een hele makkelijke Eelco, het moet niet té makkelijk worden, dan is de uitdaging eraf en zitten er mensen gapend achter hun modules ;D .
-
;D
-
De Kaiser Wilhelm-zug optie is wel een hele makkelijke Eelco, het moet niet té makkelijk worden, dan is de uitdaging eraf en zitten er mensen gapend achter hun modules ;D .
Helaas is de Kaiserzug de enig juiste en in model verkijgbare trein om achter de BB ( dus géén BRABO want dat is iets Antwerps). te hangen.
Alleen de NBDS D is correct. Na overleg met mijn goeroe achterban komen we allemaal tot dezelfde conclusie: een mailtrein is zelfs bij benadering in model NIET te maken. Voor een juiste ( bij benadering) samenstelling moet je de repartitions in de CIWL archieven te Parijs napluizen net zoals de KPeV archieven in het museum in Neurenberg. En dan ben je er nog niet want dan zit je nog met de Oldenburgse, Badische en Sachsische rijtuigen.
Ik heb de VPM's en de dienstregelingen geraadpleegd; maar series, nummers en typen vind je niet. Alles met Duitse tekst op de rijtuigen die verwijst naar DESG en Mitropa is uit den boze want dat is van na 1916.
En om de agitatie in het anti monarchistische karakter van onze huis- Brabo hier wat op te wakkeren; er reden maar twee "hoftreinen" over de NBDS lijn. De Duitse keizerlijke trein die Wilhelm ook aan zijn neefjes en oom ter beschikking stelde en de Nederlandse Koninklijke Trein. zelfs die laatste stelt een probleem als je hem in model zou hebben; voor de schutwagen werd een (voorlopig ondefinieerbaar) coupé rijtuig gebruikt van een andere maatschappij dan de NBDS. Er bestaan twee foto's van een BB met de Koninklijke Trein. Niet verwonderlijk want sinds eind 1914 lag het grootste deel van het gemobioliseerde Nederlandse leger in "NBDS-gebied".
Gr.
Frank
-
Je hoort het Tom, gewoon lekker je fantasie aan het werk zetten :)
Blauwe brabo, NBDS E en dan gewoon bakken er achter die het juiste gevoel van een mailtrein geven. Ik ben heel benieuwd naar de foto's!
Eelco
(misschien toch maar eens iets gaan doen met de koninklijke trein van Wilhelmina, als ik me niet vergis was een forumgenoot deze aan het ontwikkelen als 3D model ofzo)
-
Je hoort het Tom, gewoon lekker je fantasie aan het werk zetten :)
Blauwe brabo, NBDS E en dan gewoon bakken er achter die het juiste gevoel van een mailtrein geven. Ik ben heel benieuwd naar de foto's!
Eelco
(misschien toch maar eens iets gaan doen met de koninklijke trein van Wilhelmina, als ik me niet vergis was een forumgenoot deze aan het ontwikkelen als 3D model ofzo)
Ik hou me aanbevolen.
Gr.
Frank
-
Die Hofzug kleurt mooi bij de locomotief.
De sets van MaTrix zijn de tweede of derde generatie van die trein, de drieassers zijn nooit in Nederland geweest. De wagons zijn in 1919 teruggestuurd en wat makkelijk te verbouwen was is omgebouwd tot Mitropa slaapwagens en restaurants.
Sent from my Lumia 920 using Tapatalk
-
Die trein van Wilhelmina zou etchmodels gaan uitbrengen. Stond toendertijd in de railmagazine. Helaas nooit meer wat van etchmodels gehoord of gezien ;D
-
Eh Ivan, nou kan ik eens wat zinnigs zeggen ;D
Ik heb hier een foto voor me van de blauw-crème hoftrein in Vlissingen achter een SS 800 loc (de latere NS 1700) bestaande uit een heleboel 3 assige rijtuigen. De foto is gedateerd in 1911. Dus die set kan (gelukkig woohoo!!!) prima ;D
-
Evenjou verbeteren, Tom, ;) het zijn niet allemaal rijtuigen met 3-as draaistellen. Het eerste achter de loc heeft 2-assige draaistellen, het tweede heeft 3-assige, de rest is wat lastiger te zien.
Eelco
-
Die trein van Wilhelmina zou etchmodels gaan uitbrengen. Stond toendertijd in de railmagazine. Helaas nooit meer wat van etchmodels gehoord of gezien ;D
Die trein zou een vermogen moeten gaan kosten. Er is een proefetsing geweest van een bagagerijtuig ( kan ook keukenrijtuig geweest zin) en het salonrijtuig van Wilhelmina. Etchmodels is gestopt wegens problemen van buitenaf. Er was een sterfgeval en na enige tijd werd de etsfirma overgenomen en nam alleen nog maar etswerk van boven de BP 500,= aan. Dan was er nog de moeilijkheid van het maken van de belijning, nummers en monogrammen. Dat koopt geen hond, zelfs niet voor de kostprijs. Heel jammer want alle etstekeningen zijn/waren aanwezig.
Gr. Frank
-
Effe de vitrine opengezet,
Gr.
Frank
(https://images.beneluxspoor.net/bnls/kaiserzug.jpg) (https://images.beneluxspoor.net/bnls/kaiserzug.jpg)
-
Fraai (y)
-
(http://img.tapatalk.com/d/14/02/05/dazyjuve.jpg)
Bron: http://farm8.staticflickr.com/7011/6563661421_abd824d779_z.jpg
Deze zou inzetbaar zijn voor 1918 als ik het goed begrepen heb, na 1918 waren ze blauw geschilderd. Heb hem inmiddels ook al gevonden, weet alleen niet of het dan een Frans rijtuig is...
Boeiende discussie dit; ik haak even in op de opmerking hierboven. Heeft iemand hier meer exacte informatie over, bruin of blauw van die CIWL-latjesrijtuigen. Ook in de NS-tijd reden die restauratiewagens veel in Nederland, je ziet ze regelmatig op vooroorlogse foto's. Waren die dan blauw? En hoe zit 't met de latjes-slaaprijtuigen? Ook blauw?
De Lilliput-wagens van dit soort zijn trouwens aantrekkelijk; redelijk vindbaar tweedehands en, bij vergelijking met tekeningen in de diverse publicaties, ook goed op schaal en goed pimpbaar met betere details.
-
En nu heb ik ook nog wat te zeuren. De blauwe Brabander komt toch uit 1908? De hofzug is maar inzetbaar tussen 1901 en 1906 (alleen vanwege de nummering), dus helemaal klopt het jammer genoeg niet. Nou ja, tijdens het rijden ziet niemand die nummers, maarre, is net weer jammer dit ;D
Anyway, dan maar geen purist gloeiende gloeiende, of eh, op naar een mooie SS 800 loc ;D
-
Evenjou verbeteren, Tom, ;) het zijn niet allemaal rijtuigen met 3-as draaistellen. Het eerste achter de loc heeft 2-assige draaistellen, het tweede heeft 3-assige, de rest is wat lastiger te zien.
Eelco
Boeie, wie zegt dan dat het allemaal 6 assers zijn? ;D
-
Beste Thom,
a. de latjes rijtuigen voor WO I waren naturel of creme/bruin. Blauw kwam in de 20-er jaren.
b. de hofzug is gebouwd tussen 1890 en 1907. De samenstelling was wisselend. De foto Vlissingen is uit 1911.
Dus:
Alle rijtuigen hebben achter de BB gehangen en ik kan zelfs de gebruikte rijtuigen voor de verschillende ritjes naar/van Vlissingen nog wel uitzoeken. (Liever niet).
Gr.
Frank
-
Ha Frank, dat hoeft niet hoor. Het gaat meer om de set van Trix/marklin, die is vanwege de gebruikte nummers op de rijtuigen maar inzetbaar tussen 1901-1906. Maar goed, dan maar lekker niet naar die nummers kijken ;D
Oh ja, ben van de arme thak hahaha, Tom zonder h ;D
-
Tom,
weet je waar die nummers staan? Pietepetieterig op de stelbalk. Effe nr 15 uit de vitrine gepakt (at random noemen ze dat) Is van 1897 en nooit vernummerd dus ik weet echt niet wat het probleem is. Het zal met de andere rijtuigen ook wel zo zijn.
Gr.
Frank
-
Ik weet ook niet alles van mezelf hoor, sterker nog, ik weet niks van mezelf, maar heb hier toevallig een mooi artikel voor me liggen van de railmagazine van januari/februari 2014 waar het uitgebreid in beschreven staat per rijtuig. Het klopt ook hoor, niet alle rijtuigen zijn inzetbaar tot 1906, sommige ook langer, maar als complete set wel. Nou ja, mooi dat het lekker kleine lettertjes zijn ;D
-
Ik zeg niks meer. ;D
Gr.
Frank
-
a. de latjes rijtuigen voor WO I waren naturel of creme/bruin. Blauw kwam in de 20-er jaren.
Aha, dank --waar vindt men dit?
-
Wikipedia, en alle VSOE foto's, want die wagens zijn in aflever staat gerestaureerd.
In ieder geval is alle nieuwbouw van na 1920 in blauw geleverd.
Sent from my Lumia 920 using Tapatalk
-
Latjesrijtuigen bij de VSOE?
-
is blauw creme dan ook van na 1920?
-
Dit loopt dus echt de spuigaten uit.
Latjesrijtuigen werden na 1920 ook blauw, net als alle stalen nieuwbouw rijtuigen. Wat heeft de VSOE hier nu mee te maken? Niks dus! want dat waren/zijn stalen nieuwbouw rijtuigen.
Creme-bruine latjesrijtuigen in NL laten rijden is gevaarlijk, liever de naturel latjesrijtuigen.
En waar mijn wijsheid vandaan komt? Niet van Nonsenspedia maar van
a. VPM-en
b. Dinstregelingen,
C. Het standaardwerk over de CIWL
D. Info van mijn CIWL maatjes
E. De CIWL archieven in Parijs
F. Spoorwegmuseum in Mulhouse
En dan nog iets,
Ik snap met de beste wil ter wereld niet waarom die periode 1901-1906 zon dominante rol speelt.
De BB hebben tussen 1908 en 1914 de keizerlijke trein gereden, dus met alle boerenlogica kunnen alle rijtuigen ongestraft achter de BB gehangen worden, want toen was de trieen compleet en werden er in die period geen nieuwe gebouwd of oude afgevoerd. Het volledige bestand, waaruit de zes Ma/Trix rijtuigen een selectie van zijn kunnen er zonder meer achter. Ook kan er vanaf 1911 een S10 voor.
Jammer voor de auteur van het artikel maar 1901-1906 is in mijn perceptie grote kul.
Gr.
Frank
-
Ik lees aandachtig mee en probeer tussen de ruis de nuttige info te vinden.
Conclusies tot nu toe;
A de Hofzug kan probleemloos achter de BB
B een boottrein kan er ook achter mits bijeengesprokkeld vlg de VRM’s van Frank, aanwijzingen hiervoor:
1 beschikbaar reizigersmaterieel zou vnl van de KPEV moeten zijn, AB’s die bij Fleischmann of Brawa te vinden zijn. ( zie pag 2 en 3 van dit draadje)
2 een NBDS-bagagerijtuig zal zelf vervaardigd moeten worden vanuit een Fl bagagerijtuig; omspuiten en nieuwe opschriften.
3 Restauratie- en slaaprijtuigen zouden latjesrijtuigen moeten zijn met CIWL – opschriften, de Mä / Trix-en zijn goed, maar de revisiedata kunnen beperkend werken ( de 1901-1906-discussie, voor de preciezen onder ons; als je je eraan stoort ga aan de poetsmiddelen en vervangende decals)
4 het is onwaarschijnlijk dat materieel al met zwanehals-draaistellen was uitgerust, zelfs drieassige pruissische draaistellen zijn nog zeldzaam voor 1914 uitgesloten. Daarom; ga uit van tweeassige pruissische draaistellen.
C drieassig materieel zou kunnen op de lijn tussen de grens en Boxtel, maar dan niet met een BB ervoor.
Klopt dit een beetje?
Foutje :-[ ; vanaf Boxtel tot Vlissingen was niet in eigendom van de NBDS maar van de Staats.
-
C drieassig materieel zou kunnen op de lijn naar Vlissingen, maar dan niet met een BB ervoor.
@Ger
zeker geen BB's tussen Boxtel en Vlissingen tenzij tijdens de testperiode van de BB's door de SS. Drie-assige draaistellen vóór 1914 uitgesloten.
gr.
Frank
-
Dat laatste is niet helemaal waar.
De 6 assige pruisische slaapwagen welke nu bij de SGB staat, is in 1907 gebouwd voor de boottrein Hoek van Holland - Berlijn. Dus rijtuigen met drieassige draaistellen waren er ook al voor 1914.
Meer informatie, inclusief treinnummers zijn ook te vinden in de boeken over de slaaprijtuigen
Groeten Arjen
-
Ok, er gaat een uitgangspunt aan gort.... ::) ?
Ik heb trouwens even gekeken in de Erfenis, maar kom maar een foto tegen van een NBDS bagagerijtuig. Het betreft een exemplaar uit de serie D 7576-7584 ( ex NBDS 970,971, 977 -984). agage. Is er een foto beschikbaar van de andere serie 972-976?
-
Ja, pag. 164 in het grote NBDS boek. Maar als NSser, helaas niet in NBDS livrei.
-
Dat laatste is niet helemaal waar.
De 6 assige pruisische slaapwagen welke nu bij de SGB staat, is in 1907 gebouwd voor de boottrein Hoek van Holland - Berlijn. Dus rijtuigen met drieassige draaistellen waren er ook al voor 1914.
Meer informatie, inclusief treinnummers zijn ook te vinden in de boeken over de slaaprijtuigen
Groeten Arjen
@Arjen
het gaat hier om de mailtreinen op de zeeuwse en duitse lijn. Wat er op de HvH lijn gebeurde doet hier niet ter zake.
De rijtuigen die op de hoekse lijn reden waren zeker geen CIWL rijtuigen.
Bewijs:
In de Voorschriften staat voor D86 (want dat was de enige met restauratie- en slaaprijtuigen) "materieel te stellen door CIWL" en dan staan de WR en WL aangeduid als CIWL materieel.
Conclusie 1. ander dan CIWL materieel voor de WR en WL is uitgesloten.
Vervolg:
De CIWL heeft voor de WL-en NOOIT wagens voor de normale dienst op drie-assige draaistellen laten bouwen. (uitzonderingen waren een "voiture royale en een WL latjes in bruin-creme voor een tentoonstelling en de serie die van de AL is overgenomen)
Conclusie2. 3 assige draaisel WL-en zijn niet in NL in de Vlissingse treinen aanwezig geweest.
We gaan nog verder;
De CIWL is pas in 1906 begonnen om drie-assige WR-en te laten bouwen (ook weer afgezien van twee rijtuigen voor de tentoonstelling) In 1906 kwamen twee serie van Van der Zypen en van MAN. Hiervan zijn in 1916 5 stuks naar de MITROPA gegaan. En nu begint iedereen in zijn handjes te wrijven maar ijdele hoop, voor 1914 reden deze rijtuigen in de Riviera Express en de Marienbad Express.
In 1907 zijn nog eens een serie van 10 rijtuigen, ditmaal latjes in creme bruin gebouwd door CGC maar die reden in Frankrijk in naar Deauville en in de Mediteranee Expres en als een presidentieel rijtuig.
Eindconclusie:
De restauratie- en slaaprijtuigen zijn dus naturel latjes rijtuigen van de CIWL op twee-assige draaistellen
Dus ook jammer voor de TRIX Orient Express sets
Dan nog een opmerking over de keizerlijke trein.
Ik ben ervan uitgegaan dat de periode 1901-1906 een NEM vastgestelde periode was die door marklin was aangehouden maar nu blijkt dat het jaartal bepaald is door de omnummering van rijtuig 4A in Bln 67 zodat dit rijtuig niet meer in de hofzug opgenomen was.
Wie dus de keizerlijke trein achter een BB wil hangen zal rijtuig 4A op een zijspoortje moeten zetten.
De inventarisatie tot nu: voor dienst achter een BB hebben we een NBDS D en naturel latjes CIWL WL- en WR rijtuigen op twee-assige draaistellen.
En tot slot nog een aardige bijkomstigheid;
sinds een tweetal weken weet ik voor de volle 100% zeker wat de juiste beschildering van de BB ( en van de SS-loc'n) was.
Hij is wel blauw en Derens zat wel in de buurt maar het heeft weinig met de gangbare theorieën te maken.
Gr.
Frank
-
Ik neem aan dat je de kennis over het blauw hebt opgedaan op basis van omschrijvingen, wellicht op basis van een origineel bestek. Maar of je ooit het 100% juiste blauw kunt reconstrueren voor de replica, dat waag ik helaas te betwijfelen.
Eelco
-
Achter een blauwe brabander hoort gewoon een vlissingse mailtrein:
(https://images.beneluxspoor.net/bnls/20140204_145831_RichtoneHDR.jpg) (https://images.beneluxspoor.net/bnls/20140204_145831_RichtoneHDR.jpg)
Een voorbeeld met een ss700.
De rijtuigen op de foto hebben niet allemaal naar nederland gelopen maar het maakt wel een mooi geheel,
het samenstellen van een mailtrein is iets waar ik al een tijdje mee bezig ben.
De rijtuigen die voor de verschillende mailtreinen in 1914 gebruikt kunnen worden zijn volgens mij:
SS AB rijtuigen van MK Modelbouwstudio, deze moeten nog worden uitgeleverd
K.Bay.Sts.B AB van roco (45580), is een heel mooi rijtuig maar moeilijk te verkrijgen. Opschriften 1911
KPEV AB van Brawa (45203, 45204) opschriften zijn van 1917 maar dit type rijtuig werd vanaf 1913 gebouwd of de 580901 van fleischmann opschriften 1912 of 13
K.bad.Sts van Liliput (L384600), ben ik zelf nog naar opzoek.
K.Sachs.sts van Piko (53366) ligt in de winkel
Ciwl rijtuigen zou ik nog even wachten op de oostende epress rijtuigen van Lemke/Hobbytrain.
D van NBDS, is er niet in model ik gebruik de 5880 van fleischmann ook heel mooi is de 45405 van brawa.
Postrijtuigen zijn een verhaal apart, heb zelf een postrijtuig van marklin 4229 maar die is niet correct voor deze treinen. Er is een proef gedaan met doorgangs postrijtuigen zoals fleischmann 5854 en 5884 of piko 53320 de capaciteit van deze rijtuigen werd dermate beperkt door de doorgang dat er later weer is terug gegaan naar de oude rijtuigen, als het goed is gaat fleischmann later dit jaar nog een dergelijk rijtuig aankondigen. Dingler heeft ooit een 4 assig postrijtuig uitgebracht, maar ik vind deze aan de korte kant voor een dergelijke belangrijke verbinding voor de post.
mvg martijn
-
Ik neem aan dat je de kennis over het blauw hebt opgedaan op basis van omschrijvingen, wellicht op basis van een origineel bestek. Maar of je ooit het 100% juiste blauw kunt reconstrueren voor de replica, dat waag ik helaas te betwijfelen.
Eelco
Iets wat je zou kunnen beschouwen als een soort bestek. En dan een kleursamenstelling waarvan een origineel staal nog bestaat. W zijn nu de zaak verder aan het uitspitten.
Gr.
Frank
-
Mooie combi Martijn! Die M* post detoneert inderdaad nogal. Bedankt ook voor de artikelnummers.
Leuk nieuws Frank. Als er een NCS-code aan te hangen valt en dat wordt publiek bekend, hebben we er allemaal wat aan. Gaat het om enkel de kleur van de BB of ook van de kleur van het bagagerijtuig?
-
Mooie combi Martijn! Die M* post detoneert inderdaad nogal. Bedankt ook voor de artikelnummers.
Leuk nieuws Frank. Als er een NCS-code aan te hangen valt en dat wordt publiek bekend, hebben we er allemaal wat aan. Gaat het om enkel de kleur van de BB of ook van de kleur van het b
@ Martijn
de Piko Sachs wagen is te gebruiken mits Pruisische draaistellen en de Hobbytrain CIWL wagens kun je zonder meer gebruiken zonder de drie-assertjes. Maar bedenk wel: al deze wagens zaten maar in bepaalde D treinen op de Zeeuwse- en NBDS lijn.
@Ger
NCS codes ken ik niet, in ieder geval heeft het niks met de spoorwegmaatschappij NCS te maken. Het gaat enkel om de kleurEN! en de onderdelen die de diverse kleuren gekregen hebben.
Gr.
Frank
-
http://www.ncscolour.com/en/ncs/ Dit bedoelt Gert. Of had je dat wel begrepen?
-
http://www.ncscolour.com/en/ncs/ Dit bedoelt Gert. Of had je dat wel begrepen?
Nee niet begrepen, dat is voor de schilder en zover zijn we nog niet. We hebben inmiddels wel een staal ( niet RAL).
Gr.
Frank
-
Ik heb een NCS waaier. Als je een staal hebt, dan wordt het ouderwets kleur bepalen door vergelijken. Mijn ncs waaier dekt al niet alles, maar is een aardige start. Flinke kans datie ertussen zit, maar je weet het gewoon niet
-
Bij deze een citaat:
“The famous blue livery was introduced on all locomotives in 1882. The finish consisted of a 'French' grey undercoat, four coats of ultramarine blue, and several coats of blue. Some sources note that this combination resulted in a colour that was purer and brighter than the locomotives owned by the National Railway Museum today. Lining was black with vermilion edging. Wheel tyres and axle ends were black with vermilion edges. The frames were black, although a few other express types used blue above the footplate. Cab roofs appeared white in official photographs, but were probably grey in regular use.”
Begin april hebben we het gehele verhaal, maar dat hoort niet in dit draadje.
Gr.
Frank
-
Kan wezen Frank, maar dan laten we gewoon de titel van dit draadje veranderen in iets als ' wat weten we over een Blauwe Brabander ' of zo. Off topic is zoo relatief! (y) (y) (y)
-
Op 4 februari heeft Frank “Pullmanneke” een eerste goede stap gezet bij de beantwoording van de vraag van “Tomasso” naar het materieel achter de “Blauwe Brabander” door naar de bronnen terug te keren en een aantal samenstellingen van internationale sneltreinen via de NBDS uit 1910 en 1914 te vermelden. Ze zijn kennelijk gebaseerd op originele documenten uit die tijd; bij de NS heetten ze VPM’s (later VRM’s), maar ik weet niet of dat bij de SS ook al zo was.
Dit zijn interne documenten en het vergt enige voorkennis om ze correct te lezen. Helaas heeft Frank geen onderscheid gemaakt tussen originele tekst en zijn interpretatie, maar gelukkig zijn de aangehaalde samenstellingen voor 1914 in facsimile afgedrukt in het artikel van H.G. Hesselink “De Vlissingse boottreinen en de Boxteler Bahn” in het speciale nummer van “Op de Rails” ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van de spoorwegen in Nederland (150 jaar op de rails, Leiden 1989, p. 44).
Het betreft een Staatsspoor-document zodat hier SS-termen (later ook in NS-stukken gebruikt) voorkomen, niet de destijds in het internationale verkeer gangbare aanduidingen die op de Duitse gebaseerd waren, maar zelfs door de Franse spoorwegmaatschappijen wel gebruikt werden. Beide systemen van aanduidingen geven het aantal assen niet aan. Een ABd (internationaal ABBü indien het een rijtuig op draaistellen is, wat in 1914 op deze lijn zeker het geval was) is een rijtuig eerste en tweede klasse met doorgang (vouwbalg), een AB7 is een rijtuig eerste en tweede klasse met in totaal zeven afdelingen, maar zonder overgang. Door de beperkte keuze weten we (extern gegeven) dat dit een SS coupé-rijtuig met draaistellen moet zijn (internationaal ABB).
De twee door Frank genoemde AB7-rijtuigen waren zeker niet van de HSM - de HIJSM bezat geen coupé-rijtuigen eerste en tweede klasse met zeven afdelingen - maar van de SS zelf en ze liepen ook niet achter een “Blauwe Brabander”, althans niet in deze trein: ze werden namelijk al in Roosendaal afgehaakt om verder te gaan naar Amsterdam respectievelijk Den Haag Hollands Spoor (in het originele document “Gv. H.S.M.”). De samenstelling wordt namelijk gegeven voor het vertrek uit het beginstation (Vlissingen), met links het gedeelte waarvoor de samenstelling van toepassing is: “Vs.-Rsd.”, dus Vlissingen - Roosendaal. Voor de volgende etappe “Rsd.-Btl.” (Roosendaal - Boxtel) wordt de samenstelling niet herhaald, maar alleen aangeduid als: “Treindeel richting Boxtel”, dat wil zeggen zonder de twee rijtuigen die in Roosendaal zijn afgehaakt.
In de voorschriften over treinsamenstellingen vermeldde de NS, en kennelijk ook de Staatsspoorwegen, van eigen rijtuigen niet dat ze van de eigen maatschappij waren, tenzij daar een bijzondere reden voor was. NS respectievelijk SS was de “default”; alleen de uitzonderingen hoefden specifiek vermeld te worden. Omdat “KPEV”, respectievelijk de specifieke KED (Königliche Eisenbahndirektion) waartoe een Pruisisch rijtuig behoorde zo een uitzondering was, werd die expliciet vermeld en het is daarom beslist onjuist KPEV of iets dergelijks aan te vullen waar het originele document geen maatschappij vermeldt en dus juist de eigen maatschappij, in dit geval de SS, bedoeld is.
In de benamingen van de betrokken spoorwegmaatschappijen zijn enkele fouten geslopen; de meeste zijn wel te begrijpen maar “ONWB Oldenburg” is wel erg moeilijk te raden. Het gaat hier om de Österreichische Nordwestbahn, die door de Kaiserl. königl. Österreichische Staatsbahnen overgenomen was. (Alfred Horn: Die Österreichische Nordwestbahn, Wien 1967 p. 156) De hoofdlijn voerde van Wien Nordwestbahnhof naar Tetschen (tegenwoordig Děčin in de Tsjechische Republiek) bij de grens met het Koninkrijk Saksen. Op het getrokken materieel stond in 1914: Ö.N.W.B. (stelbalk: Österr. Nordwestbahn) of: K.k.St.B./Nordwest (stelbalk: K.k. österr. Staatsbahnen) (Alphabetisches Verzeichnis der Eigentumsmerkmale uitgave 1 juli 1914). Er is dus geen enkel verband met het Groothertogdom Oldenburg of zijn spoorwegen, de GOE (Großherzoglich Oldenburgische Eisenbahn), laat staan de particuliere KOE (Kreis Oldenburger Eisenbahn) in een ander stukje Oldenburg.
Met Reichseisenbahnen worden de Reichseisenbahnen in Elsaß-Lothringen bedoeld, de keizerlijk Duitse maatschappij die van 1871 tot 1918 de exploitatie in handen had van de lijnen van de Franse Est-spoorwegmaatschappij in de Elzas en Lotharingen (alsook de meeste lijnen in Luxemburg). De formele naam was op het materieel niet vermeld; op het getrokken materieel stond: Elsass-Lothringen of Elsaß-Lothringen (stelbalk: Elsass-Lothringen, Elsaß-Lothringen, Els.-Loth. of E.L.) (ibid.). De spoorwegen in het Saarland waren daarentegen Pruisisch en vielen onder de KED Saarbrücken.
De op 8 december 1896 opgerichte Deutsche Eisenbahn Speisewagen-Gesellschaft (DESG) (Albert Mühl: Speisewagen in Deutschland, Freiburg 1994 p. 86) wordt in de originele documenten waarop Frank zijn treinsamenstellingen baseert, niet genoemd. De DESG bezat - zoals de naam al aangeeft - uitsluitend restauratierijtuigen en geen slaaprijtuigen. De slaaprijtuigen voor lopen alleen binnen Pruisen zelf waren sinds 1891 eigendom van de staat, eigenlijk het ministerie van verkeer, of vereenvoudigd: de “KPEV” (Albert Mühl: Schlafwagen in Deutschland, Freiburg 1996 p. 56). Het exploiteren van restauratierijtuigen werd wel uitbesteed. De DESG sloot 1898 een overeenkomst met de HIJSM voor het verzorgen van de restauratie in treinen van en naar Hoek van Holland (Albert Mühl: Speisewagen in Deutschland, Freiburg 1994 p. 82). Staatsspoor had een exclusieve overeenkomst met de CIWL vanaf 1884, vernieuwd in 1910. (ibid.)
Enkele categorische uitspraken over draaistellen volgden op het forum zonder enige vermelding van de gronden waarop deze gebaseerd waren. Uitgaande van secundaire bronnen had ik twijfel over de juistheid hiervan. Na uitgebreid zoeken heb ik een primaire bron gevonden waaruit volgt dat vanaf 1908 zesassige restauratierijtuigen gebruikt werden in een treinenpaar van Vlissingen naar en van Berlin en een paar naar en van Zuid-Duitsland.
In de jaarverslagen van de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen wordt van 1886 tot en met 1910 onder “Voertuigen van Particulieren” opgegeven: het aantal restauratierijtuigen, het aantal gereden kilometer op eigen lijnen (SS) en het aantal askilometer in dat jaar. Vanaf 1897 zijn er gereden kilometer en askilometer op vreemde lijnen te melden in de daartoe bestemde rubriek. Tot 1908 is de verhouding aantal askilometer tot aantal kilometer 4:1 (met een uitzondering in 1888 met 3,73). Voor 1908 zijn de gegevens als volgt:
Aantal restauratierijtuigen 9
Aantal askilometer op Staatsspoor: 1935436
Aantal kilometer op Staatsspoor: 397333
Verhouding: 4,87
Dus er rijden zesassige restauratierijtuigen.
Aantal askilometer buiten Staatsspoor: 4682796
Aantal kilometer buiten Staatsspoor: 842223
Verhouding: 5,56
Dus buiten Staatsspoor rijden zesassige restauratierijtuigen veruit de grootste afstanden.
bron: Staatsspoorwegen Jaarverslag over het jaar 1908 Bijlage M. Staat der rijtuigen en wagens (behalve het trammaterieel) en van het aantal afgelegde Kilometers gedurende het jaar
1908 B. Voertuigen van Particulieren
Het aantal in 1908 gereden kilometer door zesassers en vierassers afzonderlijk kan zelfs berekend worden door het oplossen van een stelsel van twee lineaire vergelijkingen met twee onbekenden.
De resultaten zijn als volgt:
op Staatsspoor daarbuiten totaal
6-assers 173052 km 656952 km 830004 km
4-assers 224281 km 185271 km 409552 km
totaal 397333 km 842223 km 1239556 km
Wie het wil controleren, hoeft niet zelf de vergelijkingen op te lossen. Optellen van zesmaal het aantal kilometer van de zesassers bij viermaal het aantal kilometer van de vierassers geeft het aantal askilometer van beide samen. Uiteraard geeft eenvoudig optellen van het aantal kilometer van de zesassers bij het aantal kilometer van de vierassers het aantal kilometer van beide samen.
Voor 1909 zijn de gegevens als volgt:
Aantal restauratierijtuigen 12
Aantal askilometer op Staatsspoor: 2611290
Aantal kilometer op Staatsspoor: 550003
Verhouding: 4,75
Er reden dus ook in 1909 zesassige restauratierijtuigen.
Aantal askilometer buiten Staatsspoor: 5184542
Aantal kilometer buiten Staatsspoor: 921391
Verhouding: 5,63
Buiten Staatsspoor reden zesassige restauratierijtuigen in 1909 opnieuw veruit de grootste afstanden.
bron: Staatsspoorwegen Jaarverslag over het jaar 1909 Bijlage M. Staat der rijtuigen en wagens (behalve het trammaterieel) en van het aantal afgelegde Kilometers gedurende het jaar 1909
B. Voertuigen van Particulieren
In 1909 gereden aantal kilometer door restauratierijtuigen opgenomen in jaarverslag SS:
op Staatsspoor daarbuiten totaal
6-assers 205639 km 749489 km 955128 km
4-assers 344364 km 171902 km 516266 km
totaal 550003 km 921391 km 1471394 km
Voor 1910 zijn de gegevens als volgt:
Aantal restauratierijtuigen 12
Aantal askilometer op Staatsspoor: 2591416
Aantal kilometer op Staatsspoor: 552557
Verhouding: 4,69
Ook in 1910 reden er dus zesassige restauratierijtuigen.
Aantal askilometer buiten Staatsspoor: 4970702
Aantal kilometer buiten Staatsspoor: 911177
Verhouding: 5,46
Alweer reden zesassige restauratierijtuigen buiten Staatsspoor veruit de grootste afstanden.
Bron: Staatsspoorwegen Jaarverslag over het jaar 1910 Bijlage M. Staat der rijtuigen en wagens (behalve het trammaterieel) en van het aantal afgelegde Kilometers gedurende het jaar 1910
B. Voertuigen van particulieren
Het door restauratierijtuigen in 1910 gereden aantal kilometer opgenomen in jaarverslag SS
op Staatsspoor daarbuiten totaal
6-assers 190594 km 662997 km 853591 km
4-assers 361963 km 248180 km 610143 km
totaal 552557 km 911177 km 1463734 km
In 1904 worden er voor het eerst ook slaaprijtuigen gemeld in de Staatsspoor jaarverslagen; uiteraard zijn het allemaal vierassers. Helaas zijn vanaf 1911 alle particuliere voertuigen samengenomen. De verhouding askilometer en kilometer is nu iets boven de twee.
Bij het ingaan van de winterdienstregeling 1908/1909 zijn de ochtend- en avond-D-treinen van en naar Vlissingen verdeeld in aparte treinen voor Noord- en Zuid-Duitsland. (Vincent Freriks en Hans Schlieper: De Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij, de Vlissinger Postroute, Den Bosch 2008 p. 169) Hierdoor zijn er nu de volgende restauratierijtuiglopen naar en van Vlissingen via de NBDS:
Vlissingen - Berlin Schlesischer Bahnhof
Berlin Schlesischer Bahnhof - Vlissingen
Vlissingen - Wiesbaden Hbf
Wiesbaden Hbf - Vlissingen
Vlissingen - Oberhausen
Oberhausen - Vlissingen
Vlissingen - Wesel
Wesel - Vlissingen
Afstand Vlissingen - Boxtel: 137,2 km dus 8 restauratierijtuigen rijden 1097,6 km per dag
365 dagen geeft 400624 km op Staatsspoor
Afstand Berlin Schlesischer Bahnhof - Boxtel 629,5 km (waarvan 92,9 km NBDS) dus 1259,0 op een dag. In een jaar dus 459535 km buiten Staatsspoor.
De veronderstelling dat er op Vlissingen - Boxtel alleen vierassige restauratierijtuigen rijden, leidt tot 400624 km op Staatsspoor terwijl dat aantal volgens Staatsspoor jaaroverzicht 1909 maar 344364 km is. Alleen al de treinen naar Berlin Schlesischer Bahnhof en terug geven ruim het dubbele aantal kilometer van het jaaroverzicht 1909 voor vierassers buiten Staatsspoor (171902 km).
De conclusie is dus dat in ieder geval de D-trein tussen Vlissingen en Berlin en terug een zesassig restauratierijtuig voerde en dus ook dat er op de NBDS-lijn zesassige rijtuigen reden.
Laten we nu kijken naar de kilometeraantallen als aangenomen wordt dat de restauratierijtuigen naar Berlin en Wiesbaden zesassig zijn en die naar Oberhausen en Wesel vierassig. De afstanden in het vorige en het volgende zijn ontleend aan het Reichs-Kursbuch 1914 Sommer.
Zesassers:
De afstand van Vlissingen naar Boxtel is 137,2 km per dag: 548,8 per jaar: 200312 km
De afstand van Boxtel naar Berlin is 629,5 km per dag: 1259,0 per jaar: 459535 km
De afstand van Boxtel naar Wiesbaden is 384,1 km per dag: 768,2 per jaar: 280393 km
Op Staatsspoor per jaar: 200312 km buiten Staatsspoor 739928 km
Vierassers:
De afstand van Vlissingen naar Boxtel is 137,2 km per dag: 548,8 per jaar: 200312 km
De afstand van Boxtel naar Wesel is 101,1 km per dag: 202,2 per jaar: 73803 km
De afstand van Boxtel naar Oberhausen is 127,7 km per dag 255,4: per jaar: 93221 km
Op Staatsspoor per jaar: 200312 km buiten Staatsspoor 167024 km
Verder reed er nog een Staatsspoor-treinenpaar met restauratierijtuig van Vlissingen via Rotterdam (ceintuurbaan) en Gouda naar Amsterdam CS en terug (dus bijna helemaal over eigen lijnen). (150 jaar op der rails, Leiden 1989 p. 42) De afstand over deze route is 214,0 km waarvan ca 5 over HSM, dus dagelijks 418 km op eigen spoor en 10 over vreemd spoor. Per jaar geeft dit 152570 km op eigen en 3650 km vreemd. Als we aannemen dat hierin een vierassig restauratierijtuig gebruikt is, komt het totaal op eigen spoor nu op 352882 km en dat op vreemd spoor op 170674.
Deze resultaten komen aardig in de buurt van de uit de jaarverslagen te herleiden verdeling van de gereden kilometers. De afwijkingen zijn klein (vierassers op SS 2,5%, op vreemde lijnen -0,7%, zesassers op SS -2,6% en zesassers op vreemde lijnen -1,3%). Het totaal berekende aantal kilometer in een jaar van vierassers en zesassers samen is 0,5 % lager dan het totale kilometeraantal in het jaarverslag.
Nu de hypothese van afwezigheid van zesassige restauratierijtuigen op Staatsspoor en NBDS weerlegd is op basis van een primaire bron, is het moment gekomen aandacht te besteden aan de zeer zorgvuldige studie van Dr. Albert Mühl: Speisewagen in Deutschland. Zijn resultaten zijn onder andere gebaseerd op de archivalia van de Duitse afdeling van de CIWL (ISG). De CIWL in Vlissingen viel onder de ISG-Direktion Berlin. (Albert Mühl: Speisewagen in Deutschland, Freiburg 1994 p. 64, 65)
De afdeling (“Betriebsabteilung”) Vlissingen was verantwoordelijk voor de restauratie- en slaaprijtuigen over Staatsspoor en uitgaande van Vlissingen, niet voor CIWL-lopen over Staatsspoor via Zevenaar-Emmerich; die laatste vielen onder de CIWL-afdeling Köln. (Albert Mühl: Speisewagen in Deutschland, Freiburg 1994 p. 64) In 1909 gaat dit om een restauratierijtuigloop Amsterdam - Basel Badischer Bhf. vice versa (in D109/D110) (ibid.). Het zijn daarom alleen de slaap- en restauratierijtuigen van de CIWL die in Vlissingen gestationeerd waren, die door Staatsspoor als bij de SS geregistreerde particuliere rijtuigen werden beschouwd. De andere waren ook voor de kilometer- en askilometer statistiek gewoon vreemde rijtuigen.
Voor zomer 1909 geeft Dr. Mühl een overzicht van de CIWL restauratierijtuigen in de vijf paren treinen van en naar Vlissingen met restauratierijtuigen:
1679, 1680, 1681 Vlissingen - Berlin D15/16
1826, 1827, 1828 Vlissingen - Wiesbaden D172/171
1948, 1949 Vlissingen - Essen D86/85
1645, 1647 Vlissingen - Wesel D186/183
755 Vlissingen - Amsterdam
(Albert Mühl: Speisewagen in Deutschland, Freiburg 1994 p. 65) Dit zijn er elf; in het Staatsspoor jaarverslag staat twaalf aangegeven.
Voor 1914 worden genoemd als in Vlissingen gestationeerd:
1679, 1680, 1681, 1682, 1826, 1827, 1828, 1944, 1945, 1946, 1947, 1948, 1949, 1950 (14)
(Albert Mühl: Speisewagen in Deutschland, Freiburg 1994 p. 139, 140)
755 Linke Hofmann, Breslau1900 19,74m 42 plaatsen 4 assen schets 148
1645, 1647 Weyer 1906 19,74m 40 plaatsen 4 assen schets 170
1679 - 1682 Van der Zypen 1906 20,40m 40 plaatsen 6 assen schets 173
1826 - 1828 Van der Zypen 1908 20,40m 40 plaatsen 6 assen schets 173bis
1944 - 1950 Van der Zypen 1909 20,40m 40 plaatsen 4 assen schets 180
(Coudert, Knepper & Toussirot: La Compagnie des Wagons-Lits, Paris 2009 p. 236, 246, 247, 251; Albert Mühl: Speisewagen in Deutschland, Freiburg 1994 p. 138 - 140)
In “Speisewagen in Deutschland” (p. 84) staat een sterk geretoucheerde foto van CIWL 1647D.
Op 8 februari heeft Frank een opmerking over de zesassige rijtuigen van de CIWL geplaatst die waarschijnlijk gebaseerd is op het bovengenoemde CIWL-boek (p. 247). Het meeste wat in dit boek staat, is correct, maar het is verre van uitputtend. De Riviera-Express, die Frank noemt, reed in de winterdienst van Berlijn naar Ventimiglia, enkele maanden per jaar was er echter tweemaal in de week een tak Amsterdam - Emmerich - Frankfurt. (Vanaf winterdienst 1911/12 als Lloyd en Riviera-Express) In 1907/1908 waren voor de Riviera-Express onder andere drie zesassige WR (1703-1705) beschikbaar, en twee vierassige. Van en naar Den Haag was er zelfs een vierassig salonrijtuig. (Albert Mühl: Internationale Luxuszüge, Freiburg 1991 p. 18-26).
De Berlin-(Karlsbad-)Marienbad-Express reed van 1907 tot 1914 uitsluitend in de zomer en wel met de zesassige restauratierijtuigen 1703-1705 die in de winter in de Riviera-express dienst deden (Albert Mühl: Internationale Luxuszüge, Freiburg 1991 p. 94).Van de 30 in Duitsland gebouwde zesassige restauratierijtuigen van de CIWL waren er dus maar drie voor deze twee genoemde verbindingen gereserveerd en dus 27 voor andere diensten bedoeld.
Over slaaprijtuigen die Vlissingen - Boxtel en over de NBDS reden, geeft Dr. Mühl in zijn “Schlafwagen in Deutschland” voor enkele jaren ook preciese informatie.
1909
651, 652, 653 Vlissingen - Altona D 156/D155
647, 660, 661 Vlissingen - Berlin D 128/D129
654, 655, 708 Vlissingen - Dresden D 86/D83
760, 761, 762 Vlissingen - Nürnberg D 86/D83
(12 Slaaprijtuigen) (Albert Mühl: Schlafwagen in Deutschland, Freiburg 1996 p. 110, 111)
647-661 CGC 1899 19,74m 18 slaapplaatsen
708 Ringhoffer 1900 19,74m 18 slaapplaatsen
760, 761, 762 Miani 1900 20,81m 12 slaapplaatsen 16 zitplaatsen (voor Italië gebouwd)
(Coudert, Knepper & Toussirot: La Compagnie des Wagons-Lits, Paris 2009 p. 164, 169)
Zomerdienst 1910
647, 660, 661 Vlissingen - Berlin D 128/D129
654, 655, 708 Vlissingen - Dresden D 86/D83
760, 761, 762 Vlissingen - Nürnberg D 86/D83
1993, 1994, 1995 Vlissingen - Altona D 156/D155
(12 Slaaprijtuigen) (Albert Mühl: Schlafwagen in Deutschland, Freiburg 1996 p. 111)
1993, 1994, 1995 Van der Zypen 1910 20,30m 18 plaatsen
(Coudert, Knepper & Toussirot: La Compagnie des Wagons-Lits, Paris 2009 p. 181)
1913
651, 652, 653 Vlissingen - Altona D 156/D155
647, 660, 661 Vlissingen - Berlin D 128/D129
654, 655, 708 Vlissingen - Dresden D 86/D83
1986, 1987, 1988 Vlissingen - Nürnberg D 86/D83
(12 Slaaprijtuigen) (Albert Mühl: Schlafwagen in Deutschland, Freiburg 1996 p. 111)
1986, 1987, 1988 Van der Zypen 1909 20,32m 18 plaatsen
(Coudert, Knepper & Toussirot: La Compagnie des Wagons-Lits, Paris 2009 p. 177)
1913/1914 Winterdienst
1986, 1987, 1988 Vlissingen - München D 86/D83
(Albert Mühl: Schlafwagen in Deutschland, Freiburg 1996 p. 146)
In januari 1914 waren verder nog in Vlissingen gestationeerd:
642, 647, 651-655, 660, 661
(12 Slaaprijtuigen) (Albert Mühl: Schlafwagen in Deutschland, Freiburg 1996 p. 144)
642 CGC 1899 19,74m 18 slaapplaatsen
(Coudert, Knepper & Toussirot: La Compagnie des Wagons-Lits, Paris 2009 p. 164)
Zowel in het genoemde CIWL boek (p. 169) als in “Schlafwagen in Deutschland” (p. 64) staat een foto (dezelfde) van CIWL slaaprijtuig 760A met koersbord Vlissingen - Dresden. Van CIWL 660A zijn bij Mühl zelfs twee foto’s afgedrukt, een in eenkleurig teakhouten versie en een in tweekleurige, met cremekleurig bovengedeelte van de rijtuigbak (ook p. 64).
wordt vervolgd.
-
In ieder geval vanaf 1906 moeten postrijtuigen in D-treinen in Duitsland types met draaistellen zijn geweest. Dit waren in eerste instantie rijtuigen met een kastlengte van 12 meter. Post- en bagagewagens liepen doorgaans tussen locomotief en de daarop volgende rijtuigen om bij ongelukken de best mogelijke bescherming te geven aan betalende reizigers. Het verhoogde risico voor spoorwegpersoneel en anderen die beroepshalve in de treinen aanwezig waren, werd op de koop toe genomen.
Na een aantal ongevallen waarbij ook postpersoneel ernstig letsel opliep, ontstond de wens het risico te beperken door de postrijtuigen anders te construeren. Door de lengte van de kast van 12 op 17m te brengen waarbij de uiterste ruim twee meter aan ieder einde normaal niet met personen bezet was, kon dit al bij postrijtuigen in de gebruikelijke bouwstijl als rijtuig zonder doorgang bereikt worden. Een nog grotere veiligheid van het postpersoneel was mogelijk door over te gaan tot het bouwen van postrijtuigen met doorgang zodat het niet langer bezwaarlijk hoefde te zijn als een postrijtuig niet aan begin of einde van de trein geplaatst werd. (Archiv für deutsche Postgeschichte Heft 1/1980, Frankfurt am Main 1980 p. 29)
Volgens het NBDS-boek van Uquilair werden vanaf 1909 postrijtuigen van de Kaiserliche Post met doorgang en zijgang getest op de route naar Vlissingen. Deze uitvoering met zijgang voldeed niet door de beperking van de sorteerruimte. Vanaf 1911 zouden dan postrijtuigen met middengang, alleen met doorgang voor treinpersoneel, zijn gebruikt. (Vincent Freriks en Hans Schlieper: De Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij, de Vlissinger Postroute, Den Bosch 2008 p. 132)
De postrijtuigen met doorgang, hetzij met zijgang, hetzij met middengang waren relatief zeldzaam. Emil Konrad refereert een artikel van F. Lathe uit 1917 waarin het bestand aan postrijtuigen in 1914 op type gesorteerd is. Er zouden dan 33 postrijtuigen met zijgang en 22 met middengang geweest zijn, naast 123 zonder overgang en met een kastlengte van 17m (Emil Konrad: Die Reisezugwagen der deutschen Länderbahnen Band I: Preußen, Stuttgart 1982 p. 61). Er zouden in 1908 en 1909 tien proefrijtuigen nagebouwd zijn volgens (minstens) drie verschillende tekeningen, vanaf 1911 gevolgd door serieleveringen van twee nu gestandaardiseerde types, Bp 41 (zijgang) en Bp 78 (middendoorgang) (Emil Konrad: Die Reisezugwagen der deutschen Länderbahnen Band I: Preußen, Stuttgart 1982 p. 60, 61).
De proefrijtuigen hadden volgens tekening en/of foto zover bekend draaistellen van de Regelbauart, volgens Rudolf Werner zou echter al minstens een van de in 1909 geleverde postrijtuigen met doorgang en middengang al bij levering zwanenhalsdraaistellen gehad hebben (eerste toepassing bij een rijtuig van de Kaiserliche Post) (Rudolf Werner: Das Bahnpostwesen Deutschlands im Spiegel der Zeit, Dietzenbach 2003 p. 20).
Foto’s van rijtuigen van de standaardrijtuigen tonen zwanenhalsdraaistellen. In 1912/13, of 1913/14 verschenen bij wijze van proef de eerste dergelijke rijtuigen met spitse uiteinden, zogenaamde Hechte, nog met houten opbouw. Ook deze rijtuigen hadden op foto en volgens gegevens in een tekening zwanenhalsdraaistellen.
Aan de hand van de volledige lijst van de (doorgenummerde) postrijtuigen van de Kaiserliche Post, later Reichspost en Bundespost in het Bahnpostwagen-boek, aangevuld met gegevens uit foto’s en tekst uit andere bronnen, zijn de nummers van de in 1914 bestaande postrijtuigen in D-trein-stijl met enige waarschijnlijkheid te bepalen. (Rudolf Werner und Hans-Jochen Hölzer: Das Bahnpostwagen-Buch [Zweite, erweiterte Auflage], Frankfurt 2001; Emil Konrad: Die Reisezugwagen der deutschen Länderbahnen Band I: Preußen, Stuttgart 1982; Deppmeyer, Kirsch und Wagner: Kleine Typenkunde deutscher Postwagen, Stuttgart 2001)
1908: 2542, 2543 D IV(F710 454a), 2646
1909: 2704-2706 D IVb(S), 2707, 2735-2737, 2882 D IV() Berlin, 2887
1911: 2827 D IVa(S) Cöln > Etat B., 2828 D IVb(M), 2829 D IVa(M), 2830 D IVa(M) 2831 D IVa(M), 2832, 2836-2839
1912: 2833 D IV()?, 2834 D IV(), 2835 D IV(), 2874, 2876, 2878 D IV(), 2879, 2883 D IV()
1913: 2881, 2884 D IVb(S) Hannover > PTT F 40125, 2885 D IVb(S) Hannover, 2888, 2889 D IVa(S) Leipzig > AL, 2890 D IVb(S), 2891 D IVb(S), 2976 D IVb(S) Magdeburg, 2983, 2986-2987 D IV ()
1914: 2972, 2977, 2980, 2981, 2982 D IVa(M) Hecht
Eventueel zouden er dus 12 en niet 10 proefrijtuigen geweest zijn. Als de telling voor 1914 juist is, moeten er nog negen verdere D IV(S) of D IV(M) gevonden worden.
Het postrijtuig naar Berlijn dat tussen bagagewagen en rijtuigen liep, moet van dit type geweest zijn. Postrijtuigen die aan begin- of einde van een trein liepen, zullen doorgaans geen overgang gehad hebben. Omdat in de originele samenstelling van D115 voor de zomerdienst 1914 geen maatschappij vermeld wordt die de drie facultatieve postrijtuigen moet stellen bestemd voor de Amerikaanse post, die volgens Hesselink eens in de twee weken of eens in de week aankwam (150 jaar op de rails, Leiden 1989 p. 53) moet ervan uitgegaan worden dat het de bedoeling was dat deze rijtuigen in die dienstregelingperiode door de Staatsspoorwegen gesteld werden. Zeker voor de lopen naar Hamburg en Berlin komt daarbij alleen een type in aanmerking dat algemeen toegelaten was voor Duitsland. In 1914 waren dat er slechts vier:
P 111-112 Werkspoor 1909 (NS P 6011-6012 P IV; met toilet en remmershuisje)
P 113-114 Werkspoor 1913 (NS P 6013-6014 P IV; met toilet en remmershuisje)
(Personen-materieel, Utrecht 1924)
Voor kortere lopen waren mogelijk ook toegelaten:
P 101-105 Werkspoor 1907 (NS P 5011-5015 P IV; zonder toilet, met remmershuisje)
(ibid.)
Waarschijnlijk alleen voor binnenlands verkeer gedacht waren voorts nog:
P 121-128 Werkspoor 1909 (NS P 6033-6040 P IV; met toilet, zonder remmershuisje)
(ibid.)
De ABDd in D115 werd in de zomerdienst van 1914 afwisselend gesteld door de Staatspoorwegen en de KED Altona van de KPEV. De bestemming was dan ook Altona. De SS had toen vier van dergelijke rijtuigen, AB601-602 (Görlitz 1893, NS 7001-7002) en AB603-604 (Van der Zypen 1894, NS 7003-7004). (ibid.) De KPEV had er zelfs nog minder, namelijk drie, waarvan Görlitz er twee, 0229-0230 Magdeburg, geleverd had in 1893. (Wolfgang Theurich: 150 Jahre Waggonbau in Görlitz 1849-1999, Freiburg 1999 p. 244) Deze Magdeburger exemplaren hebben al in de zomerdienst van 1893 van Vlissingen naar Berlijn gereden. (150 jaar op de rails, Leiden 1989 p. 41)
De SS (ABDd) en KPEV (Gattung B) types waren niet gelijk: lengte, grootte van de bagageafdeling en de maten van de coupé’s waren onderling verschillend. Het aantal coupé’s en de verdeling van de zitplaatsen was wel gelijk zodat de gemeenschappelijke inzet geen bezwaar opleverde bij de reservering van plaatsen. (Emil Konrad: Die Reisezugwagen der deutschen Länderbahnen Band I: Preußen, Stuttgart 1982 p. 41, 140; 150 jaar op der rails, p. 41; Wolfgang Theurich: 150 Jahre Waggonbau in Görlitz 1849-1999, Freiburg 1999 p. 244)
De vroege invoering, al in 1893, van een D-treinrijtuig Vlissingen - Berlijn geeft overigens aan hoe belangrijk het verkeer van London naar het continent was. Ook op de Vlissingse route waren het de Britse bezoekers, en het geld dat zij bereid waren te besteden, die voor impulsen zorgden om de dienstverlening aan dit clienteel steeds weer te verbeteren.
Andere impulsen voor vernieuwing kwamen uit de Verenigde Staten waar de spoorwegen een grote voorsprong genomen hadden op de Europese tegenhangers. Een voorbeeld hiervan waren de draaistellen die in Europa o.a. als type Pennsylvania, Amerikanische Bauart of zwanenhalzen. bekend zouden worden. Deze draaistellen, die een rustiger loop gaven dan de in Europa ontwikkelde types, werden in Denemarken in 1891 voor het eerst bij het vierassige coupé-rijtuig MD 501 van de DSB-JF toegepast en in 1894 bij drie rijtuigen (CL 10051-10053) van de toen juist verenigde DSB. Deze laatste rijtuigen waren ook in andere opzichten overduidelijk Amerikaans geïnspireerd, met lichtkap (clerestory roof), een grote ruimte voor de reizigers met zitplaatsen in 2+2 opstelling en zelfs echte “walk-over seats”, zodat de reizigers konden kiezen hoe ze wilden zitten, tegenover elkaar of niet, in de rijrichting of juist achteruit.
De Deense zwanenhalsdraaistellen waren exacte kopieën van de originele Amerikaanse, met een korte radstand van slechts 1,80m en deels houten dragende onderdelen. Zowel rijtuig als draaistel werden door de DSB verder ontwikkeld, waarbij de radstand in 1900 op 2,10m en vanaf 1904 op 2,50m gestandaardiseerd werd. Constructief werd niets veranderd: het draaistel voldeed goed tot lang na de Tweede Wereldoorlog. (Jens Bruun-Petersen og Ulrik Tarp Jensen: Danske Personvogne, Smørum 2012 p. 37-39, 55, 245, 246)
Ook de CIWL maakte al zeer vroeg kennis met de Amerikaanse constructie, zo hadden de in 1888 door Pullman gebouwde slaaprijtuigen 216-221 zwanenhalsdraaistellen (Coudert, Knepper & Toussirot: La Compagnie des Wagons-Lits, Paris 2009 p. 152) terwijl een tekening van slaaprijtuig 75 suggereert dat dit - het eerste - CIWL slaaprijtuig op draaistellen van de CIWL ook al dit type draaistel had (Coudert, Knepper & Toussirot: La Compagnie des Wagons-Lits, Paris 2009 p. 146). Bij veel tekeningen van oude CIWL-rijtuigen is het draaistel niet ingetekend zodat niet duidelijk is welk type gebruikt werd. Bij Amerikaans gebouwde rijtuigen als het eerste voor Nederland bestemde CIWL salonrijtuig 155 is het niet onwaarschijnlijk dat oorspronkelijk ook draaistellen van het zwanenhalstype zijn toegepast. Bij de CIWL was het zwanenhalsdraaistel dus eerder in gebruik dan de later zo bekende plaatstalen types Y en U, bij Franse spoorwegen vaak aangeduid als type WL (Wagons Lits).
In 1909 werden voor de Saksische spoorwegen (K.Sächs.St.E.B.) voor de nieuwste generatie D-treinrijtuigen ook zwanenhalsdraaistellen toegepast, volledig volgens de Amerikaanse constructie met dragende delen uit hout, net als in Denemarken. De in dat jaar gebouwde AB-rijtuigen (tekening 38719) kregen deels draaistellen met een radstand van 2,15m (o.a. rijtuig nummer 103; Piko model, dit heeft echter een ander draaistel), deels 2,50m (o.a. nr 113). Die laatste lijken als twee druppels water op de door DSB gebruikte. Later, in ieder geval voordat ten behoeve van de Deutsche Reichsbahn Gesellschaft nieuwe tekeningen gemaakt werden, zijn deze draaistellen vervangen door zwanenhalsdraaistellen van Pruisisch standaardtype met 2,15m radstand. (Erich Preuß und Reiner Preuß: Sächsische Staatseisenbahnen, Berlin 1991 p. 241, 249; Wolfgang Theurich: 150 Jahre Waggonbau in Görlitz 1849-1999, Freiburg 1999 p. 65; Skizzenheft für die Personen- und Gepäckwagen der Reichsbahn (Regelspur) III. Sächsische Bauarten)
Hiermee is niet gezegd dat het Saksische AB-rijtuig dat in de zomerdienst van 1914 van Vlissingen naar Wien Nordwestbahnhof reed inderdaad van die serie was. Er zijn meer kandidaten; in aanmerking komen (vermoed aantal, nummers voor zover bekend, tekening, fabrikant voor zover bekend, bouwjaar, typeaanduiding bij de Reichsbahn, aantal aanwezig in 1930, aantal plaatsen eerste klasse/aantal plaatsen tweede klasse:
3 ABBü o.a. 250 Blatt 25148 MAN 1896 DRG ABC4ü Sa 96 3 8/30
10 ABBü Blatt 26504 1899 DRG AB4ü Sa 99 10 8/30
3 ABBü Blatt 26644 1900 DRG AB4ü Sa 00 3 12/24
9 ABBü Blatt 28883 1906 DRG AB4ü Sa 06 9 12/24
4 ABBü 96-99 Blatt 29623 Görlitz 1907 DRG AB4ü Sa 07 4 12/24
7 ABBü Blatt 29623 1908 DRG AB4ü Sa 07 7 12/24
10 ABBü 103-108, 110-113 Blatt 38719 Görlitz 1909 DRG AB4ü Sa 09 9 10/24
6 ABBü o.a. 64 Blatt 38719 6 1913 DRG AB4ü Sa 09 6 10/24
2 ABBü 72, 73 Blatt 38719 Görlitz 1914 DRG [AB4ü Sa 09] 0 10/24
Ook naar Amerikaans voorbeeld hebben de Pruisische spoorwegen geprobeerd een rustiger loop voor rijtuigen te krijgen door toepassing van een drie-assig draaistel. In de jaren 1906 en 1907 werden in totaal 72 ABBü, 35 ABCCü en 60 CCü als zesassers aangeschaft. Het verbeterde rijcomfort had een hoge prijs in het gewicht: gemiddeld 1272kg per zitplaats voor een zesassige ABBü volgens tekening Ia 2 in vergelijking met gemiddeld 1100kg bij een in de overige afmetingen gelijke vierassige ABBü naar Ia 6a. Daarom werd naar een lichter alternatief gezocht, dat gevonden werd in een variant van het Amerikaanse zwanenhalsdraaistel. Dit werd vanaf 1909 algemeen toegepast bij Pruisische D-treinrijtuigen. (Emil Konrad: Die Reisezugwagen der deutschen Länderbahnen Band I: Preußen, Stuttgart 1982 p. 44, 45; Archiv für deutsche Postgeschichte Heft 1/1980, Frankfurt am Main 1980 p. 31; Merkbuch für die Fahrzeuge der Preußisch-Hessischen Staatseisenbahnverwaltung Ausgabe 1915) De Pruisische versie van het zwanenhalsdraaistel maakte geen gebruik van (trillingen absorberende) dragende houten onderdelen.
wordt vervolgd.
-
De ÖNWB, waarvan in 1910 AB-rijtuigen gesteld waren voor de loop Vlissingen - Wien Nordwestbahnhof, had het weinige D-treinmaterieel samen aangeschaft met zusterbedrijf SNDVB (Süd-Norddeutsche Verbindungsbahn):
SNDVB ABa 90.101-90.106 (Ringhoffer 1903/04)
ÖNWB ABa 80.101-80.102 (Ringhoffer 1904)
ÖNWB Ca 80.831-80.834 (Nesselsdorf 1904)
(Alfred Horn: Die Österreichische Nordwestbahn, Wien 1967 p. 111, 119, 120)
Na de overname door de Oostenrijkse staatsspoorwegen, die in 1910 al had plaatsgevonden, werden de ÖNWB ABa hernummerd in KkStB ABa 6-929 - 6-937. Deze rijtuigen zijn later nog BBÖ ABa 19.202-19.204 (1936 nog RIC: NL) en DR AB4ü 200114, 200115 geworden. (Rabl & Stockklausner: Österreichische Personenwaggons, Wien 1982 p. 326; BBÖ Schnellzugwagen 1936 (schets), Wien 1976 p. 43).
Dit waren typisch Oostenrijkse plaatbeklede houten rijtuigen met aan de uiteinden afgerond zwak gewelfd dak, paren smalle vensters, vrijliggende stelbalk, coupé’s met een vrij krappe steek en 8 plaatsen eerste en 27 plaatsen tweede klasse.
De D-treinrijtuigen van de Reichseisenbahnen in Elsaß-Lothringen kunnen in drie generaties verdeeld worden: de eigen types die verwant waren aan rijtuigen van de PfalzBahn en sommige Zwitserse types, met recht afgesneden zwak gewelfd dak, vervolgens rijtuigen volgens Pruisische tekeningen, maar dan met hoog gewelfd dak in plaats van een dak met lichtkap en ten slotte, nadat de materieelaanschaf overgedragen was aan een centraal orgaan in Berlijn, Pruisische rijtuigen die alleen aan de opschriften te herkennen zijn. Bij de AB-rijtuigen is de tweede generatie overgeslagen. De enige kandidaten voor het in 1910 van en naar Vlissingen lopende EL-rijtuig in D85 zijn (nummers, schets, fabrikant, bouwjaar, totale lengte, aantal plaatsen eerste klasse/aantal plaatsen tweede klasse, aanduiding bij de latere AL):
ABBü 1901-1911, 1913-1924 Gastell 1897-1901 19,30m 8/30 AL A2B5yfi 3001-3023
ABBü 1925-1938, 1940-1948, 2001-2005 Gastell 1903-1908 19,29m 8/30 AL A3B4 yfi 3024-3050
ABBü 2016-2019 Ia 2a Gotha 1910 19,95m 8/30 AL A3B4yfi
ABBü 2020-2027 Ia 2a Gastell 1910 19,95m 8/30 AL A3B4yfi
De in 1910 gebouwde rijtuigen naar Pruisisch model hadden alle zwanenhalsdraaistellen, de oudere Preußische Regelbauart. (Jean Buchmann, Jean-Marc Dupuy et Bernard Mayer: L’encyclopédie des chemins de fer d’Alsace-Lorraine [Tome I], 1998, p. 204-206; Jean Buchmann et Jean-Marc Dupuy: L’encyclopédie des chemins de fer d’Alsace-Lorraine Tome II, 2000, p. 88)
Zowel in de samenstelling van de zomerdienst van 1910 als die van 1914 komt een ABBü-rijtuig van de K.Bay.Sts.B. voor in D86. In ieder geval in 1914 liep dit rijtuig van Vlissingen naar Nürnberg. Voor de variatie van jong naar oud opgesomd kwamen op dat moment de volgende series in aanmerking (type, tekening, evt. nummers, aantal tussen haakjes, bouwjaar, totale lengte/afstand tussen de draaipunten/radstand draaistel, aantal coupé’s, aantal plaatsen eerste klasse/aantal plaatsen tweede klasse, opmerkingen)
ABBü Blatt 80 (32-35) 1912 19,725m/13,2m/3,5m 6½ 8/27 dak rond boven de deuren
ABBü Blatt 80 o.a. 1391 (10-13) 1908 19,725m/13,2m/3,5m 6½ 8/27 dak uitgespaard boven de deuren (model van Roco)
ABBü Blatt 79 (5) 1902 18,79m/12,0m/2,5m 6 8+24 dak uitgespaard boven de deuren (model van Trix)
ABBü Blatt 76/77 (81) 1898-1901 (18,79m/12,0m/2,5m 6½ 8/27 paren smalle vensters
ABBü Blatt 75 (5) 1897 18,79m/12,0m/2,5m 6½ 8/27 Lichtkap
ABBü Blatt 74 (13) 1895-1896 18,29m/12,0m/2,5m 7 8/29 Lichtkap
(Emil Konrad: Die Reisezugwagen der deutschen Länderbahnen Band 2: Bayern, Württemberg, Baden, Stuttgart 1984 p. 16, 78, Bild 39-43; G. Scheingraber Die Königlich Bayerischen Staatseisenbahnen, Stuttgart 1975 Skizze 71, Bild 100; Lutz Uebel, Wolfgang-D. Richter: 150 Jahre Schienenfahrzeuge aus Nürnberg, Freiburg 1994 p. 44)
Bij de spoorwegen van het Groothertogdom Baden werden de rijtuigtypes aangeduid met een “Gruppe” waartoe zij hoorden; dit correspondeerde met tekeningen die in het materieelparkalbum waren opgenomen zodat parallel ook de bladzijden daarvan als typeaanduiding gebruikt kunnen worden. Voor gebruik in treinen naar en van Vlissingen komen vijf “Gruppen” ABBü in aanmerking, waarbij de drie nieuwste, gezien het belang van de verbinding, het waarschijnlijkst zijn. (Gruppe, tekening, nummerserie, bouwer en bouwjaar, latere aanduiding bij de Reichsbahn, gewicht en aantal plaatsen eerste klasse/aantal plaatsen tweede klasse)
Gruppe 79 Blatt 12 13883-13897 Schmieder & Mayer, Karlsruhe 1901 AB4ü Bad 01 39,25 ton 8/30
Gruppe 76 I Blatt 13 13898-13904 Fuchs, Heidelberg 1907 AB4ü Bad 07 40,1 ton 8/30 (model van Liliput)
Gruppe 76a Blatt 14 13905-13914 Rathgeber, München 1908 AB6ü Bad 08 51 ton 8/30
Gruppe 77 Blatt 10 11734-11737 Meckl. Waggonfabrik, Güstrow 1896 AB4ü Bad 96 33,0-33,6 ton 8/29 > 8/24 ombouw in 1908/09
Gruppe 77 Blatt 10 11804-11809 Schmieder & Mayer, Karlsruhe 1897 AB4ü Bad 96 33,0-33,6 ton 8/29 > 8/24 ombouw in 1908/09
Gruppe 77 Blatt 10 12300-12305 Schmieder & Mayer, Karlsruhe 1898 AB4ü Bad 96 33,0-33,6 ton 8/29 > 8/24 ombouw in 1908/09
Gruppe 78 Blatt 11 13007-13016, 13480-13484 Schmieder & Mayer, Karlsruhe 1899/1900 AB4ü Bad 99 34,6-35,1 ton 8/29 > 8/24 ombouw in 1908/09
(Jens Freese: Die Reisezugwagen der Großherzoglich Badischen Staatseisenbahnen, Freiburg 2001 p. 104-110, 227, 228)
Een heel bijzondere loop via de NBDS voerde via München naar Triëst (toen) in Oostenrijk (het rijtuig direct voor de restauratie in D172). Door de duur van de rit waren hiervoor alleen al vier rijtuigen nodig die in 1914 door de SS gesteld werden. Ook voor de eerder met ÖNWB-materieel gereden verbinding Vlissingen - Wien Nordwestbahn in D86 werd in 1914 SS-materieel gebruikt (het rijtuig direct achter de restauratie). Ook hiervoor waren minstens vier rijtuigen nodig.
Voor het rijden in Oostenrijk was in 1914 in principe nog algemeen een werkende vacuümrem voorgeschreven. Staatsspoor hoofdspoormaterieel met een dergelijke rem was zeldzaam: tot 1908 was er geen, vanaf dat jaar zijn er vier rijtuigen. In 1908 werden geen nieuwe AB-rijtuigen voor internationaal verkeer in dienst gesteld, dus moeten vier bestaande van deze remmen voorzien zijn. De eerstvolgende wijziging vindt plaats in 1914, als het aantal vierassige AB-rijtuigen met vacuümrem op negen komt. De extra vijf kunnen geen nieuw materieel geweest zijn, aangezien de in dat jaar in dienstgestelde AB-rijtuigen alleen voor binnenlands en buurlandverkeer geschikte types waren. Ook in dit geval moet het dus om ombouw gaan. (Jaarverslagen Staatsspoor 1907 tot en met 1915 Bijlagen P en R)
In 1924 waren van de in 1914 of eerder gebouwde rijtuigen alleen NSAB 7157-5173, de voormalige SS AB631-647, voorzien van toelating voor Oostenrijk. (Personen-materieel, Utrecht 1924) De negen in 1908 respectievelijk 1914 omgebouwde rijtuigen zullen daarom in die serie gezocht moeten worden. Helaas vermelden de jaarverslagen van de Staatsspoorwegen niet welke rijtuigen verbouwd zijn en ook de aanschaf van de vacuümreminstallaties wordt daar niet expliciet verantwoord.
In 1915 komen er overigens nog vijf bij, dit zijn de in dat jaar nieuw gebouwde ABD 656-660 (NS ABD 7006-7010), die ongetwijfeld bedoeld waren voor de verbinding Vlissingen - Triëst, maar door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog voor dit doel te laat kwamen. (Staatsspoor jaarverslag 1915 Bijlage R; Personen-materieel, Utrecht 1924)
Hiermee wil ik dit lange verhaal afsluiten. Ik bedank de geïnteresseerde lezer die het tot hier heeft volgehouden in deze noodzakelijkerwijze gedeeltelijk moeilijke tekst.
Hans Madsen
-
Erg leerzaam, dank voor het delen (y)
Eelco
-
Poeh Hans, dat is me nog eens een verslag! Fantastisch dat je er zo de tijd voor genomen hebt, want dit is natuurlijk bijzonder mooie informatie. Ik zal je eerlijk zeggen dat de puzzel er nu niet makkelijker op geworden is voor mij als leek, maar dit is een uitdaging voor mij om de gesproken woorden te gaan koppelen aan beelden/foto's en dat wordt volgens mij best een leuk klusje (alle hulp is welkom heren ;D). Als dat gebeurd is dan moet er nog een vertaalslag gemaakt worden naar H0, ik ben benieuwd of het gaat lukken om 1 trein zo goed en zo kwaad als het kan zo compleet mogelijk samen te stellen in model, buiten de keizerlijke trein natuurlijk. Nou eh, de handschoen is geworpen, ik neem hem aan! (y)
Top!
-
Geweldig Hans. Vergun ons even tijd om dit te laten bezinken en de
zaken rijtuigen op een rijtje te krijgen ;) .
-
Bedankt voor de positieve reacties. Ik ben natuurlijk zelf ook sterk in het onderwerp geïnteresseerd.
Nadat in het vorige, voorbeeldgeoriënteerde, stuk enkele vooroordelen en misverstanden uit de weg zijn geruimd, is het tijd te bezien wat de nieuwe inzichten voor consequenties hebben voor een omzetting in model, waarbij opnieuw enkele correcties nodig zijn op eerder naar voren gebrachte opvattingen. In tegenstelling tot het eerdere stuk zullen hier niet steeds de bronvermeldingen opgenomen worden.
In alle D-treinen via de NBDS liepen in de periode 1908-1914 (inzetperiode van de “Blauwe Brabander” in vredestijd) 4-assige bagagewagens van de NBDS, in tegenstelling tot de overige Nederlandse maatschappijen duidde de NBDS bagagewagens aan als E omdat de letter D bezet was met rijtuigen vierde klasse die de NBDS voor het in Pruisen gelegen deel van de lijn verplicht was in te zetten.
Dat deze wagens op basis van Fleischmann-modellen te maken zijn, is al besproken. Het blijft ondertussen wel curieus dat Fleischmann, dat het basismodel inmiddels al 35 jaar in zijn programma heeft, nu nog steeds geen NBDS, SS of NS-uitvoering ervan heeft uitgebracht, hoewel de voorbeelden in verschillende periodes niet alleen in Nederland, maar ook in België, Frankrijk, Luxemburg en Duitsland tot Berlijn gereden hebben.
In alle D-treinen via deze route en in deze periode reden ook CIWL-rijtuigen. Zoals uit het vorige stuk bleek, staat vast dat dit in de treinen D15/16 van Vlissingen naar Berlijn v.v. en in D172/171 van Vlissingen naar Wiesbaden v.v. zesassige restauratierijtuigen waren (nummers 1679-1681 respectievelijk 1826-1828), in de treinen D86/85 van Vlissingen naar Oberhausen v.v. en in D186/183 van Vlissingen naar Wesel vierassige restauratierijtuigen (nummers 1948-1949 respectievelijk 1645-1647). In de nachttreinen liepen bovendien vierassige slaaprijtuigen: in D86/83 naar Nürnberg Hbf en naar Dresden Hbf, in D156/155 naar Altona Hbf en in D128/129 naar Berlin Schlesischer Bahnhof (de laatste twee op NBDS in een trein) .
In eerdere bijdragen is al gewezen op bestaande modellen van CIWL-rijtuigen. Bij de Liliput-modellen van latjesbeklede CIWL-rijtuigen moet onderscheid gemaakt worden tussen de originele modellen uit ca. 1958 en de geheel nieuw ontwikkelde die in 1989 verschenen zijn. Die laatste zijn niet ontstaan uit de oudere modellen door er wat onderdelen aan toe te voegen; het zijn geheel zelfstandige modellen met een geheel andere constructie. Bij de eerste generatie vormen onderstel en opbouw een geheel, alleen draaistellen, vensters, inrichting (voor zover aanwezig), uitzwenkende uiteinden, vouwbalgen en dak zijn aparte onderdelen. Bij de tweede generatie bestaan de rijtuigen uit een zeer groot aantal onderdelen en zijn wanden (bruin plastic) en onderstel (zwart plastic) gescheiden.
De oudste Liliput CIWL-rijtuigen met de nummers 2419D en 1660A en varianten (artikel-stamnummers 260 t/m 262 respectievelijk 265 t/m 267) werden de eerste jaren geleverd zonder inrichting. De later toegevoegde inrichting uit geel of lichtbruin plastic kwam niet overeen met de oorspronkelijke inrichting van de specifieke voorbeelden. Met een Amerikaanse term kan men de inrichting van de modellen aanduiden als “generic”: ze zijn wel herkenbaar als inrichting van een slaap- respectievelijk restauratierijtuig, maar niet van het specifieke type dat bij het model past.
De maatvoering en detaillering van beide rijtuigen was op het moment van verschijnen opmerkelijk goed. Een opvallende uitzondering mag echter niet onvermeld blijven: de draaistellen zijn een soort Pruisische Regelbauart, maar met de (omgerekende) radstand van een Pruisisch zwanenhalsdraaistel, ongeveer 2,15m in plaats van 2,50m. Deze afwijking maakt het draaistel feitelijk onbruikbaar, zodat niet meer gelet hoeft te worden op alle overige afwijkingen daarvan.
Om naast nieuwere modellen niet uit de toon te vallen, zouden de draaistellen dan ook vervangen moeten worden. De uitzwenkende delen van het onderstel zijn uiteraard ook niet van deze tijd. De vouwbalgen van deze generatie Liliput-rijtuigen zijn veel te laag, een euvel dat zij overigens delen met de een kwart eeuw later verschenen modellen van Trix.
Dat alles is uiteraard alleen actueel als iemand rijtuigen uit exact de door Liliput gemaakte series wil kunnen inzetten, waartoe geen enkele aanleiding bestaat in verband met de hier besproken treinen. Anders is het beter de eerbiedwaardige oude rijtuigen in hun waarde te laten als positieve uitzondering uit een tijd waarin er nog vrijwel geen modellen op de markt waren die in de verste verte aanspraak konden maken op die naam.
De tweede generatie latjesbeklede CIWL-rijtuigen van Liliput verscheen in 1989 als set (artikelnummer 860) met twee bagagewagens, twee slaaprijtuigen en een restauratierijtuig. Deze zijn veel verder gedetailleerd dan de oude modellen waarmee zij niets gemeen hadden. Ze zijn voorzien van draaistellen met correcte radstand, maar vreemd genoeg met onjuiste aspotten die nog het meest op veel te kleine Pruisische lijken en helemaal niet op CIWL aspotten. Er is helaas een veel groter probleem met deze rijtuigen: zoals ook op de door “Tomasso” op 5 februari geplaatste foto te zien is, schort er iets aan de verticale maatvoering.
Het veld boven de ramen is iets te hoog en het loodrechte gedeelte van de lichtkap veel te hoog: minstens 1,5mm, dat wil zeggen 40% of meer. Hierdoor is een tamelijk onharmonisch geheel ontstaan dat ook zonder nameten verkeerd uitziet. Bovendien zijn de opgezette uit messing gedraaide lampenhuisimitaties op het dak en de plastic torpedo-ventilatoren bij Liliput veel te fors uitgevallen. Ook de - correct in reliëf weergegeven - belettering is helaas te groot.
Dit alles maakt een combinatie van deze modellen in een trein met oude Liliput-modellen of die van Trix (later ook Märklin), die de verticale proporties bij de CIWL-rijtuigen beter respecteren, problematisch. Omdat de lichtkap bij de CIWL-modellen van de tweede generatie van Liliput een apart onderdeel is, zou hier bij een eventuele heroplage onder Bachmann-regie wel een correctie mogelijk zijn als gewoon een nieuw onderdeel voor de dakopbouw ontworpen zou worden. Of een heroplage van een oud model met gedeeltelijke correctie van fouten tegen een prijs als voor nieuwe modellen van LS Models of Hobbytrain, economisch verantwoord zou zijn, is een andere zaak.
Het is overigens een misvatting dat het tot stand komen van een industriemodel van een rijtuig steeds gebaseerd zou zijn op rationele afwegingen over de bruikbaarheid conform het voorbeeld of dat fabrikanten zich verre zouden houden van exoten.
De keuze van Liliput - en Pocher - voor de 2419D was ongetwijfeld ingegeven door de grote bekendheid van juist dit rijtuig, respectievelijk rijtuig 2439D dat na de Tweede Wereldoorlog zijn plaats heeft ingenomen nadat het origineel verloren was gegaan (Coudert, Knepper & Toussirot: La Compagnie des Wagons-Lits, Paris 2009 p. 255, 259-261).
Het zal geen rol gespeeld hebben dat het om een rijtuig uit een bescheiden serie ging (2403-2424) - de meeste CIWL-rijtuigen werden in nog kleinere series aangeschaft - speciaal gebouwd met het oog op inzet op de lijnen van de Franse Etat met een kleiner profiel dan gebruikelijk. Ook het feit dat de late aanschaf van het voorbeeld, maximaal twee jaar voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, zodat andere verwante series in model eigenlijk beter bruikbaar waren, zal niet bij de beslissing betrokken zijn. Van de beperkte mogelijkheden die het model bood om wel authentieke varianten, bijvoorbeeld de Finse, te maken, heeft Liliput nooit gebruik gemaakt.
Wat Liliput er ook toe bewogen mag hebben juist 1660A als slaaprijtuig uit te brengen, het zal niet geweest zijn dat er een geweldige behoefte was aan juist dit rijtuig. Het voorbeeld was het bij de fabriek gefotografeerde exemplaar uit een serie van slechts 5 rijtuigen (1657-1661), uitsluitend voor gebruik in Italië en met een heel bijzondere inrichting: voor ongeveer de helft klassiek Europees slaaprijtuig en voor de andere helft met een Amerikaanse Pullman-inrichting. Dat wil zeggen een grote open ruimte met middengang en aan weerszijden langs de wand drie open “sections” die voor de nacht door neerklappende “upper berths” en verplaatste zittingen als slaapruimte met ligplaatsen in de lengterichting van het rijtuig kon worden ingericht, met gordijnen als afscherming naar het middengangpad (Coudert, Knepper & Toussirot: La Compagnie des Wagons-Lits, Paris 2009 p. 176).
Frank heeft al vermeld dat het zesassige slaaprijtuig van Trix (later ook Märklin) een uniek exemplaar was.
Liliput en Trix hebben ieder een bagagewagen gemaakt; hier is niet veel keuze: de CIWL had weinig bagagewagens en de houten bagagewagens werden gebouwd naarmate ze voor specifieke luxetreinen nodig waren: in kleine serietjes, zelden meer dan een tiental met hetzelfde uiterlijk. Van het door Liliput gekozen voorbeeld bestonden vier exemplaren (1131-1133, CGC 1902, en 1163, CGC 1906, Coudert, Knepper & Toussirot: La Compagnie des Wagons-Lits, Paris 2009 p. 319), van de Trix bagagewagen vijf (1203-1207, Ringhoffer 1908, Coudert, Knepper & Toussirot: La Compagnie des Wagons-Lits, Paris 2009 p. 323).
De momenteel in model bestaande houten CIWL-voertuigen kunnen in volgorde van het aantal bij het voorbeeld gebouwde exemplaren als volgt worden gerangschikt:
1 Trix (2)3790 zesassig slaaprijtuig 1000
4 Liliput 860 bagagewagen 1131-1133, 1163
5 Trix (2)3792 bagagewagen 1203-1207
5 Liliput 265 etc. slaaprijtuig 1656-1660
19 Liliput 860 restauratierijtuig 1784-1790, 1799-1802, 1936-1943
22 Liliput 260 etc. restauratierijtuig 2403-2424
30 Trix (2)3791 zesassig restauratierijtuig 1679-1682, 1686-1691, 1698-1705, 1823-1828, 1860-1865
52 Liliput 860 vierassig slaaprijtuig 1709-1724, 1743-1750, 1762-1764, 1866, 1951-1971, 1986-1988
Het zesassige restauratierijtuig van Trix (later ook Märklin) met een voorbeeldlengte van 20,40m - het model is wel iets te kort - is gelukkig een uitzondering op de regel dat modellen van houten CIWL-voertuigen alleen gemaakt worden van buitenbeentjes: hiervan zijn er dertig in vrijwel identieke uitvoering gebouwd. De van Vlissingen uit ingezette rijtuigen 1679-1682 en 1826-1828 waren van dit type. Bovendien was er een redelijk aantal rijtuigen met dezelfde lengte en raamindeling, maar op tweeassige draaistellen, zoals de rijtuigen 1944-1950 die eveneens via de NBDS gereden hebben.
Het zesassige restauratierijtuig is in ieder geval uitgebracht met de CIWL nummers 1687 (bruin) en 1733 (tweekleurig). Door het nummer van een bruin zesassig restauratierijtuig van Trix/Märklin te wijzigen, kan men passende restauratierijtuigen voor de treinen D15/16 en D172/171 verkrijgen. Nummerwijziging en het uitwisselen van de drieassige draaistellen tegen de tweeassige die Trix onder de CIWL bagagewagens gebruikt, levert een geschikte WR op voor trein D86/85. Alleen voor D186/183 is er geen eenvoudige oplossing.
De Liliput-slaaprijtuigen uit set 860 (1710A en 1711A) komen - afgezien van de algemene fouten van het model - overeen met de CIWL rijtuigen 1986-1988 die in de zomerdienst van 1913 en de winterdienst 1913/1914 in D86/83 de verbinding Vlissingen - Nürnberg Hbf respectievelijk Vlissingen - München Hbf onderhielden.
Hetzelfde basismodel lijkt ook op de slaaprijtuigen met de nummers 1993-1995 die in 1910 in D156/155 reden voor de verbinding Vlissingen-Altona, maar het maken van een correct model vergt naast diverse algemene correcties ook nog de verplaatsing van een toiletvenster dat voor deze serie iets verder van het uiteinde van het rijtuig hoort te zitten. Bij het grote gebrek aan modellen van houten CIWL-rijtuigen is het opmerkelijk dat er dan toch een model blijkt te bestaan dat in de buurt komt van twee van de gezochte types slaaprijtuigen. Het is daarom extra jammer dat de modellen van Trix/Märklin en Liliput zo slecht bij elkaar passen door, vooral, de onjuiste hoogte van de lichtkap bij Liliput.
Overigens kunnen voor een gegeven trein of loop specifieke rijtuigen nodig zijn en daarom door sommigen gewenst worden, ook al zijn dat in het totale rijtuigpark exoten. Dit geldt bijvoorbeeld voor de ook op de NBDS ingezette, maar oorspronkelijk voor Italië gebouwde 760-762 met hun afwijkende lengte en inrichting, die in 1909 en 1910 in D86/83 reden voor de verbinding Vlissingen - Nürnberg. In die zin kan de industrie weinig verweten worden, als de keuze een keer op een uitzonderlijk type valt.
Wachten op de Oostende - Wien Express van Hobbytrain heeft voor het uitbeelden van tussen 1908 en 1914 via de NBDS rijdende treinen weinig zin: aangekondigd zijn juist relatief oude voorbeelden met bouwjaren 1893 en 1894 met een lengte van slechts 19,37m wat de vierassers betreft.
De CIWL-standaardlengte van 19,74m is en blijft voorlopig alleen gerepresenteerd door de bagagewagen van Trix/Märklin. Er is helaas geen model op de markt dat bruikbaar is voor de in 1914 in Vlissingen gestationeerde slaaprijtuigen van die lengte: 642, 647, 651-655, 660 en 661, waarvan 651- 653 in 1909 en 1913 voor Vlissingen - Altona in D156/155; 647, 660 en 661 in 1909, 1910 en 1913 voor Vlissingen - Berlin in D128/129 en 654 en 655 in 1909, 1910 en 1913 voor Vlissingen - Dresden in D86/83 gebruikt werden. Datzelfde geldt voor 708 van de dienstVlissingen - Dresden in D86/83 in 1909, 1910 en 1913.
De latjesbeklede houten CIWL-rijtuigen waren steeds gelakt natuurlijk teakhout, dus bruin, met uitzondering van een beperkt aantal rijtuigen dat specifiek voor enkele luxe treinen bestemd was; naast de al door Frank genoemde treinen hoorde daar bijvoorbeeld ook de vanaf 1906 bestaande Simplon-Express bij (van Calais naar Italië via de toen nieuwe Simplon-tunnel), waarin volgens Mühl mogelijk ook het enige voor de CIWL gebouwde zesassige slaaprijtuig gereden heeft (Internationale Luxuszüge, Freiburg 1991, p. 60-63).
In Frankrijk is in afwachting van de levering van stalen rijtuigen en later ter aanvulling op het stalen materieel een klein aantal houten rijtuigen, maar vooral een aantal bagagewagens, inderdaad in de jaren twintig blauw geschilderd. Er is echter geen sprake van dat dit algemeen of op grote schaal gebeurd is. Nog begin jaren zestig waren geïsoleerde teakhouten CIWL-rijtuigen in gebruik in hun oorspronkelijke gelakte uiterlijk.
wordt vervolgd
-
De SS leverde zelf, zoals gebleken is, een relatief groot gedeelte van de rijtuigen voor de Vlissingse D-treinen. Helaas bestaan hiervan nog steeds geen industriële modellen. Maykel laat ons inmiddels al vele jaren wachten op de aangekondigde D-treinrijtuigen van MK Modelbouwstudio. De zeldzame, maar belangrijke ABDd had hij niet aangekondigd. Op SS postrijtuigen zonder doorgang is al helemaal weinig uitzicht.
Het Pruisische aandeel in de treinen van en naar Vlissingen blijkt beperkt te zijn. In 1914 lijkt alleen in de D-trein naar Berlijn (D115) een Duits postrijtuig te lopen. Door de plaatsing tussen (NBDS) bagagewagen en (CIWL) restauratierijtuig en overige gegevens is duidelijk dat dit een postrijtuig met overgangen en middengang moet zijn, type D IV a (M) of D IV b (M) volgens tekening Bp 78 of een van de voorgangers. Bij binnenlandse postrijtuigen stond bij het wapenschild, met zwarte Pruisische adelaar op wit veld, alleen “Kaiserliche Post”; bij postrijtuigen voor internationaal verkeer stond er voor de duidelijkheid “Kaiserlich Deutsche Post”.
Fleischmann heeft een dergelijk postrijtuig gemaakt; in hoeverre de precieze variant die in model tot stand kwam ook bij het voorbeeld bestond, is niet duidelijk. Uit foto’s blijkt dat er een zeer grote variatie was in de plaatsing van deuren en vooral vensters; daarom is niet uitgesloten dat het Fleischmann-model correct is. Het wijkt in ieder geval wel af van de tekeningen, maar die blijken ook niet allemaal juist te zijn. In het normale programma van Fleischmann werd lange tijd alleen een versie van de Deutsche Reichspost aangeboden, maar als eenmalige oplagen zijn onder artikelnummer 5854 ook Pruisische varianten van de Kaiserliche Post verschenen: in 1990 Kaiserliche Post 2874 Halle Post4a/17m D IVa (M) in een weinig geloofwaardige lichtgroene kleur en in 2001 Kaiserliche Post 2835 Altona in een wel plausibele donkergroene kleur, met stationering Hamburg Hbf. Helaas zijn beide rijtuigen kennelijk bestemd voor de binnenlandse dienst.
Speciaal voor de Deutsche Post heeft Piko in 2005 een postrijtuig van het type Post D IVa (M) in de spitse uitvoering (Hechtform) gemaakt dat exclusief door de Deutsche Post zelf verkocht werd: artikelnummer 10056 (Post) en 53320 (Piko), Kaiserliche Post 2979 Berlin. Dit rijtuig is in 1914 afgeleverd en was wellicht nog net op tijd beschikbaar om voor het uitbreken van de oorlog tussen Vlissingen en Berlijn te rijden.
Voor 1914, bijvoorbeeld in 1911, werden de drie facultatieve postrijtuigen in trein184 nog gesteld door de Kaiserliche Post. Ook voorin trein 172 liep in 1911 nog een Pruisisch postrijtuig (Vincent Freriks en Hans Schlieper: De Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij, de Vlissinger Postroute, Den Bosch 2008 p. 168, 169). Dit waren ongetwijfeld wel postrijtuigen in coupé-rijtuigstijl, vroeg van 12m kastlengte en in 1911 bij voorkeur met 17m kastlengte.
Fleischmann heeft in 1983 onder artikelnummer 5088 (Deutsche Reichspost 2739 Altona) een model van de lange versie uitgebracht, waarbij helaas een exemplaar als voorbeeld is genomen dat duidelijk na de Eerste Wereldoorlog verbouwd is zodat het model wat de raamindeling betreft aan een zijde niet geheel correct is voor oudere versies. Hiervan is in 1983 of 1984 in een eenmalige serie onder artikelnummer 5803 een Pruisische variant als Kaiserliche Post 2993 verschenen. Het had een lichtgroene kleur die paste bij het in 1983 uitgebrachte lichtgroene coupé-rijtuig artikelnummer 5801: KPEV Erfurt 58, revisiedatum 3.5.08, stationering Erfurt.
Uitgaande van het Fleischmann-basismodel kan met enige moeite een Pruisisch postrijtuig van 17m kastlengte gemaakt worden en met nog meer werk ook wel een type met 12m kastlengte. Het grootste probleem is het vinden van de passende opschriften. Wijlen Dr. Weibezahn had een programma met opschriften voor Pruisisch materieel, maar wat er met zijn eventuele voorraden gebeurd is, weet ik niet.
In de Noord-Duitse verbinding Vlissingen - Altona v.v. (D115/116, vroeger D185/186) liep in 1914 hetzij een SS ABDd, hetzij een Pruisische tegenhanger van de KED Altona. De ABBü Gattung B met bagageafdeling (later ABPw4ü) is zeldzaam zodat het niet verwondert dat er geen model van beschikbaar is. Het is wel teleurstellend dat geen enkel model bestaat van een Pruisisch vierassig D-treinrijtuig van de generatie van rond de eeuwwisseling (negentiende naar twintigste) of daarvoor, hoewel in de jaren 1891-1902 volgens telling van Emil Konrad (p. 42) in totaal 314 dergelijke rijtuigen gebouwd zijn. Dit mag daarom wel een door de modelspoor-industrie vergeten generatie genoemd worden. Als excuus kan aangevoerd worden dat er veel verschillende types waren en al vroeg diverse verbouwingen hebben plaatsgevonden.
Al deze Pruisische rijtuigen hadden op enkele van de vroegste na allemaal draaistellen van het Pruisische standaardtype met 2,50m radstand. Dat gold ook nog voor de 24 ABBü volgens tekeningen D I 2 en D I 3 uit 1902/1903 en voor de volgende generatie gebouwd van 1903 tot 1908. Omdat in de Vlissingse boottreinen uitsluitend eerste en tweede klasse werd aangeboden, interesseren ons in dit verband alleen de rijtuigen met alleen die twee klassen. Van 1903 tot 1906 ontstonden 64 ABBü van het type L2, later tekeningnummer Ia 2, met een totale lengte van 19,59m; ook hiervan bestaat geen model.
In 1906 werd deze tekening herzien (Ia 2 [abgeändert]) om het comfort te verhogen, enerzijds door drieassige draaistellen toe te passen om de loopeigenschappen te verbeteren en anderzijds door de coupé’s iets ruimer te maken zodat de totale lengte vergroot werd tot 19,95m (72 rijtuigen gebouwd in de jaren 1906 en 1907). Deze lengte zou vervolgens tot 1915 de algemene standaard voor dit type rijtuig van de KPEV blijven. Zoals in het eerder geplaatste voorbeeldverhaal vermeld, was de prijs die voor het verbeterde comfort in gewicht betaald moest worden, hoog. Vanaf 1907 werden daarom ook ABBü geleverd met opnieuw tweeassige draaistellen van het standaardtype met 2,50m radstand (106 rijtuigen in 1907 en 1908). Vanaf 1908 veranderde de aanduiding van de tekening in type Ia 2a en vanaf 1909 werd algemeen het nieuw ontwikkelde Pruisische draaistel van zwanenhalstype met 2,15m radstand toegepast. Volgens deze tekening werden 476 ABBü geleverd, grotendeels met zwanenhalsdraaistellen.
Fleischmann heeft vier- en zesassige varianten van een ABBü volgens tekening Ia 6a in het programma (gehad), beide met in principe dezelfde bak, wat niet incorrect is. In tegenstelling tot het oude Liliput-model (artikel-stamnummer 295) naar hetzelfde voorbeeld (op onacceptabele draaistellen en met hopeloze vensters) heeft het Fleischmannmodel helaas een ongebruikelijke variant van de verdeling van de bekledingsplaten onder de ramen. Omdat de afmetingen van rijtuigen volgens tekening Ia 2 (abgeändert) en Ia 2a gelijk zijn, kan het Fleischmann-model beide types representeren.
Voor zover ik weet, is (in 2009) alleen van de zesasser ook een versie in Pruisische beschildering verschenen, Artikelnummer 580901: KPEV 01783 Posen ABBü (later type AB6ü Pr 06) in groen, gestationeerd in Grunewald, revisie: Gd 12.4.13. Omdat de trapjes aan de draaistellen bevestigd zijn, is uitwisseling van draaistellen niet eenvoudig. Er moeten dan trapjes bij de toegangsdeuren worden toegevoegd. Overigens heeft het model ventilatoren type Wendler; voor 1914 werden in Pruisen alleen torpedo (zelden), Growe en Bauart Potsdam toegepast.
Nummer, naam van de KED en stationering zijn uiteraard niet bruikbaar voor een rijtuig dat op de NBDS rijdt. De KED Frankfurt stelde in de zomer van 1914 in D172 een ABBü voor de verbinding Vlissingen - Aschaffenburg, de retourloop in D171 kwam van Hanau Ost. Het is geheel onduidelijk van welk type de gebruikte rijtuigen waren en vooral op welke draaistellen ze liepen; alle drie zijn mogelijk: twee- en drieassige Preußische Regelbauart en Pruisische zwanenhalzen. De aantallen suggereren op zich een grote kans op zwanenhalzen, maar het betreft hier een loop naar en van minder belangrijke eind-/beginpunten in Duitsland zodat het bijvoorbeeld ook in 1914 al wat oudere rijtuigen kunnen zijn geweest.
Het aangedragen alternatief van het Brawa model is geen optie aangezien deze stalen ABBü (Reichsbahn AB4ü Pr 15, tekening Ia 2aII/Be462) pas vanaf 1915 gebouwd is en dus in vredestijd niet achter een “Blauwe Brabander” gereden kan hebben. (Emil Konrad: Die Reisezugwagen der deutschen Länderbahnen Band I: Preußen, Stuttgart 1982 p. 45, de gegevens voor het bovenstaande overzicht van Pruisische D-treinrijtuigen eerste en tweede klasse zijn eveneens aan dit boek ontleend)
In het eerder geplaatste voorbeeldverhaal staat al het een en ander over de rijtuigen van de overige Duitse (en Oostenrijkse) maatschappijen die vertegenwoordigd waren in de door Frank aangedragen treinsamenstellingen. Van de meeste is geen model beschikbaar of is niet duidelijk welke van de in aanmerking komende types daadwerkelijk gebruikt zijn. In model zijn twee Beierse ABBü beschikbaar (geweest) die in aanmerking komen. In de jaren tachtig verscheen bij Trix een model van een bij het voorbeeld tamelijk zeldzaam type (5 exemplaren gebouwd), artikelnummer 23762: K.Bay.Sts.B. 1355 ABBü volgens Blatt 79 (later type AB4ü Bay 02), revisie 6.11.05 M.C. In 2009 is nog een tweede oplage verschenen met een ander artikelnummer en bedrijfsnummer. In 2004 kwam Roco artikelnummer 45580: K.Bay.Sts.B. 1384 ABBü volgens Blatt 80 (later type AB4ü bay 08) gestationeerd in München Hbf, met een revisie van 12.2.11.
Beide modellen hebben nog romeinse klassecijfers; in 1914 zouden ze witte arabische klassecijfers op zwarte emaillebordjes met witte rand gehad hebben. Roco heeft nagelaten de grotere serie uit 1912 van dit rijtuig te maken die een andere onderrand van het dak aan de uiteinden boven de deuren vertoonde en zo ook beter bij de Beierse D-treinrijtuigen past die Roco verder gemaakt heeft.
Ook de rijtuigen uit Baden die mogelijk via de NBDS gereden hebben, zijn in het bovenstaande verhaal over het voorbeeld al voorgesteld. Liliput heeft in 1986 een model uitgebracht van een vierassig ABBü rijtuig Gruppe 76 I, artikelnummer 846 01: Baden 13898 (geen revisiedatum). Dit model beleefde in 2000 een heroplage bij Liliput Bachmann, nu onder artikelnummer 384600: Baden 13900, revisie K 12.2.10. Bij de heroplage had de inrichting een iets geloofwaardiger kleur, maar de correcte oude buffers waren vervangen door verende moderne die voor de badische versie geheel onbruikbaar zijn. Omgekeerd hadden de Reichsbahn-versies van de oude Liliput de oude buffers. De later gebouwde zesassers (Gruppe 76a) leken sterk op het door Liliput in model geleverde type (Gruppe 76 I), maar waren langer zodat de zesassers - nog afgezien van het niet beschikbaar zijn van een geschikt draaistel - niet eenvoudig ook in model omgezet kunnen worden. De voorgaande generatie (Gruppe 79) leek ook op de Liliput-modellen, maar was juist duidelijk korter. De nog oudere types hadden een duidelijk andere stijl.
Ook voor de Saksische bijdrage aan de over de NBDS rijdende D-treinen is er ruime keuze en daarom twijfel over welke rijtuigen gebruikt zijn. Het enige type waarvan een model bestaat, is de ABBü van het in 1909 ingevoerde type (Reichsbahn AB4ü Sa 09) waarvan Piko een model heeft gemaakt dat in 2012 in een Saksische uitvoering verschenen is onder artikelnummer 53366: K.Sächs.Sts.E.B. 103 ABBü revisiedatum 06.06.13. Piko heeft bij het model draaistellen type Preußische Regelbauart toegepast, terwijl het voorbeeld geleverd is met zwanenhalsdraaistellen.
In die zin heeft Frank waarschijnlijk gelijk als hij stelt dat de draaistellen vervangen moeten worden: de Pruisische draaistellen zouden plaats moeten maken voor zwanenhalsdraaistellen: korte Amerikaanse met een radstand van ongeveer 7’; Deense standaard zwanenhalsdraaistellen met 2,50m radstand (bijvoorbeeld van Hobbytrade, Heljan of På Sporet) of Pruisisch type Schwanenhals met 2,15m radstand (bijvoorbeeld Brawa, Fleischmann, Märklin, Piko of Roco).
Het Piko-model geeft een latere toestand van het rijtuig weer, zo blijkt uit revisiedatum, klassecijfers en uitvoering van de eigendomskenmerken: volledig wapen in plaats van alleen een kroontje. Deze laatste wijziging is in augustus 1912 ingevoerd (Rainer Fischer, Sven Hoyer und Joachim Schulz: Die Wagen der sächsischen Sekundärbahnen, Freiburg 1998, p. 165). Wanneer de draaistellen gewisseld zijn, weet ik niet. De vreemde keuze van draaistellen bij Piko kan alleen correct zijn als minimaal twee keer gewisseld is: eerst van zwanenhals van eigen (Amerikaans) type op Preußische Regelbauart en vervolgens op Pruisisch type zwanenhals. Dit lijkt rijkelijk omslachtig, maar kan niet geheel worden uitgesloten. Overigens kregen de generatiegenoten ABCCü en CCü zeker wel vervangende draaistellen van de Regelbauart in plaats van zwanenhalzen. Voor de treinen via de NBDS zonder belang, maar in algemene zin wel relevant om te melden is nog dat Piko het “bijbehorende” rijtuig derde klasse (en de ABCCü) ook groen laat zijn, terwijl de correcte kleur voor de derde klasse in Saksen ook aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog nog altijd bruin was. Groen voor derde en vierde klasse werd pas in april 1921 ingevoerd (Rainer Fischer, Sven Hoyer und Joachim Schulz: Die Wagen der sächsischen Sekundärbahnen, Freiburg 1998, p. 163).
Hiermee kunnen we de treinsamenstellingen uit 1914 van Frank enigszins aankleden:
Zomerdienst 1914
D86
E NBDS Vlissingen 19.00 - Essen 0.45: basismodel van Fleischmann, nieuw (bruin) te schilderen
WR CIWL Vlissingen 19.00 - Essen 0.45: serie 1944-1950 Trix zesassige WR (23791), maar dan op tweeassige draaistellen
ABd SS Vlissingen 19.00 - Wien Nord-West Bhf. 21.36 (+24 uur): AB 631-647, geen model
WL CIWL Vlissingen 19.00 - Dresden 11.20: geen model
ABd K.Bay.St.B. München Vlissingen 19.00 - Nürnberg 11.27: evt. model van Roco 45580 of bv. Trix 23762
WL CIWL Vlissingen 19.00 - Nürnberg 11.27: 1986-1988 model van WL uit Liliput 860 eventueel omgebouwd
D115
L (fac) SS Vlissingen - Oberhausen alleen bij aansluiting op Amerikaanse post: geen model
L (fac) SS Vlissingen - Altona alleen bij aansluiting op Amerikaanse post: P111-114 geen model
L (fac) SS Vlissingen - Berlin alleen bij aansluiting op Amerikaanse post: P111-114 geen model
E NBDS Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: basismodel van Fleischmann, nieuw (bruin) te schilderen
Lv Kaiserliche Post Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: Fleischmann 5854 of Piko 53320/10056
WR CIWL Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: waarschijnlijk nummers 1679-1681, model Trix (2)3971
ABd SS Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: geen model
ABd SS Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: geen model
ABd SS Vlissingen 4.36 - Altona 15.10: geen model
ABDd KED Altona/SS Vlissingen 4.36 - Altona 15.10: KPEV ABBü Gattung B/SS AB601-604 geen model
ABd KSächsStEB Vlissingen 4.36 - Wien Nord-West Bhf. 7.22 (+ 24 uur): evt Piko 53366, maar dan waarschijnlijk met zwanenhalsdraaistellen
ABd SS Vlissingen 4.36 - Essen: geen model
D172
Lv SS Vlissingen 4.15 - Goch 7.49: geen model
ABd SS Vlissingen 4.15 - Barmen-Rittershausen 10.34: geen model
ABd KED Frankfurt Vlissingen 4.15 - Aschaffenburg 14.48: evt. Fleischmann 580901
ABd SS Vlissingen 4.15 - Triest 9.01 (+24 uur): AB 631-647, geen model
WR CIWL Vlissingen 4.15 - Karlsruhe 15.35-(16.08 - Basel Badischer Bhf. 19.01) [volgens Albert Mühl: Speisewagen in Deutschland, Freiburg 1994 p. 84 slechts tot Karlsruhe, volgens Kursbuch Sommer 1914 tot Basel Badischer Bhf]: waarschijnlijk nummers 1826-1828, model Trix (2)3971
ABd Baden Vlissingen 4.15 - Basel Badischer Bhf.: evt. Liliput 248 01, Liliput Bachmann 324800
ABd SS Vlissingen 4.15 - Ulm 19.05: geen model
E NBDS Vlissingen 4.15 - Mannheim 14.22: basismodel van Fleischmann, nieuw (bruin) te schilderen
Helaas blijkt voor de zomerdienst 1914 geen van de D-treinen compleet samen te stellen uit bestaande modellen. Het grote aantal rijtuigen van de Staatsspoorwegen dat nodig is, maakt dat er voor Artitec en of MK nog voorbeelden genoeg zijn. Overigens liepen alle rijtuigen in de D-treinen via de NBDS op de SS-lijn van Vlissingen naar Boxtel en terug sinds 1911 achter SS 700’en in lichtgroen (150 jaar op de rails, Leiden 1989, p. 36) zodat dit materieel ook interessant is voor wie geen “Blauwe Brabander” in model bezit, maar misschien wel een SS 700, of de aanschaf heeft uitgesteld tot er meer materieel is dat er achter gehangen kan worden.
Hans Madsen
-
respect voor zoveel informatie. Misschien kunnen de mods dit beter naar treinsamenstellingen verplaatsen.
dirkjan
-
Misschien ook niet, of dan in ieder geval kopiëren, want ik wil dat het hier blijft staan...
-
Beter nog ........ kopiëren naar de encyclopedie ?
-
Ik heb alleen modellen waar geen model van is. Een L114 bijvoorbeeld... Of een SS D. ;D
Hans, ook van mij een heel erg bedankt! Zeer nuttige en welkome bijdrage! (y)
-
Ik zou met deze acties maar effe wachten want ik ben samen met een terzake hooggeleerde de kluit verder aan het uitzoeken. Wij hebben die boekjes waaraan Madsen refereert ook en zelfs hiervoor al aangehaald maar ook die boekjes zijn niet onfeilbaar.
Gr.
Frank
-
Deze informatie is heel interressant. Misschien is het een idee voor een volgende beneluxaktie om met een NBDS (en misschien een SS) bagagerijtuig te komen. Of misschien is dit iets voor een gezamelijke bouwdag? Wat betreft de oostenrijkse rijtuigen, wellicht zijn dat deze: http://www.lokomotive.de/muras/aktuell.htm (http://www.lokomotive.de/muras/aktuell.htm) ?
Mvg
Martijn
-
Ik wil even antwoord geven op drie reacties.
Ten eerste voor Ingenium:
Sorry, ik heb niet vermeld welke criteria ik gebruikt heb voor het beschikbaar zijn van modellen, dat had natuurlijk wel gemoeten.
Ik ben uitgegaan van enerzijds seriemodellen van grote fabrikanten die in redelijk grote oplagen gemaakt zijn en bij veel consumenten aanwezig zijn en ook als ze niet meer bij winkels nieuw te krijgen zijn dan toch eventueel op beurzen tweedehands aangeboden worden.
Reeds verschenen kleinseriemodellen en commerciële omschilderingen van industriemodellen had ik niet bij de opsomming betrokken omdat die niet of nauwelijks meer te koop zijn en ik liever geen kritiek wil uitoefenen op modellen die liefhebbers voor soms zeer hoge prijzen hebben aangeschaft en die ik zelf niet goed kan beoordelen omdat ik vaak niet weet hoe ze uiteindelijk geworden zijn omdat ik ze zelf niet heb aangeschaft. Daarom had ik bijvoorbeeld Philotrain volledig buiten beschouwing gelaten.
De aangekondigde modellen van MK Modelbouwstudio’s heb ik ook niet als bestaand vermeld, eenvoudig omdat ze nog niet verschenen zijn.
Ten tweede voor Frank:
Fijn te horen dat er nog iemand is die alle voor dit onderwerp relevante literatuur verzamelt.
Prima dat je de moeite doet het verder uit te zoeken, vooral als je bronnen hebt die ik niet heb kunnen raadplegen. Hoe meer feiten er boven tafel komen, hoe beter. Ik ben benieuwd.
Ten derde voor Martijn:
Het ÖNWB rijtuig komt stylistisch overeen met het onderste KkStB ABa rijtuig dat te zien is op je link naar Muras Trains en daar aangeduid wordt als Type Ringhoffer. De vensterindeling is echter een beetje anders. De halve coupé tweede klasse zit bij de ÖNWB juist aan het uiteinde in plaats van ongeveer in het midden van het rijtuig; aan het einde eerste klasse zijn er bij de ÖNWB twee halve coupé’s (met ieder een apart raam) daar waar het KkStB rijtuig een hele coupé heeft (nog een vensterpaar).
Met vriendelijke groet,
Hans Madsen
-
Vanwege tijdsgebrek wil ik hier een beperkte reactie geven op het oeuvre van Madsen hier. Deze reactie publiceer ik na overleg en een dubbel-check door een nog meer ter zakekundige.
Mitropa is opgericht in 1916, in WOI.Valt dus af
DSG werd pas opgericht in 1949, valt dus ook af.
DESG (42,5% is de van CIWL), opgericht in 1896.
DESG reed met WR’s in 1900 o.a. Frankfurt Main – Amsterdam, Hoek van Holland – Osnabrueck en Hoek - Basel.
In 1914 was dat uitgebreid met Amsterdam – Leipzig, Asd – Hagen, HvH – Leipzig, Altona en Basel. Franfurt M. – Asd werd niet meer gereden. In de VPM's staat nog ten overvloede dat het materieel dat over de NBDS reed door de CIWL gesteld werd.
Daar stoort Madsen zich kennelijk niet aan.
Door de invloed van de CIWL was het materieel eigenlijk puur CIWL, latjes, zelfde lettertype, zelfs de D achter het rijtuignummer. (D = restauratie).DESG werd in 1917 opgeheven. De DESG is dus voor de NBDS lijn totaal niet belangrijk geweest.
Erger wordt het als Madsen tot twee maal toe laat blijken de beschikking te hebben over het boek van Coudert. Ik heb al door de leveringen die in het boek staan, bewezen dat de CIWL vóór 1914 geen drie-assers van betekenis voor de NBDS in dienst had. Wat moet je in dit verhaal dan nog met drie-assige WL en of WR-en?
Dezelfde reservering heb ik met betrekking tot zijn mededeling over de zwanenhalsen bij de KPEV-rijtuigen. Zet er maar gerust pruissen onder.
ten slotte: de modellen uit de nieuwe sets van de CIWL Oostende-Wien Express, zijn op de juiste nummers na, wel voor een deel te gebruiken.
Gr.
Frank
-
Ik denk dat ik Maarten van Rossem even ga vragen als onafhankelijke scheids op te treden.
Zoals iemand al eens zei, de waarheid zal wel ergens in het midden liggen. Strijden jullie lekker verder, destilleren wij er de info uit die we denken te kunnen gebruiken. Gezien de beschikbaarheid van modellen zullen we als we iets leuks willen neerzetten vaak op een compromis moeten aansturen.
Dank jullie beiden! ;)
-
Dat wordt dan een eenmans strijd want ik doe niet meer mee. Dit kost me teveel tijd. Heb op NBDS gebied wel wat beters te doen.
Gr.
Frank
-
Frank,
De bedankt voor je tijd en inspanningen.
Treinsamenstellingen in dit Tp zijn altijd lastig.
Er is nog zoveel niet uitgebracht.
Gr Jan
-
De samenstellingen zijn niet lastig; die liggen vast in de VPM's. De modellen leveren de problemen want de betreffende firma's maken maar wat, niet gehinderd door enige kennis over waar en hoe modellen inzetbaar zijn.
Mooi voorbeeld is de Orient Express van Trix en Lilliput. Wat kun je daarmee? Leuk voor in de vitrine in de spreekkamer van een arts die verder niks weet en als reactie op een opmerking van een zijn patienten alleen maar kan uitkramen dat het de trein van Agatha Chritie is. M.a.w. leuk voor verzamelaars met teveel geld. Dat schijnt de doelgroep van de winkeltjes van Marklin en Roco c.s. te zijn.
Gr.
Frank
-
Het gaat er niet om wie gelijk heeft, mij althans niet, maar het streven zou moeten zijn om na ruim honderd jaar nog zo veel mogelijk te reconstrueren wat er gereden heeft. Ooggetuigen zijn er niet meer, dus we moeten het doen met de nagelaten primaire bronnen en met latere secundaire. Dat heb ik aan de hand van de mij ter beschikking staande documentatie zo goed mogelijk gedaan en ik heb daarbij ook netjes de vindplaatsen vermeld zodat wat ik schreef controleerbaar is.
In die zin is het een beetje te gemakkelijk te stellen dat de waarheid ergens in het midden ligt of dat er een scheidsrechter nodig zou zijn. Ik ben niet bezig met een wedstrijd of conflict met iemand. Het doel is het vergroten van de kennis.
Wat ik wel bezwaarlijk vind, is dat gedaan wordt alsof ik iets geschreven zou hebben, dat ik niet geschreven heb. Het was Frank zelf die in de treinen die over de NBDS gereden hebben slaaprijtuigen plaatste van de DESG.
“S DESG CIWL” Frank 4 februari 15.51
Die kleine vergissing heb ik juist gecorrigeerd. Ik schreef namelijk op 18 februari 10.23:
“De op 8 december 1896 opgerichte Deutsche Eisenbahn Speisewagen-Gesellschaft (DESG) (Albert Mühl: Speisewagen in Deutschland, Freiburg 1994 p. 86) wordt in de originele documenten waarop Frank zijn treinsamenstellingen baseert, niet genoemd. De DESG bezat - zoals de naam al aangeeft - uitsluitend restauratierijtuigen en geen slaaprijtuigen. De slaaprijtuigen voor lopen alleen binnen Pruisen zelf waren sinds 1891 eigendom van de staat, eigenlijk het ministerie van verkeer, of vereenvoudigd: de “KPEV” (Albert Mühl: Schlafwagen in Deutschland, Freiburg 1996 p. 56). Het exploiteren van restauratierijtuigen werd wel uitbesteed. De DESG sloot 1898 een overeenkomst met de HIJSM voor het verzorgen van de restauratie in treinen van en naar Hoek van Holland (Albert Mühl: Speisewagen in Deutschland, Freiburg 1994 p. 82). Staatsspoor had een exclusieve overeenkomst met de CIWL vanaf 1884, vernieuwd in 1910. (ibid.)”
Het is mooi van Frank dat hij deze constateringen van mij in zijn reactie van 22 februari 12.31 nu bevestigt. Ik begrijp dan ook de opmerking verderop niet: “Daar stoort Madsen zich kennelijk niet aan”. Ik heb immers nergens iets anders beweerd dan dat zowel restauratie- als slaaprijtuigen in de Vlissingse boottreinen tot aan het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog door de CIWL werden gesteld. Het was juist Frank die op 4 februari het tegendeel gesuggereerd had. Ik hoop dat dit misverstand hiermee uit de wereld is.
Overigens was de DESG inderdaad een (gedeeltelijke) dochter van de CIWL, zoals Frank correct schrijft, maar omdat de DESG juist niet van en naar Vlissingen reed, was ik hierop verder niet ingegaan. De grote overeenkomsten en kleine verschillen tussen rijtuigen van CIWL en DESG zijn voor de verbinding via de NBDS niet van belang zolang in het oog gehouden wordt dat de restauratie-rijtuigen die over de NBDS reden van de CIWL waren en in model dus geen Fleischmann (want DESG) restauratierijtuigen gebruikt worden.
Frank schrijft op 22 februari 12.31:
“Ik heb al door de leveringen die in het boek staan, bewezen dat de CIWL vóór 1914 geen drie-assers van betekenis voor de NBDS in dienst had.”
Kennelijk doelt hij op het volgende stukje dat hij 7 februari 23.25 plaatste:
“De CIWL is pas in 1906 begonnen om drie-assige WR-en te laten bouwen (ook weer afgezien van twee rijtuigen voor de tentoonstelling) In 1906 kwamen twee serie van Van der Zypen en van MAN. Hiervan zijn in 1916 5 stuks naar de MITROPA gegaan. En nu begint iedereen in zijn handjes te wrijven maar ijdele hoop, voor 1914 reden deze rijtuigen in de Riviera Express en de Marienbad Express.
In 1907 zijn nog eens een serie van 10 rijtuigen, ditmaal latjes in creme bruin gebouwd door CGC maar die reden in Frankrijk in naar Deauville en in de Mediteranee Expres en als een presidentieel rijtuig.
Eindconclusie:
De restauratie- en slaaprijtuigen zijn dus naturel latjes rijtuigen van de CIWL op twee-assige draaistellen”
Ik kan hier nog altijd geen bewijs in zien.
Dat uit het totale aantal van dertig zesassers van de CIWL afkomstig uit Duitse fabrieken enkele gebruikt werden voor twee specifieke treinen is waar, maar gaat voorbij aan de mogelijkheid dat de overige elders gebruikt werden. Om dit duidelijk te maken, schreef ik:
“Op 8 februari heeft Frank een opmerking over de zesassige rijtuigen van de CIWL geplaatst die waarschijnlijk gebaseerd is op het bovengenoemde CIWL-boek p. 247). Het meeste wat in dit boek staat, is correct, maar het is verre van uitputtend. De Riviera-Express, die Frank noemt, reed in de winterdienst van Berlijn naar Ventimiglia, enkele maanden per jaar was er echter tweemaal in de week een tak Amsterdam - Emmerich - Frankfurt. (Vanaf winterdienst 1911/12 als Lloyd en Riviera-Express) In 1907/1908 waren voor de Riviera-Express onder andere drie zesassige WR (1703-1705) beschikbaar, en twee vierassige. Van en naar Den Haag was er zelfs een vierassig salonrijtuig. (Albert Mühl: Internationale Luxuszüge, Freiburg 1991 p. 18-26).
De Berlin-(Karlsbad-)Marienbad-Express reed van 1907 tot 1914 uitsluitend in de zomer en wel met de zesassige restauratierijtuigen 1703-1705 die in de winter in de Riviera-express dienst deden (Albert Mühl: Internationale Luxuszüge, Freiburg 1991 p. 94).Van de 30 in Duitsland gebouwde zesassige restauratierijtuigen van de CIWL waren er dus maar drie voor deze twee genoemde verbindingen gereserveerd en dus 27 voor andere diensten bedoeld.”
Omdat Frank de bron niet citeert, maar er nu alsnog wel naar verwijst, en daarmee impliciet de redelijkheid van de auteurs van het boek in twijfel trekt, is het legitiem letterlijk te citeren wat er wel staat (na een opsomming van de nummers, de bouwers, de bouwjaren en technische gegevens, inclusief de verbouwing in Nederland in 1933 van 1861, 1863 en 1863):
“Les nº 1681, 1686 à 1691 et 1698 à 1700 à la Mitropa en 1916 ; les nº 1703 à 1705 pour le Riviera-Express, le Marienbad-Express,avant que d’être « mobilisées » par la Werhluft [sic] durant la Deuxième Guerre mondiale.” (Coudert, Knepper & Toussirot: La Compagnie des Wagons-Lits, Paris 2009 p. 247; mijn cursivering)
Mühl en Coudert e.a. zijn het dus eens: 1703 tot 1705 voor Riviera-Express en Marienbad-Express. De overige waren dus voor andere diensten. Overigens waren het dus tien zesassige restauratierijtuigen die in 1916 naar de Mitropa gingen en niet vijf.
Omdat de ook door Frank gebruikte bron dus slechts 10% van de in Duitsland gebouwde zesassige CIWL restauratierijtuigen uitsluit van het gebruik via de NBDS is de vraag van Frank: “Wat moet je in dit verhaal dan nog met [zes]-assige WL en of WR-en?” beantwoord: ze niet allemaal bij voorbaat uitsluiten.
Dat het geheel terecht is de zesassige restauratierijtuigen niet op voorhand uit te sluiten, blijkt uit de kilometer- en askilometerstatistieken uit de jaarverslagen van de Staatsspoorwegen. Alleen al het feit dat bij de particuliere restauratierijtuigen die bij de SS geregistreerd waren voor de jaren 1908, 1909 en 1910 het aantal askilometer meer dan viermaal het aantal rijtuigkilometer bedraagt, toont onomstotelijk aan dat minstens een bij de SS geregistreerd restauratierijtuig met meer dan vier assen ingezet is.
De verdere rekenkundige bewijzen staan in mijn bijdrage van 18 februari. Frank gaat aan dit feit geheel voorbij in zijn reactie van 22 februari. Voor er nu een nieuw misverstand ontstaat: vanaf 1911 staan deze kilometergegevens niet in de jaarverslagen. Uit de statistische gegevens kan vanaf dat jaar geen conclusie meer getrokken worden ten aanzien van de aanwezigheid of het gebruik van de zesassers.
Pas nadat de aanwezigheid van zesassige restauratierijtuigen wiskundig was aangetoond, heb ik de secundaire bronnen laten spreken, die consistent bleken te zijn en onder andere zesassige restauratierijtuigen vermelden. Er is hierin geen enkele tegenspraak met Coudert e.a.
Op 22 februari 12.31 plaatste Frank:
“Dezelfde reservering heb ik met betrekking tot zijn mededeling over de zwanenhalsen bij de KPEV-rijtuigen. Zet er maar gerust pruissen onder.”
De enige motivering die Frank gegeven heeft voor zijn opvatting dat er geen rijtuigen met zwanenhalsdraaistellen op de NBDS-lijn gereden zouden hebben, is te vinden in zijn reactie op 3 februari 15.47 uur: “De zwanenhalzen lijken me wat te nieuw voor 1914.”
Ik heb met bronnen getoond dat al in 1888 zwanenhals draaistellen in Europa gebruikt zijn.
Dat Pruisische sneltreinrijtuigen vanaf 1909 veelal met zwanenhalsdraaistellen werden geleverd, is, zoals ik al op 18 februari vermeld heb, onder andere bij Emil Konrad te lezen en op afleveringsfoto’s van nieuwe rijtuigen gewoon te zien. Ik ken geen bron die zwanenhalzen in Pruisen voor 1914 uitsluit. Als Frank die wel kent, moet hij daar vooral mee voor de dag komen.
Dat zwanenhalzen vanaf 1909 onder Pruisische D-treinrijtuigen voorkwamen, wil natuurlijk niet zeggen dat de weinige Pruisische rijtuigen die via de NBDS reden die draaistellen hadden, het kunnen ook oudere rijtuigen geweest zijn met twee- of drieassige Regelbauart. Dat is zelfs zeker voor de ABBü met bagageafdeling (ABDd in SS-termen, ABPw4ü bij de Reichsbahn) die door de KED Altona gesteld werd. Ook zeker is dat het voorbeeld van het Saksische D-treinrijtuig van Piko met zwanenhalsdraaistellen geleverd is, maar dan met de Saksische interpretatie van het originele Amerikaanse type.
Frank heeft in zoverre gelijk dat ik mij wat de door Hobbytrain aangekondigde CIWL-rijtuigen betreft vergist heb in de zin dat ik uitgegaan was van de oorspronkelijke aankondiging van vele jaren geleden toen ik ze bestelde. Toen was sprake van voorbeelden uit de jaren 1893 en 1894 die duidelijk te kort zijn voor de types die tussen 1909 en 1914 in Vlissingen gestationeerd waren.
Naar aanleiding van Franks reactie heb ik de recentste folder van Hobbytrain waarin de CIWL-rijtuigen vermeld staan, geraadpleegd en daarin worden inderdaad geheel andere types aangekondigd. Het slaaprijtuig is, als we de tekening en foto uit de folder mogen geloven, een Type R uit de jaren 1907-1908, series 1755-1761, 1767-1783, 1791-1798, 1803-1822, 1835-1837 en 1868-1870 (in totaal 58); dus een belangrijk type, alleen niet voor de NBDS-lijn. Hier reed, zoals ik gemeld heb, onder andere de variant van de Type R die Liliput (met wat ongelukkige foutjes) gemaakt heeft en een andere die daar sterk op leek. De gangkant van het Hobbytrain-model is wel hetzelfde als bij de gezochte 20,32m lange types, maar de coupé-zijde niet. (Coudert, Knepper & Toussirot: La Compagnie des Wagons-Lits, Paris 2009 p.177-179, 181)
Omdat alleen de ene kant van het restauratierijtuig in de folder is afgebeeld, is het niet met zekerheid te identificeren. Wel zeker is dat het geen restauratierijtuig uit de serie 1643-1647 is (Coudert, Knepper & Toussirot: La Compagnie des Wagons-Lits, Paris 2009 p. 246), het enige type waarvan zeker is dat het via de NBDS-lijn reed en waarvoor het Märklin/Trix model geen bruikbare basis levert.
Afgezien van deze laatste opmerkingen over de Hobbytrain rijtuigen staat in mijn reactie niets nieuws. Ik had de geïnteresseerde lezer liever wel nieuwe bevindingen voorgelegd, maar die zijn er niet. Ik kwam er helaas niet omheen enkele nieuwe misverstanden de kop in te drukken. Ik heb mijn reactie gemakkelijker leesbaar gemaakt door hier relevante passages te herhalen, als citaat of bondiger geformuleerd, in plaats van eenvoudig naar mijn oorspronkelijke tekst te verwijzen, waar de relevante antwoorden op vragen die naar aanleiding van Franks reactie van 22 februari 12.31 uur gerezen kunnen zijn, al te vinden waren.
Met vriendelijke groet,
Hans Madsen
-
Bij alle overbodige discussie over zaken die eigenlijk al opgelost waren, zou de gebruiker van het forum over de hoofdzaken heen kunnen lezen. Ik wil daarom enkele belangrijke punten herhalen zodat hiervoor niet steeds weer teruggegrepen moet worden op eerdere bijdragen.
De slaap- en restauratierijtuigen die voor de Eerste Wereldoorlog over de NBDS reden, werden door de CIWL gesteld. Dit heb ik steeds geschreven.
Op Staatsspoor en NBDS reden vanuit Vlissingen zowel vier- als zesassige bij de SS als particuliere rijtuigen geregistreerde restauratierijtuigen. Dit blijkt uit de jaarverslagen van de Staatsspoorwegen. Een tegenwerping beroept zich op een bron die echter bij verificatie geen ontkenning blijkt in te houden.
Albert Mühl heeft in zijn boeken exact aangegeven welke CIWL rijtuigen in een aantal jaren in Vlissingen gestationeerd waren, respectievelijk in specifieke treinen reden. Er is geen tegenbewijs geleverd dat zijn bevindingen zou ondergraven. In tegendeel: de lopen van restauratierijtuigen die hij voor 1909 aangeeft, blijken wonderwel te kloppen met de kilometergegevens van de Staatspoorwegen.
Zwanenhalsdraaistellen hebben in Europa een lange geschiedenis. Hun gebruik is bij Pruisische rijtuigen fotografisch en in de litteratuur vanaf 1909 bevestigd. Dit zegt op zich niet dat Pruisische rijtuigen die op de NBDS-lijn reden daadwerkelijk zwanenhalsdraaistellen hadden, alleen dat dit voor de vijf laatste jaren voor de Eerste Wereldoorlog niet zonder meer kan worden uitgesloten.
Met vriendelijke groet,
Hans Madsen
-
Hebben we het dan over dit boek?
Internationale Luxuszuge: Die grossen europaischen Expresszuge durch Deutschland, Osterreich, und die Schweiz
prijzig boekje ::) rond de 200/250 Euro 2e hands
of over deze?
125 Jahre Internationale Schlafwagen-Gesellschaft : die Luxuszüge -"
45 euro
-
Misschien is het een idee om met een lijst van literatuur te komen die interressant is voor een ieder die zich met dit thema bezig houd. Ik zou zelf ook graag voor de treinen van/naar vlissingen maar ook andere treinen de samenstelling willen uitzoeken.
Mvg,
Martijn
-
Een deel van treinsamenstellingen staat natuurlijk hier op het forum,en voor een andere deel kan je alvast starten met een nieuw draadje openen in het topic treinsamenstellingen.
Maar we moeten wel oppassen dat het hiermee niet te veel off topic gaat ;)
-
Hebben we het dan over dit boek?
Internationale Luxuszuge: Die grossen europaischen Expresszuge durch Deutschland, Osterreich, und die Schweiz
prijzig boekje ::) rond de 200/250 Euro 2e hands
of over deze?
125 Jahre Internationale Schlafwagen-Gesellschaft : die Luxuszüge -"
45 euro
Het is helaas het eerste. Ik had geen idee dat het tweede hands zo duur was. Ik heb het in 1991 nieuw gekocht voor DM 68,00. Het boek 125 Jahre Internationale Schlafwagen-Gesellschaft is een jubileumboek met vooral schitterende reproducties van het reclamemateriaal van de CIWL voor de luxe-treinen. Wel mooi, maar weinig informatief over de treinen zelf.
Misschien is het een idee om met een lijst van literatuur te komen die interressant is voor een ieder die zich met dit thema bezig houd. Ik zou zelf ook graag voor de treinen van/naar vlissingen maar ook andere treinen de samenstelling willen uitzoeken.
Mvg,
Martijn
De drie boeken van Dr. Mühl die hieronder staan, zijn zeer informatief en nauwkeurig (en daarom gezocht). In een van de boeken plaatste hij de opmerking dat hij dacht materiaal te hebben voor een vrijwel volledige geschiedenis van de CIWL. Helaas is hij overleden voor hij dit project kon voltooien.
- Albert Mühl: Internationale Luxuszüge Die Großen Europäischen Expreßzüge durch Deutschland, Österreich und die Schweiz, EK-Verlag, Freiburg 1991
- Albert Mühl: Speisewagen in Deutschland Die Geschichte des Speisewagenbetriebs in Deutschland von den Anfängen bis zum Übergang auf die Mitropa, EK-Verlag, Freiburg 1994
- Albert Mühl: Schlafwagen in Deutschland Die Wagen und der Betrieb von den Anfängen bis zum Übergang auf die Mitropa Anfängen bis zum Übergang auf die Mitropa, EK-Verlag, Freiburg 1996
Het huidige standaardwerk over het CIWL materieel is het onderstaande boek. De opzet is even wennen: de rijtuigen zijn in types verdeeld, achtereenvolgens slaaprijtuigen, restauratierijtuigen, salon- of pullmanrijtuigen, bagagewagens en overig materieel. Binnen deze categorieën zijn de rijtuigen gerangschikt op (eerste) bouwjaar. Een bepaald rijtuig op nummer zoeken, is daarom niet altijd eenvoudig. Wel wordt zo de samenhang duidelijk gemaakt tussen series die gespreide nummers hebben en bij verschillende fabrieken gebouwd zijn, maar volgens dezelfde basistekening. Er staan opmerkingen over het gebruik van het materieel, maar deze kunnen niet uitputtend zijn.
- Coudert, Knepper & Toussirot: La Compagnie des Wagons-Lits Histoire des véhicules ferroviaires de luxe, La vie du rail, Paris 2009
Over de CIWL en het materieel zijn veel boeken volgeschreven, sommige nuttiger dan andere. Een oude bekende met veel gegevens en een duidelijke en nagenoeg complete lijst van het materieel, wel op nummervolgorde, is het boek van Dr. Fritz Stöckl uit de serie Eisenbahnen der Erde (Band VIII). Er staan ook wat treinsamenstellingen van voor de Eerste Wereldoorlog in, maar geen die betrekking hebben op Vlissingen.
- Dr. Fritz Stöckl: Rollende Hotels Teil 1 Die internationale Schlafwagengesellschaft, Bohmann Verlag, Wien 1967
De bekende lijst van Dr. Stöckl is ook door Behrend gebruikt en is door onder andere de Nederlandse kenner van de CIWL, Dr. Wendelaar, aangevuld met gegevens die ook op Nederland betrekking hebben, wat de Nederlandse editie van een van de Behrend-boeken ondanks alles interessant maakt.
- George Behrend (G.J. de Swart, N. Koster en W.A.C. Wendelaar): Van Pullman tot TEE, Schuyt, Haarlem 1979
Er bestaan ook boeken die het moeten hebben van de foto’s, hiervan is het volgende een goed voorbeeld:
- Dr. Fritz Stöckl: Wagons-Lits Das exquisite Reisen, Verlag Josef Otto Slezak, Wien 1984
Over de NBDS en de Mailtreinen zijn de volgende werken nuttig:
- Artikel van H.G. Hesselink: De Vlissingse boottreinen en de Boxteler Bahn in: 150 jaar op de rails, NVBS, Leiden 1989
- Vincent Freriks en Hans Schlieper: De Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij, de Vlissinger Postroute, Uquilair, Den Bosch 2008
- Vincent Freriks e.a.: "Kruispunt" Beugen De geschiedenis van de spoorlijnen Nijmegen-Venlo en Boxtel-Wezel, Drukkerij Schoth,1983
- Michael Lehmann: Der blaue Brabant Die Geschichte der Boxteler Bahn, Heimat- und Verkehrsverein Uedem, Uedem 1998
- Jürgen Becks und Martin Wilhelm Roelen: Eisenbahnen am Niederrhein, Stadt Wesel, Wesel 2005
Bepaald af te raden is het (zeldzame) kleine boekje van Böttcher over de Boxteler Bahn dat een moeilijk ontwarbaar kluwen van fantasie en werkelijkheid is, maar helaas te pas en te onpas in andere boeken of artikelen geciteerd wordt.
Een voortreffelijk boek over een beperkt onderwerp is het volgende.
- Jens Freese: Die Reisezugwagen der Großherzoglich Badischen Staatseisenbahnen, EK-Verlag, Freiburg 2001
Minder compleet en uitvoerig dan het boek van Freese, maar niettemin een goed overzicht biedend zijn de eerste twee delen (alles wat verschenen is) van de geplande reeks van Emil Konrad over de rijtuigen van de oude Duitse Länderbahnen. Er is nooit een deel over het materieel van de Sächsische, Mecklenburgische, Oldenburgische of Elsaß-Lothringsche spoorwegen bijgekomen.
- Emil Konrad: Die Reisezugwagen der deutschen Länderbahnen Band I: Preußen, Franckh Verlag, Stuttgart 1982
- Emil Konrad: Die Reisezugwagen der deutschen Länderbahnen Band 2: Bayern, Württemberg, Baden, Franckh Verlag, Stuttgart 1984
Erg nuttig zijn natuurlijk spoorboekjes uit de jaren waarnaar de belangstelling uitgaat. Die zijn helaas uiterst zeldzaam. Gelukkig bestaat er wel een facsimile-uitgave van een zeer uitvoerig Duits spoorboekje dat een schat aan informatie bevat.
- Reichs-Kursbuch Sommer 1914 (Verlag von Julius Springer) Reprint Ritzau Verlag, Pürgen
Ook van de Britse Bradshaw’s Continental Guide is (in 1972) een facsimile-uitgave verschenen. Deze was gebaseerd op de laatste editie (nr 807) die in 1914 verscheen, die van augustus 1914, en dus eigenlijk bedoeld voor een maand waarin het civiele spoorwegverkeer bijna meteen sterk beïnvloed werd door de oorlogsvoorbereidingen en de oorlog zelf. De verschillen met de editie van een maand ervoor zullen klein zijn geweest en daarom is deze herdruk toch, met enig voorbehoud, bruikbaar. In tegenstelling tot de altijd prijzige Ritzau-reprints is de Bradshaw’s verramsjt en zo ook bij De Slegte terechtgekomen zodat menigeen in Nederland deze uitgave wel zal hebben.
- Bradshaw's August 1914 Continental Guide, David & Charles, Newton Abbot 1972
Voor de rest heb ik gebruik gemaakt van diverse boeken die ook specifieke onderwerpen behandelen die bij de NBDS en de discussie rond de treinsamenstellingen een rol speelden.
Thema rijtuigen van de Kaiserliche Post:
- Archiv für deutsche Postgeschichte Heft 1/1980, Gesellschaft für deutsche Postgeschichte, Frankfurt am Main 1980
- Rudolf Werner: Das Bahnpostwesen Deutschlands im Spiegel der Zeit, Post Museums Shop, Dietzenbach 2003
- Rudolf Werner und Hans-Jochen Hölzer: Das Bahnpostwagen-Buch [Zweite, erweiterte Auflage], Post Museums Shop, Frankfurt 2001
- Deppmeyer, Kirsch und Wagner: Kleine Typenkunde deutscher Postwagen, Transpress, Stuttgart 2001
Thema Saksische rijtuigen:
- Erich Preuß und Reiner Preuß: Sächsische Staatseisenbahnen, Transpress, Berlin 1991
- Skizzenheft für die Personen- und Gepäckwagen der Reichsbahn (Regelspur) III. Sächsische Bauarten (Heba reprint)
- Rainer Fischer, Sven Hoyer und Joachim Schulz: Die Wagen der sächsischen Sekundärbahnen, EK-Verlag, Freiburg 1998
- Wolfgang Theurich: 150 Jahre Waggonbau in Görlitz 1849-1999, EK-Verlag, Freiburg 1999
Thema ÖNWB-rijtuigen:
- Alfred Horn: Die Österreichische Nordwestbahn, Bohmann Verlag, Wien 1967
- Rabl & Stockklausner: Österreichische Personenwaggons, Verlag Josef Otto Slezak, Wien 1982 p. 326
- BBÖ Schnellzugwagen 1936,Verlag Josef Otto Slezak, Wien 1976
Thema rijtuigen van de Reichseisenbahnen in Elsaß-Lothringen:
- Jean Buchmann, Jean-Marc Dupuy et Bernard Mayer: L’encyclopédie des chemins de fer d’Alsace-Lorraine [Tome I], Loco Revue, Béthune 1998
- Jean Buchmann et Jean-Marc Dupuy: L’encyclopédie des chemins de fer d’Alsace-Lorraine Tome II, Loco Revue, Béthune 2000
Algemeen:
- Alphabetisches Verzeichnis der Eigentumsmerkmale uitgave 1 juli 1914
- Merkbuch für die Fahrzeuge der Preußisch-Hessischen Staatseisenbahnverwaltung Ausgabe 1915
- Staatsspoorwegen Jaarverslag; verschillende jaren
- Jens Bruun-Petersen og Ulrik Tarp Jensen: Danske Personvogne, Banebøger, Smørum 2012
- G. Scheingraber: Die Königlich Bayerischen Staatseisenbahnen, Franckh Verlag, Stuttgart 1975
- Lutz Uebel, Wolfgang-D. Richter: 150 Jahre Schienenfahrzeuge aus Nürnberg, EK-Verlag, Freiburg 1994
Met vriendelijke groeten,
Hans Madsen
-
Dat zijn weer een aantal boeken voor op de verlanglijst. Zelf heb ik het boek van Armin mühl op de duitse ebay gekocht (20-25 Euro), hier koop ik bijna alle boeken. Het is soms even wachten maar uiteindelijk word het toch wel aangeboden. Zelf dacht ik ook nog aan het volgende boek: http://www.eisenbahn-sammlershop.de/product_info.php/products_id/4556 (http://www.eisenbahn-sammlershop.de/product_info.php/products_id/4556)
En deze http://www.dumjahn.de/dumjahn/0013657.html (http://www.dumjahn.de/dumjahn/0013657.html)
Wellicht dat dit boek wel een volledig overzicht geeft van de verschillende Länderbahnen. Is er iemand die dit boek al heeft?
Mvg,
Martijn Dekens
-
...
Zoals iemand al eens zei, de waarheid zal wel ergens in het midden liggen.
...
2,5 assige draaistellen? ::)
Inderdaad erg interessante info over de mailtreinen. Is er ook zulke info beschikbaar over de boottreinen naar Hoek van Holland in dit tijdperk en in de jaren '20?
-
Uit de boeken van Dr. Mühl is een compleet overzicht te distilleren van het gebruik in de zomer van 1909 van de dertig in Duitsland gebouwde zesassige restauratierijtuigen van de CIWL waarover hierboven al veel geschreven is.
rijtuignr. stationering treinnr. route
1679 Vlissingen D15/16 Vlissingen - Berlin
1680 Vlissingen D15/16 Vlissingen - Berlin
1681 Vlissingen D15/16 Vlissingen - Berlin
1682 Köln D154/153 Köln - Straßburg
1686 München D91/92 München - Essen
1687 München D91/92 München - Essen
1688 München D91/92 München - Essen
1689 München D67/68 München - Brussel
1690 München D67/68 München - Brussel
1691 München D67/68 München - Brussel
1698 München D18/19 München - Avricourt, Stuttgart - München
1699 München D18/19 München - Avricourt, Stuttgart - München
1700 München D18/19 München - Avricourt, Stuttgart - München
1701 Köln D180/179 Frankfurt - Basel
1702 Köln D146/146 Frankfurt - Metz
1703 Berlin L184/183 Berlin L184 - Eger L2a/1a - Karlsbad L8/7 - Marienbad
1704 Berlin L184/183 Berlin L184 - Eger L2a/1a - Karlsbad L8/7 - Marienbad
1705 Berlin L184/183 Berlin L184 - Eger L2a/1a - Karlsbad L8/7 - Marienbad
1823 Köln D110/109 Amsterdam - Basel
1824 Köln D110/109 Amsterdam - Basel
1825 Köln D110/109 Amsterdam - Basel
1826 Vlissingen D172/171 Vlissingen - Wiesbaden
1827 Vlissingen D172/171 Vlissingen - Wiesbaden
1828 Vlissingen D172/171 Vlissingen - Wiesbaden
1860 München D80/79 München - Lindau, München - Würzburg
1861 München D80/79 München - Lindau, München - Würzburg
1862 Köln D108/107 Dortmund - Basel
1863 München D18/19 München - Avricourt, Stuttgart - München
1864 Köln D108/107 Dortmund - Basel
1865 Köln D108/107 Dortmund - Basel
(Albert Mühl: Speisewagen in Deutschland, Freiburg 1994 p. 64, 65; Internationale Luxuszüge, Freiburg 1991 p. 94)
Het gebruikelijke patroon is 3 restauratierijtuigen voor een loop, 1 heen, 1 terug op een dag en 1 reserve. Voor enkele van bovenstaande lopen werd naast de zesassers ook een vierasser gebruikt. Deze vierassers zijn in dit lijstje niet vermeld.
Zelf dacht ik ook nog aan het volgende boek: http://www.eisenbahn-sammlershop.de/product_info.php/products_id/4556 (http://www.eisenbahn-sammlershop.de/product_info.php/products_id/4556)
En deze http://www.dumjahn.de/dumjahn/0013657.html (http://www.dumjahn.de/dumjahn/0013657.html)
Wellicht dat dit boek wel een volledig overzicht geeft van de verschillende Länderbahnen. Is er iemand die dit boek al heeft?
Mvg,
Martijn Dekens
“Reisezugwagen deutscher Eisenbahnen Länderbahnen und Deutsche Reichsbahn-Gesellschaft” (1986) behandelt een selectie van rijtuigen. Er is geen overzicht van alle of zelfs maar het merendeel van de rijtuigen. Het boek is in de DDR gedrukt. In 1993 is er nog een herziene uitgave verschenen bij Transpress Verlag onder de titel “Deutsches Wagen-Archiv Reisezugwagen 1 Sitz- und Gepäckwagen Privat- und Länderbahnen Private Reisezugwageneinsteller Deutsche Reichsbahn-Gesellschaft” maar nu in Stuttgart gedrukt met een veel betere technische kwaliteit.
Wolfgang Dieners “Anstrich, Beschilderung und Anschriften an Reisezugwagen” is een heel leuk maar klein boekje, eigenlijk een speciaal nummer van het tijdschriftje Eisenbahn und Modellbau. Het goede nieuws is dat er voor april dit jaar een nieuwe, sterk uitgebreide editie aangekondigd is: “Anstrich und Bezeichnung von Trieb- und Reisezugwagen”. Hopelijk staat daarin meer over Sachsen en Mecklenburg. In de oorspronkelijke editie stond hierover heel weinig omdat de archieven waarin eventueel iets te vinden zou zijn toen in de DDR lagen.
Is er ook zulke info beschikbaar over de boottreinen naar Hoek van Holland in dit tijdperk en in de jaren '20?
In de boeken van Dr. Mühl is inderdaad ook het een en ander te vinden over het verkeer uit Hoek van Holland bij de HSM. Omdat dit totaal niets met de NBDS te maken heeft, plaats ik een stukje hierover in een nieuw en algemener draadje onder Treinsamenstellingen: “Reizigersverkeer voor de Eerste Wereldoorlog”.
Met vriendelijke groet,
Hans Madsen
-
Het blijft me bezig houden, ik liep dit Liliput rijtuig tegen het lijf, is dit wat? Het is de Liliput L386314:
(http://img.tapatalk.com/d/14/03/22/egujetug.jpg)
Ben benieuwd wat de meningen er over zijn ;D
Gr.
Tom.
-
Jahoor, ik vind van wel. Zelfs in 1977 ;D
Check: https://www.flickr.com/photos/spoorvliet/4632635105/in/set-72157632338236756 (https://www.flickr.com/photos/spoorvliet/4632635105/in/set-72157632338236756)
Afbeelding: Wederom een foto van Gerard van Vliet.
Jeroen
-
Ik mis toch 1 essentieel onderdeel in 1977, namelijk de blauwe Brabander... So, anybody?
-
Laat maar, weet het al, weer een afvaller... Is epoche V en een museumrijtuig van 1 of andere Zwitserse club... Jammer...
-
Hallo Tom,
Als jij dat ding mooi vind hang je hem er toch lekker achter.
Anders doe mij hem maar ;D
ik knutsel hem zo achter mn SS 755
gr Jan
-
Laat maar, weet het al, weer een afvaller... Is epoche V en een museumrijtuig van 1 of andere Zwitserse club... Jammer...
Maar wanneer is het ding gebouwd? Komt het type niet (optisch ongeveer) overeen met iets dat wel past?
Kun je het ding overspuiten en voorzien van nieuwe opschriften. Is allicht minder werk dan een philo-lok rijvaardig maken :)
Groet,
Tjalling
-
Vast wel, maar dan moet je de letters 'teak bar' eraf schuren en die plek herstellen, ebn dan een ander nummer in goud linksonder op de bak plaatsen. Niet het makkelijkste. Verder is het het soort liliput rijtuig met de iets te hoge lichtkap. Verder zoeken dus, er is vast nog wel meer te vinden.
Wat te denken van deze Trix (Marklin) zesassige 1702 op Ebay (http://www.ebay.de/itm/Trix-H0-23473-6achs-Speisewagen-der-CIWL-1702-D-Epoche-I-NEU-in-OVP-/231179777425?pt=DE_Modellbau_Modelleisenbahnen&hash=item35d3637591). Oplettende lezertjes zullen uit Madsens tekst hebben opgemerkt dat dit één van de weinige rijtuigen is die én geen eenling was én typegelijk was aan rijtuigen die naar Vlissingen reden. Omnummeren ( 1600 serie of 1800-serie) en klaar! (y)
-
Trix 23473, zal eens kijken...
-
Mooi dat je uitgekeken bent. ;D ;D ;D
Dan ga ik hem dinsdag even ophalen.
-
De Trix op eBay werd helaas alleen binnen Duitsland verzonden en was aan het eind ineens de hoofdprijs. Dat moet toch beter kunnen, maar hij staat inmiddels op mijn lijstje...
-
Goed, het is even stil geweest, maar het blijft me boeien. Dus hier wat foto's van rijtuigen die er in meer of mindere mate achter gereden hebben. Wat Hans en Frank allebei zeggen is dat het moeilijk blijft om de boel correct weer te geven in model, juist omdat er van veel rijtuigen geen modellen zijn, of omdat bijvoorbeeld de opschriften of de indelingen net niet kloppen. Nou goed, als je daar overheen zet dan is er wel iets uit te beelden in die tijdgeest en heb ik hier dan dus de foto's van rijtuigen in model die zo goed en zo kwaad als het kan overeenkomen met wat er hier dus gereden heeft:
Als eerste Fleischmann 5080:
(http://tapatalk.imageshack.com/v2/14/11/09/06ad950c52cc091c7f5f5f707ffd9d63.jpg)
Die heeft in deze uitvoering in Nederland rondgereden, maar er is een NBDS uitvoering van te maken door hem over te spuiten en te voorzien van nieuwe beschriftingen. Leuk, want dan heb je dus echt een NBDS rijtuig (en die zijn schaars).
Dan de Trix zesasser (2)3971:
(http://tapatalk.imageshack.com/v2/14/11/09/6d891db1c7a57c5487b655478d69889c.jpg)
Mooi rijtuig waarvan de nummers in de goeie serie zitten. De vraag is nog of er in totaal 6 of maar 4 assen onder hoorden, wat in ieder geval duidelijk is, is dat dit rijtuig wel degelijk met 2 2 assige draaistellen hier heeft rondgereden. Pluspunten zijn de leuke brandende tafellampjes en de binnenverlichting. Ook is de detaillering prachtig, alleen is het een verouderd rijtuig. Er zitten dan ook geen nem schachten onder en wil je kortgekoppeld rijden, dan moet je aan het verbouwen. Daarnaast zwenken de traptreden en de buffers mee uit met het draaistel. Ook verbouwen dus. Maar goed, de rest is wel aardig oké.
Dan het Fleischmann slaaprijtuig 580901:
(http://tapatalk.imageshack.com/v2/14/11/09/9f0fb4ea2cbbcd90e1f0283ef2a296b9.jpg)
Ik heb hier geen commentaar op gelezen, dus oké is oké ;D
Nog een Fleischmann rijtuig, namelijk het postrijtuig 5854:
(http://tapatalk.imageshack.com/v2/14/11/09/24761b28bab8d211a5771bd47adeaf59.jpg)
Over de kleur is nog wat te zeggen, de vraag is of dit rijtuig in deze wat lichtere groene kleur heeft rondgereden. De beschriftingen zoals standplaats Halle zijn niet goed m.b.t. de inzet op de NBDS lijn, maar goed, klein en bijna niet leesbaar, so who cares? De bakindeling is discutabel, het is niet bewezen dat dit zo was, maar ook niet bewezen dat het niet zo was. Dus, gewoon een kanshebber. Mocht je over de kleur vallen, Piko heeft hem ook uitgeleverd in een iets donkerdere kleur en wat andere opschriften, namelijk de piko 53320:
(http://tapatalk.imageshack.com/v2/14/11/09/74f853aabc5e5b3a77c054fc16dd3c35.jpg)
Van Liliput is er nog dit Badische rijtuig, de L324800:
(http://tapatalk.imageshack.com/v2/14/11/09/81fdef1fc4d7126654562743bcbd8228.jpg)
Plaatje gekregen van Gert, dankjewel Gert ;D volgens mij was hier niet zoveel mis mee.
Ook heeft piko nog een ander rijtuig uitgeleverd, namelijk de 53366:
(http://tapatalk.imageshack.com/v2/14/11/09/71ea38788846833435cc1fffc1909ca3.jpg)
Discutabel zijn hierbij de draaistellen, het zouden zwanenhalsdraaistellen moeten zijn, maar er kan ook gewisseld zijn van draaistellen. De geschiedenis is hier onduidelijk over, het zou dus ook kunnen dat het goed is. Niet zeuren dus...
Enfin, soms kloppen de rijtuigen wel , m.u.v. de kleine opschriften en soms moet je er wat meer moeite voor doen. Een exact kloppende samenstelling is niet te maken omdat er wat rijtuigen ontbreken in model, maar met deze rijtuigen moet toch wel een mooie trein uit te beelden zijn die niet helemaal historisch een flater slaat, maar waarvan de afzonderlijke rijtuigen zeker over de lijn gehobbeld hebben. Samen vormen ze net zo'n kleurrijk geheel als rond 1910 en beelden ze prima de sfeer van het reizen in die tijd uit. Dus, aan het verzamelen maar!
P.S.
Overigens heb ik deze wijsheden niet van mezelf, maar is dit een samenvatting van de mogelijkheden. Dank gaat uit naar Frank en Hans! En hoe meer we tenslotte te weten komen, de beter!
-
dan is er wel iets uit te beelden in die tijdgeest
(y) Dat is een prima instelling. Leuk om deze zoektocht te volgen.
-
de postbak vergeten? :-X ik was te snel ;D
-
Ben nog bezig, post is nog niet af... Edit: nu dus wel ;D
-
kzag ut (y)
-
Maarreh, doe eens een foto maken van je blauwe brabo met de bakken die je nu reedsch hebt... ;)
-
Kan niet, latjesrijtuig ligt momenteel uit elkaar en ben iets aan het verzinnen met betrekking tot de kortkoppelingen... Heb symoba's, maar weet echt niet hoe ik die nu werkend krijg, aangezien er een enorm draaistel in de weg zit... Daarnaast bewegen de trapjes en de buffers mee, dus daar moet ik ook iets op verzinnen. Zet ik de boel vast, dan moet het niet de bewegingsvrijheid van zowel de kortkoppeling als de draaistellen beperken. Nog ff puzzelen dus...
Verder maar meteen een functiedecoder er in voor de lampjes, meteen het interieur voorzien van de juiste kleur (heeft iemand een idee?), poppetjes er in. Nou ja, de heleboel maar meteen in topstaat brengen. Kan het rijtuig weer jaren mee!
-
Scoor een containerwagen van Lima met kortkoppel mechanisme eronder (met Nem schacht).
Bouwt veel makkelijker in dan van een ander merk. Eenvoudig en vrijwel onzichtbaar.
-
Heb je plaatjes steef?
-
Hier een soortement van sneak preview:
(https://images.beneluxspoor.net/bnls/IMG_9590_1.jpg) (https://images.beneluxspoor.net/bnls/IMG_9590_1.jpg)
Nog een rijtuig of 3 en dan is het plaatje af. Leuk straks met die bruine rijtuigen...
-
Even een doosje tissues pakken ;D
-
Nou nou, dit is nog niet zo bijzonder hoor :D
-
Heb je plaatjes steef?
Zie het nu pas, maak ik voor je.
-
;D
-
De postwagen heb ik onlangs op de kop getikt(zachtjes ;))
Gr. Erik.
-
Ik ook ;D Nu nog de drie moeilijkst vindbare...
-
Hierbij nog een reactie op het voornemen van Tom om zijn keizerlijke trein en wellicht ook zijn mailtreinen door twee BB-ers in voorspan te laten rijden.
Helaas was het voorspanrijden met de komst van de BB-ers niet meer nodig. DE BB-ers waren aangechaft om van het voorspanrijden door twee NBDS machines die later in de NS series 1200 en 1300 terecht zouden komen af te komen.
Twee BB-ers in voorspan verdroeg de Maasbrug bij Gennep niet. Het was juist deze brug die het ontwerp van de BB-er kritisch maakte; op het gewicht van werkelijk ieder onderdeel van de loc werd beknibbeld om een lage asdruk te halen, die de Maasbrug aankon. Zo werd het aantal spaken voor ieder wiel met één spaak verminderd en werden de lijfplaten een kwart inch dunner dan normaal gehouden met het gevolg dat scheuren optraden. (Een verkeerd gatenpatroon rond de scheenpoorten is een onjuiste aanname als oorzaak van de scheuren want waar scheuren op zouden treden rond de scheenpoorten zit een versterkingsrib waardoor er geen plaats is voor een gat om de scheurwerking te bevorderen).
Na dit expose blijft maar een conclusie over; wil je op je model NBDS lijn in voorspan willen rijden dan twee MK 1300 in elkaar zetten en blauw schilderen. Sorry het is niet anders want het zou wel een mooi gezicht zijn geweest.
Gr.
John
-
Hier een soortement van sneak preview:
(https://images.beneluxspoor.net/bnls/IMG_9590_1.jpg) (https://images.beneluxspoor.net/bnls/IMG_9590_1.jpg)
Nog een rijtuig of 3 en dan is het plaatje af. Leuk straks met die bruine rijtuigen...
Mis nog iets Tomasso.
Een station of iets dergelijks.
-
Heb Harlingen nog ongebouwd in een doos liggen... ;D
-
Da's wel een hele omleiding voor een BB :P
-
Heb Gennep eventueel in de aanbieding in het weekend van 04 en 05 april. ::)
-
Ik heb de koppeling op twee manieren gemonteerd. Moet ook wel,
er zijn twee soorten. Je hebt een inbouw, en een opbouw houder.
Dwz een hoogte verschil tussen de houder en de Nem schacht van
3 mm. Ik gebruik ze door elkaar, net wat er ligt in Houten.
(http://i1342.photobucket.com/albums/o761/Stedahult/Materieel/IMG_5412_zps461cb1d0.jpg) (http://s1342.photobucket.com/user/Stedahult/media/Materieel/IMG_5412_zps461cb1d0.jpg.html)
-
Hey, handig! Ga volgende keer ook 's kijken of ik iets vind...
-
Ook hier nog wat nieuws te melden; een vriend van mij van de Modelspoorclub waar ik lid van ben, is gek op voorschriften en treinsamenstellingen. Die heeft ergens een boekje opgeduikeld met daarin wat samenstellingen van de treinen zoals ze voor de oorlog over de NBDS lijn reden. Hij had vanavond al wat foto's in zijn telefoon staan van die samenstellingen en het leuke was, dat het voor 90 tot 100 % in model lijkt te realiseren. Al dat gezoek begint dus toch zijn vruchten af te werpen, want zo kan er straks in model een realistische trein getoond worden! Leuk, leuk, leuk, hij zou het inscannen en naar me toe mailen, dus zodra ik de samenstelling heb, zal ik die hier eens posten. Zo komt het verleden weer tot leven... ;D
-
Dat willen we graag zien!
-
Vandaag maar eens bezig geweest met het Badische rijtuig van Liliput:
(http://tapatalk.imageshack.com/v2/15/01/10/facb55bdee7df2e301703abe7c6dd427.jpg)
In eerste instantie had ik niet zoveel met het rijtuig, maar hoe langer ik er naar kijk, hoe mooier ik het vind. Desalniettemin waren de rijeigenschappen ronduit beroerd en dat bleek te liggen aan de koppelbomen waar de nem schachten aan bevestigd zitten. Dus, het hele rijtuig maar eens uit elkaar gehaald en wat bleek; het ding was 50 % fabrieksnieuw, maar aan die andere 50 % was in de loop der jaren behoorlijk gesleuteld. Zo zaten de koppelbomen met stukjes styreen bevestigd aan het frame en ik kwam er ook meteen achter dat er nog een trapje van het chassis miste. Die bleek gelukkig in de doos te zitten, en ook die maar meteen opnieuw aangebracht met wat industrielijm. Dat was in ieder geval weer gefixt.
Maar goed, die koppelbomen. Op de 1 of andere manier gebeurde het dat als de koppelbomen belast werden (lees 'er hingen rijtuigen achter dit rijtuig') dat ze in de neutrale stand/in het midden bleven steken. Zodra ze naar links of naar rechts uitgezwenkt waren was er niets aan de hand, maar vaak bleven ze in het midden steken. Ik heb gezocht en gezocht, alles 10 keer nagekeken, maar ik kon zo 1,2,3 niets vinden. Wat bleek nu uiteindelijk? Aan de bovenkant van de koppelboom zit een palletje wat in de V vorm van de koppeling valt en die de koppelboom geleidt. Aan de bovenkant van dat palletje zat een stukje styreen, zodat het palletje niet uit die V vorm zou vallen (op de foto's van Steef een stukje terug kan je mooi de koppelingen van de Lima wagonnetjes zien, aan de onderkant zit een vergelijkbaar systeem). Dat stukje styreen was vastgezet met lijm, maar die lijm was langs het palletje omlaag gedropen en had een dun maar oneffen laagje achtergelaten. Blijkbaar was daar iets mee gebeurd toen de lijm nog niet helemaal hard was, want daar zat een groefje in. En laat dat minuscule groefje er nu net voor zorgen dat daar de punt van die V in blijft haken!Dat was overigens aan beide kanten het geval, waardoor ik vermoed dat er geen secondelijm is gebruikt, maar lijm die wat langzamer is uitgehard. Door de boel te vroeg te belasten is dat groefje in de lijm gedrukt en ontstond een weerstandsplek. Enfin, lang verhaal, veel speculaas. Ik heb met een mesje aan beide kanten het palletje schoongekrabt en daarna zoveel mogelijk gepolijst. Het resultaat was aan beide kanten een soepel werkende koppelboom.
Niet dus... Want zodra ik het interieur op z'n plek zette en de kap er op bevestigde bleek dat de koppeling het nog steeds niet goed deed. Goed, kap er weer af, ff kijken en daar was het euvel al. Het zelf gemaakte stukje styreen was blijkbaar net te grof en kwam tegen het interieur deel aan. Hierdoor blokkeerde de boel alsnog. Dus aan de onderkant van de zijkant van het front van het interieur deel ;D wat weggeschrapt met een mesje en zie daar, ook dat probleem was opgelost. De koppelboom bleef niet meer haken en het stukje styreen kwam niet meer tegen het interieur deel, waardoor het geheel vrijelijk heen en weer kon bewegen. Kap er weer op en nu dus een goed rijdend en behoorlijk gekoppeld rijtuig. Nou ja, meteen maar wat poppetjes er in gezet, nu nog een keer verlichting er in en dan heb ik weer een puik rijtuig voor in de mailtrein.
Nou, op naar het laatste rijtuig, de Trix CIWL wagon...
-
Mooi rijtuig hoor .
-
Vrijdag ff testrijden ;D
-
Wat was het ook al weer, blauw met groen is boeren fatsoen.. ;) Ach ding heet ook niet voor niets een blauwe Brabander.. ;D
-
Van Ruben, een collega modelspoorder van de Modelspoorclub Veenendaal en verzamelaar van documentatie over treinsamenstellingen, de volgende informatie gekregen:
Even een oude belofte inwisselen, de foto's met de treinsamenstellingen van de NBDS in de zomer van 1913 of 1914. Voor de volledigheid: eigenlijk zijn het samenstellingen van de SS tussen Vlissingen en Boxtel, maar in Boxtel wijzigde de samenstelling van de meeste treinen niet (afgezien van de loc). Materieel zonder maatschappij-aanduiding is dus SS-materieel. En voor de bronvermelding: afkomstig uit de collectie "Documentatie Spoorwegen Nederland" van de SNR (Stichting NVBS-Railverzamelingen) Veel plezier er mee!
Bij deze de foto's
(http://tapatalk.imageshack.com/v2/15/03/05/4d03d14b973df2619a5de59c85c9f825.jpg)
(http://tapatalk.imageshack.com/v2/15/03/05/6b07ca25c9415b7da67f79c65e5bc3a4.jpg)
(http://tapatalk.imageshack.com/v2/15/03/05/097499d99d89d83255199d6523c7eb9e.jpg)
(http://tapatalk.imageshack.com/v2/15/03/05/20faffcf2b288fdb75a7ffda5b48b110.jpg)
Het leuke van de overzichtjes is dat je precies kan zien hoe de trein samengesteld was, waar de rijtuigen vandaan kwamen en wie de rijtuigen leverde. Dus Ruben, bedankt, ben er blij mee!
-
Staan er ook rijtuigen van de k.bay.sts.bahn bij?
-
Materieel verkehrsamt München (hoofdstad van Beieren ;D)
-
Ah, Munchen. Bruine rijtuigen dus ;D
-
Huh?
-
Bruin was toch 2e of zelfs 3e klas?
-
Sorry Tom, dit was een historisch grapje... ;) Munchen, bruin en de rest is (godzijdank) geschiedenis.
-
Phew ;D Zoek ik wel ff uit wat dit met geschiedenis te maken heeft ;D
-
Alleen 3e klas bruin volgens mij.
-
De SS leverde zelf, zoals gebleken is, een relatief groot gedeelte van de rijtuigen voor de Vlissingse D-treinen. Helaas bestaan hiervan nog steeds geen industriële modellen. Maykel laat ons inmiddels al vele jaren wachten op de aangekondigde D-treinrijtuigen van MK Modelbouwstudio. De zeldzame, maar belangrijke ABDd had hij niet aangekondigd. Op SS postrijtuigen zonder doorgang is al helemaal weinig uitzicht.
D115
L (fac) SS Vlissingen - Oberhausen alleen bij aansluiting op Amerikaanse post: geen model (ben ermee bezig!)
L (fac) SS Vlissingen - Altona alleen bij aansluiting op Amerikaanse post: P111-114 geen model (ben ermee bezig!)
L (fac) SS Vlissingen - Berlin alleen bij aansluiting op Amerikaanse post: P111-114 geen model (ben ermee bezig!)
E NBDS Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: basismodel van Fleischmann, nieuw (bruin) te schilderen (ben ermee bezig!)
Lv Kaiserliche Post Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: Fleischmann 5854 of Piko 53320/10056 (opniew kopen...)
WR CIWL Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: waarschijnlijk nummers 1679-1681, model Trix (2)3971 (kopen, nooit gehad)
ABd SS Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: geen model (ben ermee bezig! SS ABd 621-626)
ABd SS Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: geen model (ben ermee bezig! SS ABd 621-626)
ABd SS Vlissingen 4.36 - Altona 15.10: geen model (ben ermee bezig! SS ABd 621-626)
ABDd KED Altona/SS Vlissingen 4.36 - Altona 15.10: KPEV ABBü Gattung B/SS AB601-604 geen model (duurt niet lang meer!)
ABd KSächsStEB Vlissingen 4.36 - Wien Nord-West Bhf. 7.22 (+ 24 uur): evt Piko 53366, maar dan waarschijnlijk met zwanenhalsdraaistellen (kopen en aanpassen)
ABd SS Vlissingen 4.36 - Essen: geen model (ben ermee bezig! SS ABd 621-626)
Hans Madsen
Nou heb ik geen Blauwe Brabander, maar wel aan aantal SS 700en. Die moet je dan ook geloofwaardig aan het werk zetten. Dus dit draadje met interesse gevolgd. Ik vind het altijd fijn als iemand anders het wel leuk vind om zich in de materie te verdiepen. Dan maak ik er wel een model bij zeg maar. Nu wist ik wat nodig was.
Goed, ik had al eens laten zien dat ik een model van de SS L111-114 heb gemaakt (http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/NS-P6014_IMGP7016.jpg). Dwz. in NS livrei, in SS livrei moet ik nog maken. Gedoe met belijning zeg maar.
Enfin, volgende uitdaging was een SS doorgangsrijtuig. Omdat het eerste type me al meteen aanstond (a-symmetrisch in alle richtingen) heb ik die maar genomen. Dus bij deze een model van de SS ABDd 601-604.
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/tM_SS_ABDd_601-604_P7564.jpg)
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/tM_SS_ABDd_601-604_P7565.jpg)
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/tM_SS_ABDd_601-604_P7566.jpg)
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/tM_SS_ABDd_601-604_P7567.jpg)
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/tM_SS_ABDd_601-604_P7569.jpg)
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/tM_SS_ABDd_601-604_P7570.jpg)
Is nog niet helemaal af natuurlijk. Gastanks, buffers...
Het volgende rijtuig, de SS ABd 621-626 staat al bijna helemaal in AutoCAD.
-
Precies! En als je dan die treinsamenstellingen van de vorige pagina er nog bij pakt zie je ineens dat de mailtrein mogelijk wordt in H0. Gaaf hoor.., Zelf richt ik me op D172, 8 rijtuigen, lijkt me mooi zat...
Verzonden vanaf mijn iPhone met Tapatalk
-
Jongens, ik wil er natuurlijk Zuglaufschilder op (hoe heet dat in goed Nederlands eigenlijk?) Hoe zal dat er voor trein D115 uit gezien hebben?
-
Koersborden?
Verzonden vanaf mijn iPhone met Tapatalk
-
kwijl kwijl kwijl ...
-
Zijn deze etsplaten ergens te verkrijgen?
-
Ja bij mij. ;D
-
Heb je koersborden mee laten etsen Ewout? Er zaten iig een stel in de etsplaat van de Staats D. Anders heb ik er nog wel een paar .
-
Ja zit er bij. ;) Dank je.
-
Ja sorry, eerst een NS uitvoering, want dat is makkelijker. Nee, ik had beter de handgrepen los gelaten om SS belijning erop aan te brengen. Dus dat is voor de volgende.
Alleen de draaistellen zijn van Fleischmann, de rest is van mij. 8)
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/tM_NS_ABDd_7001-7004_P7590.jpg)
Moeilijk te zien, tralies achter de ramen van de bagage-afdeling.
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/tM_NS_ABDd_7001-7004_P7589.jpg)
Gangzijde.
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/tM_NS_ABDd_7001-7004_P7592.jpg)
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/tM_NS_ABDd_7001-7004_P7588.jpg)
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/tM_NS_ABDd_7001-7004_P7586.jpg)
Oh, ik ben weer eens vergeten de handgrepen voor de passagiers messingkleurig te maken...
-
Zeer fraai (y)
-
Mooi werk idd! Maar die pakafdeeling was toch vooral bedoeld voor de hoedendozen van de dames?
Gr. Erik.
-
En corsetten, vandaar de gordijntjes ;) .
Super resultaat Ing, prachtig gelukt. Mooi werk!
-
Lickebaerdend Lecker (y)
Gr,
Robbert Jan.
-
VET. :o
-
Kolere (y)
Heb je het dak ook zelf gemaakt?
Stephan.
-
Dit is van zeer hoge klasse!!!!
John
-
3d print met messing inlegstrip (dat wat groen is). De torpedoluchters in de zijwand van de lichtkap zijn 3d geprint en los erin gezet, alle andere luchters zijn met het dak meteen meegeprint.
Doordat ik geen idee had van export parameters voor de STL file om te laten printen (laat staan dat je die file eigenlijk nog in een ander programma hoort te checken), zie je dat het dak op sommige punten nogal hoekig is. Dat had keurig rond moeten zijn en een volgend dak zal dat ook zijn, nu ik weet hoe dat moet.
Toch wel een ontdekkingsreis hoor, modeltreintjes maken. ;D
-
Super!! (y)
Leen.
-
(y) mooi!
-
VET. :o
Dit is natuurlijk het ultieme compliment :)
-
Vind je? Hij is allang blij dat er nog iemand is die zich aan dat dig gewaagd heeft. Hij had de NS ABd 7001 al lang. ;)
-
De dag dat Dilz 'VET' zegt als reactie op iets dat ik gebouwd hebt, is de dag dat ik achterover in mijn stoel kan leunen, een slok single malt kan nemen en kan zeggen 'Ziezo, het is volbracht....'.
-
gheghe
-
De dag dat Dilz 'VET' zegt als reactie op iets dat ik gebouwd heb....
Heb je al een 'streef' datum.....?
-
Letterlijk en figuurlijk de dag des oordeels... ;)
Zal ik als streefdatum Eurospoor 2017 aanhouden? Dan kan het alleen maar meevallen...
-
Een Steefdatum bestaat dat ?
Ontraxs 2016 moeten die dingen gewoon achter de BB`s hangen. ;D
-
Nog even terugkomend op die post wagon... Behalve de kleur heeft de Piko versie nog een belangrijk verschil: Die wagon is ontworpen voor elektrische verlichting. Dus geen schoorsteentjes boven de lampen en een generator aan een van de draaistellen.
En mocht je de teak wagons opnieuw gaan schilderen, vergeet dan niet het drone filmpje van de Stoomtram Hoorn te bekijken voor de kleuren.
-
Mooi gemaakt. Kan niet anders dan dat zeggen!!! (y)
-
Zal ik als streefdatum Eurospoor 2017 aanhouden?
Hmm, dan ben ik nog nie zo ver..
-
Zeer fraai (y)
-
Ik vind de postwagen van Fleischmann mooier
(http://images.tapatalk-cdn.com/15/05/30/13dfd2cbe8539296fa303c1ee6e892ec.jpg)
-
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/NBDS_E_971_P7594.jpeg)
Zo, kan weer een rijtuig van het to-do lijstje strepen...
-
Leuk gelukt :P
Ik zou zelf de rails van de schuifdeuren nog ff zwart gemaakt hebben.
Zelf nog een keer een BB kopen ?
-
Nee joh, het enige dat daar voor kan staan, is een SS atlantic... :)
-
Met de komst van de SS 700 was die 10 jaar oude atlantic in een keer antiek. Bovendien reed het ding volgens mij na een jaar in dienst de mailtreinen al niet meer.
Hmmm, had ik kunnen doen Jan, maar niet gedaan. Nee, een BB hoef ik niet.
-
Ach, desalniettemin zou het er leuk uitgezien hebben ;) Zijn er mensen die ooit een dergelijke loc in model hebben gebouwd?
-
Is dat dit ding:
(http://images.tapatalk-cdn.com/15/05/31/78d423c8f0f14be4da469f4ab57944bc.jpg)
?
-
Jeps (y)
-
In het NBDS boek van Freriks en Schlieper, op pag. 158 en 168 een foto van een atlantic met mailtrein in 1906. Zij liepen maar tot Roosendaal. Reden? Geen idee. Werd de tractie vanaf daar al verzorgd door de NBDS? Niet door een Blauwe B maar door een 1B-machine? Of met een gehuurde SS in voorspan?
-
In 150 jaar Op de Rails staat ook een heel stuk over de Vlissingse boottreinen. Ik heb nog niet kunnen vinden waarom er in Roosendaal gewisseld werd. Er werd in elk geval ook te Boxtel gewisseld tussen SS en NBDS. Althans in het verhaal over de Duitse keizer die zich van Vlissingen af naar huis laat rijden.
Eelco
-
Ja, als je het verhaal van Hans op ik dacht pag. 7 nog eens leest, eigenlijk staat bijna alles er wel in. Een treinsamenstelling reed niet van begin tot eind als dezelfde samenstelling, dus er waren wagens die maar van Vlissingen naar Roosendaal liepen en dan met een andere trein gecombineerd werden naar Rotterdam en verder. Misschien daarom.
Wat ook nu pas eigenlijk tot mij doordrong, is dat de fac. postwagens voor de Amerikaanse mail maar 1x in de 14 dagen meeliepen. De andere dagen was de trein dus veel korter.
-
Rij je in model ook met week nummers ;D
-
Ja, ik neem de week welke me het beste uitkomt. ;D
-
Wat ook nu pas eigenlijk tot mij doordrong, is dat de fac. postwagens voor de Amerikaanse mail maar 1x in de 14 dagen meeliepen. De andere dagen was de trein dus veel korter.
Precies! Daarom zijn die overzichtjes zo handig, kan je het in 1 oogopslag zien...
Overigens was er hier op het forum iemand begonnen met die pacific, alleen of het ding ook af is inmiddels weet ik niet
-
pacific?
-
Die gebruiker heet volgens mij Darkwing Duck. Die was begonnen aan zo'n atlantic.
-
Dwz. had het draaistel klaar, welke zo goed als gelijk is aan die van de 1700. ;D
-
Sorry Tom, het is een Atlantic.
DE SS 995-999 zijn ontworpen om in een ruk van Boxtel naar Vlissingen te rijden. gewisseld werd er in Rsd niet; er werd alleen maar water aan het perron genomen. In het een ruk naar Vlissingen kunnen rijden schuilde in principe het probleem van de ellendige rij eigenschappen. Als je de foto bekijkt zie je dat ze maar net op een 18 meter draaischijf pasten. Om het goed te laten zijn moest de loc achter de laatste drijfas nog langer worden om de vuurkist achter de drijfas te kunnen positioneren. Enfin een lang verhaal dat als het verbeterd had moeten worden een smak geld had gekost.
Gr.
John
-
Wanneer ga je er eentje herbouwen, John?
@Tom: forumgebruiker Darkwing Duck was bezig met een atlantic in H0. Ik had wel interesse in een kap om er een weerstandswagen van te maken...
Eelco
-
oh ja, het was iets met een hoop water in ieder geval (pacific/atlantic) ;D Mag wel in model komen, geinig ding om te zien
-
Ok, ik heb het verkeerd geïnterpreteerd, in de jaren '20, dus na het stopzetten van de luxe treinen, verkeerden de 995-999 vanuit depot Vlissingen alleen nog maar op de Zeeuwse zijn, dus niet verder dan Roosendaal. Eind jaren '20 gingen ze naar Eindhoven voor fac. kolentreinen. Allemaal na te lezen in Waldorp, vervlogen stoom en het 1700 boek.
-
Na de komst van de SS 700-en werd de dienst van de 995-999 al over genomen. Toen bleek ook dat de tenders van de 700-en genoeg capaciteit hadden voor Rsd -Vls. Als deze 700 tenders (of de NBDS tenders 30-36) bij de bouw achter de 995-999 geconcipieerd waren was er ruimte overgebleven om de loc te verlengen en had men een grote kans gehad om een goed lopende machine te bouwen.
Gr.
John
-
Voor de D115 had Hans een modelsuggestie gedaan, Tom heeft er een mooi plaatje aan gehangen. En ik heb hem net aangeschaft. Maar net als Tom, heb ik ook zo iets van, dat kan anders. Op de een of andere manier gaat er een zwanenhalsdraaistel komen, dat is zeker, maar wat mij echt stoort is het lelijke dak. Deze is echt glimmend metallic zilver. De revisiedatum op de bak is 1913, dus die kleur is toch helemaal niet logisch? Wat zou hij wel moeten zijn?
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/K_Sach_Sts_E_B-AB103_IMGP7596.jpg)
Het Piko-model geeft een latere toestand van het rijtuig weer, zo blijkt uit revisiedatum, klassecijfers en uitvoering van de eigendomskenmerken: volledig wapen in plaats van alleen een kroontje. Deze laatste wijziging is in augustus 1912 ingevoerd (Rainer Fischer, Sven Hoyer und Joachim Schulz: Die Wagen der sächsischen Sekundärbahnen, Freiburg 1998, p. 165). Wanneer de draaistellen gewisseld zijn, weet ik niet. De vreemde keuze van draaistellen bij Piko kan alleen correct zijn als minimaal twee keer gewisseld is: eerst van zwanenhals van eigen (Amerikaans) type op Preußische Regelbauart en vervolgens op Pruisisch type zwanenhals. Dit lijkt rijkelijk omslachtig, maar kan niet geheel worden uitgesloten. Overigens kregen de generatiegenoten ABCCü en CCü zeker wel vervangende draaistellen van de Regelbauart in plaats van zwanenhalzen. Voor de treinen via de NBDS zonder belang, maar in algemene zin wel relevant om te melden is nog dat Piko het “bijbehorende” rijtuig derde klasse (en de ABCCü) ook groen laat zijn, terwijl de correcte kleur voor de derde klasse in Saksen ook aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog nog altijd bruin was. Groen voor derde en vierde klasse werd pas in april 1921 ingevoerd (Rainer Fischer, Sven Hoyer und Joachim Schulz: Die Wagen der sächsischen Sekundärbahnen, Freiburg 1998, p. 163).
...
D115
L (fac) SS Vlissingen - Oberhausen alleen bij aansluiting op Amerikaanse post: geen model
L (fac) SS Vlissingen - Altona alleen bij aansluiting op Amerikaanse post: P111-114 geen model
L (fac) SS Vlissingen - Berlin alleen bij aansluiting op Amerikaanse post: P111-114 geen model
E NBDS Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: basismodel van Fleischmann, nieuw (bruin) te schilderen
Lv Kaiserliche Post Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: Fleischmann 5854 of Piko 53320/10056
WR CIWL Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: waarschijnlijk nummers 1679-1681, model Trix (2)3971
ABd SS Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: geen model
ABd SS Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: geen model
ABd SS Vlissingen 4.36 - Altona 15.10: geen model
ABDd KED Altona/SS Vlissingen 4.36 - Altona 15.10: KPEV ABBü Gattung B/SS AB601-604 geen model
ABd KSächsStEB Vlissingen 4.36 - Wien Nord-West Bhf. 7.22 (+ 24 uur): evt Piko 53366, maar dan waarschijnlijk met zwanenhalsdraaistellen
ABd SS Vlissingen 4.36 - Essen: geen model
Ook heeft piko nog een ander rijtuig uitgeleverd, namelijk de 53366:
(http://tapatalk.imageshack.com/v2/14/11/09/71ea38788846833435cc1fffc1909ca3.jpg)
Discutabel zijn hierbij de draaistellen, het zouden zwanenhalsdraaistellen moeten zijn, maar er kan ook gewisseld zijn van draaistellen. De geschiedenis is hier onduidelijk over, het zou dus ook kunnen dat het goed is. Niet zeuren dus...
-
In het draadje van de Badische AB van Tomasso citeert JanHdeH een Reisezug boek waar het gaat over de daken van Duitse rijtuigen. Zoek dat anders eens op, teveel om hier even neer te pennen.
-
Even kort door de bocht, zilver bleek daarin oké te zijn...
Verzonden vanaf mijn iPhone met Tapatalk
-
Niet helemaal Tom, ik vroeg m er expliciet naar en hij concludeerde dat de meeste daken in maagdelijke staat al vrij donkergrijs waren. Dus na een x aantal kilometers achter een roetbrakende stoomloc nog donkerder donkergrijs. Ook de Russ-zusatz die erin werd gestrooid kan fabrieksnieuw wel wat glimmer veroorzaakt hebben, maar heeft kilometers verder alleen stof en zwarte meuk gevangen.
-
Top, dat was deze bijdrage. Daar kan ik wel wat mee.
Over dak en onderstel schrijft Diener : Das Untergestell und vermutlich auch die Drehgestelle waren ebenfalls grün lackiert, während die Segeltuch (Doppeldrell-) Dachbespannung mehrmals einen Anstrich mit weißer Farbe, mit einem Deckenfirnis mit Rußzusatz oder auch in einer grauen Glimmerfarbe enthielt." Diener citeert Jens Freese die in het enkele postings terug genoemde boek Reisezugwagen der Großherzoglich Badischen Staatseisenbahnen schrijft dat de gebruikte kleur groen het midden hielt tussen RAL 6007 en 6008. Dus Tom er valt toch nog wat te spuiten.
Met vriendelijke groeten,
Jan den Haan
-
Kijk ook nog even op de daaropvolgende pagina, daar staat nog een bijdrage van Jan met nadere nuancerende info.
-
Ja dat klopt Gert, maar we hebben toch ook de foto gezien waar het rijtuig in gebruik was met een (behoorlijk) licht dak. Nou ja, ik laat het lekker in glimmerfarbe, zo hebben we elk wat verschillende. Trouwens ik heb de piko niet eens, maar ga voor het andere rijtuig (fleischmann of roco geloof ik) ;D
Verzonden vanaf mijn iPhone met Tapatalk
-
Ik heb het al naar m'n zin nu. Tamiya midden grijs, dan nog eens met een peer druppels zwart erin en daarna met zeer sterk verdund zwart eroverheen, maar ook wel alle luchters van alle kanten aanstralen zeg maar. Blanke lak (mat) erover en ik ben tevreden.
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/K_Sach_Sts_E_B-AB103_P7597.jpg)
-
@Tom, dat staat mij niet meer voor de geest.
@Ingenium; Ik vind het beter. Maar wat voor draaistellen zitten er nu onder? Pruissisch? Ze lijken wat dun in vergelijking met Fleischmann's.
-
Ze zijn Pruissische draaistellen gaan heten, maar Pruissen was niet de enige met dit type draaistel. Er zijn verschillende bouwwijzen.
-
Gert, ik zag nu pas wat er miste. Kennelijk lag de Saksische spoorweg kaarsrecht of vlak, want de bladveren zijn direct aan het frame opgehangen, waar de draaistellen die we kennen van Fleischmann, bladveren bevestigd via torsieveren heeft.
Anyway, omdat de Pruissische draaistellen die ik bij Brawa had laten bestellen zwanehalsdraaistellen bleken, (vermoedelijk een fout in de onderdelenlijst van Brawa), en ik ze zo mooi vond dat ik ze toch afnam van de winkelier, heb ik ze meteen onder het Saksische rijtuig geschroefd. Hij staat met een ringetje op juiste hoogte, vgl. met andere rijtuigen. De bevestiging zal ik nog netjes maken, met een busje die ik moet draaien. Dan zit het mooier. Bovendien past nu het interieur er niet zonder slag of stoot in.
Op de foto zie ik dat het dak niet lekker aansluit. Ik moet zeggen dat ik niet bijzonder begeestert ben van dit Piko rijtuig. Fleischmann en Roco zit doorgaans net wat degelijker in elkaar. Meer vergelijk heb ik helaas ook niet.
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/K_Sach_Sts_E_B-AB103_P7598.jpg)
En wat meer van boven voor het dak.
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/K_Sach_Sts_E_B-AB103_P7600.jpg)
Dus even netjes maken en op naar het volgende rijtuig. Eens kijken wat er binnenkort binnen komt...
-
Uit nieuwsgierigheid, maar kun je eens een foto maken van het stammetje zoals je dat nu hebt?
-
Da's verleidelijk, maar ik heb nog meer niet dan wel, dus je zult net als ik nog even geduld moeten hebben. Die ABDd die ik gemaakt hebt, is weliswaar erg leuk, maar verkeerde periode. Dus als ik een SS versie klaar heb, heb ik ook nog een paar andere rijtuigen binnen (koopspul). Dan pas maak ik een foto. ;)
Vraag het anders eens aan Tom? ;D
-
Ja Tom, kom op. Plaatjes willen we zien! En kaap gelijk je draadje weer terug! Dat zal m leren die schapekop! ;D
-
Ik moet nog steeds dat ciwl rijtuig afmaken, dus het kan ff duren. Daarnaast heb ik die piko niet, maar wel die mooie fleischmann 6 assert. enfin, Ewout ligt lichtjaren op me voor met dat soort dingen ;D
-
Heb je überhaupt je bruine bagagewagen al ontletterd?
-
nope
-
Maarre nog ff over dat ontletteren, dat was toch gewoon met een wattenstaafje en wasbenzine te doen? En moeten die honden op die hondenhokken er ook af?
-
Bij de SS zat er een plaatje van een lief hondje op, dus ik denk bij de NBDS ook wel. Was internationaal spul dus. De wagen is alleen niet helemaal correct, maar dat wist e vast wel. Uiterlijk mis je nog een zelfde soort deurtje, zonder ventilatie sleuven, voor de staartschijven.
Deze kennis heb ik van Arjen overigens. Kijk maar. (http://forum.beneluxspoor.net/index.php/topic,23526.msg395185.html#msg395185)
En een plaatje uit een ander draadje van Limboafrikaan.
(https://images.beneluxspoor.net/bnls/SS_D_rijtuig_Bagagewagen.jpg)
-
Gut, wat is dat, een chihuahua? Wel wat anders dan die deutsche obersturmbahnfuhrerherders die er bij mij op staan. Nou ja. Dat deurtje is dan ff jammer natuurlijk en de rest eigenlijk ook wel, zoals de positionering van de draaistellen, maar het komt allemaal behoorlijk dicht in de buurt.
-
En het volgende dat binnen kwam was deze. Voor een schappelijk prijsje gevonden. Niet dat dure uitverkochte ding van Tom helaas. Maar toch wel een mooi rijtuig. M'n eerste Trix ook. Lekker stevig!
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/Trix_CIWL_D1587_P7601.jpg)
Ik heb wel direct van een draaistel al de wielen gewisseld met Luck wielen, maar ik had er niet genoeg voor een 6-asser... Zie het prettige verschil. Ik denk dat ik nog wel even een waasje zwart over het dak doe.
Overigens gisteravond 2 nieuwe astappen voor het Piko rijtuig gedraaid, de Brawa draaistellen staan er nu mooi onder, ook met Luck wielen. Helaas 24mm en niet de gehoopte 23mm. En ik heb niks hoeven aan te passen, dus de oude Piko draaistellen kunnen er zo weer in als dat gewenst zou zijn.
Vet is nu aanwezig.
D115
L (fac) SS Vlissingen - Oberhausen alleen bij aansluiting op Amerikaanse post: geen model (ben ermee bezig!)
L (fac) SS Vlissingen - Altona alleen bij aansluiting op Amerikaanse post: P111-114 geen model (ben ermee bezig!)
L (fac) SS Vlissingen - Berlin alleen bij aansluiting op Amerikaanse post: P111-114 geen model (ben ermee bezig!)
E NBDS Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: basismodel van Fleischmann, nieuw (bruin) te schilderen.
Lv Kaiserliche Post Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: Fleischmann 5854 of Piko 53320/10056 (opniew kopen...)
WR CIWL Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: waarschijnlijk nummers 1679-1681, model Trix (2)3971
ABd SS Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: geen model (ben ermee bezig! SS ABd 621-626)
ABd SS Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: geen model (ben ermee bezig! SS ABd 621-626)
ABd SS Vlissingen 4.36 - Altona 15.10: geen model (ben ermee bezig! SS ABd 621-626)
ABDd KED Altona/SS Vlissingen 4.36 - Altona 15.10: KPEV ABBü Gattung B/SS AB601-604 geen model (duurt niet lang meer!)
ABd KSächsStEB Vlissingen 4.36 - Wien Nord-West Bhf. 7.22 (+ 24 uur): evt Piko 53366, maar dan waarschijnlijk met zwanenhalsdraaistellen
ABd SS Vlissingen 4.36 - Essen: geen model (ben ermee bezig! SS ABd 621-626)
-
Wat zijn luck wielen?
Verzonden vanaf mijn iPhone met Tapatalk
-
http://www.feinmechanik-luck.de/HO_RP_25.html
-
Mooi werk, pak nu maar de plaat van een L van de plank en ga lekker een Staatsje voor jezelf bouwen (y) . Colaatje erbij......
-
@Gert, ben al bezig. Komt eraan. Bijna klaar.
Zo, vanmiddag kwam er nog wat koopwaar aan.
De Fleischmann Lv.
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/WP_20150610_004.jpg)
En nog een gewone L, maar omdat ik geen zin heb om 3 SS bakken te maken, doe ik er een KPEVer bij.
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/WP_20150610_003.jpg)
Vet is nu aanwezig.
D115
L (fac) SS Vlissingen - Oberhausen alleen bij aansluiting op Amerikaanse post: geen model (Stiekum een KPEVer)
L (fac) SS Vlissingen - Altona alleen bij aansluiting op Amerikaanse post: P111-114 geen model (ben ermee bezig!)
L (fac) SS Vlissingen - Berlin alleen bij aansluiting op Amerikaanse post: P111-114 geen model (ben ermee bezig!)
E NBDS Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: basismodel van Fleischmann, nieuw (bruin) te schilderen.
Lv Kaiserliche Post Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: Fleischmann 5854 of Piko 53320/10056
WR CIWL Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: waarschijnlijk nummers 1679-1681, model Trix (2)3971
ABd SS Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: geen model (ben ermee bezig! SS ABd 621-626)
ABd SS Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: geen model (ben ermee bezig! SS ABd 621-626)
ABd SS Vlissingen 4.36 - Altona 15.10: geen model (ben ermee bezig! SS ABd 621-626)
ABDd KED Altona/SS Vlissingen 4.36 - Altona 15.10: KPEV ABBü Gattung B/SS AB601-604 geen model (duurt niet lang meer!)
ABd KSächsStEB Vlissingen 4.36 - Wien Nord-West Bhf. 7.22 (+ 24 uur): evt Piko 53366, maar dan waarschijnlijk met zwanenhalsdraaistellen
ABd SS Vlissingen 4.36 - Essen: geen model (ben ermee bezig! SS ABd 621-626)
[/quote]
-
Mooi werk, zo krijgen we de baan wel vol. Maarre 12 rijtuigen waarvan ettelijke in messing, Bruin kan dat vast trekken, maar een Staats 700, trekt die dat ook?
-
Gaan we zien. Het gewicht is niet zo heel spannend, hoe licht het rolt des te meer. Dus daarop richten. Maar we hebben gezien dat de grasgroene 10 C12s en 2 bagagewagens kon trekken.
-
SS L 112
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/tM_SS-L112_P7602.jpeg)
Alleen nog zonder buffers, want ik ben letterlijk door mijn buffers heen...
Vet is nu aanwezig.
D115
L (fac) SS Vlissingen - Oberhausen alleen bij aansluiting op Amerikaanse post: geen model (Stiekum een KPEVer)
L (fac) SS Vlissingen - Altona alleen bij aansluiting op Amerikaanse post: P111-114 tM Models
L (fac) SS Vlissingen - Berlin alleen bij aansluiting op Amerikaanse post: P111-114 geen model (ben ermee bezig!)
E NBDS Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: basismodel van Fleischmann, nieuw (bruin) te schilderen.
Lv Kaiserliche Post Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: Fleischmann 5854 of Piko 53320/10056
WR CIWL Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: waarschijnlijk nummers 1679-1681, model Trix (2)3971
ABd SS Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: geen model (ben ermee bezig! SS ABd 621-626)
ABd SS Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: geen model (ben ermee bezig! SS ABd 621-626)
ABd SS Vlissingen 4.36 - Altona 15.10: geen model (ben ermee bezig! SS ABd 621-626)
ABDd KED Altona/SS Vlissingen 4.36 - Altona 15.10: KPEV ABBü Gattung B/SS AB601-604 tM Models (duurt niet lang meer!)
ABd KSächsStEB Vlissingen 4.36 - Wien Nord-West Bhf. 7.22 (+ 24 uur): evt Piko 53366, maar dan waarschijnlijk met zwanenhalsdraaistellen
ABd SS Vlissingen 4.36 - Essen: geen model (ben ermee bezig! SS ABd 621-626)
-
Strak hoor , Je heb er lekker de vaart in . (y)
-
Phoe (y)
-
Wat een snoepje (y)
-
Het is de 602 geworden.
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/tM_SS_ABDd_602_P7627.jpeg)
Nog steeds de buffers niet aangevuld, wacht op een Weinert bestelling.
Voor de invulling van het koersbord heb ik hulp van Hans Madsen gehad, waarvoor dank!
Van het volgende doorgangsrijtuig, de 621-626 is de proto etsplaat onderweg.
Vet is nu aanwezig.
D115
L (fac) SS Vlissingen - Oberhausen alleen bij aansluiting op Amerikaanse post: geen model (Stiekum een KPEVer)
L (fac) SS Vlissingen - Altona alleen bij aansluiting op Amerikaanse post: P111-114 tM Models
L (fac) SS Vlissingen - Berlin alleen bij aansluiting op Amerikaanse post: P111-114 geen model (ben ermee bezig!)
E NBDS Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: basismodel van Fleischmann, nieuw (bruin) te schilderen.
Lv Kaiserliche Post Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: Fleischmann 5854 of Piko 53320/10056
WR CIWL Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: waarschijnlijk nummers 1679-1681, model Trix (2)3971
ABd SS Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: geen model (ben ermee bezig! SS ABd 621-626)
ABd SS Vlissingen 4.36 - Berlin Schlesischer Bhf 17.09: geen model (ben ermee bezig! SS ABd 621-626)
ABd SS Vlissingen 4.36 - Altona 15.10: geen model (ben ermee bezig! SS ABd 621-626)
ABDd KED Altona/SS Vlissingen 4.36 - Altona 15.10: KPEV ABBü Gattung B/SS AB601-604 tM Models (eindelijk!)
ABd KSächsStEB Vlissingen 4.36 - Wien Nord-West Bhf. 7.22 (+ 24 uur): evt Piko 53366, maar dan waarschijnlijk met zwanenhalsdraaistellen
ABd SS Vlissingen 4.36 - Essen: geen model (ben ermee bezig! SS ABd 621-626)
-
Die is heel mooi geworden.
-
Door die waterkolom op de achtergrond, is het net of er een houtgasgenerator op zit.
Je hebt een schoudeklop verdiend (y)
-
Niet om het 1 of ander, maar wat reed nog meer voor die mailtrein?
-
Minimaal 3 philo`s anders krijg je 13 rijtuigen niet van zijn plek ???
Helemaal niet als je er ook nog binnenverlichting in prutst.
Ook Artitecs 3700 gaat bij deze sleep in vlammen op..
;D
4500 zou dat niet kunnen?
-
Niet een SS 1200 of zo?
-
De SS 1200 bestelling werd in beslag genomen door de ROD weet je nog? Dus de eerste exemplaren kwamen pas na WO1 en toen was de sjeu er al een beetje af, van die mailtrein.
-
Niet om het 1 of ander, maar wat reed nog meer voor die mailtrein?
Een latere NS 2000
gr.
John
-
smik smek Ewout, strak en subtiel. 't Geprinte dak is ook erg strak. Probleem is wel dat wij het nu even mooi moeten gaan maken...
Hoe zijn die gordijntjes eigenlijk gemaakt?
-
Zit ook in de etsplaat. ;D
Lipjes omvouwen en in de uitsparing in het constructieve plafond lijmen.
-
De SS 1200 bestelling werd in beslag genomen door de ROD weet je nog? Dus de eerste exemplaren kwamen pas na WO1 en toen was de sjeu er al een beetje af, van die mailtrein.
Baarlijke nonsens
John
-
Hoe zat het ook alweer?
Ok ok, er reden er al een paar rond. Een deel is hier niet terecht gekomen. Ik dacht het eerste deel. My bad.
-
Hoe zat het ook alweer?
In 1913 was de eerste levering al in NL. De vervolglevering is door het War Office opgeeist (en betaald!)
De rest in het 6000 boek dit najaar.
gr.
John
-
ja, dat boek miste ik al. ;D
-
De eerste 26 waren netjes uitgeleverd, de resterende 14 zijn in beslag genomen en naar de ROD gegaan. De SS is daar netjes schadeloos voor gesteld.
In een notendop.
Benieuwd wat Paul Henken er weer voor iets moois van heeft gemaakt dit keer :)
-
Oh kijk, weer een nieuwe etsplaat...
SS ABd 621-626.
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/SS_ABd_621-626_WP_20150729_010.jpg)
-
Oh wat mooi. ;D
-
Eens zien hoe snel je deze weer in elkaar flanst
-
Best snel. ;D
FF een naggie doorbakken...
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/SS_ABd_621-626_WP_20150730_002.jpg)
Bijna traditie om eerst maar een NS versie te bouwen. En een elektrieke dit keer. Deze wagens waren vanaf '28 al elektrisch verlicht.
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/SS_ABd_621-626_WP_20150730_004.jpg)
-
(y)
-
Kwijl... (y)
Mooie bakken (y) ik ben benieuwd hoe de hele stam er uitziet.
mvg,
Rick
-
Best snel. ;D
FF een naggie doorbakken...
(y)
-
Ik loop echt leeg op jou en de snelheid waarmee alles in productie genomen wordt... Wel mooi natuurlijk, dat wel...
Verzonden vanaf mijn iPhone met Tapatalk
-
Zou Ingenium ook CIWL rijtuigen mooi vinden en dan wel vooral de EdN? ;)
mvg,
Ivo
-
Die zijn er toch al? Kost ff wat tijd (gelukkig) en zoeken, maar dan komen ze wel ;D
Verzonden vanaf mijn iPhone met Tapatalk
-
Die zijn er toch al?
Niet in messing en het kost me teveel en veel teveel moeite om die te vinden. Ze zijn veel te zeldzaam. Bouwen is leuker ;D
mvg,
Ivo
-
Waar komt die etsplaat vandaan? Van Michael Kastelijns of van een andere fabrikant? Of zelf getekend?
-
Eigen productie vanuit Mitropa ;)
-
Klik maar op het wereldbolletje onder de avatar van ingenium. Moet wel hobby blijven.
mvg,
Ivo
-
Als wederdienst verkregen: Badische AB voor de D172.
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/Baden_AB4u_13898_P7631.jpg)
Zit er sterk aan te denken deze opnieuw te spuiten, wat een plastic zeg. en dan gelijk losse koersborden (die wel kloppen) erop.
Leuk rijtuigje verder wel.
-
Dit is zeker zo'n lilliput model?
Sinds Tom hem liet zien in dit draadje vind ik het een leuk ding .
Heb mij op Houten al een keer of twee moeten inhouden om hem niet mee te nemen.
Maar ja wat mot ik met die oude meuk😜😜😜
-
Liliput inderdaad. Enne, gewoon met ons meedoen natuurlijk! ;D
-
Echt niet. Er gaat niks boven een afgeragde 3700 in na-oorlogs livrei, ipv dat aangeharkte staatsspoor groen... ;D
-
Dan staat er voor jou een mooie naoorlogse Philo 6000 op catawiki
-
Ik had 'm gezien, en de verleiding is groot... ;D
-
Ik snap niet dat zo'n naoorlogs ding nog zoveel geld moet opbrengen; het heeft maar de helft van de accessoires van een Staats of een vooroorlogs exemplaar... ;)
-
Naoorlogse stoom was toch al behoorlijk slooprijp.
Doe mij het kokette apeltjesgroen maar. ;D
-
Koket?, Aanstellerig bling bling, hoogglans truttigheid en opgewreven pretentieuze koper en messing kitsch.
Neem dan zo'n tot in essentie teruggebracht monumentaal industrieel stalen oerwerktuig, dat schept tot eerbiedigheid en laat de toeschouwer stil en nederig achter.
Stephan.
-
Subliem omschreven (y)
-
Terwijl het onderweg is naar de eeuwige jachtvelden... Hoort er dan nog achter ;D
-
;D in essentie teruggebracht door onze oosterbuurtjes .
-
Ja een beetje dankbaarheid lijkt me wel op z'n plaats.
-
Liliput inderdaad. Enne, gewoon met ons meedoen natuurlijk! ;D
Verleiding is soms groot , maar nog te weerstaan :D
Enne, dan slaat mijn nickname nergens meer op he ;D
-
vooroorlogsNS is nog vrij hoor .
En anders hou je gewoon beide accounts aan (moet je alleen opletten dat de juiste pakt die bij het juiste tijdperk) ;D
-
Badische AB voor de D172.
Zit er sterk aan te denken deze opnieuw te spuiten, wat een plastic zeg. en dan gelijk losse koersborden (die wel kloppen) erop.
Leuk rijtuigje verder wel.
Daad bij woord gevoegd. Opnieuw gespoten, bak interieur en dak. Onderstel zo gelaten. Wielen afgedraaid om mooie spaakwielen te behouden. Nieuwe decals, ander nummer en koersbord met juiste stopplaatsen en eindpunt Basel. Opdek latten zwart gemaakt met stift.
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/Liliput_Baden_ABd_P7640.jpeg)
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/Liliput_Baden_ABd_P7643.jpeg)
Zo, ik vinnum wel best zo.
-
Fraai, heel fraai (y) (y)
-
Wat heb je met die gastanks gedaan? Heb je er 1 toegevoegd?
-
Toegevoegd? Nee, het is een dubbele gastank (als 1 Liliput onderdeel), dat was wel gangbaar omdat je die dingen niet op een vreemd station wilde laten bijvullen. Zo bezien vind ik hem wel achterlijk laag hangen overigens.
-
Meer een torpedo idd ;D
-
En hier de SS ABd 621-626 maar traditiegetrouw eerst als NS uitvoering gebouwd. Enkele opmerkingen, ik ben weer eens vergeten de toiletramen te blinderen, er moeten nog koppelingen onder (Symoba denk ik), de vouwbalghangers moet ik nog maken (frutselwerk) en het dak is nog niet kloppend, ik kon de messing inlay voor de ramen niet gebruiken. Maar bovenal, heb ik accubakken in de kit gestopt, dus die wilde ik wel eens gebruiken. Maar dit dak is voor gaslicht. Maar om nou alle luchters eraf te halen, ik ruil hem wel om voor het volgende dak dat ik laat printen.
Dit model is ook weer een stukje beter geworden dan de vorige (de korte SS ABDd 601-604 / NS ABd 7001-7004). De koppen zijn steviger en nu wel haaks. De gordijnen gemakkelijker te behandelen en toegevoegd aan de balkondeuren. De ladder en ophanging is nu een geheel en de vouwbalgen zijn nu echt passend. Eindstation op koersbord is Berlin Schlesischer Bahnhof.
En nu de SS versie bouwen.
Coupé-zijde.
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/tM_NS_ABd_7151-7156_P7644.jpg)
Gangzijde.
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/tM_NS_ABd_7151-7156_P7649.jpg)
Gangzijde.
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/tM_NS_ABd_7151-7156_P7647.jpg)
-
Ai.....die is wel heel erg fraai!!
Grt,
Marcel
Sent from my GT-I9295 using Tapatalk
-
Hmmm, dat zijn altijd dure foto's :-) Mooi waark, dat wel natuurlijk...
Verzonden vanaf mijn iPhone met Tapatalk
-
Dat ziet er weer erg fraai uit. (y)
-
rete strak
-
Goed bezig weer, waar haal je toch de tijd vandaan ;)
-
Er is nog een ander treinsamenstelling dan de Noord- en Zuidduitse mailtreinen die achter een Blauwe Brabander past.
Helaas niet voor op het eigen traject Boxtel- Wesel maar in 1908 op de lijn Ams WP - Emmerik waar ze in 1908 als door de SS gehuurde proefloc de sneltreinen reed.
De treinsamenstelling heb ik hopelijk volgende week.
Gr.
John
-
Zoals beloofd de treinsamenstelling van een D trein tussen Ams WP en Em zoals die werd gereden door een Blauwe Brabander in de periode dat die verhuur d werd aan de SS en zoals die getrokken wrd door de eerste SS 700-en.
De meest interessante is de D 21 van wege een Italiaans rijtuig.
Na diverse combinaties kwam D 21 in de volgende samenstelling in Ah aan;
D4 - K. Dir. Ludwigshafen ABd - K. Dir. Ludwigshafen ABd - latjes R Ciwl - ABd It. Spoorw - Bad St B ABd - Wurt St B ABd - Lv - Cd
eerste deel t/m R Ciwl naar Basel, ABd It. Spw naar Ventimiglia. Wurt B StB naar Stuttgart. Lv tot Em en Cd tot Ah.
Leuke uitdaging.
Gr.
John
-
Die reed dus mooi over Oosterbeek -Hoog ;D
Tom ff kleine aanpassing aan je materieel doen om het hysterisch correct te hebben. ;D ;D ;D
John,
Bedankt , je weet wel waarvoor.
(y)
-
Met die italiaan zul je veel moeite hebben om die in je D21 op te nemen.
Gr.
John
-
Is die er wel dan?
-
De vroegste Italiaanse AB in model die ik heb gevonden stamt uit 1928 ...
-
Reed er ook echt een Italiaan mee en niet een SBB voertuig zoals in latere jaren.
-
Och, gewoon een keer zo'n bak in elkaar hakselen van wat plastic, is er ergens een plaatje van zo'n ding? Es kijken wat voor dak en draaistellen er bruikbaar zijn
-
@ Ewout,
a. de SBB bestond in 1908/10 nog niet en
b. een Zwitser in de relatie Ams- Vtm (in Italie) kun je schudden. Hooguit naar Basel maar dat wasvolgens de voorschriften in 1908 ook niet aan de orde.
@ Gert,
Ik kom ook niet verder terug dan 1928. Ik vrees dat we bij een Italiaanse "Kleinseriehersteller" moeten gaan zoeken en daar zal de spoeling ook heel erg dun zijn.
Gezien de relatie in 1908 tussen Italie en Duitsland ben ik geneigd te gokken op het feit dat het Italiaanse rijtuig ( niet van de FS want die bestond toen ook nog niet, maar eerder van een Noord Italiaansemaatschappij) van het Duitse (Pruisische?) type is geweest. De Nederlandse Staatspoorrijtuigen waren tenslotte ook hieraan verwant; zeker de SS Cd die je in de D21 ook nodig hebt.
@Floris
Ben (nog) geen plaatjes tegen gekomen.
Concluderend maakt dit alles de D 21 tot een grotere uitdaging dan de Zuid- en Noord Duitse sneltreinen en de EdN.
Ben benieuwd wie het eerste plaatje vind, dan is er tenminste een begin (van een oeverloze discussie? :P
Gr.
John
-
De FS bestond al sinds 1905, natuurlijk niet in een keer, dus de invloed van oude maatschappijen was in 1908 nog groot. Je zou hier (http://forum.duegieditrice.it/viewtopic.php?f=21&t=22319&start=615&sid=623d5eeda8130d871d55de4f6b01329c) kunnen kijken wagens uit die tijd.
In 1913 was het in ieder geval de ABLiz 650-661 die ingezet werden op de dienst naar Amsterdam (pagina 31 (http://forum.duegieditrice.it/viewtopic.php?f=21&t=22319&sid=c2da22dd3d84ade4772628126535d00f&start=450))
dirkjan
-
Het zou best kunnen dat het zo'n rijtuig uit de relatie 1913 is geweest. Ligt aan het bouwjaar. Van welk jaar zijn die (mooie) rijtuigen? En bestaat er een model van?
Gr.
John
-
Zo te lezen zijn ze in 1905/06 gebouwd voor de RA, dus zou passen. Er is geen model voorzover ik kan zien.
-
Dus dat zouden deze rijtuigen moeten zijn. Wel mooie ramen!
gr.
John
(https://images.beneluxspoor.net/bnls/fs1913n.jpg) (https://images.beneluxspoor.net/bnls/fs1913n.jpg)
-
Ff een tekening en dan maakt ewout er een messing model van 😁
Verstuurd vanaf mijn GT-I9295 met Tapatalk
-
GB modell heeft een gelijkende ook voor de RA gebouwde serie klik (http://www.gbmodell.ch/eisenbahn-modellbau/modelle-im-angebot/drehgestell-personenwagen-abic/)
Maar: andere serie en 1000 keiharde Zwitserse franken.....
-
37/3800. :-\ Ammehoela Is een 3500 :) (http://www.hetutrechtsarchief.nl/collectie/beeldmateriaal/fotografische_documenten/1930-1940/151284)
-
Die RA rijtuigen zijn wel VERSCHRIKKELIJK! mooi!
John
-
Die frank is idd wel erg hard😮....ook al zien de rijtuigen er wel erg gaaf uit
Sent from my GT-I9295 using Tapatalk
-
Om de discussie niet weer te laten ontsporen, wil ik eerst twijfel wegruimen over enkele kleine details.
De Pfalzbahn bestond in de zomer van 1908 nog gewoon. Deze maatschappij werd pas op 1 januari 1909 overgenomen door de Beierse staat. Pas hierdoor ontstond de K.Bay.Sts.B. linksrheinisch, de Direktion Ludwigshafen van de K.Bay.Sts.B. (zie Albert Mühl: Die Pfalzbahn Konrad, Theiss Verlag, Stuttgart 1982, ISBN 380620301-6) Op rijtuigen en wagens bleef nog enige tijd daarna het opschrift Pfalz B. gehandhaafd.
De FS werd opgericht door middel van de naastingswet van 1905: Legge 22 aprile 1905, n. 137. De overname geschiedde op 1 juli. (Zie bijvoorbeeld: Il cinquantenario delle Ferrovie dello Stato 1905-1955, uit 1955, herdrukt door Duegi Editrice, Roma 2006, ISBN 889009790-6; P.M. Kalla-Bishop: Italian Railways, David & Charles, Newton Abbott 1971, ISBN 071535168-0 p. 49ff).
Voorafgaand aan de naasting waren de grote particuliere maatschappijen in Italië niet in Noord/Zuid, maar in Oost/West verdeeld: Rete Adriatica opereerde in het oosten, Rete Mediterranea in het westen; de spoorwegnetten op de eilanden Sicilië en Sardinië werden door ieder hun eigen maatschappijen geëxploiteerd. (Bij Evaristo Principe - zie verderop - is een handig kaartje afgedrukt op p. 31.) Deze verdeling is in 1885 bij wet tot stand gekomen door het samenvoegen van grote aantallen spoorwegmaatschappijen waarbij de staat al eigenaar werd van de infrastructuur. (Kalla Bishop, zelfde plaats)
De totstandkoming van de SBB was nog ingewikkelder. Een eerste begin was de aankoop in 1891 door de federale staat van een groot pakket aandelen in de Jura Simplon-maatschappij (JS), zelf pas in 1890 ontstaan door fusie van enkele kleinere maatschappijen. De wettelijke basis voor een overname van de grote Zwitserse particuliere maatschappijen en de oprichting van een federale spoorwegmaatschappij werd gelegd door de wet van 15 oktober 1897 die de overname van spoorwegen voor rekening van de federale overheid en de oprichting van “schweizerischer Bundesbahnen” toestond en het referendum van 20 februari 1898 waarin die wet werd goedgekeurd. Pas op 1 januari 1902 werd de fusie van Schweizer Centralbahn (SCB) en Nordostbahn (NOB) tot SBB een feit. In het volgende jaar werden VSB en JS in de SBB opgenomen. De Gotthardbahn (GB) volgde pas in 1909. (Hans Treichler e.a.: Bahnsaga Schweiz 150 Jahre Schweizer Bahnen, AS Verlag, Zürich 1996, ISBN 390511107-1; Hans-Wolfgang Scharf: Die Eisenbahn am Hochrhein Band 1: Von Basel zum Bodensee 1840-1939, EK-Verlag, Freiburg 1993, ISBN 388255755-9, p. 173)
Na deze inleidende opmerkingen volgen wat gegevens over de genoemde niet-Nederlandse rijtuigen.
De Pfalzbahn bezat in 1908 19 AB rijtuigen voor D-treinen. Vijftien zijn in een eigen stijl gebouwd van 1897 tot 1900 (Blatt 13). Deze rijtuigen waren van het begin af aan ook bestemd voor verkeer naar Nederland. Twee ervan hadden speciaal hiervoor zelfs oorspronkelijk een keuken, bediend door de Deutsche Eisenbahn-Speisewagen-Gesellschaft (DESG) die juist hiermee voor het eerst voet aan de grond kreeg in Nederland. De restauratie verviel in deze rijtuigen toen volledige restauratierijtuigen de bediening overnamen. (Emil Konrad: Die Reisezugwagen der deutschen Länderbahnen Band 2: Bayern, Württemberg, Baden, Franckh Verlag, Stuttgart 1984, ISBN 344005327-X; Albert Mühl: Die Pfalzbahn Konrad Theiss Verlag Stuttgart 1982 ISBN 380620301-6; Albert Mühl: Speisewagen in Deutschland, EK-Verlag, Freiburg 1994 ISBN 388255675-7 p. 40, 93)
De nummering van Pfalzbahn-rijtuigen was enigszins chaotisch; het ging om de volgende nummers: 1751-1754, 14*, 5026-5027, 5028*, 5029-5030, 1755-1757, 3040, 5031 en 5032, waarbij de nummers met asterisk degene zijn met keuken. Gegevens, een foto en tekeningen zijn te vinden bij zowel Konrad als Mühl (Emil Konrad: Die Reisezugwagen der deutschen Länderbahnen Band 2: Bayern, Württemberg, Baden, Franckh Verlag, Stuttgart 1984 ISBN; Albert Mühl: Die Pfalzbahn, Konrad Theiss Verlag, Stuttgart 1982, ISBN 380620301-6).
De andere vier Pfalzbahn ABBü (1758-1761, Blatt 15) waren in 1907 gebouwd en van een geheel andere stijl: Pruisisch, maar met lange Beierse draaistellen (3,5m radstand) en een gewelfd dak met ronde uiteinden zoals bij toen nieuwe Beierse D-treinrijtuigen. (Emil Konrad: Die Reisezugwagen der deutschen Länderbahnen Band 2: Bayern, Württemberg, Baden, Franckh Verlag, Stuttgart 1984, ISBN 344005327-X; Albert Mühl: Die Pfalzbahn Konrad Theiss Verlag Stuttgart 1982 ISBN 380620301-6)
SS trein D21 wordt in Emmerich D110 (in de omgekeerd richting wordt de Duitse D109 D28). In D21/D110 respectievelijk D109/D28 werd het restauratierijtuig gesteld door de Betriebsabteilung Köln van de CIWL. Dit was een uitzondering: CIWL Vlissingen was immers verantwoordelijk voor de meeste CIWL-lopen tussen Nederland en Duitsland en vanuit Hoek van Holland verzorgde de DESG de restauratie richting Duitsland. Voor 1909 vermeldt Dr. Mühl welke drie rijtuigen in deze dienst werden ingezet: de in 1908 gebouwde 1823, 1824 en 1825. Ook de dienst Amsterdam - Basel in D21/D110 werd dus uitgevoerd met het toen nieuwste en meest comfortabele CIWL-materieel: de zesassers. (Albert Mühl: Speisewagen in Deutschland, EK-Verlag, Freiburg 1994, ISBN 388255675-7 p. 64)
Een afbeelding van het Italiaanse rijtuig is al door Dirkjan in dit draadje geïntroduceerd. Het gaat om het (tweede) type D-treinrijtuig eerste en tweede klasse op draaistellen dat door de Rete Mediterranea voor het internationale verkeer werd ingevoerd (in 1903). De internationale rijtuigen van de RM waren voorzien van Westinghouse en Henry-remmen omdat deze maatschappij te maken had met de PLM en de Zwitserse spoorwegen als naburen. De RA had te maken met de Zwitserse en de Oostenrijkse spoorwegen en moest het materieel dat via Oostenrijk naar Duitsland (München, Leipzig en Berlin) hoorde te lopen, behalve van Westinghouse ook van vacuumremmen voorzien.
De eerste acht rijtuigen van dit type werden in 1903 nog als AAAB Fclcre 4781-4788 aan de RM zelf geleverd en na de naasting hernummerd in FS 650-657 ABLI CRz. De kleur van de kast van RM rijtuigen was bruin.
De volgende vier, voorzien als RM AAAB Fclcre 4789-4792, werden in 1906 direct aan de FS geleverd als FS 658-661 ABLI CRz. Met name deze laatste vier zijn zeer nauwkeurig bekend door de uitvoerige beschrijving die er in het artikel van de ingenieurs C. Hawelka en F. Turber over “Der Wagenbau auf der Ausstellung in Mailand 1906” in “Organ für die Fortschritte des Eisenbahnwesens in technischer Beziehung” van gegeven is nadat de 660 op de grote spoorwegtentoonstelling van Milaan in 1906 getoond was. We weten daaruit onder andere dat het rijtuig donkergroen was, de bekleding van de banken in de eerste klasse groen was en die in de tweede klasse grijs gestreept. (De kleuren van de inrichting in het internetplaatje geven dus niet de historische werkelijkheid weer.)
De draaistellen waren van een Italiaans type. De verlichting was elektrisch met accu’s. In de eerste klasse konden de rugleuningen van de banken opgeklapt worden zodat vier slaapplaatsen ontstonden (ligrijtuig), wat voor een loop Amsterdam - Ventimiglia die ruim anderhalve dag duurde (‘s nachts door Zwitserland) een groot voordeel kan zijn geweest. In deze contemporaine beschrijving wordt de beoogde inzet naar Nederland expliciet genoemd. In het boek van Principe is een tekening van het type en een foto van 660 op de tentoonstelling te vinden. (zie Eisenbahnwagen in Originaldokumenten 1875-1909, Steiger, Moers, 1986/87, ISBN 392156493-X, Textband p. 164; Tafelband Tafel 59; Evaristo Principe: Le carrozze italiane, Editrice Veneta, Vicenza 2006, ISBN 888449299-8 p. 63, 64, 82).
Het Italiaanse rijtuig met zijn zeven sterk afgeronde, in drieën gedeelde vensters tussen twee smalle vensters lijkt wel wat op de toiletzijde van de vierassige internationale Gotthardbahn AB-rijtuigen. De andere zijde van het Zwitserse rijtuig wijkt echter geheel af en de afmetingen komen niet overeen. Een dergelijk Gotthardbahn rijtuig was overigens ook op de tentoonstelling in Milaan te zien. De auteurs van bovenstaand artikel bevestigen dat dit laatste op dat moment blauw was.
Het Groothertogdom Baden had een grote verscheidenheid aan D-treinrijtuigen eerste en tweede klasse. Anderhalf jaar geleden heb ik in dit draadje de meest in aanmerking komende types al opgesomd. Liliput heeft een model gemaakt van Gruppe 76 I (of 76 neu), alle overige modellen ontbreken als seriemodel. Van de in totaal 66 ABBü zijn er slechts zeven van het Liliput-type.
De spoorwegen van het koninkrijk Württemberg beschikten in 1908 over vierentwintig vierassige D-treinrijtuigen eerste en tweede klasse verdeeld over drie series. Twee groepjes van vijf rijtuigen werden in respectievelijk 1895/1896 (Zeichnung 20028A, nummers 701-705) en in 1901 (Zeichnung 20685; 706-710) geleverd met een licht gewelfd dak. De grootste serie van veertien rijtuigen (nummers 711-724) werd in de jaren 1903 tot en met 1908 gebouwd (Zeichnung 20671) en was gebaseerd op het toen ook in Pruisen gebouwde type, maar met een relatief hoog gewelfd dak zonder lichtkap.
Helaas heeft Roco in 1985 niet dit laatste type als voorbeeld genomen, maar de vijf of zes (het zesde is als koninklijk salonrijtuig geleverd) pas in 1914 of 1915 gebouwde rijtuigen eerste en tweede klasse nummers 725-729 (die teruggrepen op de stijl van de oudere D-treinrijtuigen in Württemberg en bovendien sterk leken op een Belgisch type). Dit nieuwere type is eigenlijk van geen belang omdat het pas tijdens de Eerste Wereldoorlog geleverd is.
(E. Konrad: Reisezugwagen der deutschen Länderbahnen Band 2: Bayern, Württemberg, Baden, Frankh Verlag, Stuttgart 1984 ISBN 344005327-X; Horst Obermayer: Die Württembergischen Schnellzugwagen der Lieferjahre 1895 bis 1923 in: Eisenbahn Journal 1/1986 p. 32-35; Hans Kobschätzky: Die Königlich Württembergischen Staatseisenbahnen Franckh Verlag, Stuttgart 1980 ISBN, 344004815-2; Albert Mühl & Kurt Seidel: Die Württembergischen Staatseisenbahnen, Konrad Theiss Verlag, Stuttgart 1970, ISBN 380620032-7)
Helaas beschik ik niet over een spoorboekje uit 1908, maar in juli 1914 was de loop van D21/D110 als volgt:
Amsterdam WP 6.55
Utrecht CS 7.27-7.37
Arnhem 8.29
Emmerich 9.39
D110
Emmerich 9.54
Wesel 10.24-10.26
Oberhausen 10.50-10.54
Duisburg 11.03-11.05
Düsseldorf 11.25-11.28
Köln 12.03-12.10
Bonn 12.45-12.47
Koblenz 13.41-13.45
Bingerbrück 14.41-14.46
Bad Kreuznach 15.03-15.04
Münster am Stein 15.10-15.11
Enkenbach 15.54-15.55
Neustadt Haardt 16.23-16.30 (Weinstraße)
Landau Pfalz 16.49-16.50
Weißenburg 17.19-17.22 (Wissembourg)
Hagenau 17.49-17.50 (Haguenau)
Straßburg 18.17-18.20 (Strasbourg)
Schlettstadt 18.53-18.54 (Sélestat)
Colmar 19.13-19.15
Mühlhausen 19.49-19.50 (Mulhouse)
Basel SBB 20.20
Het Italiaanse rijtuig kwam in 1914 pas de volgende dag om 14.15 in Ventimiglia aan.
Met vriendelijke groet,
Hans
-
Wat ik wel weet is dat ik mijn rijtuigen veel te goedkoop aanbied... ;D 1.000 SFr... Manometer.
Dank Hans, wederom voor de zeer uitvoerige achtergrondinformatie! (y)
-
wat een afzichtelijke karren waren dat zeg! Maar goed, lijken me verder niet extreem moeilijk te bouwen, plan E-dakkie, paar hoekjes eruit en de draaistellen, jammer dat het geen standaardtype is maar erg ingewikkeld zijn ze niet op zich. Voor krappe bochten wordt dat spanwerk dat zo te zien tot halverwege de draaistellen loopt nog een puntje, maar als er alleen ohmb mee gereden wordt moet het wel lukken...
-
Lol, iedereen zit op die bak te geilen, komt Floris binnen... ;D
Dat spanwerk is appeltje-eitje, zit helemaal aan de buitenkant van de wagenbak. Z'n draaistellen zijn een beetje breed zo op het oog. Kan vast smaller.
Ennuh, Plan E dak? je moet er maar op komen. Ik zie dat niet. Maar ik weet wel een toko die ze los heeft. 8)
Wie heeft tekeningen? ;D
-
binnenkort in dit theater (y)
-
Ik vind ze ook lelijk en daarnaast nog eens seriously overpriced sh*t, maar wel noodzakelijk voor een waarheidsgetrouw treintje...
Verzonden vanaf mijn iPhone met Tapatalk
-
En de SS versie is klaar.
Gangzijde.
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/tM_SS_ABd_626_P7691.JPG)
Hier het origineel. Bron Geheugen van Nederland. Let op, de foto toont de oude ramen voor de ombouw naar standaard messing ramen welke al enkele jaren na indienststelling plaats vond.
(http://resolver.kb.nl/resolve?urn=urn:gvn:SPOOR01:KB-TOTAAL-986&size=large)
Coupe-zijde.
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/tM_SS_ABd_626_P7696.JPG)
En de SSertjes even samen. De korte 602 en de langere broer 626.
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/tM_SS_ABDd_602-ABd_626_P7695.JPG)
Zo nu snel verder met de 631-651.
-
1000 x mooier dan die RA bakken ;D
-
Grote klasse (y)
-
Parbleu....
-
wederom grote klasse (y)
-
Ziet er geweldig uit. (y)
Ik hou me aanbevolen voor een etsplaat. :D
-
Zo, wat hebben we nu? Een BB, een 3-tal facultatieve Postwagens (ik heb er maar 1 op dit moment), een NBDS E, een Lv, een WR, een 3-tal SS ABd (ik heb er maar 1 op dit moment), een SS ABDd, een Saksische ABd en nog een SS ABd (waar ik er dus maar 1 van heb)
Wat moet ik dus nog maken, een aantal postwagens in SS outfit en nog wat ABd's in SS outfit, maar liever nog een paar van het type zonder lichtkap. De 631-651. Daar werk ik op het moment aan. Maar op zich is de trein fotografisch compleet. Met wat smokkelen. 8)
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/boottrein_locl.JPG)(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/boottrein_SS-Pl.JPG)(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/boottrein_SS-Pr.JPG)(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/boottrein_SS-Pl.JPG)(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/boottrein_NBDS-E.JPG)(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/boottrein_Lv.JPG)(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/boottrein_CIWL.JPG)(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/boottrein_SS-ABd_g.JPG)(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/boottrein_SS-ABd_c.JPG)(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/boottrein_SS-ABd_g.JPG)(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/boottrein_SS-ABDd_c.JPG)(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/boottrein_Sachs_ABd.JPG)(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/boottrein_SS-ABd_c.JPG)
-
En dat gaat bruin trekken denk je? Het volk wacht in spanning af ;D
-
Kan die blauwe dat wel trekken?
(Als je op dat treintje klikt worden de rijtuigen één voor één heel groot, fascinerend)
Stephan
-
In het echt wel. ;D
-
En de SS ABd 631-651 met glad dak kan naar de etser. :D
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/SS_ABd_631-651_v3.jpg)
(http://belderok.net/coppermine/albums/userpics/10001/tM_SS_ABd_631-651_NS_ABd_7157-7177.jpg)
-
Respect (y) (y)
-
Ziet er weer goed uit. (y)
-
Daar wordt een mooi stukje werk verricht (y) Binnenkort een paar Nederlands Indische bakken? ;D
-
Nou Ewout,
Jij bent weer hard bezig! (y) (y)
Gerard
-
Tsjonge Ewout. 2016 belooft weer een goed modelbouwjaar te worden.
-
De spoorwegen van het koninkrijk Württemberg beschikten in 1908 over vierentwintig vierassige D-treinrijtuigen eerste en tweede klasse verdeeld over drie series. Twee groepjes van vijf rijtuigen werden in respectievelijk 1895/1896 (Zeichnung 20028A, nummers 701-705) en in 1901 (Zeichnung 20685; 706-710) geleverd met een licht gewelfd dak. De grootste serie van veertien rijtuigen (nummers 711-724) werd in de jaren 1903 tot en met 1908 gebouwd (Zeichnung 20671) en was gebaseerd op het toen ook in Pruisen gebouwde type, maar met een relatief hoog gewelfd dak zonder lichtkap.
Deze dus:
(http://resolver.kb.nl/resolve?urn=urn:gvn:SFA03:SFA022823601&size=large)
28 feb 1914 Utrecht http://www.geheugenvannederland.nl/?/nl/items/SFA03:SFA022823601
-
Een poging om dit draadje weer een nieuw leven in te blazen.
Is het iemand al gelukt om een volledige mailtrein in model na te bootsen?
Martijn
-
Volgens mij is Ewout aardig op weg...
Verstuurd vanaf mijn SM-T815 met Tapatalk
-
Een zeer interessant overzicht van de postrijtuigen in de deze mailtreinen! In het artikel waar naar verwezen wordt (Hesselink; jubileumuitgave Op-de-Rails 1989) staat een overzicht waaruit blijkt dat in 1914 trein 115 tbv Amerikaanse post (als deze er was; meestal eens in de twee weken) er drie postrijtuigen van de SS in de trein extra werden opgenomen, welke als bestemming hadden Oberhausen, Hamburg en Berlijn. In het boek over de NBDS van Freriks/Slieger (Uquilair) en vind ik op blz-168 een tabel met de treinsamenstelling uit 1911 van trein 184, die vanaf 1914 trein 115 is gaan heten, en in die tabel staat dat die 3 extra postrijtuigen tbv de Amerikaanse post deze door de Deutsche Reichspost geleverd werden (eerste 2 naar Oberhausen en de 3e naar Hamburg).
Het ene hoeft het andere niet uit te sluiten, maar dan is er in 1914 wel iets meer veranderd dan alleen een ander treinnummer, vooral mbt de postrijtuigen (bestemming en welke maatschappij ze leverde).
Uitgaande van de omloop uit 1914 met de 3 SS-postrijtuigen, komen bij mij dan de volgende vragen op;
• Wanneer kwamen deze SS-postrijtuigen terug? Omdat ze verschillende bestemmingen hadden, mogelijk in andere treinen? Ging er via deze route ook post naar Amerika (er zijn voorbeelden bekend dat de post tussen bepaalde landen niet dezelfde route volgde; de keuze voor de verbinding werd/wordt door het land dat verstuurd gemaakt (rekening houdend met afvaarten van schepen en contracten); als er ook post uit Duitstand via England werd verstuurd (en dus via de Vlissinger route), dan lijkt het me dat die postrijtuigen met post ook rekening houden met het vertrekschema van die Amerikaanse post (en blijven ze m.i. maar kort in Vlissingen, want dat is alleen wachten op de overtocht van de boot en de tijd die reistijd per trein in Engeland).
• Ik schat in dat deze postrijtuigen toch wel binnen een week weer terug konden komen uit Duitsland. Ze waren maar 1x per twee weken nodig het postvervoer uit Amerika. maar wat deed men met deze postrijtuigen op andere dagen? Als ze niet gebruikt werden, waar werden ze dan gestald (in het geval er geen post vanuit Duitsland via deze route naar Amerika ging, was er in Vlissingen ruimte voor het stallen van de postrijtuigen?)
• Maar blijkbaar kon het ook voorkomen dat er iedere week post uit de USA werd aangevoerd; als die postrijtuigen toch ergens gestald werden, moet het mogelijk zijn geweest een extra slag te maken.
• Het is bekend dat in het normaal (dagelijks) meelopende postrijtuig van de Deutsche Reichspost tbv post uit Engeland, dat meeliep naar Berlijn, dat hier werkend vervoer plaats vond (en destijds ook een reden was om deze post over Vlissingen te laten lopen, want in Nederland was het toegestaan dat de Duitse postbeambten in de trein al mochten sorteren) en eerst in Belgie (route over Oostende) niet. Ik twijfel sterk of voor de post uit Amerika er ook werkend vervoer was en vermoed eerder dat dit begeleid postvervoer was, enerzijds omdat er voor maar liefst 3 extra rijtuigen eens in de 2 weken het lastig zal zijn geweest om dienstroosters te maken voor het postpersoneel, maar ook was deze post al deels voorgesorteerd (was dus in de USA al gebeurt); immers de 3 extra wagens hadden allemaal een andere bestemming. Bovendien hadden de Nederlandse PTT- medewerkers die in deze SS-postrijtuigen dan werkzaam zouden zijn, m.i. ook onvoldoende kennis van bestemmingen en treinenloop voor verder transport van de post in Duitsland.
Er wordt (zowel in de OdR-uitgave als het NBDS-boek) ook genoemd dat er soms extra postrijtuigen (dus meer als de 3) meegenomen werden tbv de post uit Amerika. Hesseling noemt een voorval op 2 december 1912 (kerstpost?) met in totaal 5 rijtuigen tbv de Amerikaanse post (maar het aantal postzakken in de regel erboven op blz-52 is m.i. een typo, die genoemde 114 is veel te laag. De dagelijkse post van Engeland voor Duitsland was 400 zakken (staat elders in dat artikel). Helemaal aan het einde van het artikel wordt 1800 tot 2000 zakken en 2125 zakken in een later jaar.
Als 400 zakken een vol rijtuig is (en het is bekend dat het postrijtuig voor de post van Engeland naar Duitsland altijd vol was (de kelderruimtes in die rijtuigen werden hier ook benut), dan is 2000 postzakken in 4 a 5 postrijtuigen voor de Amerikaanse post (zonder werkend vervoer) wel vergelijkbaar.
Helaas heb ik tot op heden geen verdere verslagen in boeken en tijdschriften kunnen vinden, maar als iemand nog wat hierover weet, zou ik dat graag willen horen.
-
Ik vrees dat ik je niet kan helpen met je specifieke vraag over meer verslagen. Maar toch even een reactie. Vanuit onze modelbouwvereniging -EMV- werken we aan het uitbeelden van het Duits Lijntje. We laten materieel rijden uit de eerste helft van de vorige eeuw. Daar past ook de Blauwe Brabander in, met de specifieke rijtuigen uit die tijd. Als we de mogelijkheid zouden hebben er een Blauwe Brabander te kunnen laten rijden met b.v. postrijtuigen, is dat een welkome toevoeging aan het arsenaal van verhalen dat we kunnen kunnen vertellen aan onze bezoekers van het museum. Helaas is er momenteel geheel geen voortgang in de hal vanwege de corona maatregelen.
-
@Pinkelpa
Dat kan, dat is een kwestie van een Philotrain loc ombouwen en dan de goede wagons er achter hangen. Staat hier beschreven in dit topic welke rijtuigen er in model voorhanden zijn. Andere rijtuigen zijn messing kits, heel misschien nog te krijgen op www.belderok.net
@Dikke-daf
Het antwoord hierop heb ik niet, ik weet alleen wat de treinsamenstellingen zijn uit het boekje over die tijd. Wat betreft de postrijtuigen van de SS, het lijkt me dat die een lijndienst onderhielden, dat wil zeggen dat ze niet op andere routes werden ingezet. Maar goed, wie weet heeft iemand hier een antwoord op.
Verstuurd vanaf mijn SM-G973F met Tapatalk