Etsmiddelen

[jantrein]

Hallo forumleden,

Ik wil wat gaan experimenteren met messing etsen, nu ben ik sinds kort i.h.b.v. een sproei etsbakje en vraag mij af wat het beste etsmiddel is? Doorzichtigheid, houdbaarheid, regeneerbaarheid, veiligheid, verkrijgbaarheid, etc.

Op verschillende fora heb ik tegenstrijdige opmerkingen gezien en vraag me nu dus af of hier mensen zijn die ervaring hebben en dat willen delen.
Aangezien ik geen chemicus ben en ik vind dat andere het ook moeten kunnen begrijpen info graag laagdrempelig houden.

Mvrg,
Jantrein

[jantrein]

Beste mensen,

Zijn er hier dan heleaal geen mensen die ervaring hebben met etsen??? en de gebruikte etsmiddelen?? en de verkrijgbaarheid?? Ik kan bij Conrad niets meer vinden op dit gebied of zoek ik verkeerd misschien??

mvrg,
Jantrein

[Paul VT 11.5]

Heb je de zoekfunctie van dit forum al geprobeerd? (of Google?)

[Dieselloco]

Hoi,

Deze link kan veel informatie verschaffen over zelfetsen.

http://www.saemann-aetztechnik.de/

Je kunt er ook zaken kopen. Let wel: etsen is niet goedkoop en de kwaliteit van thuis etsen kan teleurstellend zijn, zeker als je messing wilt dooretsen. Het is een proces van trial en error.

Er heeft in de Modelspoormagazine 2 jaar geleden een aantal artikelen gestaan. Als ook in oude nummers van Railhobby en Spoorwegjournaal meen ik mij te herinneren.

OP deze site staan een aantal PDF over etsen:

http://www.spurnull.de/webmagazin/selbstbau.php

Conrad verkoopt ook etsbakken.

SUcces,

M.vr.gr.
Richard

[MRP_Peter]

Beste Jantrein,

Ik heb zeker wel ervaring met etsen maar dan op industrieel nivo (printplatenfabriek dus).
Of de zuren en dergelijke die ik daar gebruikt heb ook los in de handel te verkrijgen zijn weet ik niet echt, omdat het nogal vrij aggressieve zuren zijn.
Echter, als je toch wilt weten welke zuren er gebruikt zijn, hoor ik het wel van je.

Met vriendelijke groet,

Peter.

[Dolf44]

Hoi Jantrein,

Alhoewel ik alleen printplaten ets en geen messing denk ik dat de te gebruiken etsmiddelen toch hetzelfde blijven. Voorheen etste ik met ijzerchloride (bruine bollen) omdat dat goed verkrijgbaar en goedkoop was. Echter door de aanscherping van allerlei millieuvoorschriften is dit steeds lastiger verkrijgbaar. Tegenwoordig ets ik met fijnetskristal (wit poeder, natriumpersulfaat) van Seno en is goed verkrijgbaar in de electronicahandel.

MVG, Dolf.
 

[jantrein]

Hallo allemaal,

Aha,...kijk ze zijn er wel, die etsers 

@Paul: natuurlijk heb ik de zoekfunctie gebruikt: alleen vond ik geen antwoord op mijn vraag plus nog een heleboel niet relevante zaken.  :-|

@Richard: Seamann die kende ik al maar Spunull.de was nieuw voor mij, bedankt.

@Peter: Laat maar zien wat er gebruikt wordt. Via Google heb ik gelezen dat ijzer3chloride de minst agressieve is maar ergens anders lees ik weer dat het juist de meest agressieve is,  ......tja wat moet ik daar als leek nu mee?? Vandaar dus mijn vraag hier.

@Pucki: Ik heb inmiddels, via Farnell geactiveerde ijzer3chloride aangeschaft, was niet echt goedkoop maar wel speciaal voor sproeietsen.
Ik kon geen leverancier van ander spul vinden (inmiddels wel een gevonden met webwinkel voor fijnetsmiddel).

Bedankt iedereen voor jullie reactie, echter mijn vraag voor het beste etsmiddel voor sproeietsen is hier nog niet beantwoord. Zijn er leden die sproeietsen?? laat wat van je (ervaringen horen) horen.
Ik heb besloten om zelf maar te gaan experimenteren, "by trial en error" zegt de engelsman geloof ik.

Als er deskundigen (scheikundige) zijn die iets kunnen zeggen over veiligheid, giftigheid van dampen, regeneren van afgewerkt etsmiddel, verkrijgbaarheid etc. houd ik mij van harte aanbevolen voor reacties.
Je leeft tenslotte maar één keer en je mag toch wel zuinig zijn op lijf en leden, niewaar?!!!!
Mvrg,
Jantrein

[Paul VT 11.5]

// veiligheid, giftigheid van dampen, regeneren van afgewerkt etsmiddel, verkrijgbaarheid etc. houd ik mij van harte aanbevolen voor reacties.//

Jantrein, in zijn algemeenheid moesten wij dit soort experimenten vroeger uitvoeren in een zuurkast welke was voorzien van een afzuiging naar buiten. De volgende opsomming is niet compleet maar gebruik voor je eigen veiligheid in ieder geval:

-een goed passende veiligheidsbril
-overjas/ oude kleren
-geen afzuiging of zuurkast: => buiten in de open lucht ivm de vrijkomende gassen. (geen ontstekingsbronnen in de buurt!!)
-zuurbestendige handschoenen

Zelf gebruik ik als etsmiddel (voor pcb's) een combi van gedestilleerd water, HCL en H2O2. Dit is afhankelijk van de concentratie verkrijgbaar bij bouwmarkt en apotheek. Hogere concentraties zijn vaak alleen op bestelling leverbaar. De restanten dien je af te voeren als klein chemisch afval.  Inzameling meestal via de gemeente.

Greetz, Paul (...en doe alsjeblieft voorzichtig...)

[MRP_Peter]

@ Jantrein:

De etsmiddelen welke ik gebruikt heb in de printplaten fabriek waren de onderandere de volgende:

1. Fluorboorzuur.
2. Koningswater (= Zwavelzuur en Zoutzuur 1:1)
3. Zwavelzuur verdund met ' demi' water, verschillende verhoudingen voor verschillende (oppervlak)ets-processen, waaronder ook voor goud, nickel en lood/tin etsing.
4. Ammoniakzuur 33% concentraat.

Dergelijke aggressieve zuren zijn bij mijn beste weten niet zondermeer te krijgen.
IJzer III Chloride is niet zo erg aggressief, maar wel genoeg om beschadigingen achter te laten op metalen voorwerpen, horloges enzovoorts, en genoeg om zachte/edel metalen mee weg te etsen.

Uiteraard dien je de voorgeschreven veiligheidsmaatregelen te volgen (PBM's enzovoorts), maar dat mag voor zich spreken denk ik.

Met vriendelijke groet,

Peter.

[HansQ]

Hallo Jan Trein,

Ik ben ook net begonnen (nou ja, 1/2 jaar terug maar heel weinig tijd) met etsen met spullen van Saemann.
Ik gebruik dat witte fijnetsmiddel (Natriumpersulfaat?), dat bevalt me veel beter dan ijzerchloride (wat ik lang geleden wel gebruikte, ik vind het troep) omdat het doorzichtig is en je dus beter ziet wat je doet.
De ontwikkelaar is volgens mij wat minder kritisch, ik heb de gewone van Saemann gekocht maar ook spul gebrukkt van bij de electronicahandel en dat werkt allemaal goed.

Voor het belichten gebruik ik een oude gezichtsbruiner van Philips, voor 8 Euro op marktplaats, wel even een beetje op en neer schijven tijdens het belichten omdat de buizen vrij ver uit elkaar zitten om ongelijk belichten te voorkomen.
Met een afstand van ongeveer 5 a 10 cm tot de buizen is 2 minuten belichten voldoende.
Ik heb de goedkoopste ets-'cuvette' met pompje en verwarming van Saemann gekocht voor Euro 70 geloof ik maar kwam hetzelfde ding later in Amstelveen bij Stevab voor minder tegen!

Met het Natriumpersulfaat is de temperatuur trouwens het meest kritisch dus je moet er wel een thermometer bij kopen.
Als de vloeistof te koud is schiet het niet op en als je het te heet stookt gaat je vloeistof naar de knoppen, je hebt een 'bandbreedte' van een graad of 10.
Het moeilijkst is het maken van goede maskers en het belichten volgens mij, met zo'n etsbak met luchtbubbels gaat etsen perfect vind ik.

Ik heb al heel goede resultaten met het testen van dubbelzijdige printen, met het etsen van modelbouw onderdelen zoals fietsjes voor schaal N is het belichten en het 'recht' krijgen van de dubbelzijdige maskers nog het grootste probleem.
In de meeste artikelen en boeken die ik heb gezien wordt schuim- en sproei-etsen voor hobbyisten afgeraden.
Mijn eerste test deed ik nog met de hand 'in een bakkie' maar nu ik zo'n simpele etsinstallatie heb wil ik niet anders meer, ook al vanwege het veel gelijkmatiger etsen.

Tip: doe inderdaad oude kleren en eventueel handschoenen aan, en zorg vooral voor goede ontluchting en een wasbak of emmer water in de buurt!
Laatste tip: kijk es bij www.reichelt.com voor de betere etsinstallaties (goedkoper dan Saemann?) of anders misschien bij Stevab of een andere lokale electronica winkel.

Succes,

[jantrein]

Bedankt voor al jullie reacties.

De eerste ervaringen zijn inmiddels op gedaan 

@ HansQ: Heb je ook enig idee waarom schuim- en sproeietsen voor hobbyisten wordt afgeraden???

Dan nu mijn ervaringen mbt het maken van een afdruk volgens de zgn. strijk methode:
1. Print je afdruk gespiegeld op Foto Glossy papier van de Hema: 4,95 Euro voor 40 vel, dus daar hoef je het niet voor te laten.
2. Strijk de gespiegelde afdruk met een strijkijzer op de heetste stand op goed schoon gemaakt koperplaat. Voorzichtig met de rand van de bout over het papier gaan en goed aandrukken. In mijn geval wordt de afbeelding dan zelfs aan de strijkboutzijde zichtbaar.
3.Verwijder het papier als het nog gloeiend heet is. Trek het voorzichtig los door het papier door het zo scherp mogelijk terug te buigen, dus net alsof je af plakband na het spuiten van een model verwijderd.
4. De afdruk staat nu perfect op het koper. Wel zit er nog een laagje van het papier op, dit kun je eventueel met staalwol voorzichtig weg poetsen.

Je koper plaat is klaar voor de etsbak. Ik was zelf verbaasd over het gemak waarmee ik dit voor elkaar heb gekregen. Wel heb ik wat moeten experimenteren met het strijken. Maar als je eenmaal de ervaring hebt is het heel snel en makkelijk toe te passen.
Ik heb ook afdrukken gemaakt op aluminium, hout en kunststof en ben tot de conclusie gekomen dat het werkt op materiaal wat een glad oppervlakt heeft en enigsinds warmte bestendig is. Dit werkt ook voor kleuren afdrukken en biedt dus nogal wat mogelijkheden bijv. voor het maken van mooie seintableaus 

Dan het etsen:
Idd ijzerchloride is een smerig goedje. Als voorbeeld heb ik een logo schild gemaakt. Dit ziet er uit als het nummerschild van een stoomlok. Diep etsen dus in een 0,5 mm koperplaatje.
Het eerste proefje in de sproeietser gaf een hobbelig oppervlakt daar waar diep geetst werd. Ik weet nog niet hoe dit komt. Misschien staan de sproeiers te dicht op het printje. Ook was het etsmiddel niet verwarmt. Een tweede proefje d.m.v. deppen met een lap in een schaal gaf een goed resultaat echter niet zo diep als mjn eerste proef met  het sproeien, maar dat zal een kwestie van tijd zijn. Het geetste oppervlakte is wel mooi glad.
Tot dus ver mijn ervaringen.

Zijn er ook mensen met sproeiets ervaringen?? Laat eens wat van je horen/zien.

Mvrg,
Jantrein

[HansQ]

Hi Jan,

De belangrijkste redenen zijn voor zover ik me kan herinneren dat het een wat complexer proces is, schuim/sproei installaties duurder zijn en je minder goed kunt zien wat er gebeurt tijdens het etsproces dan in zo'n verticale doorzichtige bak.
Maar als je al zo'n sproei installatie hebt en het bevalt goed zou ik er vooral mee verder gaan!

Veel succes,

[jantrein]

Hallo Hans,

Jaja.. OK, maar of het bevalt weet ik eigenlijk nog niet, ik begin net, zoals je hebt kunnen lezen. Ik heb begrepen dat sproei etsen 1 van de betere manieren is, vandaar dat ik maar zo'n bakkie 2e hands heb gekocht toen ik daar redelijk voordelig aan kon komen.

Mvrg,
jantrein